Edirne de Ö retmen Okulu nda bir dersi dinlerken 24 Aral k 1930 isteataturk.com ar ivinden.

Transkript

1

2 TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI Tekirda, Edirne, K rklareli 2010

3 Edirne de Ö retmen Okulu nda bir dersi dinlerken 24 Aral k 1930 isteataturk.com ar ivinden.

4 statistikî Bölge Birimleri S n fland rmas na göre, TR21 Trakya Bölgesi Tekirda (TR211), Edirne (TR212) ve K rklareli (TR213) illerini kapsamaktad r. Bölgede toplam 83 belediye, 26 ilçe ve 678 köy bulunmaktad r. Yüzölçümü (göller hariç) km2 dir. Nüfusu 2009 y l itibariyle dir. TR21 Trakya Bölgesi, Türkiye nin Avrupa k tas üzerindeki topraklar n n büyük bir bölümünü olu turmaktad r. Bu özelli i ile Bölge, Türkiye nin Avrupa ya aç lan kap s konumunda olup, Avrupa ile geli tirilecek sosyo-ekonomik ili ki ve etkile imler için uygun bir zemin sunmaktad r. Türkiye nin Avrupa ya eri imini sa layan tüm karayolu a n n ve son dönemde yap m h z kazanan baz enerji nakil hatlar n n Bölgede yer almas, TR21 Trakya Bölgesine stratejik bir önem kazand rmaktad r. Demografik göstergeler bak m ndan, Türkiye toplam yüzölçümünün %2.4 üne sahip olan TR21 Trakya Bölgesinin Türkiye nüfusundan ald pay, 1965 y l nda %2.7 iken 2009 y l nda bu oran %2.1 e dü mü tür. Bölge, Türkiye geneline k yasla daha dü ük nüfus yo unlu una sahiptir. Bununla birlikte, sanayinin geli ti i bölgelerde ve Ergene Havzas n n içinde nüfus yo unlu u artarken, sanayinin görece daha az yo un oldu u Bat ve Kuzey bölgelerinde nüfus yo unlu u dü mektedir. Bölgedeki i gücü arz n n sanayinin talebinden daha az olmas, di er bölgelerden göç al nmas na neden olmu tur. Sonuç olarak Çorlu, Çerkezköy ve Lüleburgaz gibi sanayi bölgelerinde çe itli bölgelerden gelen farkl kültürlere sahip bir nüfus olu mu tur. Geli en sanayinin yaratt istihdam n neden oldu u göçler sonucunda, döneminde Tekirda 96.8 lik bir oran ile Türkiye genelinde en yüksek net göç h z na sahip il olmu tur. TR21 Trakya Bölgesinin sosyal uyum yap s na ili kin olarak üç temel karakteristi inden söz edilebilir. Bunlardan birincisi, s n r bölgelerine sahip olu udur. kincisi, Bölgenin ekonomik ve sosyal entegrasyon problemleri ile kar kar ya olan çe itli dezavantajl gruplara sahip olmas d r. Üçüncüsü ise, sanayi bölgelerinin yo un göç almas d r. Bu üç temel karakteristik esas al narak, Bölgenin sosyal ve be eri yap s n n geli tirilmesi, toplumsal entegrasyon ve dayan man n ön planda olmas gerekmektedir. Bölgede, sosyal yap n n temel ta lar aras nda yer alan ve toplumsal entegrasyonu sa lamaya dönük olarak önemli bir i lev gören sivil toplum kurulu lar, göreli olarak yeterli kapasite, imkân ve donan mlara sahip bulunmamaktad r. Bu nedenle, örgütlü sivil toplumun sosyo-ekonomik ve kültürel hayata kat l m n n sa lanmas, daha aktif ve etkin hale gelmesi sosyal yap n n geli iminde ve kalk nmada ana unsurlar olu turmaktad r. Mevcut durum itibariyle, TR21 Trakya Bölgesi e itim altyap s aç s ndan çe itli yeterliliklere ve potansiyellere sahip bir bölge olarak karakterize