Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 78, Eylül 2018, s. 1-10

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 78, Eylül 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Prof. Dr. Mehmet Kayhan KURTULDU Trabzon Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Müzik Öğretmenliği ABD. kayhankurtuldu@gmail.com MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ PİYANODA EŞLİK ÇALMA BECERİLERİ İLE İŞİTME VE ARMONİ DERSİ BAŞARILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Öz Bu çalışmada son sınıfta öğrenim gören müzik öğretmeni adaylarının piyano ile eşlik çalma dersi kapsamında aldıkları notlar ile önceki dönemlerde almış oldukları armoni dersi ve müziksel işitme dersi notları karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma kapsamında kendi bünyesinde yenilenen lisans programı gereğince son sınıfta iki dönem boyunca eşlik çalma dersi alan müzik öğretmeni adaylarının her iki dönemdeki eşlik çalma dersi başarı notları bölüm not sisteminden elde edilmiştir. Çalışma grubundaki adayların önceki dönemlerde tamamlamış oldukları armoni dersi ve işitme dersi notları da sistem üzerinden elde edilerek karşılaştırılmıştır. İstatistik işlemlerde not karşılaştırmaları için korelasyon ölçümleri, notların cinsiyet değişkenine yönelik değerlendirilmesinde ise bağımsız örneklem t testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde eşlik çalma dersi başarılarının sınıf düzeyi arttıkça müziksel işitme ve armoni dersi başarıları ile daha pozitif ve artan bir ilişkisi içerisinde olduğu gözlenmiştir. Cinsiyet değişkenine yönelik karşılaştırmalarda ise herhangi bir anlamlı fark bulunmamıştır. Anahtar kelimeler: Eşlik çalma, armoni, müziksel işitme, ilişki.

2 RELATION BETWEEN MUSICAL HEARING AND HARMONY LESSONS SUCCESS AND ACCOMPANIMENT PLAYING SKILLS IN PIANO OF THE CANDIDATE MUSIC TEACHERS Abstract In this study grades of the candidate music teachers taken from piano accompaniment lesson which educating at senior level and the grades taken from musical hearing and harmony lessons in past semesters have been compared. Into the scope of this comparing process piano accompaniment lesson success grades in last two semesters of the candidate music teachers which taking this lesson two semesters at senior level because of the programme reconstructing have been obtained from department grade system. Harmony lesson and musical hearing lesson grades of the study group completed in past semesters have been compared by obtaining from department grade system. In statistical process correlation measurement has been used to compare the grades and independent sample t test has been used to comparing the grades according to the gender variable. According to the results it has been observed that piano accompaniment lesson success level of the students have more positive and increasing relation while class level getting up. In comparing process for gender level there is no significance relationship. Keywords: Accompaniment, harmony, musical hearing, relation. 2 Giriş Eşlik çalmak, müzik icrasının her anında var olmakla birlikte müzik öğretmeni yetiştirme sürecinin de önemli bir parçasıdır. Bu konumda bilhassa piyano ile eşlik yapmanın doğrudan piyano ile olan ilişkisi kadar, piyanoda etkili ve iyi eşlik yapabilmek için gerekli olan diğer müzikal beceriler olan işitme ve armoni bilgi/becerisi de öne çıkmaktadır. Bu süreçte öne çıkan ilk husus tabii ki piyano çalma becerileridir. Bu konuda Kurtuldu (2010) piyano için gerek solo çalgısı, gerek eşlik çalgısı, gerekse yardımcı çalgı olarak tüm müziksel süreçlerde etkin bir konuma sahiptir demiştir. Benzer biçimde Babacan (2009) sabit perdeli yapısı ve ses genişliği itibariyle