İZ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE BAĞIMSIZ DENETİM

Transkript

1 İZ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE BAĞIMSIZ DENETİM

2 DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Hüseyin Öncü-Erdal Ulusel

3 Dönem Sonu ĠĢlemleri : Dönem sonu itibariyle iģletmenin mali tablolarının hazırlanması ve mali tablolardaki bilgilerin doğru ve güvenilir bilgilere dayalı olarak sunulmasıdır. Muhasebenin temelinde yer alan Süreklilik ve Dönemsellik kavramları dönem sonu iģlemlerini gerekli kılmıģtır.

4 DÖNEM SONUNDA YAPILACAK İŞLEMLER Envanter iģlemleri yapılarak iktisadi kıymetlerin gerçek durumu tespit edilir. Genel geçici mizan düzenlenir. Ġktisadi kıymetlerin gerçek durumu ile geçici mizan karģılaģtırılması yapılır, farklar varsa düzenleyici muhasebe kayıtları yapılır. Kesin mizan düzenlenir.

5 HAZIR DEĞERLER.:form: iz

6 100- Kasa Hesabı Kasa Hesabının Envanteri: Kasanın fiili olarak sayılması, hesap kalanlarının karģılaģtırılmasıdır. Sayım Sonucunda Kasada: 1) Kasa denkliği 2) Kasa fazlası 3) Kasa noksanlığı olabilir. PEKİ YA SİZ DÖNEM SONU KASA SAYIMINIZI YAPTINIZ MI?

7 KASA BAKĠYESĠNĠN DEĞERLEMESĠ OPTĠMAL KASA TUTARI

8 101- Alınan Çekler Hesabı Dönem Sonunda Alınan Çekler Nasıl Değerlenir? Vadeli Çeklerin Sınıflandırılması Nasıl Olur? Ticari ĠĢlemlerle ÖrtüĢmeyen Çekler Var Mı? (Ör. Hatır Çeki)

9 102- Bankalar Hesabı Değerleme yapılması Vadeli mevduatlarda faiz tahakkuku yapılması

10 MENKUL KIYMETLER.:form: iz

11 MENKUL KIYMETLER İşletmenin aktifinde bulunan menkul kıymetler AlıĢ Bedeli Borsa Rayici Kıst Getiri Ölçüsü yöntemleri kullanılarak değerlenir.

12 MENKUL KIYMETLER AlıĢ Bedeli Ġle Değerlenecek Menkul Kıymetler Hisse senetleri Yabancı hisse senetleri Bedelsiz hisse senetleri Yatırım ortaklıklarına iliģkin hisse senetleri Yatırım fonu katılma belgeleri (portföyleri %51 i Türkiye de kurulmuģ bulunan Ģirketlerin hisse senetlerinden oluģan) Kâr-Zarar ortaklığı belgeleri

13 MENKUL KIYMETLER Borsa Rayiciyle Değerlenen Menkul Kıymetler Borsa rayici, gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerin ortalama değerlerini ifade eder. Devlet Tahvilleri Finansman Bonoları Hazine Bonoları Banka Bonoları Ġpotekli Borç Senetleri Konut Sertifikaları Gayrimenkul Sertifikaları

14 MENKUL KIYMETLER Kıst Getiri Ölçüsü Ġle Değerlenen Menkul Kıymetler Yatırım Fonu Katılım Belgesi (Portföyü, en az %51 i Türkiye de kurulmuģ Ģirketlerin hisse senetlerinden olmayan) Eurobondlar Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler Gelir Ortaklığı Senetleri

15 TİCARİ ALACAKLAR.:form: iz

16 TİCARİ ALACAKLAR Alacaklar nasıl değerlenir? Ticari nitelikte olmayan, kiģilere veya kurumlara ait hesap var mı? Dönem sonu itibariyle ters bakiye veren alacak var mı? Reeskont hesaplaması yapmak gerekir mi? Alınan avanslar, hatır senetleri için reeskont uygulanmaz.

17 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR Mükellefin bilanço usulünde defter tutması, Ayrılacak karģılığın kazancın elde edilmesi veya idame ettirilmesi ile ilgili olması, Alacağın dava ve icra safhasında bulunması, Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiģ bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

18 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR Alacağın teminata bağlı olmaması, Ayrılan karģılıkların hangi alacaklara ait olduğu hesaplarda ayrıca belirtilmelidir ġüpheli alacak için hangi dönemde karģılık ayrılabilir? ġüpheli alacağın sonradan tahsil edilen miktarı tahsil edildiği dönemde gelir olarak dikkate alınır.

