EL-İTİKAD EL-KADİRİ. Halife Kadir Billah (336H-422H) İbnu l-cevzi, el-muntazam fi Tevarihi'l-Muluk ve'l- Umem, Hicri 433 yılı olayları

Transkript

1 EL-İTİKAD EL-KADİRİ Halife Kadir Billah (336H-422H) İbnu l-cevzi, el-muntazam fi Tevarihi'l-Muluk ve'l- Umem, Hicri 433 yılı olayları 1

2 بسم هللا الرحمن الرحيم Halife Kadir Billah Ebu'l-Abbas Ahmed bin Emir İshak bin Muktedir Billah Ca fer bin el-mu tedid (336H-422H) Halife Kadir Billah tarafından kaleme alınan bu risale aralarında Kazvini nin de bulunduğu Bağdat tan bir grup alim tarafından okunmuş ve selefin ve kendilerinin üzerinde bulundukları itikad olarak imzalanmıştır. Abbasiler döneminde halife olan Kadir Billah, halifelerin hayırlılarından, alimlerin önde gelenlerinden biriydi. İbni Salah onu Şafii alimleri arasında sayar. Ali Ebu Bişr Ahmed bin Muhammed el-herevi den ilim tahsil etmiştir. Kendisinden önce ve sonra hiçbir halifeye nasip olmayan 41 yıl 3 ay süren hilafeti ve 86 yıl 10 ay 22 günlük yaşamında gösterdiği mücadelesi sonucunda İslam dini, Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in sünneti, selefin akide ve menheci tüm batıl din ve mezheplere üstün kılınmış ve Hindistan ın bazı bölgeleri de İslam toprakları arasına katılmıştır. Hilafeti müddetince Ehl-i Sünnet ve l-cemaat itikadını ve selefin akidesinin müdafasını yapmış, ülkesinde bi datları ortadan kaldırmış ve bi datçıları tevbe ettirmiş tevbe etmeyenleri cezalandırmıştır. Öncelikle Mutezile kelamının okutulması yasaklanmıştır. Daha sonra Mutezili-Hanefi fakihlerine önce itizali fikirlerinden dolayı tevbe ettirmiş ve onların tartışmalara katılmalarını yasaklamış ve buna aykırı davrananları cezalandırmıştır. Halife, Mutezili fıkıhçılardan tevbe etmelerini istemiş, Mutezilikten ve Rafızilikten ayrılıp Ehl-i Sünnet e dönmelerini emretmiş ve bundan böyle İslam a muhalif fikirlere sahip olmayıp böyle görüşler beyan etmeyeceklerini söylemelerinin ardından halife onlardan buna dair yazılı beyan almış ve ne zaman bu beyana muhalefet edecek olurlarsa başkalarına ibret olacak şekilde cezalandırılmalarının helal olacağına dair ikrarda bulunmalarını talep etmiştir. Valilere emirde bulunarak Mutezili, Rafizi, İsmaili, Karmati, Cehmiye, Müşebbihe ve Harici mezhebine mensub kimseleri bulundukları görevlerden azlederek idam etmek, hapsetmek, sürgün etmek hususunda halifenin buyruğuna tabi olmaya çağırdı. Onların minberler üzerinde lanetlenmelerini emretti. Bu övgüye şayan mücadelesi neticesinde bütün bidatçı grupları sürgün etti. Memleketinden uzaklaştırdı. Bu hususta yapılan bu uygulama bi dat ve bi datçılarla mücadele 2

