İş Sağlığı ve Güvenliği nedir? Nasıl Tanımlanır?

Transkript

1 İş Sağlığı ve Güvenliği nedir? Nasıl Tanımlanır? 2 1

2 T A N I M L A R İşin yapılması sırasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan, sağlığa ve güvenliğe zarar verebilecek koşulların önlenmesi ve bu koşulların oluşturacağı olumsuz etkilerden, çalışanların korunması amacı ile yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır. 3 Politika nedir? Bir grup insan tarafından özel durumlarda yapılması gerekenlere dair üzerinde resmi olarak anlaşmaya varılmış fikirler veya planlar bütünü olarak tanımlanmaktadır. 4 2

3 T A N I M L A R İSG Koruma Politikaları Bir olayın olmasına veya yapılmasına engel olmak, Ortaya çıkan veya çıkacağı düşünülen bir riski durdurmak veya önüne geçmek, Bir kimseyi veya bir nesneyi dış etkilerden, tehlikeden veya zor bir durumdan, uzak tutmak, muhafaza etmek, 5 İSG Koruma Politikaları Tehlikeyi denetim altında bulundurmak, Tehlikeli, zararlı durumları önlemek, Bir şeyin eskimesini, yıpranmasını önlemek için gereken dikkat ve özeni göstermek, olarak ifade edilebilir. 6 3

4 T A N I M L A R Önleme Ne demektir? Koruma Ne demektir? Aradaki fark nedir? 7 T A N I M L A R Önleme Mesleki risklere engel olmak veya azaltmak için işyerinde yapılan işlerin bütün aşamalarında planlanmış veya alınmış önlemlerin tümü olarak tanımlanmaktadır. (89/391/ECC) Örnek: 1- Makina koruyucuları kullanmak 2- Toz, Gürültü, Zararlı Kimyasalları kaynağında yok etmek 3- Yüksekten düşmeyi önleyici sistemler vb. 8 4

5 T A N I M L A R Koruma Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenememesi durumunda, çalışanların olumsuz etkilenmesini engellemek için yürütülen çalışmalara koruma denir. Örnek: 1- Toza gaza karşı ortamın havalandırması 2- KKD lerin kullanılması (kişisel koruyucu donanım) 3- Organizasyonlarla maruziyetin azaltılması vb. 9 İşverenin Genel Yükümlülükleri AB direktifleri esas alınarak hazırlanan yeni mevzuatımızda, koruma politikaları ile ilgili işverene bazı yükümlülükler getirilmiştir. İşveren, işçilerin sağlığını ve güvenliğini korumak için; Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi de dahil, Gerekli her türlü önlemi almak, Organizasyonu yapmak, Araç ve gereçleri sağlamak zorundadır, 10 5

6 İşverenin Genel Yükümlülükleri İşveren, Sağlık ve güvenlik önlemlerinin: Değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve Mevcut durumun sürekli iyileştirilmesi amaç ve çalışması içinde olacaktır. 11 İşveren, (sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili önlemlerin alınmasında aşağıdaki genel prensiplere uyacaktır) Risklerin önlenmesi, Önlenmesi mümkün olmayan risklerin değerlendirilmesi, Risklerle kaynağında mücadele edilmesi, 12 6

7 İşveren; İşin kişilere uygun hale getirilmesi için; Özellikle işyerlerinin tasarımında, İş ekipmanları, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen gösterilmesi, Özellikle de monoton çalışma ve önceden belirlenmiş üretim temposunun hafifletilerek bunların sağlığa olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, prensibine uyacaktır. 13 İşveren, Teknik gelişmelere uyum sağlanması, Tehlikeli olanların, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla değiştirilmesi, genel prensibine de uyacaktır. Çözücü katkılı boya yerine su bazlı boya 14 7

8 İşveren, Teknolojinin, İş organizasyonunun, Çalışma şartlarının, Sosyal ilişkilerin ve Çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan genel bir önleme politikasının geliştirilmesi, prensibine de uyacaktır. 15 İşveren, Toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi, İşçilere uygun talimatların verilmesi prensiplerine de uyacaktır. 16 8

9 İşveren, (İşyerinde yapılan işlerin özelliklerini dikkate alarak) Kullanılacak iş ekipmanının, Kimyasal madde ve preparatların seçimi, İşyerindeki çalışma düzeni gibi konular da dahil, İşçilerin sağlık ve güvenliği yönünden tüm riskleri değerlendirecektir. 17 Bu değerlendirme sonucuna göre; İşverence alınan önleyici tedbirler ile seçilen çalışma şekli ve üretim yöntemleri, işçilerin sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltmeli ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanmalıdır. 18 9

