TARİH ONLİNE UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ. ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL- DURUNUZ.

Transkript

1

2 TARİH 9 Rehberlik Bölümü Öğreten Etkinlikler Kavram Haritaları Kavram Sözlüğü Ünite Tekrar Testleri Dönem Tarama Testleri Yazılıya Hazırlık Perforaj ÖZELLİKLER ONLİNE eğitimde yayındenizi online ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL- DURUNUZ. SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE İNDİREBİLİRSİNİZ. İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORM- LARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANA- BİLİRSİNİZ. İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ. ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK ÖRNEK KİTAP TALEBİ MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU YAYIN DENİZİ TEK VİDEO ÇÖZÜM UYGULAMASI İNDİR UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ.

3 KİTAP İÇERİĞİ Testler konu başlıkları ve kazanımlar dikkate alınarak oluşturulmuştur. Her test kendi içerisinde öğrenme sırası dikkate alınarak hazırlanmıştır. Üniteler konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kavram haritası ve kavram sözlüğü ile desteklenmiştir. Öğrencinin kitaptan tam verim sağlayabilmesi için rehberlik bölümü eklenmiştir. Öğrencilerimizin soruları çözerken nerede takıldıklarını tespit edebilmeleri için konuya ait her tip soru çeşidine yer verilmiştir. Algı ve yorum gücünü ölçen sorular vardır. Algıda seçicilik karar verme yorumlama gibi bilişsel beceriler etkinliklerle desteklenmiştir. Yazılıya hazırlık bölümü ile klasik tarzdaki sorulara da yer verilmiştir. Kavram haritaları ve kavramlar bölümüyle konular genel hatlarıyla ele alınmış, öğrencilerin bilinçli bir şekilde test çözmeleri sağlanmıştır. Ünite tekrar testleri ile konuların bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır. I. ve II. Dönem Tekrar Testleri eklenmiştir. Tamamı video çözümlüdür. Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca Yazılıya Hazırlık BU KİTAP BANA NE KAZANDIRIR? Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır. Akıl ve mantık yürütmenizi kolaylaştıracaktır. Düşünme becerinizi geliştirecektir. Her seviyedeki öğrenciye hitap eden bu soru bankası eksiklerinizi görmenizde de size kaynak olacaktır. Bazı soruların farklı formatlarının üst üste sorulmasıyla konuları daha iyi öğrenmenizi, kavramanızı ve pekiştirmenizi sağlayacaktır. Seviyenizi belirlerken size yol gösterecektir. SAYFA SAYISI SORU SAYISI ETKİNLİK SAYISI 23 TEST SAYISI 50 TARAMA TESTİ 2

4 ÇALIŞMA PLANI YAPALIM! NEREDE NE ZAMAN NASIL Hangi ders, hangi gün? Konu öğrenme ve tekrar ne zaman? Çalışma Planı Yaparken Bu Soruları Dikkate Alınız! Soru çözümü ve ödevler ne zaman? Deneme Sınavları ne zaman? Aksayan çalışmalar hangi gün ve ne zaman çalışılmalı? Ders dışı hangi etkinlikler ne zaman yapılmalı? Tatil günü hangi gün? EVDE ETKİN ÇALIŞMA Evde olduğunuz zamanı çok iyi değerlendirmelisiniz. Çoğu zaman yoğun ve yorgun bir gün geçirerek eve geldiğiniz için iyi ve uygulanabilir bir programa ihtiyacınız var. Evde yapılması gereken işler: Uyuma dinlenme beslenme konuları tekrar etme, soru çözme çözemediğin sorular için araştırma yapma ödev yapma fazladan sınav uygulama önceden öngörülemeyen durumlar gibi pek çok başlık altında toplanabilir. Dersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız. Eve gelince önce dinlenmelisiniz. Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir. Konu öğrenme, tekrar etme, soru çözme saatlerini birbiri arkasına yerleştirmelisiniz. Herşey ne kadar karışık görünse de; Gerçekleştirilebilecek bir hedefin varsa, Hedefe ulaşmayı amaç edindiysen, Soru çözerek deneyim kazanıyorsan, Konuları birbiri ile ilişkilendirebiliyorsan, Sınav uygulayarak bilgilerini sık sık kontrol ediyorsan. Kendine güveniyorsan işler iyi gidecek demektir. İYİ NOT ALMAK, HER ŞEYİ YAZMAK DEMEK DEĞİLDİR! İyi not almak; kendi cümlelerini kurmak, şekille veya yazıyla şifrelemek, baktığında kolayca anlayıp hatırlamak için materyal hazırlamak demektir. Tutulan notlar; onlara geri dönmek, onları okumak, onları gözden geçirmek, oradaki fikirlerin üzerine düşünmekle bir anlam kazanırlar. Merak; öğrenme isteğini harekete geçirir, odaklanmayı sağlar, çabuk yorulmayı engeller. Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır. Her gün konu tekrarlarına zaman ayırmalısınız. Yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz. Tekrar etmek başarının anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun sureli hazfızaya atılmasını sağlar. Tekrarlarınızı zihinden yapmayı öğrenmelisiniz. Bu size zaman kazandırmanın yanında kalıcı olarak öğrenmenize de katkı sağlayacaktır. Bilginin kalıcı olmasını sağlamak için ilişkilendirerek öğrenmeye çalışmalısınız. Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller. Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır, yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon sorunu yaşarsınız. Herşeyden arındırılmış ortam çalışma için iyi bir ortam değildir. Dikkatinizi belli alanlara değil, genele yaymalısınız. Dikkatinizi uyanık tutmayı unutmamalısınız. Sosyol hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmeli mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız. Yaptığınız programa beyninizi ikna etmelisiniz. + + = Bilgi Deneyim Duygu ve Davranış ÖĞRENME