edilebilir. Ancak, e itim altyap s n n geli tirilmesi aç s ndan, özellikle dezavantajl gruplar n bu hizmetlere eri iminin sa lanmas, e itimdeki donan m eksikliklerinin giderilmesi ve göçle gelen nüfusun bask lad altyap imkânlar n n iyile tirilmesine yönelik tedbirlerin göz önünde bulundurulmas gerekmektedir. TR21 Trakya Bölgesinin sa l k altyap s, Bölge içinde homojen özellikler ta mamaktad r. Edirne ve K rklareli illeri sa l k altyap s na ili kin veriler aç s ndan Türkiye ortalamalar n n üzerinde de erlere sahipken, Tekirda ilinin sa l k altyap s n n iyile tirilmesine yönelik ad mlara ihtiyaç oldu u görülmektedir. Bununla birlikte, dezavantajl gruplar n sa l k hizmetlerine sürekli ve sorunsuz eri imi öncelik arz etmektedir. stihdam n yap s incelendi inde, yak n dönemde Bölgede yap sal de i imlerin söz konusu oldu u görülmektedir. TR21 Trakya Bölgesinde 2004 y l nda tar mdaki istihdam n pay %34.2 iken 2008 y l nda bu oran %20.2 ye dü mü tür. stihdamda tar m n azalan pay sanayi ve hizmet sektöründeki art ile kar lanm t r. sizlik, özellikle son dönemlerde, TR21 Trakya Bölgesinin önemli sorunlar ndan birine dönü mü tür. Uzun dönemli i siz say lar Türkiye için y llar itibari ile azalma e iliminde olmas na ra men, TR21 Trakya Bölgesi için istikrarl bir ekilde artmaktad r. Bölgede, özellikle son üç y l içerisindeki i sizlik art h z Türkiye ortalamas n n üzerinde kalm t r. Sanayinin Bölge içinde Çorlu ve Çerkezköy den ba lay p Muratl ve Lüleburgaz a kadar uzanan D-100 Karayolu etraf nda yo unla mas ve belirtilen bölgeler d ndaki yerlerde tar msal üretimin önemini koruyarak devam etmesi, Bölgede ikili bir heterojen sosyoekonomik yap n n olu mas ile sonuçlanm t r. Devlet Planlama Te kilat nca 2003 y l nda yap lan llerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Geli mi lik S ralamas Ara t rmas na göre TR21 Trakya Bölgesi, II. kademe geli mi lik düzeyine sahip bir bölge konumundad r. Bir bölgenin rekabet avantajlar n belirleyen unsurlar ba lam nda TR21 Trakya Bölgesi; güçlü ula m, enerji, haberle me ve lojistik altyap lar aç s ndan çe itli üstünlüklere sahip bulunmaktad r. Ancak sözü edilen altyap unsurlar,bölge genelinde homo TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI YÖNET C ÖZET RAKYA BÖLGE PLANI

5 YÖNET C ÖZET jen bir da l m göstermemektedir. Bölgenin stanbul hinterland içerisindeki Çerkezköy, Çorlu ve Lüleburgaz ilçeleri aras nda kalan bölüm sanayi için güçlü bir altyap imkân sunarken, Bat ve Kuzey aks içerisinde yer alan organize ve di er sanayi alanlar n n özellikle ula m, enerji ve ar tma tesis altyap s yönünden geli tirilmeye ihtiyac bulunmaktad r. Bununla birlikte, illerin rekabetçilik düzeyleri aras nda dikkate de er bir farkl l k bulunmaktad r. Tekirda n geli iminde sanayi yo unla mas n n belirleyici faktör oldu u görülürken; Edirne aç s ndan genel geli mi lik s ralamas nda göreli olarak üst s ralarda yer almas na ra men sanayi d sektörlerin daha belirleyici oldu u görülmektedir. Tekirda, ticaret ve üretim aç s ndan önemli bir potansiyeli