piyanoyu müziksel işitme, okuma, yazma, armoni, eşlik, eser analizi gibi derslerde kolaylıkla kullanılabilmenin mümkün olduğunu vurgulamıştır. Bunların yanında farklı bazı çalışmalarda da (Pirgon, 2009; Yücetoker, 2009; Kalkanoğlu, 2007; Bulut, 2004; Sönmezöz, 2006) piyanonun eşlik çalma ve diğer derslerle ilişkisine atıf yaparak önemine göndermede bulunmuştur. Piyanoda seslendirilecek olan eserlerin müzik eğitimi sürecindeki tüm kavramlar ile ilişkili olduğunu söylemek yanlış olmaz. Eserin dönemleri için müzik tarihi konularını, biçimsel yapısı açısından müzik biçimleri dersi konularını, içerisindeki diğer çok çeşitli bilgiler açısından müzik teorisi ve işitme eğitimi dersi konularını ve özellikle akorlar söz konusu olunca armoni dersi konularını işaret etmek mümkündür. Bu eşleştirmelerde en önemli ve en çok literatürde öne çıkan ilişki ise armoni ve teori konuları ile ilgilidir (Kurtuldu, Odabaş, 2017). Armoni ve müziksel işitme eğitimi sürecinde piyanonun etkili olduğu, piyano eğitiminde ise işitme ve armoni eğitiminin birbirlerine katkı sağladığı bilinen bir kavramdır. Buna bağlı olarak armoni dersinin uygulama alanı da olan piyanonun aktif olarak bu derste kullanılması,

3 armoni dersi konularının ve kavramlarının uygulanmak üzere piyano dersine aktarımına da katkı sağlar (Karkın, 2007). Piyano eğitimi sürecinde seslendirilecek eserlerin akor yapısı ve bağlanışları açısından incelenmesi, akor derecelerinin saptanması ve bu yapıların gözden geçirilmesi sürece katkı yapacak önemli çalışmalardır. Dolayısıyla, piyano eğitimi sürecinde öğrencilerin eserlerin armonik yapısını inceleme ve armoni dersinde kazandıkları bilgileri piyano dersi içeriğine aktarma düzeyleri piyano ve eşlik dersi başarısı için önemlidir (Gün, Demirtaş, 2016). Bir müzik öğretmeninin müziği okuyabilmesi, anlayabilmesi ve öğrenebilmesi için piyano, müziksel işitme, armoni ve eşlik gibi dersleri alması gerekmektedir. Bütün bu disiplinlerin meyvesinin alınabilmesi ise, bireyin piyano ile eşlik çalma becerisine sahip olmasına bağlıdır (Pala vd. 2016). Eşlik çalma becerisinin kazanılması sürecinde piyano eğitimi tek başına yeterli becerileri kazandıramayacaktır, piyano eğitimine paralel olarak eşlik çalma becerilerine doğrudan etki edebilecek başka derslerin de alınması gerekmektedir (Kardeş, 2013). Diğer bir deyişle piyano ile eşlik yapabilme becerisi yalnız piyano çalma becerilerinin gelişimi ile kazanılacak bir davranış değildir. Süreç yeterli armoni ve form bilgisi de gerektirmektedir. Müzik öğretmenleri sınıfta öğreteceği eserin yazılı bir eşlik partisi olmadığı durumlarda, deşifre olarak eşlik yapabilecek beceriye sahip olmalıdır (Özdemir, 2018). Bu ve benzer durumlar içerik yönünden incelendiğinde ortaya çıkan durum, armoni dersinin müzik öğretmeni için okul şarkılarını çok seslendirme ve şarkılara eşlik yapma gibi sürekli kullanacağı alanlarda işine yarayacak bir süreç olduğuna vurgu yapmaktadır (Babacan, 2009). 3 Piyanosuna hakim olan ve çaldığı eserlerdeki en küçük ayrıntıya odaklanabilen bir müzik öğretmeninin mesleği boyunca piyanodan etkili bir şekilde yararlanması, armoni konusunda da yeterli bilgiye sahip olmasını zorunlu hale getirmektedir (Bilgin, 2006). Piyano eğitimi sürecinde verilen temel teknik becerilerin yanında, eşlik dersi kapsamında da bu becerilerle desteklenen eşlik çalma becerileri (akor çalma ve birbirine bağlama, melodiye eşlik, farklı ritmik figürler ile arpejler, melodiyi veya solisti takip vb.) öğrencilere kazandırılmaktadır (Kurtuldu, 2018). Piyano ile eşlik çalmanın tek başına veya yalnızca piyano tekniği kapsamında ele alınmaması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda armoni bilgi ve becerisi kadar müziksel işitme bilgi