10 Bir işçiye herhangi bir görev verilirken, işçinin sağlık ve güvenlik yönünden uygunluğunu göz önüne alınmalıdır. Yeni teknolojinin planlanması ve uygulanmasının, seçilecek iş ekipmanının çalışma ortam ve koşullarına, işçilerin sağlığı ve güvenliğine etkisi konusunda işçiler veya temsilcileri ile görüş alış-verişinde bulunulmalıdır. 19 Ciddi tehlike bulunduğu bilinen özel yerlere, sadece yeterli bilgi ve talimat verilen işçilerin girebilmesi için uygun önlemler alınmalıdır

11 Aynı işyerinin birden fazla işveren tarafından kullanılması durumunda işverenler, yaptıkları işin niteliğini de dikkate alarak; İş sağlığı ve güvenliği ile iş hijyeni önlemlerinin uygulanmasında işbirliği yapacaklar, Mesleki risklerin önlenmesi ve bunlardan korunma ile ilgili çalışmaları koordine edecekler, Birbirlerini ve birbirlerinin işçi veya işçi temsilcilerini riskler konusunda bilgilendirecekler 21 İş sağlığı ve güvenliği ile iş hijyeni konusunda alınacak önlemler hiç bir şekilde işçilere mali yük getirmemelidir. Buraya kadar; İşverenin, Sağlık ve güvenliğin korunması ile ilgili önlemlerin alınmasında uyması gereken genel prensipleri saydık. Şimdi de: İş sağlığı ve güvenliği alanında korunma yöntemlerinin ne olduğu üzerinde duralım. 11

12 CEVAP CEVAP 12

13 CEVAP CEVAP 13

14 İş Sağlığı ve Güvenliğinde Korunma Yöntemleri: 27 İş sağlığı ve güvenliği alanında korunma yöntemleri üç ana başlıkta toplanmıştır. Kaynağa yönelik korunma önlemleri, Ortama yönelik korunma önlemleri, Kişisel Koruyucu donanımlar Yanlış korunma Kullanması gereken korunma İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunmasında en etkin yöntem; riskin kaynağında kontrol altına alınmasıdır. Bunun mümkün olmadığı hallerde ortama yönelik farklı yöntemler devreye girecektir. Ancak bütün bu yöntemlerin etkili olmadığı hallerde de en son korunma yöntemi olarak kişisel koruyucu donanımların kullanımı sağlanacaktır

15 ILO nun, işyerlerinde sağlık ve güvenlik koşulları ile ilgili ulusal ve işyeri düzeyinde korunma politikalarının oluşturulmasını öngören 155 Sayılı Sözleşmesi TBMM tarafından onaylanmış olup 16 Mart 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 29 İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşme korunma politikalarına ilişkin olarak aşağıda sıralanan hükümleri içermektedir; Her üye, ulusal koşullar ve uygulamaya göre ve en fazla temsil kabiliyetine sahip işçi ve işveren kuruluşlarına danışarak iş güvenliği, iş sağlığı ve çalışma ortamına ilişkin tutarlı bir ulusal politika geliştirecek, uygulayacak ve periyodik olarak gözden geçirecektir

16 Bu politikanın amacı, işle bağlantılı olan veya işin yürütümü sırasında ortaya çıkan kaza ve yaralanmaları, çalışma ortamında bulunan tehlike nedenlerini mümkün olduğu ölçüde asgariye indirerek önlemek olacaktır. İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı ile ilgili durum; sorunların tespiti, bunların çözümü için etkin metotların geliştirilmesi, öncelikler ve sonuçların değerlendirilmesi amacıyla, ya hepsi, ya da belirli alanlar itibariyle belirli aralıklarla gözden geçirilecektir. 31 Makul olduğu ölçüde, işverenlerden, kontrolleri altındaki işyerlerinde, makine, teçhizat ve usullerin güvenlik ve sağlık bakımından riskli olmamasını sağlamaları istenecektir. Kontrolleri altındaki kimyasal, fiziksel ve biyolojik madde ve etkenlerin, gerekli uygun önlemler alınarak, sağlık için risk oluşturmamasını sağlamaları istenecektir. İşverenlerden, gerektiğinde, kaza riskinin veya sağlık üzerindeki olumsuz etkilerin imkanlar ölçüsünde önlenmesi için, uygun koruyucu elbise ve donanımı sağlamaları istenecektir