bar nd rmakla birlikte, be eri sermaye alan nda alt dilimlerde yer almaktad r. Öte yandan, Edirne ve K rklareli illerinin be eri sermaye aç s ndan göreli olarak daha iyi bir konumda oldu u görülmektedir. Bölge ekonomisi genel olarak analiz edildi inde, 2006 y l nda yarat lan gelirin içinde tar m n pay n n %12.5, sanayinin pay n n %34 ve hizmet sektörünün pay n n ise %53.5 oldu u görülmektedir. Tar msal ve s nai üretiminde Türkiye ortalamas n n üzerinde bulunan Bölge, hizmetler sektöründe %10 oran nda altta yer almaktad r. Tar msal üretimden elde edilen gelir, dönemi aras nda sabit kal rken sanayiden elde edilen gelir %46 büyümü, hizmet sektöründen elde edilen gelir ise %50 art göstermi tir. Türkiye ekonomisinde ve dünyada ya anan ekonomik krizler -di er bölgelerle kar la t r ld nda- TR21 Trakya Bölgesini oldukça olumsuz yönde etkilemektedir. Nitekim, son ya anan küresel kriz döneminde Bölgedeki i sizlik oran ile kapanan i yeri say s ndaki art Türkiye ortalamalar n n üzerinde seyretmi tir. Bununla birlikte, tar m ve hayvanc l ktan elde edilen gelirlerin azalmas, tar msal i gücünün özellikle genç çal anlar n say s ndaki dü ü, tar ma dayal sanayinin hammadde ihtiyaçlar n n Bölge içindeki hammadde üretimi ile kar lanamamas, Bölgenin ya ad baz makroekonomik istikrars zl klar n nedenleri aras nda gösterilebilir. Bölgedeki kamu yat r mlar n n büyüklük ve yeterlili i incelendi inde, Bölgenin milli gelire yapt katk ya k yasla yat r mlardan daha az yararland mü ahede edilmektedir. Özel yerli ve yabanc yat r mlar aç s ndan ise, TR21 Trakya Bölgesi sahip oldu u co rafi konum ve stanbul gibi bir dünya metropolü ve ticaret merkezine yak nl dolay s ile bir cazibe merkezi konumundad r. Ancak, co rafi ve lojistik üstünlüklere sahip olunmas na ra men, fiziksel ve sosyal altyap daki eksiklikler ve yat r m te viklerinden yeterince yararlanamamak gibi unsurlar, Bölgenin çekebildi i yat r mlar s n rland rmaktad r. Bölge genelinde özellikle tar ma dayal sanayide yüksek bir yat r m potansiyeli dikkat çekmekte olup, bunu s ras yla konfeksiyon sektörü, makine sanayi ve elektrik-elektronik sektörü takip etmektedir. Bu do rultuda, sanayi alan nda tekstil, g da ve deri i lemenin öne ç kan sektörler oldu u söylenebilir. Ayr ca, tar m ve tar ma dayal sanayi aç s ndan da Bölge, do al bir kümelenmeye ev sahipli i yapmaktad r. Bölgenin önemli tar m ürünleri olan bu day, ayçiçe i, çeltik ve süte kar l k un ve unlu ürünler, ya, pirinç ve süt ürünleri sanayileri geli mi tir. TR21 Trakya Bölgesindeki i letme yap s incelendi inde ise, KOB lerin rekabetçilik güçlerinin yeterli düzeyde olmad görülmektedir. Bu noktada kurumsalla ma, verimlilik art ve inovasyon KOB lerin rekabet güçlerinin artt r lmas nda önemli bir f rsat sunmaktad r. Bölge i letmelerinin (tar msal ve endüstriyel) temel sorunlar ndan bir di eri markala ma eksikli idir. letmelerin ulusal ve uluslararas düzeyde rekabet güçlerini artt rmalar n sa layacak en önemli tedbirlerden biri markala ma faaliyetlerinin h z kazanmas olacakt r. Buna