TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI ve Küresel Doğal Gaz Piyasaları Genel Değerlendirmesi, Gelecek Beklentileri

Transkript

1 TÜRKİYE DOĞAL GAZ PİYASASI ve Küresel Doğal Gaz Piyasaları Genel Değerlendirmesi, Gelecek Beklentileri

2 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü ,1 Trilyon m ,5 Trilyon m ,1 Trilyon m ,5 Trilyon m yılında Dünya da kanıtlanmış doğal gaz rezerv toplamı 193,5 Trilyon m 3 tür. En çok doğal gaz rezervine sahip olan ilk 5 ülke; 2017 Yılı Rezervleri(trilyon m3) Rusya 35 İran 33,2 Katar 24,9 Türkmenistan 19,5 ABD 8,7 Kanıtlanmış doğal gaz rezerv miktarının piyasaya 52 yıldan fazla yeteceği öngörülmektedir. En az doğal gaz rezervine sahip olan Avrupa bölgesinin toplam rezervi 3 trilyon m 3 tür. Kaynak: BP Enerji Görünümü

3 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Dünya Geneli Kanıtlanmış Rezervlerin Yüzdesel Dağılımı 1,50% 10% 7,10% 4,20% 5,60% 193,5 Trilyon m 3 40,90% Türkiye 2017 Yıl Sonu Doğal Gaz Rezerv Miktarı(Milyar m 3 ) Rezervuardaki Doğal Gaz Miktarı 26 Üretilebilir Doğal Gaz Miktarı 20 Kümülatif Üretim Miktarı 15,7 Kalan Üretilebilir Doğal Gaz Miktarı 4, yıl sonunda kalan üretilebilir doğal gaz miktarı 2016 yılına göre %17,3 azalmıştır Kalan Üretilebilir Doğal Gaz Miktarı(m 3 ) 30,60% %17,3 Orta Doğu Asya Pasifik Kuzey Amerika Avrupa Bağımsız Devletler Topluluğu Afrika Güney ve Orta Amerika Kaynak: BP Enerji Görünümü

4 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara Göre Küresel Doğal Gaz Üretim Miktarları(milyar m 3 ); Dünya da 2017 yılında toplam doğal gaz üretimi 2016 yılına göre %4 artarak milyar m 3 olarak gerçekleşmiştir Küresel Doğal Gaz Üretim Miktarları(Milyar m 3 ) % % % % ABD 734,5 Rusya 635,6 İran 223, yılında ABD de üretilen doğal gaz miktarı(734,5 milyar m 3 ) dünya genelinde piyasaya sunulan doğal gazın %20 sini oluşturmaktadır. Kaynak: BP Enerji Görünümü

5 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yılları Doğal Gaz Üretim Miktarları(milyon m 3 ) İl Üretim Miktarı(milyon m 3 ) Pay TEKİRDAĞ 180,04 %50,84 İSTANBUL 83,99 %23,72 KIRKLARELİ 52,52 %14,83 DÜZCE 22,53 %6,36 ADANA 12,99 %3,67 ÇANAKKALE 1,48 %0,42 ADIYAMAN 0,6 %0, yılının ilk 9 ayında 304 milyon m 3 doğal gaz üretimi gerçekleşmiştir. Kaynak : EPDK Doğal Gaz Piyasası 2017 Yılı Sektör Raporu 4

6 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara Göre Küresel Doğal Gaz Tüketim Miktarları(milyar m 3 ); yılında Dünya genelinde doğal gaz tüketimi 2016 yılına göre %3 artarak toplam milyar m 3 olarak gerçekleşmiştir Küresel Doğal Gaz Tüketim Miktarları(Milyar m 3 ) Yılı Tüketimi(milyar m 3 ) ABD 739,5 Rusya 424,8 Çin 240,4 İran 214,4 Japonya 117,1 Kaynak: BP Enerji Görünümü

7 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara Göre Bölgesel Doğal Gaz Üretim Miktarları Yıllara Göre Bölgesel Doğal Gaz Tüketim Miktarları bcm bcm Asya-Pasifik Afrika Orta Doğu Bağımsız Devletler Topluluğu Avrupa Güney ve Orta Amerika Kuzey Amerika Kaynak: BP Enerji Görünümü