17 ULUSAL İSG KONSEYİ İş Teftiş Kurulu Başkanı TİSK Temsilcisi İş Sağlığı ve Güvenliği Gn. Md. TÜRK-İŞ Temsilcisi Çalışma Genel Md. DİSK Temsilcisi Sos. Güv. Kurumu Başkanı HAK-İŞ Temsilcisi MEB Temsilcisi TOBB Temsilcisi Sağlık Bakanlığı Temsilcisi TESK Temsilcisi Tarım ve Köy İşleri Bak. Temsilcisi T. KAMU-SEN Temsilcisi Sanayi ve Ticaret Bak. Temsilcisi MEMUR-SEN Temsilcisi Enerji ve Tabii Kay. Bak. Temsilcisi KESK Temsilcisi Çevre ve Orman Bak. Temsilcisi TTB Temsilcisi DPT Temsilcisi TMMOB Temsilcisi YÖK Temsilcisi STK Temsilcisi 4857 sayılı yeni İş Kanunu nun ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, AB adaylık sürecinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yasal düzenlemeler; çağdaş ve uluslararası normlar ve AB Direktiflerine uygun olarak yenilenmiş ve yeni hazırlanan Yönetmeliklerle, iş sağlığı ve güvenliği konusunda önleme ve geliştirmeye yönelik aşağıda özetlenen yeni yaklaşımlar getirilmiştir

18 İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili durumun sürekli iyileştirilmesi, İş yerlerinde genel bir önleme politikasının geliştirilmesi, İşin her aşamasında risk değerlendirmesi yaklaşımı ile tehlikelerin tespiti ve buna göre alınacak tedbirlerin belirlenmesi, 35 Aynı işyerini kullanan farklı işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak işbirliği yapması, Çalışanların işyerinde karşılaşabilecekleri riskler konusunda bilgilendirilmesi, Çalışanların görüşlerinin alınması, İşyerinde sağlık ve güvenlik görevlisi ve sağlık ve güvenlik işçi i temsilcisi bulundurulması gibi yeni yaklaşımlar getirilmiştir

19 İşçi sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarında öncelikli amaç; çalışanların sağlığını korumak ve tehlikeli durum ve davranışları ortadan kaldırmaktır. İşyeri ortamında bulunan teknik ekipmanlar ile çalışma koşullarından kaynaklanan çeşitli riskler nedeni ile çalışanların sağlığı bozulabilmektedir. 37 Sağlığı bozulan ve hastalanan işçilerin, teşhis ve tedavisi de uğraşıların içine girer, bu çalışmaların asıl amacı, işyeri ortamında bulunan riskleri kontrol altına almak suretiyle işyerini sağlıklı ve güvenli hale getirmek, çalışan işçilerin sağlığının olumsuz etkilenmesinin önüne geçmektir

20 İş sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarının iki temel boyutu vardır; Bunlardan birisi, İşyeri ortamında oluşabilecek risklere karşı alınacak tıbbi koruma yöntemlerinin uygulanması, İş ile ilgili sağlık sorunu olanların, hastalıklarının teşhis ve tedavisi ile İş ile ilgili hastalığın araştırılması ve Gerekli önlemlerin alınması diye ifade edilebilen tıbbi boyutu. Bu ilgi alanına İş Hekimliği denilmektedir. 39 İkinci boyut ise, İşyeri ortamındaki güvenlik risklerinin saptanması, Bununla ilgili ölçümler yapılması (örneğin; Kimyasal maddelerin, işyeri ortam havasının, tozların, gürültünün ölçümü,) ve Bu risklerin kontrol altına alınması, şeklindeki uğraşıları içeren ve konunun daha çok teknik ve mühendislik yanını oluşturan İş Güvenliği boyutudur. İşyeri ortam koşullarının ölçülmesi 40 20

21 Her iki grup çalışmalar birbirini tamamlayıcı niteliktedir ve her ikisi birlikte işçi sağlığı ve iş güvenliği bütününü oluşturur. Bir başka deyişle; işçi sağlığı ve iş güvenliğinin amacı, kaza ve hastalık şeklinde ortaya çıkan tehlikelerden çalışanları korumak, zarar verici etkileri asgariye indirmek, mümkünse ortadan kaldırmak, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halini hedefleyip yaşam kalitesini yüksek tutarak çalışanların mutlu olmalarını sağlamak hem de verim ve kaliteyi arttırmaktır Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarının bir bölümü ölümle, bir bölümü ise sakatlanma ve yaralanmalarla sonuçlanmaktadır. Bu olayların manevi üzüntüsü ve meydana gelen maddi zararın ve milli servet kaybının büyüklüğü, insanların iş sağlığı ve güvenliği konusu üzerinde durmalarının önemli nedenlerinden biri olmalıdır. 21