ve becerisi de etkin bir rol oynamaktadır. İşitme becerisi müzik branşının tüm dalları ve uygulama alanlarında olduğu gibi eşlik çalma sürecinde de etkili bir role sahiptir. Müzik teorisi ve işitme eğitimi temel olarak müziğin alt yapısını oluşturur ve piyano, diğer alan çalgısı, ses eğitimi, armoni, eşlik gibi temel müzik eğitimi alanlarının gelişmesinde teoride ve pratikte yardımcı olmaktadır (Babacan, 2009). Bu kapsamda piyano eğitimi ve eşlik çalma süreci müziksel işitme becerilerinin gelişimine de katkı yapmaktadır. Bu sebeple müzik öğretmeni adaylarının eşlik dersinde elde ettikleri bilgi ve becerilerin diğer derslerde de kullanılabilecek nitelikte olmasına ve adayların süreç içinde armoni, müzik teorisi ve işitme eğitimi gibi konulara da hazır bilgilerle donatılmış olmasına önem verilmelidir (Çevik, 2011). Müzik teorisi ve işitme eğitimi gibi temel bir dersin müziğin tüm alanları gibi eşlik çalma sürecinde de etkili olduğu, bu süreçte temel teorik bilgiler ile armoni bilgi ve becerisinin de yüksek düzeyde etki sahibi olduğu literatürde dile getirilmektedir. Bu derslerin ve süreçte edilen bilgilerin eşlik çalma becerileri kadar eşlik yazabilme becerisine de katkısı büyüktür. Müzik öğretmenlerinin ve yetişmekte olan müzik öğretmeni adaylarının sürekli hazır eşlik partitürleri bulamayacağı da düşünülürse, okullarda veya meslek hayatlarının herhangi bir anında seslendirilecek esere eşlik

4 yazması, dahası gerektiğinde doğaçlama eşlik de yapabilmesi beklenen ve kazanılması gerektiği vurgulanan beceriler arasındadır. Öğretilecek şarkının çalgı eşliğinin yazımında öncelikle o şarkının hangi tonalitede olduğunu, o tonaliteye ait hangi derecelerin kullanıldığını ve hangi müzik formunda yazıldığını bilmek gerekmektedir. Teorik bilgisi ile bu ön çalışmayı gerçekleştiren müzik öğretmeni artık o tonalitede kullanılan derecelere uygun akorlarla, o formun özelliklerini yansıtacak bir eşlik yazabilecek durumdadır. Akorların yapılarını ve kuruluşlarını iyi kavramış bir müzik öğretmeni, bu bilgisini çalgı becerisiyle birleştirebildiğinde ise öğrencilerinin söylediği şarkılara kolaylıkla doğaçlama eşlik yapabilecektir (Canakay, 2007). Eşlik yazma çalışmaları eşliği yazan kişinin müziksel işitme yeteneği, müzikal çözümleme, armoni-kontrpuan, eşlik yazımı bilgilerine ve bu amaçla yazılmış uygun örneklerin yeterince inceleyip kullanabilmesi ile ilişkilidir. Ezgi ve eşlik partisi arasındaki ritmik-armonik vb. ilişkilerin incelenmesi, ele alınan ezginin armonik ve ezgisel çözümlenmesinin yapılması, eşlik partisindeki akorların birbirlerine bağlanışlarının fark edilmesi gibi hususlar önemlidir. Diğer yandan eşlikçinin ezginin ritmik yapısına ve üslubuna uygun eşlik figürlerini arayıp bulabilmesi de iyi bir eşlik icrası ile yakından ilişkilidir (Brings ve diğerleri, 1979; Sun, 1989; Akt: Bilgin, 2006). Piyano ile eşlik çalmak ya da herhangi bir çalgı ile eşlik yapabilmek veya bunlar için bir şarkıya eşlik yazabilmek, donanımlı müzik öğretmeni kavramının en önemli parçalarından biridir. Bu süreçte başta piyanoya veya ilgili çalgıya hâkim olmak doğru ve yeterli seslendirme becerileri ile donanmış olmak kadar, işitme ve armoni gibi derslerin katkısını da tam anlamıyla almış ve yansıtabilmiş olmak gerekmektedir. Bu konuda yapılmış bazı çalışmalarda da bu ve benzer durumlar için çeşitli vurgular ve tespitler yapılmıştır. 