ba l olarak, Bölgede çevreye duyarl, ileri teknoloji kullanan ve katma de eri yüksek üretim yapan bir i letme yap s öncelikli hedefleri te kil etmektedir. Tar msal üretim incelendi inde ise, Bölgenin gerek iklim ve toprak ko ullar na gerekse sulama olanaklar n n geli tirilmesine ba l olarak, her tür tar msal faaliyete olanak tan yabilece i görülmektedir. Mevcut durum itibariyle, TR21 Trakya Bölgesi ayçiçe i ve çeltikte ülke üretiminin yar s ndan fazlas n kar lamaktad r. Ayr ca, stratejik bir ürün olan bu day üretiminde de yüksek verimiyle dikkat çekmektedir. Katma de eri yüksek ürünler ile üretim çe itlili ine gidilmesi, Bölge üreticisinin gelir düzeyini iyile tirmede önemli bir potansiyel sunmaktad r. TR21 Trakya Bölgesi, büyükba hayvanc l kta Türkiye aç s ndan özel bir öneme sahiptir. Bölgede y llard r ba ar ile uygulanan suni tohumlama sonucu, genotip özellikler aç s ndan büyükba hayvan varl nda önemli ilerlemeler sa lanm olup, kültür ve kültür melezi hayvan varl n n toplam hayvan varl na oran çok yüksektir. Bu durumun sonucu olarak Bölge, Türkiye nin dam zl k ambar olma özelli ine sahip bir TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI

6 bölge olarak de erlendirilmektedir. Bölgenin tar msal üretim i letmeleri incelendi inde, aile fertlerinin ücretsiz olarak istihdam edildi i küçük, yar -geçimlik ve bitkisel hayvansal kar k üretim yapan aile i letmelerinin bask n oldu u görülmektedir. Çok ve küçük parçal tar m arazilerinde toprak i leme, sulama ve di er temel tar msal uygulamalar yetersiz kalmakta ve bu durum özellikle kuru tar m yapan Bölge üreticilerinin gelirlerinin dü ük olmas na neden olmaktad r. Bölgedeki tar msal kooperatif ve birliklerin say s oldukça yüksek olmakla birlikte, bu üretici örgütlerinin i levsel aç dan daha etkin hale gelebilmesi için kurumsalla ma düzeylerinin geli tirilmesine ihtiyaç bulunmaktad r. Ekonomik faaliyetlerin bir di er alan olan hizmetler sektörü aç s ndan Bölge önemli bir potansiyel sunmaktad r. Bölgenin özellikle kültür-turizm ve lojistik sektörlerinde geli ime çok aç k oldu u mü ahede edilmektedir. öyle ki, TR21 Trakya Bölgesi kültürel çe itlili i, tarihi zenginli i ve do al güzellikleri ile kültür ve turizm sahas nda kültür turlar, do a sporlar, deniz turizmi, agro-eno turizm ve benzeri aktivitelerin yap lmas na uygun ko ullar sunmaktad r. Ayr ca, lojistik merkez olma potansiyeline paralel olarak, TR21 Trakya Bölgesi farkl ta ma modlar n n kesi ti i bir geçi bölgesi hüviyetine sahiptir. Avrupa ve stanbul a yak nl k, Bölgenin lojistik üs olarak hizmet vermesini sa layacak önemli avantajlar sunmaktad r. TR21 Trakya Bölgesinde enerji kullan m ndaki verimlili in artt r lmas ve yenilenebilir enerji kaynaklar n n kullan m n n yayg nla t r lmas önemli bir gereksinimdir. Yenilenebilir enerji kaynaklar ndan rüzgâr enerjisi potansiyeli oldukça yüksektir. Bölgenin yeralt zenginlikleri aç s ndan ise linyit, manganez ve do algaz ön plana ç kmaktad r. Bölgede var olan yüksek kaliteye sahip linyit rezervleri, enerji