19 DİĞER ALACAKLAR ĠĢletmenin ticari faaliyetleri dıģında oluģan kısa vadeli alacaklarını kapsar. Diğer iģletme alacaklarının envanteri, ticari alacak envanteri gibidir. ġirket Ortaklarının Dönem Ġçerisinde Firmadan Para ÇekiĢleri Var Ġse Ne Yapılır? Diğer ÇeĢitli Alacak Hesabının Alt Kalemlerini Ġnceledik mi?

20 STOKLAR.:form: iz

21 STOKLAR Dönem Sonu Stok Sayımı Yapıldı Mı? Stoklarda Değer DüĢüklüğü Var Mı? Değeri DüĢen Stokların Değerinin Belirlenmesi? Stokların Değerlemesi? Maliyet Bedeli Emsal Bedel

22 STOKLAR Kaybolan veya çalınan malların maliyet bedelleri, kaybolma veya çalınma olayının polis raporu veya benzeri belgelerle kanıtlanması halinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara alınır. Kaybolan ve zayi olan mallarda KDV indirimi vergi mevzuatımızca kabul edilmemektedir. Değeri düģen mallarda ise, bu malların düģük bedelle satıģı söz konusu olacağından KDV de indirim konusu yapılır..:form: iz

23 STOKLAR Dönem sonunda iģletme stoklarının fiili envanteri çıkartılır ve kaydi envanter ile karģılaģtırılır; farklılık bulunması halinde kaydi envanter fiili envanter seviyesine getirilir. Stok sayımında fark çıkmasının birçok sebebi olabilir. Farkın sebebi bulunduğunda sebebin niteliğine göre iģlem yapılması gerekir. Sayım fazlalıkları hesabı dönem sonunda diğer olağandıģı gelirler hesabına kaydedilir. Sayım noksanlıkları yasal fire oranlarında ise gider veya maliyet olarak dikkate alınabilir. Yasal fire oranlarını aģan sayım noksanlıkları ise gider olarak dikkate alınamaz ve KKEG olarak kaydedilir. (KDV Düzeltilir)

24 STOKLAR - DEĞERİ DÜŞEN MALLAR Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (VUK md.267) Emsal bedeli, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir. Emsal bedeli sıra ile, aģağıdaki esaslara göre tayin olunur: Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) Ġkinci sıra: (Maliyet bedeli esası) Üçüncü sıra: (Takdir esası)

25 GELİR GİDER TAHAKKUKLARI Teslim yapılmıģ olmasına rağmen fatura düzenlenmemiģ olsa bile bu satıģ teslimlerine iliģkin satıģ bedellerinin hasılat olarak dikkate alınması (tahakkuk ettirilmesi) gereklidir. ĠĢletmenin teslimini gerçekleģtirmemiģ olduğu fakat faturasını düzenlediği iģlemlere iliģkin fatura üzerinde gösterilen satıģ bedellerini dönem satıģ hasılatı olarak dikkate alması gerekmez. ĠĢletmenin kiraya vermiģ bulunduğu kıymetleri ile ilgili kapanıģı yapılan döneme isabet eden kira gelirinin (ilgili kira sözleģmelerinden tespit edilerek) tahsil edilmemiģ ve fatura düzenlenmemiģ olsa bile tahakkuk ettirilmesi gerekir.

26 GELİR GİDER TAHAKKUKLARI ĠĢletmenin verdiği borçlar dolayısıyla (sözleģme düzenlenmiģ olsun olmasın, faiz hesaplama dönemi kapanıģ tarihine rastlasın veya rastlamasın) taraflarca belirlenen faiz oranına göre kapanıģı yapılan döneme iliģkin faiz gelirlerinin tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir. ĠĢletmenin kiralamıģ olduğu kıymetler dolayısıyla yapmıģ olduğu sözleģmelere göre borçlandığı fakat henüz ödemede bulunmadığı kiralar dolayısıyla kapatılan döneme iliģkin gider tahakkuklarının yapılması gerekir. Elektrik, su, telefon vb. giderlere ait faturaların geç gelmesi halinde dönemsellik ilkesi gereğince tahhakkuk yoluyla gider yazılması gerekir.

27 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR SABİT KIYMETLER.:form: iz

28 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR - SABİT KIYMETLER ĠĢletme faaliyetlerini gerçekleģtirmek amacıyla bir yıldan daha uzun sürelerle kullanılmak için elde edilen sabit kıymetlere Duran Varlıklar denir. Duran varlıklar, bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde satılması veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıklardır. Bu varlıklarla ilgili bir harcamanın aktifleģtirilmesi ya da dönem gideri olarak muhasebeleģtirilmesi iģletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçları üzerinde önemli etkiler yaratmaktadır.