3 hususunda İslam'da bir kanun haline geldi. Halife, saltanatı boyunca Ehl-i Sünnete bi datçılar karşısında yardımcı oldu ve bütün bi datçıları bilhassa Şiileri horlayıp zelil kıldı. Sünni mezhebler dışında kalan diğer mezheblere müsaade etmemiş Şiilerin halifeye başvurarak İmamiyyenin de mezheb olarak tanınması önerisini reddetmiştir. Halife Kadir Billah, bütün insanları selef akidesi üzerinde toplamak için selef akidesini anlatan kasideler ve risaleler kaleme almıştır. Çevirisini sunduğumuz eser de bunlardan biridir. Sahabelerin faziletleri ile diğer bazı iyilikleri içeren bir kaside yazdı. Bu kasidesi, ehl-i hadis arasında Mehdi Camii'nde her cuma günü okunurdu. Sünnetin açıklanması, selef akidesinin netleştirilmesi ve bi dat ehli kimselerin görüşlerinin yerilmesi ile onlara reddiyeler ayrıca sahabelerin fazileti ve Kur an ın mahluk olmadığı vb hususları içeren bu risaleleri kadılara ve alimlere okuttuktan sonra ulemadan dinledikleri hususlara muvafakat ettiklerine dair yazılı ifadeleri alındı ve bu akidenin halka öğretilmesi yönünde çalışmalarda bulundu. Bu okuyacağınız risale dönemin bir çok aliminin imzasını taşıyan bir metindir ve özellikle kırmızıyla işaretli yerler okunduğunda tamamen selef akidesini yansıttığı ve de kendisini ehli sünnete nisbet eden Eşari, Maturidi ve fukaha mürciesinden olan Hanefilerin iman, arş, ilahi sıfatlar vb görüşlerine muhalefet ettiği görülür. Bu da Allahın izniyle bu görüşlerin ehli sünnetin içine sonradan sızdığını isbat eden vesikalardan sadece bir tanesidir. Ebu l-ferrac Abdu r-rahman bin Ali İbnu l-cevzi el-bekri el-kureyşi el- Hanbeli (ra) şöyle der: أخبرنا محمد بن ناصر الحافظ :حدثنا أبو الحسين محمد بن محمد بن الفراء قال أخرج اإلمام القائم بأمر هللا أمير المؤمنين أبو جعفر ابن القادر باهلل في سنة نيف وثالثين فقرىء في الديوان, وحضر الزهاد و,و أربعمائة }االعتقاد القادري{ الذي ذكره القادر العلماء, وممن حضر: الشيخ )أبو الحسن علي بن عمر القزويني(, فكتب خطه تحته :قبل أن يكتب الفقهاء, وكتب الفقهاء خطوطهم فيه :أن هذا اعتقاد المسلمين, ومن خالفه فقد فسق وكفر, و هو "Muhammed bin Nasır bize rivayet etti, Ebu Hüseyin Muhammed bin Muhammed el-ferra rivayet etti ki, İslam Devletinin Halifesi Ebu Ca fer ibni el-kadir Billah hicri 430 yılından sonra el-itikad el-kadiri (isimli 3

4 risaleyi) neşretti. Bir metinden okundu. Aralarında Ebu Hasan Ali bin Ömer el-kazvi nin de bulunduğu ki o diğer kadılar imzalamadan bu metnin altına adını yazdı ve imzasını attı- zahidler ve alimler biraraya geldiler. Daha sonra kadılar (metnin altına) isimlerini yazdılar. Bütün bunların (itikad metninin ve imzaların) altında şöyle yazılıydı: Bu Müslümanların itikadıdır. Herkim buna muhalefet ederse (hakka ve Müslümanların itikadına karşı) fıska ve küfre düşmüştür. Bu metin şu şekildedir: يجب على اإلنسان أن يعلم أن هللا عز و جل وحده ال شريك له Bir insanın zaruri olarak bilmesi gerekir ki; Allah azze ve celle (tapılmaya layık ilah olarak) tekdir ve (hiçbir hususta) ortağı yoktur. لم يلد ولم يولد Doğurmamış (O ndan çocuk olmamıştır dolayısıyla kimsenin babası değildir) ve doğrulmamıştır (kendisi de doğmamıştır dolayısıyla kimsenin çocuğu değildir)..لم يتخذ صاحبه وال ولدا Ne bir eş ne de çocuk edinmemiştir. ولم يكن له شريك في الملك Ne de mülkünde bir ortağı vardır. وهو أول لم يزل Allah (azze ve celle) hep vardı ve Evvel (her şeyden önce var olan, ilk) dir..يزال وآخر ال Hiç ölmeyecek olan Ahir (olup her şey helak olduktan sonra geri kalan)dır. قادر على كل شيء Herşeyin üzerinde Kadir (mutlak kudret sahibi) dir..غير عاجز عن شيء 4