22 İş ve Sağlık İlişkisi İşyeri ortamında bulunan sağlık risklerinin çok sayı ve tür de olması nedeniyle, bu risklere sebep olan etkenleri sırasıyla şöyle sayabiliriz; Fiziksel etkenler, Kimyasal etkenler, Tozlar, Biyolojik etkenler, Ergonomik etkenler, Psikolojik etkenler. 43 Fiziksel Etkenler a) Gürültü, b) Vibrasyon (titreşim), c) Aydınlatma, d) Termal Konfor Şartları, e) Havalandırma, f) Radyasyon, g) Basınç Değişimleri

23 Kimyasal Etkenler Çevrenin normal yaşama uygun kimyasal bileşimini az veya çok değiştiren elementlere genel olarak Kimyasal Etkenler denir. Endüstrinin her dalında, atölyelerde, laboratuarlarda, sokaklarda hatta evlerde, insanlar organik ve inorganik bileşiklerle, insektisitlerle, ilaçlarla, gazlarla, buharlarla, dumanlarla birlikte yaşamaktadır. Bu maddelerin çevredeki oranları belirli düzeylere ulaşınca, sağlığa zararlı etkileri de ortaya çıkmaktadır. 45 Tozlar Tozlar, çapları 150 µ dan küçük olan havada asılı duran katı parçacıklara toz denir. Bunların; 50 ile 5 mikron olanlar teneffüs yollarında tutulur. 5 ile 0.5 mikron arasındakiler ise akciğerlere kadar ulaşıp meslek hastalıklarına neden olurlar

24 Tozlar Çalışma ortamında bulunan tozların akciğerlere girip birikerek etki yapması sonucunda hastalıklar oluşur. Bu hastalıklar çalışma ortamında bulunan tozun cinsine göre isimlendirilir. Silisyum, asbest, uranyum, alüminyum, radyum, pamuk, keten gibi malzemeden çıkan tozlar olup, çeşitli akciğer toz hastalıklarına neden olurlar. 47 Biyolojik Etkenler Çalışma ortamındaki tehlikeli biyolojik etkenler ise bulaşıcı hastalıklara neden olabilir. Bakteriler, parazitler, mikro organizmalar, mantar ve virüsler, şarbon, tetanos, viral, hepatit, hiv, tuberkuloz, tifo, brusellozis gibi işyerleri ve çevresindeki çöplük, açık kanalizasyon, bataklık gibi yerlerde, özellikle de hastanelerin belirli bölümlerinde çok yüksek dirençli mikro organizmaların varlığı bilinmektedir

25 Ergonomik Etkenler Çalışma yaşamında ergonomi, çalışma koşullarının insanın niteliklerine uygun hale getirilmesi olarak tanımlanmaktadır. İşyerlerinde ergonomik kuralların yerine getirilmesi, insanın sağlığı açısından olduğu kadar üretim ve verimlilik açısından da önem taşımaktadır. 49 Psikolojik Etkenler Ruhsal veya fiziksel faktörlere bağlı olarak gelişen ve etkene özgü olmayan, koşullara uyum (adaptasyon) güçlüklerine karşı olan vücut reaksiyonlarına stres denilmektedir. Nedenleri ruhsal ve sosyaldir. Örneğin işyerinde geçimsizlik, işini kaybetme endişesi, ücret azlığı, terfi edememe, vardiyalar, dengesiz ücret sistemi, iş değiştirmeler gibi nedenler en çok rastlanılan stres sebepleridir

26 Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı iş yerlerinde gerekli önlemler alınmadığında çalışanlar üzerinde olumsuz etkilerin olacağı şüphesizdir. İş sağlığı ve iş güvenliğinin amacı bu olumsuz şartları ortadan kaldırmak, tehlikeli durum ve davranışlar ile tehlikeyi kaynağında önleme uygulamalarına yönelik çalışmaların yapılmasını sağlamaktır. 51 İş Güvenliği uzmanlık alanı; kazaların önlenmesi için, kaza zincirinin üçüncü halkası olan Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranışlara müdahale etmektir. TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET 3 Kazanın oluşu 4 5 Zayıflık 52 Kişisel Kusurlar KAZA ZİNCİRİ ZARAR 26