4 Çevik ve Güven (2011), yaptıkları çalışmada müzik öğretmenlerinin piyanoda eşlik çalma konusundaki görüşlerini incelemiş ve bu kapsamda zorlanan bazı öğretmenlerin armoni bilgisi eksikliğine ve önemine vurgu yaptığını tespit etmiştir. Benzer bir çalışmada ise Çevik (2011) müzik öğretmeni adaylarının eşlik yazabilmek için armonik bilgi eksikliğinin giderilmesi gerektiği hususundaki görüşlerini değerlendirmiştir. Yine müzik öğretmeni adayları ile yapılan başka bir çalışmada Küçük (2014) müzik öğretmeni adaylarının armoni dersi ile piyanoda eşlik çalma becerilerinin paralelliği, dönem uyumu ve karşılıklı etkileşimi konularında olumlu görüş bildirdiğini belirtmektedir. Pirlibeyoğlu ve Şişman (2017) tarafından öğretim elemanları görüşlerine dayalı bir başka çalışmada ise öğretim elemanlarının bazılarının, öğrencilerinin seslendirme eksiklerini armoni ve işitme dersi konuları ile ilişkili düşündükleri ve etkili piyano performansında bu iki dersin önemli olduğunu vurguladıkları üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Yine bu kapsamda Eroy vd. (2016), yaptıkları çalışmada Hüseyni makamı, modal diziler ve doryen diziler yardımıyla armoni ve bunların piyano ve eşlik ile ilişkisi konusuna yönelik araştırma yapmış ve literatürde gerek caz armonisi, gerekse Türk Müziği armonisi odaklı uygulamaların eşlik çalma ile ilişkisini de çeşitli yazarlardan alıntılarla açıklamışlardır. Teori, armoni, işitme gibi dersler ve bu derslerden elde edilecek olan bilgi ve becerilerin eşlik çalma ve eşlik yazma sürecinde etkili olduğu yukarıdaki literatür kapsamında da açıklanarak anlaşılmıştır. Buna bağlı olarak bu çalışmada müzik öğretmeni adaylarının müziksel işitme

5 okuma ve yazma dersi ile armoni dersi kapsamında elde ettikleri başarı durumları belirlenmiş, bu iki dersin başarı durumları eşlik çalma dersindeki başarı durumları ile karşılaştırılmıştır. Amaç Bu çalışmanın amacı müzik öğretmeni adaylarının eşlik çalma dersi başarıları ile armoni dersi başarıları ve müziksel işitme dersi başarılarını karşılaştırarak yorumlamaktır. Problem Cümlesi Müzik öğretmeni adaylarının eşlik çalma dersi başarıları ile armoni dersi başarıları ve müziksel işitme okuma yazma (MİOY) dersi başarıları arasındaki ilişki ne düzeydedir? Alt Problemler - Müzik öğretmeni adaylarının eşlik çalma dersi başarıları ile armoni dersi başarıları arasındaki ilişki ne düzeydedir? - Müzik öğretmeni adaylarının eşlik çalma dersi başarıları ile müziksel işitme dersi başarıları arasındaki ilişki ne düzeydedir? - Müzik öğretmeni adaylarının eşlik çalma dersi başarıları, armoni dersi başarıları ve müziksel işitme dersi başarıları cinsiyete göre fark etmekte midir? Yöntem Yürütülen çalışmada ilişkisel araştırmalar modeli ve buna bağlı olarak korelasyonel araştırmalar türü tercih edilmiş ve elde edilen veriler karşılaştırılmıştır. Büyüköztürk vd. (2008) ilişkisel araştırmaları değişkenler arası ilişikleri belirleyen ve analiz eden bir araştırma türü olarak vermiştir (Akt: Karakaya, 2014, 68). Korelasyonel araştırma türü ise iki ya da daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi tanımlamaya, ilişkiyi ortaya çıkartmaya çalışan ve bu ilişkileri derinlemesine inceleyen bir araştırma türüdür (Karayaka, 2014, 68). 5 Çalışma Grubu Çalışma grubu son sınıfta eşlik çalma dersini alan ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Programında öğrenim gören 44 öğrenciden oluşmuştur. Adı geçen anabilim dalında daha önceden Bologna süreci kapsamında değişen öğretim programı gereğince öğretmen adayları son sınıfta güz ve bahar dönemlerinde haftada 1 saat eşlik çalma dersi almaktadır. Her iki dönemlik ders listesinde 48 öğrenci yer almakta iken dönem içerisinde devamsızlık yapan ya da sınava girmeyen öğrenciler kayıp veri sayılarak listeden çıkartılmış ve sayı 44 olarak tespit edilmiştir. Veri Toplama Tablo 1 Çalışma Grubuna İlişkin Tanımlayıcı Bilgiler Grup f % Kız 32 72,7 Erkek 12 27,3 Toplam Çalışma için veri toplama sürecinde ilgili anabilim dalında son sınıfta eşlik çalma dersini alan öğrencilerin içinde bulundukları dönemler ve eski dönemlerdeki puanları bölüm bilgi sisteminden elde edilmiştir. Eşlik çalma dersine yönelik listeler eğitim öğretim dönemine, diğer derslerin listeleri ise daha önceki yıllarda tamamlandığı için ilgili dönemlerden elde edilmiştir. Gerekli izinler alınarak yapılan başarı listeleri temini sürecinde çalışma grubu-