5 Bir tek şeye dahi aciz değildir..إذا أراد شيئا قال له كن فيكون Birşeyi dilediğinde Ol! der ve olur!.غني, غير محتاج إلى شيء Gani dir hiç birşeye muhtaç değildir..ال إله إال هو الحي القيوم O ndan başka (ibadete layık) ilah yoktur, Hayy (diri, tam ve mükemmel manasıyla hayat sahibi) dir, Kayyum (yarattıklarının işini çeviren her işleneni bilen, evveli olmayan kaim) dir..ال تأخذه سنة وال نوم O nu ne bir uyuklama tutabilir, ne de bir uyku..يطعم وال يطعم Yedirir, (ancak) yemez..ال يستوحش من وحده, وال يأنس بشيء Yalnız olmaktan dolayı hüsrana uğramaz ve de birşeyin arkadaşlığına ihtiyacı yoktur..وهو الغنى عن كل شي Herşeyden Gani (hiç birşeye muhtac olmayan) dir. ال تخلفه الدهور واألزمان, وكيف تغيره الدهور واألزمان وهو خالق الدهور واألزمان والليل والنهار, والضوء والظلمة, والسماوات واألرض, وما فيها من أنواع الخلق,, والبر والبحر, وما فيهما, وكل شيء حي, أو موات, أو جماد Asırlar ve zaman O nu değiştirmez; asırlar ve zaman O'nu nasıl değiştirebilir ki? Zira O, asırların ve zamanın, gecenin ve gündüzün, ışığın ve karanlığın, yerler ve göklerin ve mahlukattan içerdiği herşeyin, kara ve 5

6 deniz ve içerdiklerinin, ölü, diri diğer herşeyin yaratıcısıdır. كان ربنا وحده, ال شيء معه, وال مكان يحويه Rabbimiz bir tek olarak vardı, O nunla beraber hiç birşey yoktu ve ne de O nu kuşatan bir mekan yoktu. فخلق كل شيء بقدرته,,وخلق العرش ال لحاجته إليه, فاستوى عليه, كيف شاء, و أراد,.ال استقرار راحة كما يستريح الخلق Her şeyi kudreti ile yarattı. Arşı da ona ihtiyaç duymadan yarattı. Üzerine yerleşerek istediği ve dilediği gibi yerleşti. (Bu yerleşme) mahlukatın istirahat etmesi gibi bir istirahat değildir وهو مدبر السموات واألرضين, ومدبر ما فيهما, ومن في البر والبحر, وال مدبر غيره., وال حافظ سواه Allah (azze ve celle) yerlerin ve göklerin ve de içindekilerin, karada ve denizde bulunanların Rabbi dir; O ndan başka Rab ve O ndan başka koruyup-kollayan yoktur. يرزقهم ويمرضهم ويعافيهم, ويميتهم ويحيهم Onları rızıklandıran, hastalanmalarına sebep olan, şifa veren ve ölüm ile hayatı veren O dur..والخلق كلهم عاجزون, والمالئكة والنبيون والمرسلون, والخلق كلهم أجمعون Mahlukat; melekler, nebiler ve rasuller ile bütün mahlukatın tamamı (ilah vasfına sahip olmayıp) acizdir (muhtaç olmayan ise Allah dır). وهو القادر بقدرة Allah (azze ve celle) kudret sıfatı ile el-kadir (istediğini, istediği gibi yaratmaya muktedir) dir. والعالم بعلم أزلي, غير مستفاد Allah (azze ve celle) sonradan elde edilmemiş sonsuz ilmi ile el-alim (her şeyi en ince noktasına kadar bilen, ilmi ebedi ve ezeli) dir. 6