29 MADDİ VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR - SABİT KIYMETLER Sabit Kıymetlerin Aktifleştirme ve Amortisman Başlangıç Zamanı Sabit kıymetler envantere alındıkları veya iģletmede kullanılmaya baģlandıkları ya da kullanıma hazır hale geldikleri, yılda aktifleģtirilir

30 AMORTİSMAN KAVRAMI ĠĢletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aģınmaya ve kıymetten düģmeye maruz kalan gayrimenkullerle, gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlere Vergi Usul Kanunundaki esaslar çerçevesinde amortisman ayrılır ve faydalı ömrü boyunca gider yazılır. Dönemler itibariyle hesaplanıp dönemlere dağıtılarak ilgili dönemin giderleri arasına katılır ve böylece dönemsellik kavramı yerine getirilir. -Normal Amortisman -Azalan Bakiyeler Usulünde (HızlandırılmıĢ) Amortisman -Fevkalade Amortisman -Kıst Amortisman.:form: iz

31 YENİLEME FONU Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde satıģtan elde edilen kâr ilgili kıymetin yenilenmesi için yenileme fonu adı altında geçici bir hesapta 3 yıl süre ile tutulabilir. Bu sürede kullanılmamıģ fon kâra ilave edilip vergilendirilir.

32 MALİ BORÇLAR

33 MALİ BORÇLAR Dönem Sonu Kredi Faiz Tahakkuklarının Yapılması? Finansal Kiralama Borçlarının Değerlemesi? Dönem Sonunda Uzun Vadeden Kısa Vadeli Kredilere Geçenlerin Sınıflandırılması? Banka kredileri ile alınan sabit kıymetlere ait faiz ödemeleri dönem sonunda sabit kıymetin maliyetine ilave edilmelidir.

34 TİCARİ BORÇLAR

35 TİCARİ BORÇLAR Hesap Kalemleri : TL cinsinden ise kayıtlı değerleriyle, Dövizli ise döviz alıģ kurları ile değerlemeye tabi tutulur. Alacak senetlerine reeskont uygulanmışsa, borç senetlerine de uygulanmalıdır. Kısmi reeskont işlemi uygulanamaz.

36 TİCARİ BORÇLAR Senetli veya senetsiz tüm borçlar VUK un 285. maddesinde belirtildiği üzere mukayyet değeri ile değerlenir. Cari hesap mutabakatları yapılmalı, Senetli borçlar için reeskont yapılabilir. Dövizli borçlar için kur değerlemesi yapılmalı.

37 DİĞER BORÇLAR Diğer iģletme borçları Tekdüzen Hesap Planında da belirtildiği üzere aģağıdaki borç unsurlarından oluģur. Burada ayırım borçlu kiģi veya kuruluģ bazında yapılmıģtır - Ortaklara borçlar - ĠĢtiraklere borçlar - Bağlı ortaklıklara borçlar - Personele borçlar - Diğer çeģitli borçlar

38 ORTAKLARA BORÇLAR Ortaklara Borçların Vergi Karşısındaki Durumu? Ortaklardan Alınan Borç Paralar İçin Şirket Faiz Ödeyebilir mi? Ortaklardan Alınan Borç Tutarının Öz Sermayenin Üç Katını Geçmesi? Örtülü Sermaye Sayılan Borç Üzerinden Faiz Ödenmesi?

39 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler KarĢılığı Kıdem Tazminatı KarĢılığı Maliyet Giderleri KarĢılığı

40 ÖZKAYNAKLAR GeçmiĢ Yıl Kâr ve Zararlarının Mahsubu? ÖdenmemiĢ Sermaye Hesabının Vadesinin Kontrol Edilmesi? Yenileme Fonu Hesabı Var Ġse Süresinin Kontrol Edilmesi?

41 Dönem Sonu İşlemler İle İlgili Özellikli Durumlar Götürü Ġhracat Gideri Uygulaması Hesap Dönemi Sonunda Düzenlenen ve Ġhracatı Bir Sonraki Yıla Sarkan Mallara Ait Faturaların Kaydı Ödenmeyen SGK Primlerinin Gider Yazılması BağıĢ ve Yardımların Gider Yazılması Hesap Dönemi Sona Erdikten Sonra Gelen Faturaların Kaydı Tahakkuk Eden Ancak Henüz Ödenmeyen Kıdem ve Ġhbar Tazminatları Gider Yazılabilir mi?