8 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Boru Gazı Ticaret Hacmi(Milyar m 3 ) LNG Ticaret Hacmi(Milyar m3) ,4 740, ,7 393, %4 %10 Kaynak: BP Enerji Görünümü

9 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü LNG İthalat Miktarları(Milyar m3) Afrika Kuzey Amerika Orta Doğu Güney ve Orta Amerika Avrupa Asya Pasifik Boru Gazı İthalat Miktarları(Milyar m3) Afrika Güney ve Orta Amerika Orta Doğu Bağımsız Devletler Topluluğu Asya Pasifik Kuzey Amerika Avrupa yılında gerçekleşen en fazla LNG ithalat miktarı 283 milyar m 3 ile Asya Pasifik Bölgesi ne aittir yılında gerçekleşen en fazla boru gazı ithalat miktarı 423 milyar m 3 ile Avrupa Bölgesi ne aittir. Kaynak: BP Enerji Görünümü

10 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Boru Gazı Ticareti LNG Ticareti İhracat İthalat İhracat İthalat Kaynak : CEDIGAS Medium and Long Term Natural Gas Outlook

11 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 2017 Yılı Küresel Doğal Gaz Ticaret Hareketleri(bcm) Kaynak: BP Enerji Görünümü

12 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 2017 Yılı Avrupa daki Doğal Gaz Akışları(bcm) Kaynak : Mckinsey Energy Insight, The 2017 European Gas Market in 10 charts 11

13 Abone Sayısı Şebeke Uzunluğu(km) Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 2018 Haziran itibariyle dağıtım şirketleri 24 Milyar TL civarında yatırım gerçekleştirmişlerdir. Türkiye Doğal Gaz Dağıtım şebekesi Km ye ulaşmıştır yılında 12 bin km şebeke inşası gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz yıl içerisinde her yeni abone için 10 metreyi aşkın şebeke yatırımı gerçekleşmiştir (Ekim) 0 Abone Sayısı Toplam Şebeke Uzunluğu 12

14 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara Göre Dağıtım Yapılan İl Sayısı İL İL İhalesi geçtiğimiz yıl yapılan Hakkari il merkezinin Aralık sonuna kadar gazlanması planlanmaktadır. 13

15 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Aralık 2018 itibariyle 80 il ve 474 ilçede doğal gaz kullanılmaktadır. Son 10 yılda toplam 247 ilçeye doğal gaz arzı sağlanırken geçtiğimiz yıl son 10 yılın arz ortalamasından 5 kat daha fazla ilçe ve beldeye doğal gaz arzı sağlandı yılında 40 ilçeye daha doğal gaz arzı planlanmaktadır Son 10 Yılda Ulaşılan Toplam İlçe Sayısı Türkiye deki Toplam İlçe Sayısı %51 % Yılı Ulaşılan İlçe Sayısı Oranı 2019 Yılı Ulaşılan İlçe Sayısı Oranı 14

16 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara Göre Doğal Gaz Arz Haritası

17 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Toplam Abone Sayısı Doğal gaz abone sayısı bugün itibariyle 14,8 milyonu aşmıştır. Konut Abone Sayısı 14,2 Milyon Serbest Tüketici: 585 bin 2018 yıl sonuna kadar toplam abone sayısının 15,1 milyonu aşacağı tahmin ediliyor yıl önce Türkiye de km 2 başına 9 abone düşerken bugün bu rakam 19 a yükseldi yılında km 2 başına 24 aboneye yükseleceği tahmin edilmektedir. 16

18 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 65 Milyonun üzerinde vatandaşa dağıtım şirketleri ulaşmış durumdadır. 12 Milyon vatandaş henüz doğal gaz hizmetinden yararlanmamaktadır. Aktif doğal gaz kullanan nüfus: 53 Milyon 2023 yılında 60 milyonun üzerinde doğal gaz aktif kullanıcı tahminimiz bulunmaktadır. (Toplam Nüfusun %73 ü) Önümüzdeki 5 yıllık süreçte yaklaşık 10 milyon ilave vatandaşın aktif olarak doğal gaz kullanacağı öngörülmektedir. 17