7 وهو السميع بسمع Allah (azze ve celle) işitme sıfatı ile el-semi (herşeryi işiten) dir. والمبصر ببصر Allah (azze ve celle) görme sıfatı ile el-basir (herşeyi gören) dir. يعرف صفتهما من نفسه İşitme ve görme (bize) O ndan bilinir. ال يبلغ كنههما أحد من خلقه Mahlukattan hiç kimse, (Allah ın sahip olduğu) bu işitme ve görmenin hakikatine, künhüne vakıf olamaz. ال بآلة مخلوقة, كآلة المخلوقين,متكلم بكالم Kelam (Sıfatı) ile konuşur. (Konuşması) mahlukatın (konuşurken) kullandıkları vasıtalar (dil, ses) gibi vasıta ile değildir. ال يوصف إال بما وصف به نفسه, أو وصفه به نبيه عليه السالم (Allah ın) kendisini vasıflandırdığı yada Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in (Allah ı) vasıflandırdığının dışında birşeyle vasıflandırılamaz. وكل صفة وصف بها نفسه, أو وصفه بها رسوله.فهي صفة حقيقة ال مجازية (Allah ın) kendisini vasıflandırdığı yada Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in (Allah ı) vasıflandırdığı her sıfat hakiki (mana ile)dir ve mecazi değildir. ويعلم أن كالم هللا تعالى غير مخلوق, تكلم به تكليما, وأنزله على رسوله صلى هللا عليه بعد ما سمعه جبريل منه, فتاله جبريل على محمد وتاله محمد,وسلم على لسان جبريل. على أصحابه, وتاله أصحابه على األمة Bilinmelidir ki; Allah ın kelamı yaratılmış değildir. Allah (azze ve celle) bununla konuşmaktadır. Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) e Cibril 7

8 (as) ın dili ile indirmiştir. Cibril (aleyhi's-selam) vahyi O ndan işitmiştir. Cibril (aleyhi's-selam) Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) e okumuştur, Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) ashabına okumuştur, sahabeler de Müslümanlara okumuştur. ولم يصر بتالوة المخلوقين مخلوقا, ألنه ذلك الكالم بعينه الذي تكلم هللا به Mahlukatın okuması ile kelam (Kur'an) yaratılmış olmadı çünkü bu kelam Allah ın konuştuğu kelamın aynısıdır. ومكتوبا, ومسموعا,فهو غير مخلوق فبكل حال, متلوا, ومحفوظا Dolayısıyla; her ne şekilde olursa olsun, ister okunmak suretiyle olsun ister ezberlemek, yazmak yahut işitmek suretiyle olsun, yaratılmış değildir. ومن قال إنه مخلوق على حال من األحوال فهو كافر حالل الدم بعد االستتابة منه Her ne şekilde olursa olsun onun yaratılmış olduğunu söyleyen kimse; kafirdir ve tevbe etmesi teklif edildikten sonra (hala aynı kanaatinde sabit kalıp tevbe etmezse) kanını dökmek caizdir. ويعلم أن اإليمان قول, وعمل, ونية, وقول باللسان, وعمل باألركان والجوارح, وتصديق به Bil ki; iman; söz, amel ve niyet (yani) dil ile ikrar, azalar ile amel ve (kalp ile) tasdiktir. يزيد وينقص, يزيد بالطاعة, وينقص بالمعصية Artar ve eksilir; taat (salih ameller)le artar ve masiyetle eksilir. وهو ذو أجزاء وشعب, فأرفع أجزائه ال إله هللا, وأدناها إماطة األذى عن الطريق, و الحياء شعبة من شعب اإليمان, والصبر من اإليمان بمنزلة الرأس من الجسد Dereceleri ve şubeleri vardır. (Derecelerinin) en üst mertebesi la ilahe illallah kelimesidir. En alt mertebesi de yollardan eziyet veren bir şeyi kaldırmaktır. Haya imandandır. İman da sabır, vücudda baş gibidir. واإلنسان ال يدري كيف هو مكتوب عند هللا, وال بماذا يختم له, فلذلك يقول: مؤمن إن وأرجو أن أكون مؤمنا, وال يضره االستثناء والرجاء, وال يكون بهما شاكا,,شاء هللا 8