27 İşyeri iş güvenliği sorumlusunun, işyerinde ilk yapacağı çalışma tehlikeli durumları ve tehlikeli davranışları tespit etmek ve bu kaza zincirinin önemli halkasını ortadan kaldırmak olmalıdır. TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET 3 Kazanın oluşu 4 5 Zayıflık 53 Kişisel Kusurlar KAZA ZİNCİRİ ZARAR Tehlikeli durum ve davranışlar Çalışılan makinada, örneğin bir pres kalıbında gerekli koruyucu elemanların bulunmayışı işyeri için güvensiz bir durum oluşturmakta. Bu da kazanın olması için yeterli bir neden sayılmaktadır

28 Tehlikeli durum ve davranışlar: İnsanın kişisel özürlerinin olması her zaman için kazaya uğramasını gerektirmez. Bir insanın, dikkatsiz çalışma alışkanlığının bir kazaya neden olması için aynı zamanda dikkatsiz bir harekette yapmış olması gerekir. İşçinin işini yaparken güvensiz yada tehlikeli davranışta bulunması iş kazalarına neden olabilmektedir. 55 Tehlikeli durum ve davranışlar: İşçi tehlikeli bir hareket yapmamış ise veya işyerinde güvensiz bir durum yoksa çalışanın dikkatsiz oluşu bir kazanın oluşması için yeterli bir neden olmaz. İş kazaları, güvensiz durumların ve güvensiz davranışların, birlikte oldukları ortamlarda meydana gelmektedir

29 Tehlikeli Durumlar nelerdir: Uygun olmayan koruyucular, Koruyucunun bulunmaması, Kullanılan alet ve teçhizatın kusurlu olması, Emniyetsiz yapılmış alet ve makinalar, Yetersiz ve bakımsız bina, makina ve aletler, Yetersiz ya da fazla aydınlatma, Yetersiz kişisel koruyucular Kullanılması gereken kişisel koruyucu bu mu? 57 Tehlikeli Hareketler nelerdir: Emniyetsiz çalışma, Gereksiz hızlı çalışma, Uygunsuz emniyet donanımı, Alet ve makinaları tehlikeli şekilde kullanma, Emniyetsiz yükleme, taşıma, istif yapma, Emniyetsiz vaziyet alma, Tehlikeli yerlerde çalışma, Şaşırma, kızgınlık, dalgınlık, ürkme, şakalaşma, Kişisel koruyucuları kullanmama Bu davranış uygun mu? 58 29

30 Tehlikeli durum ve davranışları ortadan kaldırmak için; Tehlikeli durumların tespiti, Tehlikeli durumun analizi, Gerekli tedbirlerin alınması, Tedbirlerin uygulanması, Gerekli kontroller yapılarak sürekliliğin sağlanması gerekir. 59 İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulması için; İş yerlerinde eğitim çalışmalarına ağırlık verilmesi, Çalışanları görsel olarak etkilemek için, ikaz levhaları ve afişlerin işyerinin uygun yerlere asılması, İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda ödüllendirme, özendirme ve disiplin kurallarının uygulanması, gerekir

31 61 Bu çalışmaların yanı sıra; Yapılacak işe uygun işçi temini ve çalışanların vücut özellikleri ile yeteneklerine uygun makina, tesis ve aletler geliştirmek yoluyla, iş sağlığı ve güvenliği sağlamak için tüm imkanların değerlendirilmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, Ergonomi biliminden de yararlanılması ve uygulanması gerekir. İş Güvenliği ile ilgili çalışmalara, konulacak kurallara ve alınacak tedbirlere, işyeri üst düzey yöneticileri de katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdırlar. Formen, ustabaşı ve benzeri ilk kademe yöneticiler, kazalardan korunmada en önde gelen personeldir. İşyerinde, işçiye en yakın ilk kontrol elemanı tarafından iş güvenliğini sağlama çalışmaları sırasında eğitim, ikna, teşvik ve disiplin çalışmalarının hangi seviyede yoğunlaştırılması gerektiği hususu bilinmelidir

32 İş Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda yapılacak olan çalışmalar, Avrupa Birliği nin 89/391 sayılı çerçeve direktifindeki temel prensipler göz önüne alınarak şu şekilde özetlenebilir; Tehlikelerden kaçınmak, uzak durmak (tehlikeleri kaynağında önlemek) Önlenemeyen tehlikeleri değerlendirmek (risk değerlendirmesi) 63 Tehlikelerle kaynağında mücadele etmek (örneğin; çok gürültülü bir makinanın bulunduğu bölüme ses yalıtımı uygulamak) Bu amaçların uygulanmasında gelişen teknolojiyi yakından takip etmek (modern üretim metodlarını ve gelişmeleri dikkate almak) 64 32