5 İçindekiler KÜNYE ÖN SÖZ REHBERLİK 1. ÜNİTE: TARİH VE ZAMAN Kavram Haritası / Kavramlar Etkinlikler Tarihin Konusu ve Kapsamı Tarihin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi Tarih Öğrenmenin Faydaları / Zamanın Taksimi Tarih ve Yorum Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık ÜNİTE: İNSANLIĞIN İLK DÖNEMLERİ Kavram Haritası Kavramlar Tarih Şeridi Etkinlikler İnsanlığın İlk İzleri / Yerleşik İnsan ve Medeniyet Kabileden Devlete Kanunlar Doğuyor / Doğa, İnsan ve Göç Devletten İmparatorluğa Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık ÜNİTE: ORTA ÇAĞ'DA DÜNYA Tarih Şeridi / Kavramlar Etkinlikler Orta Çağ'ın Siyasi ve Sosyal Yapıları Orta Çağ'da Ekonomik Faaliyetler Orta Çağ'da Askerî Yapı ve Yaşam Tarzları / Kanunlar Gelişiyor Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık ÜNİTE: İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI Kavram Haritası Kavramlar Etkinlikler Boylardan Devlete Kavimler Göçü / Türklerde Coğrafya ile Oluşan Yaşam Tarzı Türklerde Coğrafya ile Oluşan Yaşam Tarzı İlk Türk Devletleri ve Komşuları / Türklerde Askerî Kültür Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık ÜNİTE: İSLAM MEDENİYETİ'NİN DOĞUŞU Kavram Haritası Kavramlar Etkinlikler İslamiyet'in Doğduğu Dönemde Dünya İslamiyet'in Doğduğu Dönemde Dünya / İslamiyet Yayılıyor İslamiyet Yayılıyor Emeviler ( ) Abbasi Devleti ve Türkler / Bilim Medeniyeti Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık ÜNİTE: TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ Kavram Haritası / Kavramlar Etkinlikler Türklerin İslamiyeti Kabulü / İslamiyet'in Türk Devleti Yapısına Etkisi İslamiyet'in Türk Devlet Yapısına Etkisi Büyük Selçuklu Devleti Ünite Tekrar Testi Yazılıya Hazırlık TARAMA TESTLERİ I. Dönem Tarama Testi II. Dönem Tarama Testi CEVAP ANAHTARLARI