9 .وال مرتابا, ألنه يريد بذلك ما هو مغيب عنه عن أمر آخرته, وخاتمته İnsan, kaderinin Allah (subhanehu ve teala) tarafından nasıl yazıldığını bilemez. Ne hal üzere öleceğini bilemez. Bu sebepten dolayı şöyle demelidir: İnşallah ben bir mü minim. Mü min olduğumu umuyorum. (İmanda istisna yaparak) İnşallah ben bir mü minim yada Mü min olduğumu umuyorum demek imana zarar vermez ne de kişi böyle demekle (imanda) şüpheye düşmüş olmaz yahut da (haktan) sapmış olmaz çünkü, bununla o kendisine ahireti ve ölümüyle alakalı gayb olan birşeyi kasdetmiştir. وكل شيء يتقرب به إلى هللا تعال, ويعمل لخالص وجهه من أنواع الطاعات, فرائضه وسننه وفضائله, فهو كله من اإليمان منسوب إليه Kendisi sebebiyle, Allah Teala ya yakınlığın kazanıldığı ve Allah rızası için yapılan her taat (salih amel) farz, sünnet yahut nevafil- imana atfedilir. وال يكون لإليمان نهاية أبدا, ألنه ال نهاية للفضائل, وال للمتبوع في الفرائض أبدا İmanın bir son noktası yoktur zira faziletli amellerin bir sonu yoktur ve de kendisine uymakla yükümlü olunan farzların da bir nihayeti yoktur. ويجب آن يحب الصحابة من أصحاب النبي صلى هللا عليه وسلم كلهم (Yine) Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in ashabının tümünü sevmelidir. ونعلم أنهم خير الخلق بعد رسول هللا صلى هللا عليه وسلم Onların Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) den sonra mahlukat içerisinde en faziletli kimseler olduğunu (da) bilmemiz gerekir. وأن خيرهم كلهم و أفضلهم بعد رسول هللا صلى هللا عليه وسلم أبو بكر الصديق, ثم عمر بن الخطاب, ثم عثمان بن عفان, ثم علي بن أبى طالب رضي هللا عنهم Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) den sonra (ashabının) en faziletlileri: Ebu Bekir es-sıddık (ra), sonra Ömer bin el-hattab (ra), sonra Osman bin Affan (ra), sonra (da) Ali bin Ebi Talib (ra) dır. ويشهد للعشرة بالجنة 9

10 (Aşere-i Mübeşşere den olan) 10 kişinin cennetle müjdelendiğine şahitlik edilmelidir. ويترحم على أزواج رسول هللا صلى هللا عليه وسلم (Mü minlerin anneleri olan) Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in eşleri için rahmet dilenmelidir. 10 ومن سب عائشة فال ح ظ له في اإلسالم (Mü minlerin annesi ve Rasulullah ın eşi) Ayşe (ra) hakkında kötü konuşan kimsenin İslam da yeri yoktur. وال يقول في معاوية إال خيرا Mu aviye (ra) hakkında (da) hayırdan başka birşey konuşmamalıdır. وال يدخل في شيء شجر بينهم, ويترحم على جماعتهم والذين جاؤا من بعدهم يقولون : ربنا اغفر لنا وإلخواننا الذين سبقونا { قال هللا تعالى باإليمان, وال تجعل في قلوبنا غال للذين آمنوا, ربنا انك رؤوف رحيم {)الحشر : 10 ) ونزعنا ما في صدورهم من غل إخوانا على سرر (متقابلين{)الحجر: 44 { وقال فيهم Sahabelerin kendi aralarındaki anlaşmazlıklara dalmamalıdır. Sahabelerin tümüne rahmet dilemelidir. Allah (subhanehu ve teala) şöyle buyurmaktadır: Onlardan sonra gelenler ise şöyle derler: Ey Rabbimiz! Bizi ve bizden önce iman etmiş olan kardeşlerimizi bağışla. Kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin tutturma! Ey Rabbimiz! Şüphesiz sen Rauf (çok esirgeyici) sun, Rahim (çok merhametli) sin. (el-haşr 59/10) Allah (subhanehu ve teala) onlar hakkında şöyle de buyurmaktadır: Onların göğüslerinde kinden (ne varsa tümünü) sıyırıp çektik, kardeşler olarak tahtlar üzerinde karşı karşıyadırlar. (el-hicr 15/47) وال يكفر بترك شيء من الفرائض غير الصالة المكتوبة وحدها, فإنه من تركها من غير عذر وهو صحيح فارغ حتى يخرج وقت األخرى فهو كافر, وان لم يجحدها, لقول النبي.{صلى هللا عليه وسلم : { بين العبد والكفر ترك الصالة فمن تركها فقد كفر وال يزال كافرا حتى يندم ويعيدها, فان مات قبل أن يندم ويعيد أو يضمر أن يعيد لم