33 Genel olarak tehlikeli malzemeyi,tehlikesiz veya daha az tehlikeli ile değiştirmek (İkame) Çalışma ortamına ilişkin bütün faktörlere ve iş organizasyonuna tehlikelerden sakınma yaklaşımını ya da bir başka deyişle iş güvenliği bilincini yerleştirmek. Örneğin; formen, bütün aktivitelerini tehlikelerden sakınma düşüncesi ile bütünleştirmelidir. Eldiven ve maske siparişi vermek yerine, eğer imkanı varsa başlangıçta güvenli ürünler seçerek elleri ve solunum yollarını korumak tercih edilmelidir. 65 İşi kişiye uygun hale getirmek. Örneğin; Güvenli kullanımı ile verimliliğe aktif olarak katkıda bulunan ekipmanın seçilmesi, (Koruyucusu devreye girmeden çalışmayan bir takım tezgahı gibi) Çalışanın vücut ölçülerine uygun çalışma tezgahı ve makinelerin kullanılması, Güvenlik ve sağlığın korunmasına uygun alet, cihaz seçimi ve işyerinin düzenlenmesi, 66 33

34 Çalışma ve üretim yöntemlerinin seçiminde, üretim temposunun sağlığa etkilerini düşünmek, monotonluğu azaltmak, Toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerinden daha çok öncelik vermek, İşçilere kendi sağlık ve güvenliklerini korumaları konusunda yeterli bilgiye sahip olmalarını sağlayacak teknik bilgi ve talimatları vermek, İşveren tarafından işyerinde mesleki tehlikelerden korunma ve önleme konusunda, kendisine yardımcı olacak, danışmanlık yapacak bir veya birden fazla kişi tespit edilerek bir güvenlik servisi oluşturulmak, İşyeri ortamında bu hizmeti verecek nitelikte kişi bulunmaması durumunda, işletme dışından yetkili kişi ve kuruluşlardan (işyeri ortak sağlık güvenlik birimleri) hizmet almak, 34

35 Çalışanların, işyerinde maruz kaldıkları toksik maddenin özelliklerine göre uygun sağlık taramasından geçirmek, gerekiyor ise, bu taramaları periyodik olarak tekrarlamak, Uygun araçlardan yararlanarak çalışanlarla işveren arasında sağlık ve güvenlik konularında bilgilendirme, danışma, dengeli katılım ve eğitim mekanizmalarının işletilmesini öngörmek. 69 Çalışanların sağlık taraması Bilgilendirme; Çalışanlara işyerindeki sağlık ve güvenlik riskleri ve bu risklere karşı alınan bütün önlemler hakkında bilgi verilmelidir. Danışma ve Katılım; İşyerinde sağlık ve güvenlikle ilgili bütün sorunlarda çalışan ve/veya temsilcilerine danışılmalı, alınacak önlemlere karar verme aşamasında çalışanların dengeli katılımı sağlanmalıdır

36 Çalışanların Eğitimi; İşveren, her çalışanın kendi yaptığı işiyle ilgili olarak; İşe başlarken, İş değişikliğinde, İş makinası ve iş ekipmanı değişikliğinde, Yeni teknolojinin uygulanması aşamasında, sağlık ve güvenlik eğitimi almasını sağlamalıdır. 71 Eğitim, Değişen veya yeni ortaya çıkan riskler göz önüne alınarak adapte edilmeli, gerek duyulursa periyodik olarak tekrarlanmalıdır. Eğitim, Çalışanlara çalışma saatleri içinde ve ücretsiz olarak verilmelidir. İşveren, İşyerinde ortaya çıkan meslek hastalıkları ve iş kazaları raporlarını tutmak ve yetkili mercilere bildirmek zorundadır

37 Makina Koruyucuları İş sağlığı ve iş güvenliğinde kazalardan korunmanın diğer politikası da makina ve tesis koruyucularıdır. Üretimin ana unsurları arasında yer alan makina ve tezgahlar; çıkıntılar, dönen miller, merdaneler, kayış kaynaklar, dişliler, kavramalar, şaftlar, tanburlar, kesici kalemler, mafsallar gibi bir çok mekanik tehlikelere kaynaklık etmektedir Makina ve tezgahların neden olduğu bu tehlikeleri kaynağında yok etmek veya tehlike kaynağını kapatmak ve böylece iş kazalarının oluşmasını önlemek amacıyla makina koruyucuları yapılmaktadır. Koruyucu, makinada çalışan veya çevresinde bulunan kişileri tehlikeden korumak için tasarımlanmış bir muhafaza ya da düzendir. Makina ve tezgahların neden olduğu tehlikeleri makine koruyucuları ile etkisiz hale getirmek mümkündür. 37