6 ÜNİTE 1 Tarihin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi TEST 3 1. Tarihî olayların incelenmesinde sebep - sonuç ilişkisi kurulmasına yardımcı olan, olayların sıralanmasını sağlayan bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Arkeoloji B) Paleografya C) Kronoloji D) Epigrafya E) Diplomatik 2. Osmanlı Devleti 1774 yılında Rusya ile imzaladığı Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım a bağımsızlık vermiş ancak antlaşmada Kırım halkının dinî yönden halifeye bağlı olacak maddesi yer almıştır de Rusya ile imzaladığı Yaş Antlaşması ile de Kırım ın Rusya ya ait olduğunu onaylamıştır. Verilen durumun ortaya konmasında aşağıdaki bilim dallarının hangilerinden yararlanılmıştır? 5. Verilen belge üzerinde araştırma yapan bir tarihçi, Osmanlı Devleti nin 19. yy.da kanun üstünlüğünü kabul ettiğini yorumlamış ve sonuçları ile ilgili değerlendirme yapmıştır. Bu araştırmada tarih bilimine öncelikle aşağıdaki bilim dallarından hangisi yardımcı olmuştur? A) Paleografya B) Sosyoloji C) Heraldik D) Nümizmatik E) Diplomatik A) Paleografya - Coğrafya B) Diplomatik - Kronoloji C) Sosyoloji - Diplomatik D) Arkeoloji - Diplomatik E) Coğrafya - Arkeoloji 3. Orta Asya Türk tarihi ile ilgili araştırma yapan bir tarihçi, Türklerin toplumsal ve ekonomik yaşantısının şekillenmesinde etkili olan temel faktörleri incelerken aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yararlanır? A) Coğrafya B) Epigrafya C) Kronoloji D) Etnografya E) Psikoloji 4. Tarih boyunca uygarlıklar, ülkelerindeki refah düzeyini belli etmek için içlerinde bulundukları ekonomik duruma göre bakır, gümüş ve altın paralar bastırmışlardır. Bir ülkede en iyi ekonomik zamanın hangi sultan döneminde yaşandığı bastırılan madenî paralara bakılarak anlaşılmıştır. Bir tarihçiye bu konuda aşağıda verilen bilim dallarından hangisi yardımcı olur? A) Paleografya B) Heraldik C) Toponomi D) Nümizmatik E) İstatistik YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 6. Hint - Avrupa dil ailesi dünyanın en büyük dil ailesidir. Yüzlerce dil ve lehçe içerir. Dünyada 2,5 milyarı aşkın kişinin ana dili Hint - Avrupa dil ailesine ait bir dildir. Dil bilimcilere göre bu dil köken itibarıyla Avrasya da bir yerlerde konuşulmuş, günümüzde de yeryüzünün pek çok bölgesinde konuşulmaktadır. Bu paragrafta dillerin dünya üzerinde yayılması ve göç olgusunun ortaya konulmasıyla ilgili çıkarımlar yapılmıştır. Bu çalışmada tarihe öncelikle aşağıdaki bilim dallarından hangisi yardımcı olmuştur? A) İstatistik - Coğrafya B) Kronoloji - Paleografya C) Psikoloji - Sosyoloji D) Filoloji - Sosyoloji E) Epigrafya - Etnografya 7. Bir yerleşim alanında yapılan kazılarda Hititlere ait güneş kursları, silahlar ve süs eşyaları bulunmuştur. Bir tarihçi kazılarda elde edilen bulguların Hititlere ait olduğunu tespit edebilmek için aşağıdaki bilim dallarından hangisine başvurmalıdır? A) Antropoloji B) Filoloji C) Heraldik D) Psikoloji E) Kimya Tarih ve Zaman 19

7 Tarihin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi 8. Osmanlı Arması Selçuklu Arması Tarihçiler yukarıdaki armaları inceleyerek devletlerin yapısal özellikleri ve dönemleri hakkında bilgi edinirler. Bu durumda tarihçiler aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yararlanırlar? A) Heraldik B) Sigilografya C) Epigrafya D) Etnografya E) Filoloji 11. Arkeoloji Sosyoloji Epigrafya Nümizmatik I. II. III. IV. V. Yukarıdaki tabloda tarih öncesi devirler ile ilgili araştırma yapan bir tarihçinin yararlandığı bilim dalları gösterilmiştir. Buna göre hangi seçenekte kullanılan bilim dalları doğru gösterilmiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V 9. Aşağıdakilerden hangisi sosyoloji biliminin tarih bilimine yardımcı olduğu konular arasında yer almaz? A) Sosyal yapının kuruluş ve işleyişi B) Topluluklar arası etkileşimin ortaya çıkışı C) Aile kurumunun ortaya çıkışı D) Ülke liderlerinin siyasi kimliklerinin incelenmesi E) Toplumların değer yargıları YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 12. Hukuk, bireylerin birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini düzenleyen kurallardır. Buna göre tarihçi araştırdığı devletin ya da toplumun hukuk kurallarından; I. ekonomik yapıları, II. siyasi yapıları, III. dinî faaliyetleri gibi alanların hangileri hakkında bilgi sahibi olur? D) I ve II E) I, II ve III Tarih ve Zaman 10. Sanayi Devrimi sonrasında ortaya çıkan çevresel sorunlar zamanla insan sağlığı üzerinde de olumsuz etkiler yapmış, doğanın dengesinin bozulması hem toplumları hem de tarihin akışını olumsuz etkilemiştir. Tarihçinin bu konu ile ilgili yaptığı araştırmada ona aşağıda verilen bilim dallarından hangisi daha çok yardımcı olmuştur? A) Toponomi B) Antropoloji C) Ekoloji D) İstatistik E) Paleografya 13. Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak O benim milletimin yıldızıdır parlayacak, O benimdir, o benim milletimindir ancak. Mehmet Âkif Ersoy Mehmet Âkif Ersoy un İstiklal Marşı nı yazdığı dönemin koşulları şiire esin kaynağı olmuş, tarihçiler de bir dönemle ilgili çalışma yaparken o dönemde yazılmış şiir ve romanlardan yararlanmışlardır. Verilen durum tarihin hangi bilim dalıyla ilişkisini ortaya koymuştur? A) Psikoloji B) Edebiyat C) Sosyoloji D) İstatistik E) Etnografya 20