11 .يصل عليه, وحشر مع فرعون, وهامان, وقارون, وأبي بن خلف.وسائر األعمال ال يكفر بتركها, وإن كان يفسق حتى يجحدها Bir müslüman, farz namaz dışında, herhangi bir farzı terketmekten dolayı kafir olarak adlandırılamaz. Eğer bir kimse, kabul edilebilir bir özrü olmaksızın -sağlıklı olmasına ve (kabul edilebilir bir mazareti olmaktan) muaf olmasına rağmen- namaz vakti çıkana kadar namazı terkederse bu durumda o kişi, namazın farz olduğunu inkar etmese dahi Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) in: Kul ile küfür arasında namazın terki vardır. Namazı terk eden kafir olur! sözü gereği kafir olur. Tevbe edip kazasını kılana değin küfür üzere kalır. Eğer tevbe etmeden ve namazı kaza etmeden önce ölürse yahut (tevbesini dile getirmeden) kalbinde tutmuş vaziyette ölürse) o kişinin cenaze namazı kılınmaz ve bu kişi Firavun, Haman, Karun ve Ubey bin Halef ile birlikte haşrolunur. İnkar sözkonusu olmadıkça diğer amellerin terki kişiyi küfre düşürmez. ثم قال: هذا قول أهل السنة والجماعة, الذي من تمسك به كان على الحق المبين, وعلى منهاج الدين, والطريق الواضح, ورجي به النجاة من النار, ودخول الجنة, إن شاء هللا Sonra şöyle denilmektedir: Bu Ehl-i Sünnet ve l-cemaat ın beyanıdır. Herkim buna yapışırsa, o kimse; apaçık hak, dinin menheci ve açık bir yol üzeredir. Bu kimsenin cehennemden kurtulacağı ve inşallah (Allah ın dilemesi ile) cennete gireceği umulur. وقال النبي صلى هللا عليه وسلم : الدين النصيحة, قيل: لمن يا رسول هللا, قال: هلل,.ولكتابه, ولرسوله, والئمة المسلمين, ولعامتهم,وقال عليه السالم: أيما عبد جاءته موعظة من هللا في دينه فإنها نعمة من هللا سيقت إليه.{ فإن قبلها يشكر, وإال كانت حجة عليه, وهللا ليزداد بها إثما, ويزاد بها من هللا سخطا Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem): Din nasihattır! buyurdu. Kime Ya Rasulullah? diye sorduk. O da: Allah a, Kitabına, Peygamberine, Müslümanların yöneticilerine ve bütün müslümanlara! diye cevap verdi. Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: Bir kula Allah ın elçisi gelir ve ona dini ulaştırırsa bu durumda bu ona ulaştırılan Allah ın lütfudur. Eğer bunu kabul ederse, Allah (azze ve celle) bundan hoşnut olur. Yok eğer kabul etmezse, bu onun aleyhinde Allah ın bir hüccetidir ki bu onu, günahlarının artmasına ve Allah ın ona olan gazabının artmasına sevk eder. 11

12 جعلنا هللا آلالئه من الشاكرين, ولنعمائه ذاكرين وبالسنة معتصمين, وغفر لنا ولجميع المسلمين اه Allah (celle celaluhu) bizleri; nimetlerine şükredenlerden, lütuflarını hatırlayanlardan ve sünnete tutunanlardan etsin! Bizleri ve bütün Müslümanları bağışlasın! 12