38 75 Makina Koruyucularının Özellikleri Makina koruyucusu ile korunmada temel ilke; tehlike noktası veya alanı kendiliğinden güvenli olmadıkça, makinanın tehlike noktasına veya alanına giriş oluşmadan önce tehlikeyi gideren veya azaltan uygun bir koruyucuyla donatılmasıdır. Gerekli koruyuculardan yoksun makinalarda bir süre iş kazası görülmeyişi makinanın hareketli bölümlerinin tehlikeli olmadığı anlamına gelmez. Operatör (işçi) tarafından iyi bir denetleme, işbirliği, eğitim ve sürekli dikkatin önemli bir rolü olmakla birlikte, bunlar etkili ve yeterli korunma ölçüleri ve yöntemleri değildir. Olabildiğince, başlangıç tasarımında makine ve tezgahların tehlikeli kısımları ya giderilmeli ya da etkili şekilde makine koruyucuları ile kapatılmalıdır

39 Makina ve tezgahlarla farklı işlemler yapılacağından koruyucu her işe uygun koruma önlemlerini öngörmelidir. Koruyucunun her mekanizması ve kumanda kısımları olabildiği ölçüde kullanışlı ve güvenli olmalıdır. Hareket edebilen koruyucu, kapak vb. elemanların koruyucu olarak kullanıldığı her durumda kilitlenmeli ve bakım işleri sırasında makinalar güç kaynağından tam olarak ayrılmalıdır. 77 İşlem sırasında yeterli aydınlatma sağlanmalı, taşınabilir aydınlatma düzeni veya elle yapılan işlerde küçük gerilimde güvenli bir aydınlatma sistemi kurulmalıdır. Yağlama ve olağan bakım işleri, olabildiğince tehlike alanının dışında yapılmalıdır. Taşlama tezgahı 78 39

40 Makina Koruyucularında genel olarak bulunması gereken özellikler : Tehlike alanına girmeyi kesin olarak önlemelidir. Çalışmayı zorlaştırmamalıdır. Üretimi engellememelidir. Etkin olmalıdır. Kullanışlı olmalıdır. İşe uygun olmalıdır. Tezgahın bir parçası olmalıdır. Fazla bakım istememelidir. Bakımı güçleştirmemelidir. Karmaşık olmamalı, az parçalı olmalıdır. Koruyucu, kendisi tehlike oluşturmamalıdır. 79 Ortama yönelik koruma uygulamaları Tehlikesiz olanla değiştirme, Yerel havalandırma, Genel havalandırma, Yerel aydınlatma, Genel aydınlatma, Kapalı çalışma yöntemi, Sürekli temizlik ve bakım, Islak çalışma, Ayırma

41 Kişiye yönelik koruma uygulamaları İşe giriş muayenesi, Periyodik muayeneler, Eğitim, Kişisel koruyucular. 81 Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı iş güvenliği korunma yöntemlerindendir? a) Kaynağa yönelik korunma önlemleri, b) Ortama yönelik korunma önlemleri, c) Kişisel Koruyucu donanımlar d) Hepsi 82 CEVA P 41

42 İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunmasında en etkin ve en başta yapılması gereken yöntem aşağıdakilerden hangisidir? a) b) c) d) Riskin kaynağında kontrol altına alınması Kişisel koruyucu donanımların kullanılması İşin durdurulması Çalışanın değiştirilmesi CEVAP 83 ILO nun, İşyerlerinde sağlık ve güvenlik koşulları ile ilgili ulusal ve işyeri düzeyinde korunma politikalarının oluşturulmasını öngören ve TBMM tarafından onaylanmış olup 16 Mart 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren sözleşme aşağıdakilerden hangisidir? a)177 Sayılı sözleşme b)150 Sayılı sözleşme c)155 Sayılı Sözleşme d)170 sayılı sözleşme CEVAP 84 42