19 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara göre Yunanistan a ihraç edilen doğal gaz miktarları; Yılları Doğal Gaz İhracat Miktarları(milyon m 3 ) yılının ilk 9 ayında Yunanistan a ihraç edilen doğal gaz miktarı 455 milyon m 3 tür. 18

20 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 2017 yılında ithal edilen boru gazı miktarı 2016 yılına göre %15, LNG miktarı ise %41 artış göstermiştir Yılları Doğal Gaz İthalat Miktarları(milyon m3) BORU GAZI LNG 2017 Yılında İthal Edilen Doğal Gazın İthalat Ülkelerine Göre Payları Rusya 28,7 bcm 52% İran 9,2 bcm 17% Azerbaycan 6,5 bcm 12% Cezayir 4,6 bcm 8% Nijerya 1,3 bcm 2,5% Diğer* 4,8 bcm 9% *Spot LNG İthalatının Yapıldığı Ülkeleri Temsil Etmektedir Kaynak : EPDK Doğal Gaz Piyasası 2017 Yılı Sektör Raporu 19

21 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü İTHALAT 36 BCM 2018 yılının ilk 9 ayında Türkiye toplam doğal gaz ithalatı 36 bcm dir. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla ithalat miktarı yaklaşık %10 azalmıştır Yılları İlk 9 Aylık İthalat Miktarları(Milyon m 3 ) 2017 İlk 9 Ay 2018 İlk 9 Ay İthalat %10 20

22 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Yıllara göre tüketim miktarları; 522 Milyon Milyar m 3 9,7 Milyar m 3 35 m ,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10, Yılları Doğal Gaz Tüketim Miktarları (milyar m 3 ) 36,9 35,2 37,4 43,7 45,2 45,9 48,7 47,9 46,5 53, yılında rekor tüketim gerçekleşmiştir. 0, Konut Sanayi Elektrik ,7(%25) 13,5(%25) 12,6(%30) 13,3(%25) 16,7(%36) 20,5(%38) milyar m 3 milyar m 3 milyar m 3 milyar m 3 milyar m 3 milyar m 3 %16 %6 %23 21

23 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Birim Tüketim Miktarı(1. Kademe) %10 %16 22

24 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü TÜKETİM 35,6 BCM 2018 yılının ilk 9 ayında Türkiye toplam doğal gaz tüketimi 35,6 bcm dir. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla toplam talep azalması 2,5 bcm(%7) dir yıl sonu tüketim tahmini : 49 milyar m Yılları İlk 9 Aylık Sektörel Tüketimler(milyar m 3 ) Konut Elektrik Sanayi

25 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Günlük Giriş Kapasiteleri ve Projeksiyonlar (milyon m 3 ) GİRİŞ NOKTALARI Malkoçlar-Balkan 51,4 51,4 14,7 14,7 14,7 14,7 Durusu- Mavi Akım Gürbulak-İran 28,5 28,5 28,5 28,5 28,5 28,5 Türkgözü-Shahdeniz Eskişehir-TANAP 5,7 11, ,4 16,4 16,4 Trakya-TANAP ,2 8,2 8,2 Kıyıköy-Türk Akım ,9 46,9 46,9 46,9 M.Ereğlisi LNG Aliağa LNG 30,9 30,9 30, Aliağa FSRU 14,1 14,1 14, Saros FSRU Dörtyol FSRU Akçakoca- TP 0,36 0,36 0,36 0,36 0,36 0,36 Gelibolu-MARSA 0,42 0,42 0,42 0,42 0,42 0,42 K.Marmara DEPO Tuzgölü Depo TOPLAM 320,38 325,98 373,88 473,48 473,48 473, Giriş Kapasitesi - m Doğal Gaz İletim Hattı Uzunluğu(km) Toplam Giriş Kapasitesi(milyon m3) Kaynak: BOTAŞ İletim Sistemi Kapasite Projeksiyonu,