42 Gelir Tablosu Oluşturulması Maliyet ve gider hesapları hesap dönemi sonunda yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu hesaplarına yansıtılır. Gelir tablosu hesaplarının tamamı 690 Dönem Karı veya Zararı hesabına devredilerek kapatılır.

43 İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI

44 Kurumlar Vergisi Kanuna eklenen 32/A madde ile düzenlenmiģ olup tarihinden bu yana yürürlüktedir. Ekonomi Bakanlığı tarafından teģvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen iģletilmesine baģlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaģıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutulur. Yatırıma Katkı Tutarı= Yapılan Yatırım x Yatırıma Katkı Oranı (%)

45 Bölgesel TeĢvik Uygulamaları Bölgeler Yatırıma Katkı Oranı % Ġndirim Oranı %

46 Büyük Ölçekli Yatırımlar Bölgeler Yatırıma Katkı Oranı % Ġndirim Oranı %

47 Ġndirimli Kurumlar Vergisi Uygulamasına, yatırımın kısmen veya tamamen baģlatıldığı geçici vergi döneminden itibaren baģlanılır. Yapılan yatırımın komple yeni yatırım veya tevsi yatırım olmasına göre hesaplama Ģekli değiģebilmektedir. Tevsi yatırımlarda indirimli kurumlar vergisi uygulanacak kazancın iģletme bütünlüğü içinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespitinin mümkün olduğu hallerde kazanç ayrı hesaplarda takip edilecek, kazancın bu Ģekilde belirlenmesine imkan bulunmayan hallerde ise kazanç oranlama yapılmak suretiyle tespit edilecektir.

48 Komple Yeni Yatırımlarda ise yatırımdan elde edilen kazancın ayrı bir Ģekilde kayıtlarda tespit edilmesi zorunludur. Kurumlar Vergisi Kanunu nun 32/A. maddesi uyarınca, tevsi yatırımdan elde edilen kazancın ayrı olarak tespit edilemediği durumda; tevsi yatırım tutarının, dönem sonunda kurumun aktifine kayıtlı bulunan toplam sabit kıymet tutarına oranlanması ve dönem kazancının bu orana isabet eden kısmının tevsi yatırımdan elde edilen kazanç olarak dikkate alınması gerektiği ifade edilmiģtir. (Ancak oranlama yapılmak suretiyle belirlenmesi seçimlik bir hak olmayıp kazancın tespit edilmesi esastır tarih, B.07.4.DEF sayılı Mukteza)

49 Diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara da indirimli gelirkurumlar vergisi uygulanabilmektedir. Bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşmamak ve toplam yatırıma katkı tutarının yüzde seksenini geçmemek üzere yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilir. TeĢvik belgesinin kapandığı dönem itibariyle yararlanılmayan yatırıma katkı tutarı sonraki dönemlerde endekslemeye tabi tutulur. ġartların sağlanamadığının tespiti halinde, zamanında tahakkuk ettirilmemiģ vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faizi ile birlikte tahsil olunur.

50 NAKİT SERMAYE ARTTIRMINDA İNDİRİM

51 Sermaye Ģirketlerinin Ticaret Siciline tescil edilmiģ olan ödenmiģ veya çıkarılmıģ sermaye tutarlarındaki nakdi sermaye artıģları; - Yeni kurulan sermaye Ģirketlerinde ödenmiģ sermayenin nakit olarak karģılanan kısmı üzerinden. - TCMB tarafından belirlenen «bankalarca açılan TL cinsinden açılan ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı» dikkate alınarak hesaplanan tutarın %50 si indirim olarak dikkate alınabilir. Nakden taahhüt edilen sermayenin; - Sermaye artırımına iliģkin kararın Ticaret Siciline tescil edildiği tarihten önce Ģirketin banka hesabına yatırılan kısmı için tescil tarihi, - Sonra yatanlar için bankaya yatırıldığı tarih esas alınarak indirim hesaplanacaktır.

52 Ortaklar tarafından Sermaye avansı olarak verilen tutarlar için de indirimden yararlanmak mümkündür. Nakdi sermaye artıģının yapıldığı hesap döneminden itibaren baģlamak üzere, izleyen her bir hesap dönemi için ayrı ayrı indirim uygulamasından yararlanılabilir. Kazanç yetersizliği nedeni ile yararlanılamayan indirim tutarı endekslemeye tabi tutulmaz. 47 nolu Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2017 yılında nakit sermaye artıģı indiriminde kullanılacak oran %17,06 olarak açıklanmıģtır. ( TCMB ortalama kredi faiz oranı) Ġndirim Tutarı= Nakdi sermaye artıģı x faiz oranı x indirim oranı x süre