43 sayılı yeni İş Kanunu nun ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından, AB adaylık sürecinde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yasal düzenlemeler; çağdaş ve uluslararası normlar ve AB Direktiflerine uygun olarak yenilenmiş ve yeni hazırlanan Yönetmeliklerle iş sağlığı ve güvenliği konusunda önleme ve geliştirmeye yönelik aşağıdakilerden hangi yeni yaklaşımlar getirilmiştir? a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili durumun sürekli iyileştirilmesi b) İş yerlerinde genel bir önleme politikasının geliştirilmesi c) İşin her aşamasında risk değerlendirmesi yaklaşımı ile tehlikelerin tespiti ve buna göre alınacak tedbirlerin belirlenmesi d) Hepsi CEVAP 85 Aşağıdakilerden hangisi işyeri ortamında bulunan sağlık risklerinden değildir? a) b) c) d) Fiziksel etkenler, Kimyasal etkenler, Kişisel etkenler Biyolojik etkenler CEVAP 86 43

44 Aşağıdakilerden hangisi çalışanları etkileyen fiziksel etkenlerden değildir? a) b) c) d) Tozlar Gürültü Vibrasyon Aydınlatma CEVAP 87 Aşağıdakilerden hangisi çalışanları etkileyen kimyasal etkenlerden değildir? a) b) c) d) Gazlar Buharlar Radyasyon Dumanlar CEVAP 88 44

45 Akciğer toz hastalıklarına neden olan tozlar hangileridir? a) b) c) d) Silisyum Asbest Pamuk tozu Hepsi CEVAP 89 Tehlikeli Hareketler nelerdir? a) b) c) d) Tehlikeli hızla çalışma Koruyucusu olmayan makina İşe uygun makine kullanmamak Kişisel koruyucuları kullanmamak CEVAP 90 45

46 Tehlikeli durum ve davranışları ortadan kaldırmak için aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır? a) b) c) d) Tehlikeli Durumların saptanması İşyerinin değiştirilmesi Tehlikeli durumun analizi Gerekli önlemlerin geliştirilmesi CEVAP 91 İş Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda yapılacak olan çalışmalar, Avrupa Birliği nin hangi çerçeve direktifindeki temel prensipler göz önüne alınarak özetlenmiştir? a) b) c) d) 89/391 98/490 90/290 80/480 sayılı cerceve direktifi sayılı cerceve direktifi sayılı cerceve direktifi sayılı cerceve direktifi CEVAP 92 46

47 Her çalışanın kendi yaptığı işiyle ilgili olarak verilecek eğitim aşağıdakilerden hangi kriteri içermez? a) b) c) d) İşe başlarken verilmelidir İşi değiştirildiğinde verilmelidir Ücreti değiştiğinde verilmelidir Kullandığı makine değiştiğinde verilmelidir CEVAP 93 İşveren işyerinde ortaya çıkan meslek hastalıkları ve iş kazaları raporları ile ilgili ne yapması gerekir? a) b) c) d) Yetkili mercilere bildirmek İşyerinde saklamak İş Güvniği uzmanına vermek hiçbiri CEVAP 94 47

48 Ortama yönelik koruma uygulamaları aşağıdakilerden hangisi değildir? a) b) c) d) Tehlikesiz olanla değiştirme Yerel havalandırma Kapalı çalışma yöntemi Kişisel koruyucular CEVAP 95 Aşağıdakilerden hangisi kişiye yönelik koruma uygulamalarından değildir? a) b) c) d) İşe giriş muayenesi, Yerel havalandırma Periyodik muayeneler, Eğitim, CEVAP 96 48

49 Aşağıdakilerden hangisi insanların ortamla ısı alışverişine etki eden faktörlerden biri değildir? a)hava akım hızı b)vibrasyon c)sıcaklık d)nem CEVAP 97 Aşağıdakilerden hangisi ortamda alınacak toplu koruma prensiplerinden biridir? a) Daha az zararlı madde kullanma b) Genel havalandırma c) İşlemin değiştirilmesi d) Yerel havalandırma CEVAP 98 49

50 Daha çok tehlikeli olan ve akciğer meslek hastalılarına neden olan tozların tane büyüklüğü kaç mikrondur? a) b) c) d) 0.5 ile 5 mikron arasındakiler 5 ile 10 mikron arasındakiler 10 ile 15 mikron arasındakiler 15 mikrondan büyük olanlar CEVAP 99 Çalışanların işyerinde maruz kaldıkları toksik maddenin özelliklerine göre aşağıdakilerden hangisinin yapılması gerekmez? a) b) c) d) Ortam ölçümleri yapılmalıdır Taramalar periyodik olarak tekrarlanmalıdır İşyerindeki risk kaynağından önlenmelidir İşçi değiştirme uygulanmalıdır CEVAP

51 Pamuk tozundan oluşan meslek hastalığına ne ad verilir? a)asbestoz b)bisinosiz c)pnomokonyoz d)silikokosiz CEVAP