6 nun müziksel işitme okuma yazma (MİOY) dersi için 1, 2 ve 3. sınıftaki bilgileri, armoni dersi için ise 2 ve 3. sınıftaki bilgileri elde edilmiştir. Her bir dönemden elde edilen listeler sınıf düzeyinde birleştirilerek sunulmaktadır. Elde edilen bilgiler bilgisayar ortamında gerekli işleme programına aktarılmış ve ortalamaları hesaplanarak hazır hale getirilmiştir. Veri Çözümleme Verilerin çözümlenmesi işlemlerinde bilgisayardan ve bir istatistik programdan faydalanılmış, bu kapsamda tanımlayıcı ölçümler ile işe başlanmıştır. Notların dönemlik bilgilerinin yıllık ortalamalara çevrilmesi, çalışma gurubu için demografik bilgiler gibi işlemlerde ortalama ve frekans ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen notların ve ortalamaların birbiri ile ilişkisinin ortaya çıkarılması sürecinde korelasyon ölçümünden ve cinsiyet değişkeni karşılaştırmasında ise karşılaştırmalı bir ölçümden faydalanılmıştır. Korelasyon karşılaştırma işlemlerinde tercihi doğru belirleyebilmek için elde edilen başarı puanlarının varyans homojenliği için basıklık ve çarpıklık katsayılarına bakılmıştır. Katsayıların referans aralığında gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak verilerin normal dağılım varsayımını karşıladığının kabul edilmesi ile parametrik ölçümler yapılması düşünülmüştür. Bu sebeple korelasyon ölçümlerinde Pearson Momentler Çarpımı korelasyon katsayısı, cinsiyet değişkeni karşılaştırmasında ise bağımsız örneklem t testi tercih edilmiştir. Ölçümlerde anlamlılık düzeyi p<,05 olarak kabul edilmiştir. Tablo 2 Puanlara İlişkin Basıklık Çarpıklık Ölçümleri Dersler Basıklık Çarpıklık Ölçüm SS Ölçüm SS Eşlik Ort. -,346,702 -,412,357 MİOY Ort. -,994,702,363,357 Armoni Ort. -1,155,702,078,357 6 Tablo 2 de yer alan katsayılar incelendiğinde referans aralıkları olan +1, -1 aralıklarının korunduğu, değerlerin genel anlamda bu sınırlar içerisinde dağıldığı anlaşılmaktadır. Bu katsayıların çeşitli çalışmalarda (Serinkan, Bardakçı, 2007; Sağer, vd. 2013; Vural, 2013; Ünal, Gürsoy, 2014) +2 ile -2 arasında olmasının da uygun olacağı belirtilmiştir. Bu veriler ışığında öğrencilerin bu üç ders için elde edilmiş olan başarı puanlarının normal dağılım varsayımını karşıladığı söylenilebilir. Bulgular Bu bölümde karşılaştırmalar sonucunda elde edilen bulgular üç farklı tabloda açıklanmaya çalışılmıştır. İlk tabloda dersler arası ilişki genel olarak değerlendirilmek istenmiş ve tüm sınıflar için ortalamalara bakılmış, diğer tabloda ise sınıf düzeyine göre etkileşimin nasıl olduğu incelenmiştir. Son tabloda ise bulguların cinsiyete göre fark edip etmediği toplam puanlar ile karşılaştırılmıştır. Tablo 3 Derslerin Ortalama Başarı Puanlarına Yönelik Korelasyon Tablosu Dersler Eşlik Ort. MİOY Ort. Armoni Ort. Eşlik Ort. ----,642**,560** MİOY Ort.,642** ** Armoni Ort.,560** 708** ---- ** p<,05