8 Tarih ve Yorum 7, 8, 9 ve 10. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız KURULUŞ VE DEVLETİN DOĞUŞU SÜRECİ Birinci elden Selçuklu ve Osmanlı kaynaklarını kullanmayan tarihçiler, mesela H. A. Gibbons ve onu izleyen A. Toynbee, garip bir teorinin Batı literatüründe yayılmasından sorumludurlar. Bu yazarlara göre, Osman bir Türkmen göçebesi olduğundan bir devlet kurucusu olamazdı. Osmanlı Devleti ni kuranlar Müslümanlığı kabul etmiş yerel Rumlardır. Buna karşı, orijinal tarihî kaynakları yakından inceleyen, Osmanlı devlet ve kültürünün ana kaynağını Anadolu Selçuklu tarihinde gören ilim adamları, bu teorinin bir spekülasyon olduuğunu göstermişlerdir. Nihayet Türk kültür ve edebiyat tarihinin kurucusu Fuat Köprülü 1932 de Paris te Sorbonne Üniversitesi nde verdiği bir seri konferansta sorunu gerçek tarihî çerçevesine oturtmuştur. (Osmanlı Devleti nin Kuruluşu, Ankara: TTK, 1984). Köprülü her şeyden önce eski Osmanlı anlayışına, yani: Cihangirâne bir devlet çıkardık bir aşiretten anlayışına karşı çıkmış, Osmanlı Devleti nin doğuşunu XIII. yy. Anadolu tarihinin bir parçası, uzantısı olarak ele almış, Uc lara özgü kültür üzerinde durmuştur. Aynı tarihlerde Paul Wittek, Osmanlı Devleti nin eski İslam gaza/cihad ideolojisi ve sınır teşkilatından doğduğu tezini savunuyordu. Wittek e göre Osmanlı Devleti ni doğuran dinamik ideolojik faktör gazadır. II. Dünya Savaşı ndan sonra tarihte ideolojilerin rolünü ikinci plana atan marksist görüş egemen olunca gaza teorisine karşı tamamen inkârcı bir tutum ortaya çıktı ve bu teze esassız bir iddia olarak bakıldı (bkz. C. Imber, The Ottoman Empire , İstanbul: ISIS, 1990). Halil İnalcık, Doğu Batı Makaleler 1, s YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 8. Bu metinde tarih biliminin aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? A) Deney ve gözlem yapmaması B) Farklı bakış açılarına göre değerlendirilmesi C) Dönemin koşullarının dikkate alınması D) Yer ve zaman belirtmesi E) Neden sonuç ilişkisi kurması 9. Tarihçi Halil İnancık a ait bu metinden yararlanarak; I. tarihî bilgiler ile ilgili genellemeler yapılması, II. farklı siyasi görüşlerin tarihî bilgilerin yorumlanmasında etkili olması, III. bazı bilgilerin objektif olmaması yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) II ve III E) I, II ve III Tarih ve Zaman 7. Verilen metinde Halil İnalcık Osmanlı Devleti nin kuruluşu ile ilgili yapılan yanlış değerlendirmelerin aşağıdakilerden hangisi ile ilgili olduğunu söylemiştir? A) Resmî tarih tezleriyle B) Selçuklu ve Osmanlı birinci el kaynaklarının kullanılmamasıyla C) Coğrafyadan yararlanılmamasıyla D) Gaza fikrinin bilinmemesiyle E) Filoloji bilgisinin eksikliğiyle 10. Aşağıdakilerden hangisi metinde adı geçen tarihçilerden biri değildir? A) Fuat Köprülü B) H.A. Gibbons C) İlber Ortaylı D) Paul Wittek E) A. Toynbee 28