26 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Türkiye Yer Altı Doğal Gaz Depolama Kapasitesi ve Projeksiyonu (milyar m 3 ) K. Marmara Değirmenköy ,84 2,84 2,84 3,34 3,84 4,6 Tuzgölü 0,55 0,55 0,85 2,2 3,4 5,4 Toplam 3,39 3,39 3,69 5,54 7,24 10 Türkiye LNG Kapasitesi ve Projeksiyonu (milyon m 3 ) M. Ereğlisi LNG Aliağa LNG 30,9 30,9 30, Aliağa FSRU 14,1 14,1 14, Saros FSRU Dörtyol FSRU Toplam Kaynak: BOTAŞ İletim Sistemi Kapasite Projeksiyonu,

27 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Aralık 2018 TL/m 3 % Gaz Alım Fiyatı 0, ,14% ÖTV 0, ,56% KDV 0, ,25% SKB 0, ,05% Toplam 1, ,00% 2018 Yılı Aralık 1.kademe doğal gaz satış fiyatı: 1,47 TL/m 3 Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ın elde etmiş olduğu veriler dahilinde, 2018 senesinin ilk altı aylık döneminde AB ülkelerinde hanebaşı kullanılan her 100 kilovatsaat(9,5 m3) doğalgazın ortalama fiyatı 5.59 euro (vergiler dahil) olarak uygulanırken, Türkiye de 100 kilovatsaat doğal gazın fiyatı 2.34 euro. AB Ülkeleri 5,59 TÜRKİYE 2,34 Kaynak: EUROSTAT 26

28 Küresel Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Küresel LNG Fiyat Tahminleri ($US/MMBtu) Kaynak : Waterborne Energy, Ekim

29 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü Konutlarda doğal gaz yerine kömür tercih eden vatandaşlar 2 kat fazla maliyet ile karşı karşıya kalmaktadır yılında doğal gazı yakıt olarak tercih eden vatandaşlar 1000 m 3 lük tüketimde 517 TL tasarruf ederken, bu sayı 2018 yılının Aralık ayı itibariyle 1100 TL olmuştur. Yakıt Türü Doğal Gaz Kömür Fuel oil Elektrik LPG Fiyat(2018) 1300 TL 2450 TL 4050 TL 4900 TL 6000 TL *GAZBİR tarafından yapılan bu çalışma standart bir evin metrekaresi(100 m 2 ) ve verimlilik faktörü kullanılarak hesaplanmıştır. 28

30 Türkiye Doğal Gaz Piyasası Genel Görünümü 22 Milyon 12,6 Milyon 7 Milyon 5,6 Milyon Toplam Mesken Sayısı Verimsiz Mesken Sayısı Kentsel Dönüşüm Kapsamındaki Mesken Sayısı Yalıtım Yaptırılabilecek Mesken Sayısı Türkiye de enerji verimliliği düşük olan yalıtım ve dönüşüme ihtiyacı olan 12,6 milyon konut bulunmaktadır. Yalıtım ve mantolama dönüşümünün 1 milyon konutta uygulanması ile yaklaşık 800 Milyon TL/yıl tutarında tasarruf potansiyeli bulunmaktadır. ETKB, yılları arasında 1,7 milyon konutta dönüşüm hedeflemektedir. 1,7 milyon konutta dönüşüm yapılması durumunda toplam tasarruf potansiyelinin bugünkü net değeri 4,4 Milyar TL civarındadır. Verimsiz binalarda ısıtma için tüketilen 150 kwh/yıl-m 2 civarında olan enerji miktarı, yalıtım ile %30-35 civarında tasarruf sağlanabilir m 3 tüketimi olan bir hane konfor sıcaklığını 1 o C düşürdüğünde 100 TL civarında bir tasarruf sağlayabilir. 29

31 Projeksiyonlar Küresel doğal gaz talebinin 2022 yılının sonuna kadar yıllık ortalama %1,6 artacağı ve 2022 yılında küresel talebin toplamda 4000 bcm olacağı öngörülmektedir yılına kadar sanayideki talep büyümesi yıllık %2,9 iken elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza olan talep büyümesi ise yıllık %0,9 dur. Konut tüketiminin 2022 yıl sonunda 815 bcm olması beklenmektedir yılında OECD ülkelerinin tüketiminin 1740 bcm olması öngörülmektedir. Avrupa doğal gaz talebinin 2022 yılına kadar sabit seviyede kalması beklenmektedir. Kaynak : IEA GAS 2017, Analysis and Forecast to