7 Tablodaki korelasyon değerleri incelendiğinde bir ilişki düzeyinde orta, diğerlerinde ise yüksek düzeyli ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu anlaşılmaktadır. Eşlik çalma dersinin armoni dersi ile ilişkisinin 0,560 düzeyinde ve aslında iyi sayılabilecek ama sınırlar itibariyle orta düzeyli bir yapıda olduğu gözlenmiştir. Eşlik çalma dersinin diğer bir ders olan MİOY dersi ile ilişkisinin ise iyi düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Armoni ve MİOY dersinin ilişkisi de pozitif yönlü ve iyi düzeyli bir ilişki olarak kendini göstermektedir. İlişkilerin tümü p<,05 düzeyine göre anlamlı bulunmuştur. Tablo 4 Eşlik Çalma Dersi Puanları ile Diğer Derslerin Sınıf Düzeyi Puanlarına Yönelik Korelasyon Tablosu Dersler MİOY 1 MİOY 2 MİOY 3 Armoni 2 Armoni 3 Eşlik Ort.,364**,608**,722**,491**,486** MİOY ,647**,593**,474**,314** MİOY 2,647** ----,836**,587**,613** MİOY 3,593**,836** ----,627**,665** Armoni 1,474**,587**,627** ----,513** Armoni 2,314**,613**,665**,513** ---- ** p<,05 Eşlik dersi başarılarının diğer derslerin sınıf düzeyine göre alınmış ortalama puanları ile karşılaştırılmasında, armoni dersi başarıları ile eşlik çalma dersi başarılarının armoni dersinin her iki sınıfında da yakın düzeyde olduğu ve ilişkinin orta düzeyli pozitif yönlü gerçekleştiği gözlenmektedir. Eşlik çalma dersinin MİOY dersinin sınıf düzeyine göre alınmış ortalama puanları ile ilişkisinde ise sınıf seviyesi arttıkça yükselen bir ilişki gözlenmektedir. MİOY dersinin birinci sınıfında düşük bir eğilim gösteren ilişki sınıf arttıkça yüksek düzeyli ve pozitif yönlü gerçekleşmiştir. MİOY dersinin armoni dersi ile ilişkisinde genellikle orta düzeyli ve sınıf düzeyine göre çok manidar bir artışın olmadığı ilişkinin yanısıra, armoni dersinin MİOY dersi ile ilişkisinde MİOY dersindeki sınıf düzeyi artışı ile ilişki düzeyi artışının paralel olduğu, bu durumunda eşlik çalma MİOY ilişkisindeki duruma benzediği görülmektedir. Tablo 5 Başarı Puanlarının Cinsiyet Değişkenine Göre Karşılaştırılması Dersler Grup N Ort. sd t p Eşlik Ort. Kız 32 74,46 42,863,393 Erkek 12 70,94 MİOY Kız 32 81, ,593,118 Ort. Erkek 12 81,99 Armoni Ort. Kız Erkek ,72 74,66 42,263,825 7 Tablo 5 incelendiğinde cinsiyet düzeyine göre yapılan karşılaştırmada her üç ders kapsamında p<.05 düzeyine göre anlamlı bir farka rastlanmamıştır. Üç farklı ders için cinsiyet değişkeninin elde edilen başarı durumları üzerinde bir etkisinin olmadığı söylenilebilir. Sonuç Elde edilen bulgular incelendiğinde başarı düzeyleri itibariyle incelemeye alınan üç ders için öğrencilerin durumları, genel olarak birbiri ile ilişkili görünmektedir. Özellikle incelenen eşlik çalma dersinin diğer iki ders ile ilişkisi pozitif yönlü ve iyi düzeyde gerçekleşmiştir. Benzer biçimde armoni dersi ve işitme dersi başarıları da pozitif yönde ve yüksek düzeylidir. Bu

8 durum çalışma grubundaki öğrencilerin eşlik çalma dersi başarıları ile işitme ve armoni dersi başarıları arasında bir paralellik olduğu sonucunu işaret etmektedir. Genel itibariyle işitme ve armoni derslerinde başarı gösteren öğrencilerin eşlik çalma dersinde de belli oranda başarılı olduğu yorumlanabilir. Genel not ortalamaları üzerinden yapılan karşılaştırmada işitme ve armoni dersi başarıları en yüksek düzeyli ilişkiyi vermiş bunu eşlik ve armoni ilişkisi ile eşlik ve işitme dersi ilişkisi takip etmiştir. Bu kapsamda armoni ve işitme dersi başarılarının paralelliğinden de bahsedilebilir. Eşlik çalma dersinin başarı düzeyi ile işitme dersinin başarı düzeyi ilk korelasyon ölçümünde az farkla da olsa armoni ve eşlik çalma ilişkisinden önde görünmektedir. Bu durum da eşlik çalma ile işitmenin daha ilişkili iki kavram olarak yorumlanmasını sağlayabilir. Her iki dersin de eşlik çalma ile ilişkisi iyi düzeyde geçekleşmiştir, fakat işitme dersinin ilişki düzeyi daha iyi düzeydedir. Müziksel işitme ve armoni derslerinin ilgili sınıflara göre eşlik çalma dersi başarıları ile karşılaştırılmasının yapıldığı diğer korelasyon ölçümünde de işitme dersi ile eşlik dersi ilişkisi daha yüksek düzeyli ve pozitif yönlü gerçekleşmiştir. Aralarında çok az bir fark olmak kaydı ile armoni dersinin sınıflara göre başarısı ile eşlik çalma dersi başarıları arasında da pozitif yönlü ve orta düzeyli bir ilişki tespit