9 Kavram Haritası ÜNİTE 2 Taş Çağı TARİH ÖNCESİ DÖNEMLER Maden Çağı Eski Taş Çağı (Paleolitik) Bakır Çağı (Kalkolitik) Orta Taş Çağı (Mezolitik) Tunç Çağı Yeni Taş Çağı (Neolitik) Demir Çağı Roma Uygarlığı (MÖ MS. 395) Mısır Uygarlığı (MÖ MÖ. 525) Eski Yunan Uygarlığı (MÖ MÖ. 337) Anadolu Uygarlıkları Hititler (MÖ MÖ. 700) Frigler (MÖ MÖ. 676) Lidyalılar (MÖ MÖ. 546) Urartular (MÖ MÖ. 600) İyonyalılar (MÖ. XII. yy - MÖ. VII yy) Orta Asya Türk Uygarlığı İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI Hellen Uygarlığı İran Uygarlığı Persler (MÖ MÖ. 330) Medler (MÖ MÖ. 549) Mezopotamya Uygarlıkları Sümerler (MÖ MÖ. 2350) Akadlar (MÖ. 4000/ MÖ. 2100) Elamlar (MÖ MÖ. 640) Babiller (MÖ MÖ. 539) Doğu Akdeniz Uygarlığı Ege Uygarlığı Asurlar (MÖ MÖ. 609) Fenike (MÖ MÖ. 520) Girit (MÖ MÖ. 1200) İbrani (MÖ MS. 70) Miken (Aka) (MÖ MÖ. 1200) 34

10 ÜNİTE 2 Kavramlar konargöçer: Göçebe hayat süren, bir yere sürekli yerleşemeyen (aşiret, oba vb.) efsane: Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen hayali hikâye, söylence. mit: Geleneksel olarak yayılan veya toplumun hayal gücü etkisiyle biçim değiştiren alegorik bir anlatımı olan halk hikayesi. imparatorluk: Kendi topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi. site: İlk Çağ da kendi yasalarıyla yönetilen şehir devletleri. teçhizat: Silah dışındaki savaş gereçleri, donatı. monarşi: Siyasi gücün tek bir kişinin elinde bulunduğu ve yönetimin genellikle kan yoluyla aile bireylerine geçtiği yönetim biçimi. aristokrasi: İktidarın imtiyazlı ve genellikle soya bağlı bir toplum sınıfının elinde bulunduğu siyasi hükûmet şeklidir. astronomi: Gök bilimidir. tiranlık: Antik Yunan Medeniyeti nde görülen yönetimi zorla yasal olmayan şekilde ele geçiren liderin yönetimi. hukuk: Toplumu düzenleyen ve devlet yaptırımlarıyla güçlendirilmiş bulunan kuralların, yasaların bütünü. karum: Asur Uygarlığı nın Anadolu da kurdukları pazar yerleri. Atina İlk Çağ Uygarlıkları Haritası İnsanlığın İlk Dönemleri Milano Fermanı İznik Konsülü Kavimler Göçü Batı Roma nın yıkılışı Hristiyanlığın Roma İmparatorluğunun resmî dini olması Roma İmparatorluğu nun ikiye ayrılması 35

11 ÜNİTE 2 Tarih Şeridi 1296 Hammurabi Kanunları 3200 Urkagina Yasaları nın Çıkarılması 36 İlk Olimpiyatlar Truva Savaşları Kadeş Antlaşması Anadoluda Yazının Kullanılması Kadeş Savaşı Ege Göçleri Lidyalıların parayı kullanması Roma nın kurulması İskender İmparatorluğunun kurulması Pers İmparatorluğunun kurulması İskender İmparatorluğunun yıkılması Pers İmparatorluğunun yıkılması Hz. İsa nın doğumu Sümerler yazıyı buldu

12 Etkinlikler ÜNİTE 2 IV. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz P A N K U Ş Z K 6 R L İ D Y A Ç K N H G S A 9 M E Z O P O T A M Y A G T Y O M M U 11 Ö L 10 S Ü M E R L E R N İ N O V A U A B K Ü J R T A A İ 14 G I L G A M I Ş 15 A K A D B I E 16 F E N İ K E L İ L E R Ş Soldan Sağa Yukarıdan Aşağıya İnsanlığın İlk Dönemleri 1. Hititlerdeki danışma meclisinin adı. 5. Tarihte ilk kez madenî parayı bulan uygarlık. 9. İki nehir arası anlamına gelen Fırat ve Dicle arasında kalan bölge. 10. Çivi yazısını ilk defa kullanan medeniyet. 11. Bilinen ilk kütüphanenin kurulduğu yer. 14. Sümerlere ait bir destan. 15. Tarihte ilk imparatorluğu kuran medeniyet. 16. İlk alfabeyi bulan medeniyet. 2. Tarih öncesi çağlar incelenirken daha çok yararlanılan bilim. 3. Sümerlere ait tapınaklar. 4. Hint medeniyetine ait bir sistem. 6. Anadolu da bilinen ilk köy yerleşim yeri. 7. Mısır da şehir devletleri. 8. Sümer kanunlarını düzenleyen ve kendi adıyla bilinen yeni kanunlar yapan Babil kralı. 12. İnsanlar tarafından işlenen ilk maden. 13. Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma. 40