üretimine katk sa layabilecek niteliktedir. Çevrenin ve do al kaynaklar n korunmas, TR21 Trakya Bölgesinin en önemli gündem maddelerinden birini olu turmaktad r sonras plans z olarak ya- anan sanayile me çevresel sorunlar ortaya ç karm, mevcut durum itibariyle söz konusu yap ekolojik olarak sürdürülemez hale gelmi tir. Bölgenin en önemli çevre sorunlar s ras yla su kirlili i, hava kirlili i ve at k yönetimidir. Bu çerçevede kentlerin ve sanayi yo un alanlar n at k su ar tma tesisi, kat at k depolama ve bertaraf tesisi gibi altyap eksikliklerinin giderilmesine ve su kaynaklar n ekonomik kullanan, çevresel duyarl l yüksek sürdürülebilir tar m uygulamalar n n yayg nla t r lmas na ihtiyaç bulunmaktad r. Ayr ca, enerji konusunda ise bir yandan enerji verimlili inin artt r larak enerji talebinin azalt lmas di er taraftan Bölgede yenilenebilir enerji kaynaklar potansiyelini de erlendiren enerji üretim sistemlerinin geli tirilmesi oldukça önemlidir. Gelecekte tar m ve sanayi sektörlerinin birbirlerini engelleyen de il, tamamlayan bir i leyi e kavu turulmas sonucunda, çevreye duyarl sürdürülebilir bir kalk nma süreci içine girilecektir. Bunun yan s ra, Bölgedeki mevcut potansiyelin harekete geçirilmesi sonucu tar m ve sanayi ile birlikte Bölgenin geli im lokomotiflerinden biri olarak kültür-turizm ve lojistik sektörleri ön plana ç kacakt r. Bu öngörülerin gerçekle ebilmesi için Bölgeye yönelik etkin ve uygulanabilir planlar n hayata geçirilmesi gerekmektedir. Su kaynaklar n n ilgili olan tüm aktörlerin e güdümünde etkin olarak yönetilmesi, bölgenin do al hazinelerinden biri olan tar m arazileri ile sanayi, konut ve turizme yönelik arazi kullan mlar n n etkin ve birbirlerini tamamlay c bir ekilde planlanmas ve etkin tar msal ürün planlamalar n n hayata geçirilmesi, sürdürülebilir kalk nma aç s ndan öne ç kan gereksinimlerdir. Mekânsal geli im senaryolar itibariyle, Bölgesinin do usu sanayi ve hizmet alanlar olarak de erlendirilebilecek iken, bat s verimli tar m topraklar ile karakterize edilebilir. Dolay s yla Bölgenin gelece e dönük yap lanmas n ; Kuzey ve Güneybat k s mlar nda yer alan koruma alanlar ve ortas ndaki geli me alanlar üzerine kurgulamak mümkündür. Tekirda, K rklareli, Çorlu, Lüleburgaz ve Ke an yerle melerinin farkl kriterler baz al narak hizmet fonksiyonlar nda ihtisasla malar önerilmektedir. Bununla birlikte, Çerkezköy ün Bölgenin sanayi merkezi konumunda olmas öngörülmektedir. Ayr ca, Edirne ba ta olmak üzere Bölgenin do al ve kültürel varl klar aç s ndan zengin olan yerle im alanlar kültür-turizm merkezleri olarak kurgulanmaktad r. Yukar da özetlenmeye çal lan mevcut durum yap s na ba l olarak, Bölge payda lar ile yap lan odak grup toplant lar, yüz yüze görü meler ve uygulanan anketler sonucunda Bölge Plan Stratejisi dört temel eksen üzerinde olu turulmu tur. Bunlar; rekabet gücünün artt r lmas, altyap n n planl geli iminin sa lanmas, çevresel sürdürülebilirli in sa lanmas, sosyal yap ve be eri sermayenin geli tirilmesidir. TR21 TRAKYA BÖLGE PLANI

7