32 Projeksiyonlar Sektörlere Göre Doğal Gaz Tüketimi(billion cubic feet/day) Sektörlere Göre Doğal Gaz Tüketiminin Payları Bcf/d Sanayi Yanıcı olmayan Elektri k Konut Ulaşım 50% 40% 30% Ulaşım Yanıcı olmayan Elektrik Sanayi Konut % % % Kaynak: BP Enerji Görünümü

33 Projeksiyonlar Yılları Abone Sayısı Tahmini Nüfus: 82,3 Milyon Konut Abone Serbest Tüketici Abone Sayısı: 19,3 Milyon 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Yılları Konut Tüketimi Tahmini(bcm) 13,4 14,4 15,3 15,9 16,6 17,4 Konut Tüketimi-BCM Tüketim: 73,7 Milyar m 3 Yer Altı Depolama: 10 Milyar m

34 Dijitalleşmenin Şebeke İşletmeciliğine Katkıları Şebekelerin anlık uyarı veren dijital alarm sistemleriyle yönetilmesi kesintisiz ve güvenli enerji arzının sunumunun en önemli gereksinimidir. Gelişmiş sistemlerle Büyük Veri yönetimi ile çapraz kontroller yapılması önleyici ve geliştirici faaliyetler için gereklidir. 33

35 Dijitalleşmenin Şebeke İşletmeciliğine Katkıları 34

36 Dijitalleşmenin Şebeke İşletmeciliğine Katkıları Sistemlerin entegre çalışması ve mobil platformların etkin kullanımı dijitalleşmenin sunduğu faydalardan avantaj sağlayabilmenin en önemli konusudur. 35

37 3 Saniye % Saniye 10,46 Dakika %77 Çağrı Merkezi Veri Yönetimi Bağlanma Süresi İlk 15 sn de Bağlantı Kurabilme Oranı Ortalama Görüşme Süresi Yüksek Öncelikli İhbarlara Ulaşma Süresi Çağrıların Telefonda Çözülme Oranı *2017 Verilerine Göre Hesaplanmıştır. 36

38 0,26% 0,27% 0,32% 0,20% 0,27% 0,26% 0,28% 0,33% 0,21% 0,30% 0,74% 0,86% 0,71% 0,88% 0,72% 1,15% 1,12% 0,98% 1,15% 1,32% 1,26% 1,25% 0,74% 1,80% 1,23% 0,62% 0,89% 1,06% 4,20% 4,10% 5,05% 4,95% 4,58% İhbar Mektubu, Borçtan Gaz Açma, Borçtan Gaz Kapama Oranları İhbar Mektubu Oranları 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% 1,40% Borçtan Gaz Açma Oranları 1,40% Borçtan Gaz Kesme Oranları 1,20% 1,20% 1,00% 1,00% 0,80% 0,80% 0,60% 0,60% 0,40% 0,40% 0,20% 0,20% 0,00% 0,00% 37

39 Doğal Gaz ve Çevre 16 adet 45 kg propan tüpün kullanılması Milyon Ton Yılı Karbon Salımı Değerleri 2,1 Ton Karbon Salımı Tasarrufu Eş Değerleri Km/Yıl yol yapan 4- kapılı orta sınıf bir aracın emisyon değeri 71 adet LED ampülün sağladığı emisyon tasarrufu(1 yıl süresince) ,5 Tüm Konutlarda Doğal Gaz Kullanılsaydı Karbon Salımı 66,3 Milyon Ton 36,5 96,7 29, Yılı Konut Karbon Tüm Konutlarda Kömür Salımı Kullanılsaydı Karbon Salımı 100 ağacın bir senede temizleyebileceği karbon salımı değeri 2017 Kömür yerine doğal gaz kullanımı ile 30,4 milyon ton karbon salımı tasarrufu yapılmıştır. 38

40 Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği