KADINA İLİŞKİN NAMUS ANLAYIŞI, DEĞERLER VE CİNSİYET ROLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Number: 60, p , Autumn II 2017 Yayın Süreci / Publication Process Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date KADINA İLİŞKİN NAMUS ANLAYIŞI, DEĞERLER VE CİNSİYET ROLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER THE RELATIONSHIPS AMONG HONOR PERCEPTION ATTRIBUTED TO WOMEN, VALUES AND SEX ROLES Prof. Dr. Fatma Gül Cirhinlioğlu* ** ORCID ID: orcid.org/ *Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü **Yakın Doğu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Ahmet Fatih Şenel ORCID ID: orcid.org/ Psikolog Öz Bu çalışmanın amacı kadına ilişkin namus anlayışı, değerler ve cinsiyet rolleri arasındaki ilişkileri saptamaktır. Çalışma üniversite öğrencisi 186 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında, Kişisel Bilgi Formu, Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği, Schwartz Değerler Listesi, Bem Cinsiyet Rolü Envanteri kullanılmıştır. Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği üç alt boyuttan oluşmaktadır: Geleneksel Namus Anlayışı, Eşitlikçi Anlayış ve Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışı. Schwartz Değerler Listesi on değer tipi ve iki ana değer boyutundan oluşur: Değer tipleri; güç, başarı, hazcılık, uyarılma, özdenetim, evrenselcilik, yardımseverlik, geleneksellik, uyum ve güvenlik, ana değer boyutları; açıklık-muhafazacı yaklaşım, özaşkınlıközgenişletimdir. Bem Cinsiyet Rolü Envanteri üç alt boyuta sahiptir; Kadınsılık, erkeksilik ve sosyal beğenirlik. Verilerin analizinde T Test ve Çoklu Regresyon Analizi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda kadına ilişkin eşitlikçi ve geleneksel namus anlayışı; evrenselcilik ve iyiliksever değerler; erkeksi ve kadınsı cinsiyet rolü açısından cinsiyetler arasında anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Kadınlar eşitlikçi namus anlayışı; evrenselcilik ve iyiliksever değerler ve kadınsı cinsiyet rolü ölçümlerinden daha yüksek puan alırken erkekler geleneksel namus anlayışı ve erkeksi cinsiyet rolü ölçümlerinden daha yüksek puan almıştır. Cinsiyet ve dine verilen önem değişkenleri kadına ilişkin geleneksel namus anlayışını anlamlı düzeyde yordamıştır. Cinsiyet, dine verilen önem, güç ve evrenselcilik değişkenleri kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışını anlamlı düzeyde yordamıştır. Anahtar Kelimeler: Namus, Dindarlık, Kadınsılık, Erkeksilik, Değerler

2 312 Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Abstract Objective of this study is to determine the relationships among honor perception attributed to women, values and sex roles. Sample group is composed of 186 university students. Personal Information Form, Honor Concept Perception Toward Women Scale, Schwartz s Value Survey, Bern Sex Role Inventory were used to collect data. Honor Concept Perception Toward Women Scale has three components: traditional honor concept, egalitarian attitude, premarital sex/honor concept. Schwartz Value Survey has ten types of values and two components of higher-order values: Types of values; power, achievement, hedonism, stimulation, self-direction, universalism, benevolence, tradition, conformity, security. Components of higher-order values; Openness to Change/Conservation, Self- Transcendence/Self- Enhancement. Bern Sex Role Inventory has three components: feminity, masculinity and socıal desirability. This study, Multiple Linear Regression and Independent Samples T-Test were used to analyze the data. At the end of the study, there was significant diffrence between women and men according to traditional honor concept and egalitarian attitude; unsversalism value and benevolence value; feminity sex roles and masculinity sex roles. Women had higher score on egalitarian attitude, unsversalism, benevolence values and feminity sex roles than men. Men had higher score on traditional honor concept and masculinity sex roles than women. Sex and importance of religion variables significantly predicted traditional honor concept. Sex, importance of religion, universalism and power significantly predicted egalitarian attitude. Keywords: Honor, Importance Of Religion, Femininity, Masculinity, Values Kültürel antropologlar, sosyologlar ve sosyal psikologlar tarafından yaygın bir şekilde kullanılan namus (honor) kavramını tanımlamak oldukça zordur. Namus genellikle İkili namus kuramı olarak adlandırılan görüş açısından tanımlanmaktadır (Stewart, 1994: 19). Buna göre namus bireyin kendi ve diğerlerinin gözündeki değeridir (Pitt-Rivers, 1965: 21; 1968:503). Diğer bir ifadeyle namus kavramı bir kişinin toplumun ona ne ölçüde değer verdiği kadar kendi gözünde sahip olduğu değeri de içermektedir. Bununla birlikte birçok bilim adamı namus kavramının daha çok cinsel saflık ve evli kadının sadakati gibi kadının cinsel davranışlarına gönderme yaptığını ileri sürmektedir (Coomaraswamy, 2005:xi). Görgül literatür namus konusundaki çoğu çalışmanın Akdeniz kültürlerinde yapıldığını göstermektedir. Bazı tartışmalar bulunsa da çalışmalar Akdeniz kültürlerinin bu coğrafi alana özgü ortak bir namus anlayışının olduğunu ileri sürmektedir (Gilmore, 1987:2-21). Araştırmalar Akdeniz bölgesi kültürlerinde namus kavramının genelde iyi itibar ı sürdürme üzerine odaklandığını göstermektedir. Daha özel olarak da araştırmalar erkeksi ve kadınsı namus kodlarını ve aile itibarı ve sosyal karşılıklı bağlılığı koruma üzerine odaklanmaktadır (Jakubowska,1989: 671; Stewart, 1994:9-30). İtibarı sürdürme, aile namusu ve sosyal karşılıklı bağlılık kadın ve erkeğin namusunu sürdürmek için eşit olarak önemli görevler olarak görülmektedir. Buna karşın erkeksi ve kadınsı namus kodları toplumsal cinsiyete özgü namus kodlarını ifade etmektedir. Erkeksi ve kadınsı namus kodları kadının ve erkeğin namusunu koruması için arzulandığına inanılan davranış ve tutumları ifade etmektedir. Kadın namus kodlarındaki ana ülkü cinsel utanç veya bekârettir. Cinsel utanç erkeklerle sosyal ilişkilerde sıkılma, cinsel ilişkilerdeki sınırlama ve evlilik öncesi bakirelik ve uygun kıyafet giyme gibi edebe uygun davranış açısından ifade edilmektedir. Ayrıca aile içinde özellikle erkek otoritesine uyma kadınsı namus kodlarını sürdürmenin ana ögelerinden biridir. Erkeksi namus ise aile namusunu korumanın öneminin yanında güçlü olmak için itibar ve erkeklik düşüncesi üzerine odaklanmaktadır. Türkiye ve Kuzey Amerika ya özgü namus prototiplerini sap-

3 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 313 tamaya yönelik çoğunluğu üniversite öğrencilerinden oluşan Türk ve Amerikalı katılımcılarla yapılan bir çalışmada namus yapısının dört boyutu saptanmıştır (Cross, 2010; Akt.: Gerçek-Swing, 2012:30 ). Bu boyutlar statü ve saygı (bireyin toplumdaki pozisyonu), davranış ve karakter (dürüstlük, sözünde durma), suçluluk ve gurur (bireyin kendi değerlerinde uzlaşamaması) ve diğerlerine yardım etmedir (diğer insanlar için kendini feda etmeye isteklilik). Her iki kültürde de namuslu/namussuz olmanın en önemli yönünün davranış ve karakter (yalancılık gibi) boyutu olduğu görülmüştür. Pek çok diğer Akdeniz kültürleri gibi Türk kültürü de bir namus kültürüdür. Bu nedenle Türk kültüründe bireyin benlik kavramı içinde namusun önemli bir yeri bulunmaktadır. Türkiye de namus konusunda yapılan çalışmalarda genellikle Türk namus kodlarındaki toplumsal cinsiyet farklılıkları, kadının bekâreti ve namusla ilişkili cinayetler gibi konular ele alınmıştır (Akkoç, 2004:113; Bağlı & Sev er, 2003:54-80; Özgür & Sunar, 1982: ). Türk namus kodlarında cinsellik en merkezi kavramlardan biri olmakla beraber, Türkiye de namus dürüstlük, yüksek sosyal statüye sahip olma gibi pek çok farklı ögesi bulunan karmaşık bir yapıdır. Bireyin namus kavramını içinde bulunulan kültürün, alt kültürün, geleneklerin, normların, dinin, değerlerin, cinsiyet rollerinin ve bunların etkileşimlerinin oluşturduğu farklı anlam ve değerler şekillendirmektedir. Buna bağlı olarak namus farklı toplumlarda ve ayni toplum içinde farklı bireylerde farklı şekillerde algılanmakta ve tanımlanabilmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmamız üniversite öğrencilerinde kadına ilişkin namus anlayışı, değerler ve cinsiyet rolleri arasındaki ilişkileri saptamayı amaçlamıştır. Çalışmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1) Kadına ilişkin namus anlayışı, değerler ve cinsiyet rolü açısından cinsiyetler arasında anlamlı fark var mıdır? 2) Cinsiyet, yaş, gelir durumu, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanılan romantik ilişki sayısı, değerler ve toplumsal cinsiyet rolünün kadına ilişkin namus anlayışını (geleneksel, eşitlikçi ve evlilik öncesi cinsellik) yordamaya anlamlı katkısı var mıdır? Yöntem Katılımcılar Araştırmanın örneklemi Yakındoğu Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın yaşları 18 ile 45 arasında değişen, 108 kadın 78 erkek toplam 186 katılımcısı bulunmaktadır. Katılımcılar gönüllük esasına göre seçilmiştir. Betimsel istatistikler bulgular bölümünde ayrıntılı olarak verilmiştir. Veri Toplama Araçları Araştırmada veri toplamak için Kişisel Bilgi Formu, Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği, Schwartz Değerler Ölçeği, Bem Cinsiyet Rolü Envanteri kullanılmıştır(gürsoy, 2009: ; Kuşdil & Kağıtçıbaşı, 2000:59-76; Dökmen, 1999:27-40). Adı geçen ölçekler hakkında bilgiler aşağıda verilmiştir. Kişisel Bilgi Formu Kişisel bilgi formu cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanan romantik ilişkilerin sayısı gibi demografik bilgiler hakkında veri sağlayan sorulardan oluşmuştur. Dine verilen önem Yaşamımı dini inançlarıma göre sürdürürüm şeklinde tek maddelik 5 li likert tipi (hiç katılmıyorum 1 puan, tamamen katılıyorum 5 puan) soru ile ölçülmüştür. Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği Bu çalışmada Gürsoy tarafından (2009) geliştirilen Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek kadın namusuna yönelik bilgi ve tutumları değer-

4 314 Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel lendirmek amacıyla geliştirilmiş ve üniversite lisans öğrencileri üzerinde güvenirlik ve geçerlik çalışması yapılmıştır (Gürsoy, 2009: 39-47). Ölçek 25 maddeden oluşan 5 li likert tipi bir ölçektir. Ölçekte tamamen katılıyorum 5 puan, hiç katılmıyorum 1 puan olarak derecelendirilmektedir. Ölçek Geleneksel Namus Anlayışı, Eşitlikçi Anlayış ve Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışı olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Geleneksel Namus Anlayışı alt boyutu, Bir kız/kadın hava kararmadan evinde olmalıdır, Kadın boşansa dahi çocuğu varsa eski kocasının namusu sayılır, Bir kadın kocasının sözünden çıkmamalıdır gibi maddeler içermektedir. Eşitlikçi Anlayışı boyutunda Kadına ilişkin geleneksel namus anlayışı kadının ruh sağlığını olumsuz etkiler, Toplumsal baskı olmasa kadına yönelik bu kadar çok namus cinayeti işlenmez, Bir kadının erkek arkadaşıyla gezip dolaşması namusunu lekelemez gibi maddeler bulunmaktadır. Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışı alt boyutunda Namuslu bir kadın evlenmeden önce cinsel birliktelik yaşamamalıdır, Bekâret kadın namusunun simgesidir, Kadın istiyorsa evlenmeden beraberlik yaşayabilmelidir gibi maddeler vardır. Ters maddeler düzeltildikten sonra bu alt boyutta yüksek puan almak evlilik öncesi cinselliğe olumlu bakışı ifade etmektedir. Çalışmamızda analizler alt ölçekler üzerinden yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirtmek için yapılan madde analizi ve faktör analizi sonucunda üç alt boyutun toplam varyansın %51,32 sini açıkladığı görülmüştür. Ölçeğin toplam Cronbach Alpha değeri 0.93, alt boyutların ise sırasıyla 0.88, 0.85, 0.88 dir (Gürsoy, 2009:43). Schwartz Değerler Ölçeği Çalışmamızda Schwartz tarafından geliştirilen ve Kuşdil ve Kağıtçıbaşı tarafından uyarlaması yapılan 56 maddelik Schwartz Değerler Ölçeği kullanılmıştır (Schwartz,1992:60-62; Kuşdil & Kağıtçıbaşı, 2000:59-80). 7 li Likert tipi ölçekte katılımcılara değerler parantez içinde açıklamalarıyla birlikte verilmiş, her birinin kendi hayatlarındaki önemine göre (1 benim için hiç önemli değil / 7 benim için çok önemli) derecelendirmeleri istenmiştir. Ölçekte toplam on değer tipi ve iki ana değer grubu bulunmaktadır. Değer tiplerini güç, başarı, hazcılık, uyarılma, özdenetim, evrenselcilik, yardımseverlik, geleneksellik, uyum, güvenlik oluşturmaktadır. Ana değer gruplarından ilki yeniliğe açıklık-muhafazacı yaklaşım, ikincisi özaşkınlık-özgenişletim dir. Schwartz ın değer tiplerinden Güç; toplumsal konum, insan ve kaynaklar üzerinde denetim gücünü ifade etmekte ve sosyal güç sahibi olmak, otorite sahibi olmak, toplumdaki görüntüyü koruyabilmek gibi değerler içermektedir. Başarı; toplumsal standartları temel alan kişisel başarıya yönelimi ifade etmekte ve başarılı olmak, yetkin olmak, sözü geçen biri olmak şeklinde değerler barındırmaktadır. Hazcılık; bireysel zevke ve hazza yönelimi ifade etmekte ve zevk, yaşamdan zevk almak değerlerini içermektedir. Uyarılım; heyecan ve yenilik arayışı şeklinde ifade edilmekte ve cesur olmak, değişken ve heyecanlı bir hayat sahibi olmak değerlerini kapsamaktadır. Öz yönelim, düşünce ve eylemde bağımsızlığı ifade etmekte ve yaratıcı olmak, özgür olmak, kendi amaçlarını seçebilmek gibi değerlerden oluşmaktadır. Evrenselcilik, anlayışlılık, hoşgörü ve tüm insanların ve doğanın iyiliğini gözetmeyi ifade etmekte ve açık fikirli olmak, toplumsal adalet, eşitlik, doğayla bütünlük içinde olmak gibi değerleri kapsamaktadır. İyilikseverlik, bireyin yakın olduğu kişilerin iyiliğini gözetme ve geliştirmeyi ifade etmekte ve yardım sever olmak, bağışlayıcı olmak, manevi bir yaşam gibi değerleri içermektedir. Geleneksellik, kültür ya da dinsel töre ve fikirlere saygı ve bağımlılığı ifade etmekte ve alçak gönüllü olmak, dürüst olmak, dünyasal işlerden el ayak çekmek gibi değerleri içermektedir. Uyma, başkalarına zarar verecek toplumsal beklentilere aykırı dürtü ve eylemeleri sınırlamayı ifade etmektedir ve kibar olmak, aileye değer vermek, kendini denetleyebilmek gibi değerleri içermektedir. Güven-

5 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 315 lik, toplumun, var olan ilişkilerin ve kişinin kendisinin huzuru ve sürekliliğini ifade etmekte ve toplumsal düzenin sürmesini istemek, temiz olmak, iyiliğe karşılık vermek, bağımlılık duygusu gibi değerleri kapsamaktadır (Kuşdil &Kağıtçıbaşı, 2000: 61). Değer tipleri için güvenirlik katsayıları; Güç,.75, Başarı,.66, Uyarılım,.70, Hazcılık, 54, Özyönelim,.69, Evrenselcilik,.77, İyilikseverlik,.76, Geleneksellik,.63, Uyma,.51, Güvenlik,.59 dır (Kuşdil & Kağıtçıbaşı, 2000: 70). Çalışmamızda on değer tipi kullanılmıştır. Ana değer gruplarına bakıldığında ise Yeniliğe Açıklık; öz yönelim, uyarılım ve hazcılığı Muhafazacı Yaklaşım; uyma, geleneksellik, güvenlik değerlerini içermektedir. Öz aşkınlık evrenselcilik ve iyilikseverliği, Özgenişletim ise başarı, güç ve hazcılığı kapsamaktadır. On değer tipi arasından yalnızca hazcılık hem özgenişletim hem de yeniliğe açıklık değer grupları içerisinde yer alır. Ana değer gruplarının güvenirlik katsayıları; Yeniliğe Açıklık.78, Muhafazacı Yaklaşım.81, Özaşkınlık.83, Özgenişletim.81 şeklindedir (Kuşdil ve Kağıtçıbaşı, 2000, s. 70). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Çalışmada katılımcıların cinsiyet rolü yönelimlerini belirlemek amacıyla, Bem tarafından geliştirilmiş olan Bem Cinsiyet Rolü Envanteri (Bem Sex Role Inventory) kullanılmıştır(bem, 1974: ). Envanter 7 dereceli likert tipi bir ölçektir. Ölçek kadınsılık, erkeksilik ve sosyal beğenirlik olmak üzere üç ayrı alt boyuttan oluşmaktadır. Bu çalışmada kadınsılık ve erkeksilik ölçeklerini içeren form kullanılmıştır. Kavuncu tarafından 1987 Türkçe ye uyarlanmış olan envanterin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışmaları Dökmen tarafından yapılmıştır(dökmen 1999:34). Ölçeğin orijinal formunun psikometrik özellikleri incelendiğinde; iç tutarlılık alfa katsayıları iki ayrı örneklemde, Kadınsılık ölçeği için.80,.82, Erkeksilik ölçeği için.86,.86 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirliği 4 haftalık bir arayla Kadınlar için.90 Erkekler için.90 dır. Dökmen tarafından yapılan çalışmada Bem Cinsiyet rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe formunun Cronbach alfa katsayılarının kadınsılık ölçeği için.73 erkeksilik için.75, iki yarım güvenirlik katsayılarını ise kadınsılık için.76 erkeksilik içinse.75 olduğu görülmüştür (Dökmen,1999:34). İşlem Veri toplama araçları, katılımcılara sınıf ortamında dakikalık oturumda grup halinde uygulanmıştır. Veri toplama araçlarının bulunduğu forma çalışmanın amacı, cevapların gizli tutulacağı ve yalnızca istatistiksel karşılaştırmalar için kullanılacağı bilgileri eklenmiştir. Bulgular Giriş bölümünde değinildiği üzere araştırmamızın temel amacı değerler, cinsiyet rolü ve demografik özelliklerin kadına ilişkin namus anlayışı üzerindeki etkilerini ve ilgili değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkilerini saptamaktır. Bu çerçevede araştırmanın sorularına yanıt veren istatistiksel analizler iki bölümde toplanmıştır. Birinci bölümde betimsel istatistikler yer almıştır: Cinsiyete göre Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği Alt Ölçekleri, Schwartz Değerler Ölçeği ve Bem Cinsiyet Rolü Envanterinden alınan puanların ortalamaları ve standart sapmaları ve bu boyutlarda cinsiyetler arası farklılıklara ilişkin bulgular sunulmuştur. Cinsiyet, yaş, dine verilen önem, gelir düzeyi, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanan romantik ilişkilerin sayısı, değer grupları, cinsiyet rolleri ve kadına ilişkin namus anlayışının ilgili alt boyutları arasındaki ilişkiler belirtilmiştir. İkinci bölümde cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanan romantik ilişkilerin sayısı, değer grupları ve cinsiyet rollerinden kadına ilişkin namus anlayışının ilgili alt boyutların yordamasına ilişkin analizler ve bulgular özetlenmiştir.

6 316 Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Betimsel İstatistikler Araştırmada verilerin analizine geçilmeden verilerin çok değişkenli istatistik analiz sayıltılarını karşılayıp karşılamadığına bakılmıştır. Bunun için öncelikli olarak dağılımın normallik ve doğrusallık durumları test edilmiştir. Araştırmada kullanılan tüm değişkenlerin z puanları alınmış + 3 ün üzerinde değerlere sahip katılımcılar analizlere dâhil edilmemiştir. Bu bağlamda 26 katılımcı araştırma dışı bırakılmıştır. Bunun sonucunda analiz işlemine 160 katılımcıyla devam edilmiştir. Katılımcılardan % 57,5 (92) si kadın, %42, 5 (68) i erkektir. Tüm grubun yaş ortalaması 23,01 dır. (ranj: 18-45). Araştırmamıza katılan 160 katılımcının cinsiyete göre Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği Alt Ölçeklerinden, Schwartz Değerler Ölçeği alt ölçeklerinden ve Bem Cinsiyet Rolü Envanteri alt ölçeklerinden aldıkları puanların ortalamaları, standart sapmalarını ve t testi sonuçları Tablo 1 de özetlenmiştir. Cinsiyet, yaş, dine verilen önem, gelir düzeyi, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanan romantik ilişkilerin sayısı, değer grupları, cinsiyet rolleri ve kadına ilişkin namus anlayışının alt boyutları arasındaki anlamlı ilişkiler şöyledir: Eşitlikçi namus anlayışa ile cinsiyet (-.416), dine verilen önem (-.244), geleneksel namus anlayışı (-.510), geleneksellik (-.185) ve erkeksilik (-.270) arasında anlamlı negatif, özyönelim (,177), evrenselcilik (.278) ve iyilikseverlik (.206) arasında ise anlamlı pozitif ilişki saptanmıştır. Geleneksel namus anlayışı ile cinsiyet (.468), dine verilen önem (.238), kardeş sayısı (.260), erkeksilik (.300), geleneksellik (.210) ve güç (.183) arasında anlamlı pozitif, annenin eğitim durumu (-.262), babanın eğitim durumu (-.167), eşitlikçi namus anlayışı (-.510), evlilik öncesi cinsellik anlayışı (-.499) ve evrenselcilik (-.180) arasında anlamlı negatif ilişki elde edilmiştir. Evlilik öncesi cinsellik anlayışı ile güç (-.187) ve geleneksellik (-.157) değerleri arasında ise negatif yönde anlamlı ilişki olduğu gözlenmiştir. Tablo 1. Cinsiyete göre Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutum Ölçeği Alt Ölçekleri, Schwartz Değerler Ölçeği Alt Ölçekleri ve Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Alt Ölçeklerin den alınan puanların ortalamaları, standart sapmaları ve t test sonuçları KADIN ERKEK T- TEST P DEĞİŞKENLER X SS X SS t p EŞİTLİKÇİ N.A 48,8394 5, ,7360 7, ,754,000 GELENEKSEL 19,3070 5, ,9295 6, ,607,000 N.A EVLİLİK Ö.C.A 14,1082 2, ,7735 2,30920,822,412 GÜÇ 29,6060 4, ,3052 4, ,057,292 BAŞARI 31,4396 3, ,3788 3,79378,100,920 HAZCILIK 12,0694 1, ,2273 1, ,498,619 UYARILIM 17,7033 2, ,5000 3,38890,421,674 ÖZYÖNELİM 39,4176 3, ,2727 3, ,902,059 EVRENSELCİLİK 58,8924 4, ,7424 6, ,480,014 İYİLİKSEVERLİK 59,2857 4, ,1061 5, ,576,011 GELENEKSELLİK 33,6836 5, ,7910 5, ,119,905 UYMA 25,1120 2, ,5760 3, ,099,273 GÜVENLİK 44,3099 4, ,8385 4,98940,655,514 ERKEKSİLİK 108, , , , ,541,001 KADINSILIK 119, , , , ,920,000

7 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 317 Kadına İlişkin Namus Anlayışı Tutumunun Yordanmasına İlişkin Bulgular Çalışmanın bu aşamasında cinsiyet, yaş, gelir durumu, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanılan romantik ilişki sayısı, değerler ve toplumsal cinsiyet rolü değişkenlerinin kadına ilişkin geleneksel, eşitlikçi ve evlilik öncesi cinsellik anlayışını yordama gücünü belirlemek amacıyla 3 ayrı regresyon analizi yapılmıştır. Cinsiyet, yaş, gelir durumu, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşanılan romantik ilişki sayısı gibi demografik bilgiler, Schwarts Değerler Ölçeğinin alt ölçekleri ve Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Alt Ölçekleri yordayıcı değişken olarak ele alınmıştır. Kadına ilişkin namus anlayışı tutum ölçeğinin alt ölçekleri ise yordanan değişkenleri oluşturmuştur. Kadına ilişkin namus anlayışı tutum ölçeğinin eşitlikçi, geleneksel ve evlilik öncesi cinsellik anlayışını yordayan değişkenleri belirlemek için yapılan çoklu regresyon analizinde ilk aşamada cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, dine verilen önem, kardeş sayısı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, yaşana romantik ilişkilerin sayısı, ikinci aşamada değerler, üçüncü aşamada ise kadınsılık ve erkeksilik puanları analize dâhil edilmiştir. Böylece her grup değişkeninin etkililik ölçüsü konusunda ne düzeyde bilgi verdiği görülmüştür. Çalışmamızda demografik değişkenler olası etkinliklerini kontrol etmek amacıyla ilk aşamada analize sokulmuştur. Diğer grup yordayıcıların analize dâhil edilme düzenine araştırmacılar tarafından karar verilmiştir. Bu analizler sırasıyla Tablo 2, Tablo 3, Tablo 4 de özetlenmiştir. Kadına ilişkin Geleneksel Namus Anlayışının Yordanması Geleneksel namus anlayışını yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yapılan hiyerarşik regresyon analizi Tablo 1 de verilmiştir. Tabloda görüldüğü gibi ilk aşamada analize dâhil edilen demografik değişkenlerin Kadına İlişkin Geleneksel Namus Anlayışında görülen toplam varyansın %37 sini açıkladığı saptanmıştır *F değ. (8,151)= p.001]. Cinsiyetin kadına ilişkin geleneksel namus anlayışını yordama da (β =,510 p <.001) pozitif yönde anlamlı katkısı bulunmuştur. Bu bulgu bize erkeklerin kadınlara oranla daha çok geleneksel namus anlayışına sahip olduğunu göstermektedir. Cinsiyetin ikinci aşamada (β=,446 p <.001) ve üçüncü aşamada ( β=,403 p <.001) anlamlı katkısı devam etmiştir. Dine verilen önem (β =,277 p <.001) değişkeninin Kadına İlişkin Geleneksel Namus anlayışının yordanmasında pozitif yönde anlamlı katkısı olmuştur. Bu bulgu daha yüksek düzeyde dine verilen önemin daha yüksek düzeyde geleneksel namus anlayışını yordadığını göstermiştir. Dine verilen önem ikinci aşamada (β =, 191p<.05) ve üçüncü aşamada da (β =,173 p<.05) Kadına İlişkin Geleneksel Namus anlayışının yordanmasında pozitif yönlü anlamlı katkı sağlamaktadır. İkinci aşamada analize girilen değişkenlerin Geleneksel Namus anlayışında görülen varyansın % 6.7 sini açıklayıcı gücü olsa da * F değ. (10,141)=1,679 p> Geleneksel Namus anlayışının yordanmasına anlamlı katkısı bulunmamıştır. Üçüncü aşamada analize girilen değişkenlerin Geleneksel Namus anlayışında görülen varyansın % 0.8 ini açıklayıcı gücü olsa da * F değ. (2,139)=1,006 p>.001+ Geleneksel Namus anlayışının yordanmasına anlamlı katkısı bulunmamıştır. Bulgularımız Geleneksel Namus anlayışını yordamak amacı ile üç aşamada analize girilen değişkenlerden birinci aşamada analize dâhil edilen değişkenlerin Geleneksel Namus anlayışındaki varyansın % 44,5 ini anlamlı düzeyde açıkladığını göstermiştir.

8 318 Yordayıcı Değişken Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Tablo 2. Kadına ilişkin Geleneksel Namus Anlayışının Yordanması R R 2 R 2 Değişişişim F Deği- F Deği- B β t P P Aşama , Cinsiyet 7,218,510 6,529,000 Yaş -,190 -,107-1,616,108 Gelir D.,917,088 1,302,195 Dine V.Ö. 2,803,277 4,170,000 Kardeş Sayısı,085,024,273,786 Anne E.D. -,489 -,112-1,168,245 Baba E. D. -,729 -,141-1,698,092 Romantik İ. -,025 -,008 -,098,922 Aşama , Cinsiyet 6,302,446 5,502,000 Yaş -,207 -,116-1,762,080 Gelir D.,772,074 1,063,290 Dine V. Ö. 1,929,191 2,624,01 Kardeş Sayısı,103,029,326,745 Anne E.D. -,594 -,136-1,421,157 Baba E.D. -,623 -,120-1,453,148 Romantik İ. -,058 -,018 -,229,819 Güç,257,150 1,728,086 Başarı,108,058,585,559 Hazcılık -,219 -,061 -,843,400 Uyarılım -,063 -,027 -,294,769 Özyönelim -,161 -,087 -,830,408 Evrenselcilik -,243 -,191-1,727,086 İyilik Sev. -,071 -,055 -,483,630 Geleneksellik,070,056,645,520 Uyma,380,166 1,723,087 Güvenlik,060,039,475,635 Aşama , Cinsiyet 5,706,403 4,496,000 Yaş -,213 -,120-1,812,072 Gelir D.,693,067,949,344 Dine V.Ö. 1,751,173 2,341,021 Kardeş Say.,134,038,422,674 Anne E. D. -,631 -,144-1,506,134 Baba E. D. -,547 -,106-1,248,214 Romantik İ. -,110 -,034 -,429,668 Güç,211,124 1,385,168 Başarı,028,015,144,886 Hazcılık -,261 -,073 -,995,321 Uyarılım -,046 -,020 -,218,828 Özyönelim -,201 -,108-1,017,311 Evrenselcilik -,248 -,195-1,712,089 İyilik Sev. -,020 -,016 -,134,894

9 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 319 Geleneksellik,042,034,375,709 Uyma,362,158 1,623,107 Güvenlik,071,046,561,576 Erkeksilik,065,141 1,416,159 Kadınsılık -,021 -,040 -,434,665 Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışının Yordanması Kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışını yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yapılan regresyon analizi Tablo 2 de verilmiştir. Tabloda görüldüğü gibi ilk aşamada analize dâhil edilen demografik değişkenlerin Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışında görülen toplam varyansın %27,7 sini açıkladığı saptanmıştır *F değ. (8,151)= p.001]. Cinsiyetin kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışını yordama da ( β = -,434 p <.001) negatif yönde anlamlı katkısı bulunmaktadır. Bu bulgu bize kadınların erkeklere oranla daha eşitlikçi bir namus anlayışına sahip olduğunu göstermektedir. Cinsiyetin ikinci aşamada ( β= -,330 p<.005) ve üçüncü aşamada ( β= -,305p <.005) anlamlı katkısı devam etmiştir. Dine verilen önem (β =-,246 p.05) kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışının yordanmasında negatif yönde anlamlı katkı sağlamıştır. Bu bulgu bize daha yüksek düzeyde dine verilen önemin daha düşük düzeyde eşitlikçi namus anlayışını yordadığını göstermiştir. Dine verilen önem ikinci aşamada (β = -,164 p.05) ve üçüncü aşamada anlamlı yordayıcı olma (β = -,134 p <.01) özelliğini devam ettirmiştir. İkinci aşamada analize dâhil edilen değer değişkenlerinin Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışında görülen toplam varyansın %9,8 sini açıkladığı saptanmıştır *F değ. (10,141)=2,218 p Güç değişkeninin Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışını yordamada (β = -,222 p <.005) negatif yönde anlamlı katkısı olduğu görülmüştür. Güç alt boyutunda daha yüksek puan alma daha düşük düzeyde kadına yönelik eşitlikçi namus anlayışını göstermektedir. Güç alt boyutu üçüncü aşamada da anlamlı yordayıcı olma özelliğini korumuştur (β = -,181 p <.01). Yine bu aşamada analize girilen Evrenselcilik değişkeni Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışını yordamada (β =,240 p <.05) pozitif yönde anlamlı katkı sağlamıştır. Evrenselcilik alt ölçeğinden alınan puanlar arttıkça kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışına sahip olma düzeyinin yükseldiğini söyleyebiliriz. Evrenselcilik üçüncü aşamada (β =,275 p <.05) pozitif yönde anlamlı katkısını sürdürmüştür. Üçüncü aşamada analize giren değişkenlerin Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışında görülen varyansı % 1,9 açıklayıcı gücü olsa da *F değ. (2,139)= 2,204 p> Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus anlayışının yordanmasına anlamlı katkısı bulunmamıştır. Bulgularımız Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus anlayışını yordamak amacı ile üç aşamada analize girilen değişkenlerden birinci ve ikinci aşamada analize dâhil edilen değişkenlerin Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus anlayışındaki varyansın % 39,4 ini anlamlı düzeyde açıkladığını göstermiştir.

10 320 Yordayıcı Değişken Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Tablo 3. Kadına İlişkin Eşitlikçi Namus Anlayışının Yordanması R R 2 R 2 Değişişişim F Deği- F Deği- B β t P P Aşama Cinsiyet -6,370 -,434-5,184,000 Yaş -,067 -,036 -,513,609 Gelir Durumu,334,031,426,671 Dine V. Ö. -2,577 -,246-3,449,001 Kardeş Sayısı -,607 -,167-1,742,084 Anne E. D. -,047 -,010 -,101,920 Baba E.D. -,356 -,066 -,746,457 Romantik İ.,255,077,917,361 Aşama Cinsiyet -4,838 -,330-3,864,000 Yaş -,035 -,019 -,271,787 Gelir D. 1,025,095 1,292,199 Dine V.Ö. -1,723 -,164-2,145,034 Kardeş Say. -,680 -,187-1,966,051 Anne E. D. -,060 -,013 -,131,896 Baba E. D. -,319 -,059 -,681,497 Romantik İ.,136,041,492,624 Güç -,393 -,222-2,414,017 Başarı,023,012,116,907 Hazcılık,485,131 1,710,089 Uyarılım,155,063,664,508 Özyönelim -,165 -,085 -,776,439 Evrenselcilik,317,240 2,058,041 İyilik Sev.,034,025,210,834 Geleneksellik -,188 -,145-1,596,113 Uyma,084,035,348,728 Güvenlik,176,110 1,286,200 Aşama Cinsiyet -4,479 -,305-3,257,001 Yaş -,031 -,017 -,241,810 Gelir D. 1,061,099 1,340,182 Dine V.Ö. -1,408 -,134-1,737,085 Kardeş Say. -,714 -,196-2,077,040 Anne E.D.,008,002,017,986 Baba E.D. -,330 -,061 -,695,488 Romantik İ.,197,059,711,478 Güç -,320 -,181-1,936,055 Başarı,159,083,754,452 Hazcılık,506,136 1,777,078 Uyarılım,138,057,599,550 Özyönelim -,140 -,073 -,655,514 Evrenselcilik,363,275 2,315,022

11 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 321 İyilik Severlik -,031 -,023 -,190,849 Sev. Geleneksellik -,117 -,091 -,960,339 Uyma,145,061,601,549 Güvenlik,137,085,992,323 Erkeksilik -,083 -,174-1,672,097 Kadınsılık -,030 -,055 -,570,570 Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışının Yordanması Evlilik öncesi cinsellik anlayışını yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yapılan regresyon analizi Tablo 4 de verilmiştir. Tabloda görüldüğü üzere üç aşamada analize girilen değişkenlerin Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışında görülen toplam varyansın %14,8 ini açıklayıcı gücü olsa da *F (20,139)=1,208 p>.005+ Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışının yordanmasına anlamlı katkısı olmamıştır. Yordayıcı Değişken Tablo 4. Evlilik Öncesi Cinsellik Anlayışının Yordanması R R 2 R 2 Değişişişim F Deği- F Deği- B β t P P Aşama , Cinsiyet -,807 -,157-1,642,103 Yaş -,022 -,035 -,427,670 Gelir D. -,523 -,139-1,672,097 Dine V.Ö. -,394 -,108-1,321,189 Kardeş Say.,093,073,664,507 Anne E.D.,174,110,937,350 Baba E.D. -,030 -,016 -,155,877 Romantik İ.,138,119 1,240,217 Aşama , Cinsiyet -,695 -,136-1,339,183 Yaş -,015 -,024 -,286,775 Gelir D. -,540 -,144-1,641,103 Dine V.Ö. -,182 -,050 -,547,585 Kardeş Say.,119,094,830,408 Anne E.D.,211,133 1,113,267 Baba E.D. -,048 -,026 -,246,806 Romantik İ,194,167 1,691,093 Güç -,112 -,181-1,665,098 Başarı,050,074,597,551 Hazcılık -,002 -,001 -,013,990 Uyarılım -,083 -,097 -,859,392 Özyönelim,072,107,822,413 Evrenselcilik -,026 -,056 -,405,686 İyilik Severlik,090,194 1,357,177 Geleneksellik -,030 -,065 -,604,547 Uyma -,086 -,104 -,862,390

12 322 Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Güvenlik -,063 -,113-1,113,268 Aşama , Cinsiyet -1,198 -,234-2,103,037 Yaş -,020 -,031 -,381,704 Gelir D. -,613 -,163-1,870,064 Dine V.Ö. -,201 -,055 -,598,551 Kardeş S.,135,106,950,344 Anne Eğ.,208,131 1,105,271 Baba Eğ.,039,021,197,844 Romantik İ.,169,145 1,473,143 Güç -,123 -,198-1,793,075 Başarı,037,055,426,671 Hazcılık -,040 -,031 -,342,733 Uyarılım -,073 -,086 -,766,445 Özyönelim,039,058,440,660 Evrenselcilik -,002 -,005 -,033,974 İyilik Severlik,111,240 1,644,102 Geleneksellik -,018 -,041 -,362,718 Uyma -,070 -,085 -,701,484 Güvenlik -,074 -,132-1,295,198 Erkeksilik,027,162 1,315,191 Kadınsılık -,045 -,233-2,046,043 Tartışma Kadına ilişkin namus anlayışı, değerler ve cinsiyet rolleri arasındaki ilişkileri saptamayı amaçlayan çalışmamızda kadına ilişkin eşitlikçi ve geleneksel namus anlayışı; evrenselcilik ve iyiliksever değerler; erkeksi ve kadınsı cinsiyet rolü açısından cinsiyetler arasında anlamlı farklılık saptanmıştır. Kadınlar eşitlikçi namus anlayışı, evrenselcilik ve iyiliksever değerler ve kadınsı cinsiyet rolü ölçümlerinden erkeklerden daha yüksek puan alırken erkekler geleneksel namus anlayışı ve erkeksi cinsiyet rolü ölçümlerinden daha yüksek puan almıştır. Geleneksel namus anlayışı kadınların yaşamlarını tüm yönleriyle etkilemektedir. Bu anlayış kadınların aile ilişkileri, kişisel ve sosyal ilişkileri, iş yaşamları, hatta giyim kuşam tarzı, oturma kalkma biçimi, vb. gündelik hayatlarını biçimlendirmekte, yönetmekte ve bir tür baskı yaratmaktadır. Namus kavramının daha çok cinsel saflık ve sadakat gibi kadının cinsel davranışlarına gönderme yaptığı hesaba katıldığında da geleneksel namus anlayışı kadının psikolojik ve fiziksel iyilik halini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Öte yandan geleneksel namus anlayışının kadınlara getirdiği sınırlama, yük ve sorumluluklar toplumun erkekten beklediği yakınındaki kadınların ve ailesinin şerefini-iffetini koruması görevini yerine getirmesini garanti altına almaktadır. Dolayısıyla kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha eşitlikçi, erkeklerin ise daha geleneksel namus algısına sahip olması şaşırtıcı bir durum değildir. Kadın öğrencilerin iyiliksever ve evrenselcilik değerleri boyutunda erkek öğrencilerden anlamlı düzeyde yüksek puan alması kadının toplumsallaşması ile açıklanabilir. Kız çocukları kişiler arası ilişkilere önem verme ve uyum sağlama yeteneğini geliştirmek, diğerlerinin duygularına ve düşüncelerine ihtimam göstermek ve ilişkisel benlik biçimi geliştirmek üzere sosyalleştirilmektedir. Buna karşın erkekler özerk, bağımsız ve kendine güvenli olacak şekilde toplumsallaştırılmaktadır. Bu-

13 Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişkiler 323 na bağlı olarak kadın öğrencilerin daha iyiliksever olmaları beklenebilecek bir sonuçtur. Öte yandan kadın öğrencilerin sosyal bağlamlarından ayrı ve özerk olma gibi bireyci değerleri gerektiren üniversite ortamında olmaları, üniversite eğitimi almaları hem daha iyi uyum sağlayabilmek hem de kendini gerçekleştirebilmek için açık fikirli olma, toplumsal adalet, eşitlik, hoşgörü, vb. evrenselcilik değerlerini daha fazla güçlendirmek zorunda kalmış olabileceklerini düşündürmektedir. Ayrıca üniversite öğrencisi olmak kadın öğrencilerin kendilerini sadece diğerleri ile ilişkileri bağlamında tanımlamanın ötesinde, evrenselcilik değerleriyle de tanımlamalarına yol açmış olabilir. Çalışmamızda cinsiyet ve dine verilen önem değişkenleri kadına ilişkin geleneksel namus anlayışını anlamlı düzeyde yordarken, cinsiyet, dine verilen önem, güç ve evrenselcilik değişkenleri kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışını anlamlı düzeyde yordamıştır. Erkek olma ve dine verilen önemin artması ile geleneksel namus anlayışı arasında anlamlı pozitif ilişki saptanmıştır. Öte yandan eşitlikçi namus anlayışı ile erkek olma, dine verilen önemin artması ve güç arasında anlamlı negatif ilişki, evrenselcilik arasında anlamlı pozitif ilişki saptanmıştır. Din bireyin geleneksel namus anlayışını biçimlendiren başlıca etkenlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Geleneksel namus anlayışında erkekten ve kadından beklenen davranışlar İslam dininin öğretileri ve salık verdiği yaşam biçimi ile uyumludur. Kadının itaatkâr olması, ailenin saygınlığını, adını ve namusunu koruyacak davranışlarda bulunması, toplumsal cinsiyet rolüne uygun hareket etmesi hem namus kültürünün hem de dinin değer verdiği ortak özelliklerdir. Özellikle evlilik dışı cinsel ilişki, bakire olma, aile bireyleri dışındaki erkeklerle ilişkilerde dikkat edilmesi vb. kadının cinsel davranışlarında uyması gereken normlar hem geleneksel namus anlayışında hem de İslam dininde paylaşılan değerlerdir. Benzer şekilde baskın ve güçlü olma, ailenin saygınlığını, iyi ismini ve namusunu korumak gibi erkeğin uyması gereken normlar da hem geleneksel namus anlayışında hem de İslam dininde ortak değerlerdir. Ülkemizde yapılan bir çalışmada İmam Hatip Lisesi mezunu bireylerin daha geleneksel bir namus anlayışına sahip oldukları görülmüştür (Gürsoy & Özkan, 2014:155). Cinsiyet ve din değişkenlerinin dışında toplumsal konumun, insan ve kaynaklar üzerinde denetim gücünün ve kişinin otoritesinin güçlenmesini ifade eden güç değerinin artmasının eşitlikçi namus anlayışını zayıflattığı gözlenmiştir. Toplumdaki pozisyonlarını koruyabilmek için bireylerin güç algıları arttıkça eşitlikçi namus anlayışından uzaklaştıkları düşünülmektedir. Anlayışlı ve hoşgörülü olmayı, tüm insanların iyiliğini gözetmeyi, toplumsal adaleti, eşitliği kapsayan evrenselcilik değerinin kadına ilişkin eşitlikçi namus anlayışını da içerecek şekilde genişletilebileceği düşünülmektedir. Çalışmamızda geleneksel namus anlayışı ile annenin ve babanın eğitim durumu arasında anlamlı negatif ilişki saptanmıştır. Eğitim ile namusa yönelik tutum ve algılar arasında anlamlı ilişki olduğu bazı araştırmacılar tarafından belirtilmekle birlikte (Kardam, 2005:16) az sayıda görgül bulgu bulunmaktadır (Bağlı & Özensel, 2011:1-240). Üniversite öğrencisi bireyin namus anlayışını anne baba eğitim düzeyinin etkilemesi göz önüne alındığında eğitim konusunun namus anlayışındaki önemi daha açık hale gelmektedir. KAYNAKÇA Akkoc, N. (2004). The Cultural Basis Of Violence İn The Name Of Honour,(Editör: S. Mojab & N. Abdo), Violenece İn The Name Of Honour: Theoretical And Political Challenges (ss ), Istanbul: Istanbul Bilgi University. Bağli, M. & Sev'er, A. (2003). Female And Male Suicides İn Batman, Turkey: Poverty, Social Change, Patriarchal Oppression, And Gender Links,

14 324 Fatma Gül Cirhinlioğlu & Ahmet Fatih Şenel Women's Health And Urban Life: An International And Interdisciplinary Journal, 2, Bağlı, M. & Özensel, E. (2011). Türkiye de Töre Ve Namus Cinayetleri: Töre Ve Namus Cinayeti İşleyen Kişiler Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, İstanbul: Destek. Bem, S. L. (1974). The Measurement Of Psychological Androgyny, Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 42, Coomaraswamy, R. (2005). The Varied Contours Of Violence Against Women İn South Asia. www. unifem. org adresinden erişildi. Dökmen, Z. Y. (1999). BEM Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık Ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri, Kriz Dergisi, 7, Gercek-Swing, B. (2012).Honor And Shame İn Honor And Dignity Cultures: How Can You Re-Affirm Your Own Honor Once İt İs Tarnished?, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Iowa :Iowa State University. Gilmore, D. D. (1987). Introduction: The Shame Of Dishonor, (Editör: D.D. Gilmore ), Honor And Shame And The Unity Of The Mediterranean (ss. 2-21), Washington 59 D.C.: The American Anthropological Association. Gürsoy, E. (2009). Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Anlayışı İle İlgili Tutumları (Ankara Örneklemi),Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Gürsoy, E. &Arslan-Özkan, H (2014). Türkiye de Üniversite Öğrencilerinin Kadına İlişkin Namus Algısı, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5/3, Jakubowska, L. (1989). A Matter Of Honor, The World And I, 4, Kardam, F. (2005). Türkiye deki Namus Cinayetlerinin Dinamikleri. 1.pdf adresinden erişildi. Kuşdil, M. E. & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri Ve Schwartz Değer Kuramı, Türk Psikoloji Dergisi, 45/15, Özgur, S. & Sunar, D. (1982). Social Psychological Patterns Of Homicide İn Turkey: A Comparison Of Male And Female Convicted Murders, (Editör: Ç. Kagitcibasi), Sex Roles, Family And Community İn Turkey (ss ), Bloomington: Indiana University. Pitt-Rivers, Julian. (1965). Honour And Social Status, (Editör: J. G. Peristiany), Honour And Shame: The Values Of Mediterranean Society,(ss ), London: Weidenfeld And Nicolson. Pitt-Rivers, J. (1968). International Encyclopedia Of The Social Sciences (ss ), New York: Macmillan. Schwartz, S. H. (1992). Universals in the structure and content of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries, (Editör M. P. Zanna ), Advances in experimental social psychology 25 (ss. 1-65), Orlando, FL: Academic. Stewart, Frank. Henderson. (1994). Honor, Chicago: Chicago University.