13 ÜNİTE 2 Kabileden Devlete TEST 3 1. İnsan topluluklarının ilk siyasi örgütlenmesi şehir devletlerinin kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. İlk Çağ uygarlıklarında görülen; I. Mısır - nom, II. İyon - polis, III. Sümer - site şehir devletleri eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? 5. Aşağıdaki İlk Çağ medeniyetlerinden hangileri kolonicilik faaliyeti ile uğraşmamıştır? A) Hititler B) Fenikeliler C) İyonlar D) Yunanlar E) Asurlar A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Sümer kralı Urgakina kanunlarına göre bir adam bir adamın ayağına bir aletle vurur ve ayağını kırarsa 10 şegel gümüş verirdi. Babil kralı Hammurabi kanunlarına göre bir adamın gözünü çıkaranın gözü çıkarılırdı. Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? A) Sümer kanunlarında fidye esası bulunmaktadır. B) Her iki kanun da ayrıntılı hazırlanmıştır. C) Hammurabi kanunlarında kısasa kısas esas alınmıştır. D) Hammurabi kanunlarının tümünde cezalar çok şiddetlidir. E) Sümerler para benzeri bir değişim aracı kullanmışlardır. 3. Aşağıdakilerden hangisi Mezopotamya uygarlıklarından biri değildir? 4. A) Elam B) Lidya C) Asur D) Akad E) Babil BABİL ASUR MISIR M.Ö M.S Yukarıdaki tarih şeridinden yola çıkarak, I. Her üç uygarlıkta Mezopotamya da kurulmuştur. II. Mısır medeniyetinin varlığını uzun süre devam ettirmesinde coğrafi faktörler etkili olmuştur. III. Babil, Asur ve Mısır medeniyetleri İlk Çağ da yaşamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve II E) II ve III YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 6. Aşağıdakilerden hangisi siyasi bir örgütlenme biçimi olan imparatorluğun özelliklerinden biri değildir? A) Topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplar. B) İçerisinde din, dil, etnik köken farklılıkları barındırır. C) Ekonomik ve toplumsal açıdan çeşitlilik arz eden halkları barındırır. D) İlk Çağ devletlerine özgü örgütlenme biçimidir. E) Geniş ve büyük politik ve bölgesel gövde olarak tanımlanabilir. 7. İlk Çağ da ele geçirdikleri topraklarla kültürel etkileşim sağlayarak, oradaki insanları devlet sistemi içinde kullanan ve onlardan faydalanan imparatorluklara kuşatıcı imparatorluklar denir. Aşağıdakilerden hangisi kuşatıcı imparatorluklara örnektir? A) Asur B) Babil C) Hitit D) Sümer E) Mısır 8. Aşağıdakilerden hangisi Mısır Uygarlığı na ait özelliklerden biri değildir? A) Ay yılı takvimini oluşturmuşlardır. B) Ondalık sayı sistemini bulmuşlar, ilk kez dört işlemi kullanmışlardır. C) Hiyeroglif yazı kullanmışlardır. D) Firavunlar için piramitller yapmışlardır. E) Hititlerle Kadeş Barış Antlaşması nı imzalamışlardır. İnsanlığın İlk Dönemleri 45