edilmiştir. İlgili tablo incelendiğinde sınıf düzeyi arttıkça işitme dersi ile ilişkinin daha da yükseldiği gözlenmektedir. Bu durum da genel olarak adaptasyon süreci ile yorumlanabilir. Hem armoni dersi ile ilişki, hem de eşlik çalma dersi ile ilişki işitme dersinde sınıf yükseldikçe kendini göstermektedir. İlk tabloda olduğu gibi bu karşılaştırmada da eşlik çalma dersi başarıları daha çok işitme dersi başarıları ile ilişkili görünmüş, armoni dersi ikinci düzeyde gerçekleşen bir ilişki olarak gözlenmiştir. Yine eşlik dersi ile diğer iki dersin ilişkisinin pozitif yönlü orta ve yüksek düzeyli olduğu ve ilişkinin önemli boyutta olduğu düşünülebilir. 8 Cinsiyet değişkeni için yapılan karşılaştırmada her hangi bir anlamlı farka rastlamamış, dersler arasında oluşan korelasyon ilişkilerinin cinsiyet değişkeninden etkilemediği, ilgili derslerden alınan başarı puanlarının cinsiyete göre bir gruplaşma içinde de olmadığı saptanmıştır. Gerçekleşen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde, çalışma grubundaki öğrencilerin eşlik çalma dersi başarılarında ilk olarak işitme dersinin daha sonra ise kısmen armoni dersinin etkin olmuş olabileceği söylenilebilir. Genel anlamda tüm derslerle etkileşim içinde olan müziksel işitme okuma ve yazma dersinin bu çalışmada da eşlik çalma dersi ile ilişkili olması doğal bir sonuç olarak düşünülebilir. Eşlik çalma dersinin piyano ile yürütülmesi, işitme derslerinde de piyanonun aktif olarak kullanılması, işitme becerilerinin hemen her ders gibi bu derste de etkili olması, eşlik figürlerinin armonik unsurları barındırması sebebiyle armoni dersinin de etkin bir rolünün olması, ortaya çıkan tüm bu sonuçların genel bağlantı şeması olarak düşünülebilir. Analize alınan üç dersin başarılarının birbiri ile ilişkisinin müzik eğitimi sürecinde bilinen bir geçek olduğu literatür bölümünde de vurgulanmıştır. Dolayısıyla bu üç dersin ilişkisi ve buradan hareketle etkili ve donanımlı bir müzik öğretmeni yetiştirebilmek için eşlik çalmanın, eşlik yazabilmenin önemi, bu çalışma aracılığı ile tekrar vurgulanmıştır. Bu çalışmada elde edilen bulguların ve sonuçların genel kapsamda ortaya konulabilmesi için daha geniş bir katılımcı grubu ile çalışılması önemli görülmektedir. Daha geniş bir çalışma grubu ya da örneklem gibi muhtemel farklı çalışma desenleri ile de aynı amaç kapsamında incelemeler yapılabilir. Dersler arasındaki pozitif yönlü ve sınıf düzeyine göre artan ilişki düzeyi düşünüldüğünde, eşlik dersinin son sınıflarda ya da son sınıflara doğru ve daha uzun süreli bir ders olarak tercih edilmesinin önemli olduğu söylenilebilir. Bu kapsamda ortaya koyulacak faa-

9 liyetlerin veya yapılacak programların bu becerileri ilişkili kılmaya devam eden ve geliştiren bir yapıda olması esastır. KAYNAKLAR Babacan, M. D. (2009). Müzik eğitimi anabilim dallarında piyanoda eşlik dersi sürecinde caz armonisinin kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Bilgin, S. (2006). Müzik eğitiminde kullanılan şarkıların müzik öğretmenleri tarafından piyano ile eşliklenmesi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, Nisan, Pamukkale Üniversitesi. Bulut, D. (2004). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda alınan piyano eğitiminin müzik öğretmenliğinde kullanılabilirliği Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu, 7 10 Nisan, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Canakay, E. U. (2007). Aktif öğrenmenin müzik teorisi dersine ilişkin akademik başarı, tutum, özyeterlik algısı ve yüklemeler üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının eşlik dersine bakış açıları ile derste zorlandıkları konulara ilişkin çözüm önerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), Çevik, D. B. ve