14 Kabileden Devlete 9. İran Uygarlığı nın temellerini oluşturan Persler güçlü orduları ile Makedonya dan İndus Irmağı na kadar olan bölgede büyük bir imparatorluk kurmuş, ülkelerini satraplık adı verilen illere bölerek yönetmişlerdir. Ayrıca ilk kez posta örgütü kurmuşlardır. Bu durumun; I. merkezî otoritenin güçlendirilmesi, II. teokratik yönetimin uygulanması, III. Pers kültürünün diğer kültürler arasında kaybolması sonuçlarından hangilerini ortaya çıkardığı söylenebilir? 12. İlk Çağ da Hitit krallarının gücünü tanrıdan aldığına inanılır ve emirleri tanrının emirleriymiş gibi görülürdü. Urartularda krallar yaptıkları işleri tanrıları Haldi adına yaparlardı. Hitit ve Urartu uygarlıklarındaki bu benzerlik iki yönetimin aşağıdaki hangi özelliğinden kaynaklanmıştır? A) Merkezî B) Teokratik C) İmparatorluk D) Birleştirici E) Meşruti D) I ve II E) I, II ve III 10. Persler Anadolu da 200 yıl gibi bir süre hâkimiyet kurmuş ancak kültürel açıdan Anadolu üzerinde fazla etkili olamamışlardır. Bu durumun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Pers sanat anlayışının gelişmemiş olması B) Anadolu da dayanıklı yapı malzemesinin olmaması C) Saray mimarisine önem vermeleri D) Anadolu nun yüksek ve gelişmiş bir kültüre sahip olması E) Anadolu uygarlıklarının etkileşime kapalı olması YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 13. Tarihte ilk kez koloniciliği ve sömürgeciliği başlatan Fenikeliler, Lübnan Dağları ile Doğu Akdeniz kıyıları arasındaki bölgede yaşamışlar; Sur, Sayda Biblos gibi liman şehirleri kurmuşlardır. Tarihte ilk kez harf alfabesini oluşturmuşlardır. Bu alfabe Yunan ve Roma uygarlıkları tarafından yeniden düzenlenerek Latin alfabesine dönüştürülmüştür. Bu bilgilere göre Fenikelilerle ilgili; I. Ticaret sayesinde kültürel etkileşim sağlamışlardır. II. Uygarlık tarihini geliştirmişlerdir. III. Akdeniz kıyılarından maden ithal etmişlerdir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III İnsanlığın İlk Dönemleri 11. İlk Çağ uygarlıklarına bakıldığında yönetim anlayışında farklı uygulamalar olduğu görülmektedir. Bir devletin merkeziyetçi anlayışa sahip olduğuna aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilemez? A) Babillerde merkeze bağlı güçlü bir ordunun bulunması B) Hititlerin tek bir merkezden yönetilmesi C) Perslerde sağlam bir ulaşım ve haberleşme ağının olması D) Yunan uygarlıklarının yönetim birimlerinde merkezî kanunlar uygulaması E) İran Uygarlığı nda yönetim birimlerine eyaletlerden yönetici atanması 14. Tarihte ilk kez tek tanrılı inanca sahip olan Museviler, bu dini yaymamışlardır. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Uzun yıllar aynı bölgede kalmaları B) Siyasi birlik oluşturamamaları C) Museviliği millî bir din olarak görmeleri D) Kültür birliği sağlamaları E) Kendilerine ait devlet kuramamaları 46

15 ÜNİTE 2 Devletten İmparatorluğa TEST 8 1. İlk Çağ da Roma toplumu patriciler, plepler ve köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılmıştır. Patriciler Romalı soylulardan oluşmuştur. Mülkiyet edinme, devlet memuru ve asker olma hakkına sahiplerdir. Ancak pleplerin siyasi hakları yoktur. Tarım ve ticaretle uğraşmışlardır. Bu bilgilere göre Roma toplumu ile ilgili; I. Toplumsal sınıf ayrımı mevcuttur. II. Sınıf kavgaları ortaya çıkmıştır. III. Plepler yönetime katılmamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? 5. Makedonya kralı Büyük İskender in Asya seferi sonucunda, Batı ve Doğu kültürlerinin karışmasıyla yepyeni bir kültür ortaya çıkmış, bu dönemde yapılan çalışmalar Rönenans ın temelini oluşturmuştur. Aşağıdakilerden hangisi anlatılan kültürün adıdır? A) Girit B) Yunan C) Hellenistik D) Miken E) Makedon D) I ve II E) II ve III 2. İlk Çağ da Roma da Cumhuriyet Dönemi nde soylularla (patriciler), halk (plepler) arasında sınıf mücadeleleri yaşanmış, bu mücadeleler sonucunda hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Patrici - Plep savaşlarının uygarlık tarihine katkısı nedir? A) Peleponnes Savaşları B) Köleliğin ortadan kalkması C) Monarşinin sona ermesi D) Harf alfabesinin kullanılması E) 12 Levha Kanunları nın yazılması 3. Roma İmparatorluğu 395 te Doğu Roma ve Batı Roma şeklinde ikiye ayrılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Roma imparatorluğu nun dağılmasının nedenlerinden biri değildir? A) Kavimler Göçü B) Hristiyanlığın kabul edilmesi C) İç karışıklıklar D) Merkezî otoritenin bozulması E) Köle ayaklanmaları 4. Aşağıdaki unsurlardan hangileri imparatorluk için önem taşıyan unsurlardan biri değildir? A) İklim B) Sanat anlayışı C) Toprak yapısı D) Madenler E) Ticaret yolları YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 6. Aşağıdakilerden hangisi Roma İmparatorluğu ndan günümüze kalan eserlerden biri değildir? A) Augustus Tapınağı B) Aspendos Tiyatrosu C) Yazılıkaya Kabartmaları D) Bozdoğan Su Kemeri E) Yerebatan Sarnıcı 7. İlk Çağ uygarlıkları egemen oldukları coğrafi bölgelere yakın uygarlıklarla etkileşim içerisine girmişler ve benzer yapılar oluşturmuşlardır. Yukarıdaki yargıyı; I. Büyük İskender in satraplık idaresini benimsemesi, II. Çin ordusunda zırh ve at kullanılması, III. Moğol ordusunun on, yüz, bin ve on bin şeklinde bölümlere ayrılması durumlarından hangileri desteklemektedir? D) I ve II E) I, II ve III 8. Makedonya kralı Büyük İskender Makedonya dan İran a, Suriye den Mısır a kadar olan bölgede egemenlik kurmuştur. Hayber geçidini aşarak Hindistan a girmiş ve Babil e geri dönmüştür. Ölümünden sonra ülkesi generalleri arasında paylaşılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi İskender İmparatorluğu nda ortaya çıkan krallıklardan biri değildir? A) Selevkoslar B) Bergama C) Pontus D) Antigonitler E) Medler İnsanlığın İlk Dönemleri 55