Güven, E. (2011). İlköğretim müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına piyanoda eşlik yapabilme konusuna ilişkin görüşleri üzerine bir çalışma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(25), Eroy, O., Zahal, O. ve Gürpınar, E. (2016). Hüseyni makamı içerikli ezgilerin modal caz armonisi ve doryen dizi kapsamında çok seslendirilmesinin piyano eğitiminde başarıya etkisi. Journal of Human Sciences, 13(3), Gün, E. ve Demirtaş, H. O. (2016). Müzik Öğretmeni Adaylarının Piyano Eserlerindeki Armonik Yapıyı Analiz Etme Becerileri İdil Dergisi, 5(25), Kalkanoğlu, B. (2007). Okul şarkılarının müzik öğretmenlerinin bilgi ve beceri düzeyine göre piyano ile eşliklenmesine yönelik bir model önerisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Karakaya, İ. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Tanrıöğen, A. (Ed.)Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık. Kardeş, B. (2013). Eğitim fakültesi güzel sanatlar eğitimi bölümü müzik eğitimi anabilim dalı programlarında kazandırılan eşlik yapabilme becerisinin program hedeflerine ulaşma durumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Karkın, M. (2007). Müzik teorisi ve işitme eğitimi dersinin piyano eğitimi üzerindeki etkileri, karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), Kurtuldu M. K. (2010). Piyanonun önemi ve gerekliliğine yönelik bir literatür taraması. Ekev Akademi Dergisi, 14(43),

10 Kurtuldu, M. K. ve Odabaş, E. (2017). Piyano öğrencilerinin armoni dersi başarıları ile deşifre becerilerinin incelenmesi. Sanat Eğitimi Dergisi (SED), 5 (2), Kurtuldu, M. K. (2018). Müzik öğretmeni adaylarının piyano ve eşlik çalma becerilerinin karşılaştırılması. JasssStudies-TheJournal of AcademicSocialScienceStudies, 67(3), 1-8. Küçük, D. P. (2014). Müzik öğretmeni adaylarının bakışı ile eşlik çalma dersinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), Özdemir, G. (2018). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda piyano ile eşlikleme becerileri Üzerine sistematik derleme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, Pala, A., Zahal, O. ve Gürpınar, E. (2016). Müzik öğretmenlerinin ortaokul müzik derslerinde piyano-org çalgılarını kullanabilme durumları (Malatya ili örneği). 2. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi, Eylül, E - Bildiriler Kitabı, Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları. Pirgon, Y. (2009). Piyano eğitiminde karşılaşılan teknikgüçlüklerin aşılmasına yönelik biruygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Pirlibeylioğlu, B. ve Akın Şişman, Ö. (2017). Piyano dersi öğretim elemanlarının müzik öğretmeni adaylarının piyano performansı hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), Serinkan, C. ve Bardakçı, A. (2007). Pamukkale Üniversitesi nde çalışan öğretim elemanlarının iş tatminlerine ilişkin bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 12(9), Sağer, T., Sağal, O. ve Gürpınar, E. (2013). Müzik öğretmenliği programı özel yetenek sınavlarında YGS puanları ile müzik alanı puanları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), Sönmezöz, F. (2006). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretiminin müzik öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ünal, O. ve Gürsoy, Y. E. (2014). Banka reklâmlarının müşteri tercihlerine etkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), Vural, L. (2013). Grasha-riechmann öğrenme stili ölçeğinin yapı geçerliği çalışmaları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4): Yücetoker, İ. (2009). Müzik eğitimi anabilim dalı piyano öğretim elemanlarının ve öğrencilerinin mevcut piyano eğitiminin durumuna ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 10