16 Devletten İmparatorluğa 9. İlk Çağ da Roma da Cumhuriyet Dönemi nde devlet konsül adı verilen iki yüksek memur tarafından yönetilmiş, konsüllere bir yıllık görev süreleri verilmiştir. Ayrıca konsüller birbirlerine ve senatoya karşı da sorumlu olmuşlardır. Bu bilgilere göre; E) Yunan Uygarlığı nda dikey hareketlilik görülmüştür. 13. Patrici Plep Köle I. Yönetimde meclis de etkilidir. II. Konsüllerin yetkileri sınırsız değildir. III. Konsüllerin seçiminde halkın istekleri göz önünde tutulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III D) I, II ve III İlk Çağ da Roma da görülen sosyal tabakalaşma piramidinde en alt tabakayı oluşturan köleler, patricilerin ev hizmetleri ile çeşitli bağ bahçe işlerinde çalıştırılmıştır. Kölelerden azat edilenler plep sınıfına girmişlerdir. Bu bilgilerden hareketle, Roma da sosyal tabakalaşma ile ilgili olarak; I. Sınıflar arası geçişler pek yaygın değildir. II. Köleler soyluların hizmetinde çalışmışlardır. 10. Büyük İskender İmparatorluğu nun parçalanması sonucunda ortaya çıkan devletlerden biri olan Bergama Krallığı uygarlık tarihine önemli katkılarda bulunmuştur. Keçi derisinden parşömen kağıdını bulan uygarlık büyük bir kütüphane kurmuştur. Zeus Tapınağı ve Asklepion sağlık merkezi de Bergama Krallığına ait eserleridir. III. Plepler ayrıcalıklı sınıftır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III Bergama Krallığı na ait bu bilgilerde aşağıdaki alanlardan hangisine değinilmemiştir? A) Kültür B) Mimari C) Sanat D) Sağlık E) Coğrafi konum 11. İlk Çağ da Roma Uygarlığı nda yaşanan Patrici-Plep savaşları sonucunda 12 Levha Kanunları ortaya çıkmış, bu kanunlar modern Avrupa hukukunun temelini oluşturmuştur. Buna göre; YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 14. Aşağıdakilerden hangisi Doğu Roma ile Batı Roma arasındaki farklardan biri değildir? A) Kuruldukları bölge B) Dinî inançları C) Kültürel yapıları D) Resmî dilleri E) Yönetim anlayışı I. Roma da sınıfsal mücadeleler yaşanmıştır. II. Toplumsal barış sağlanmaya çalışılmıştır. İnsanlığın İlk Dönemleri III. Roma da cumhuriyet yönetimine geçilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 12. Atina arhonlarından Solon, yaptığı kanunlarla daha çok vergi verenlerin toplumsal tabakalaşmada üst sınıflara geçebileceğini söylemiştir. Buna göre Solon kanunları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Üretim faaliyetleri özendirilmiştir. B) Soyluların hakları koruma altına alınmıştır. C) Toplumsal tabakalaşma kesin çizgilerle ayrılmamıştır. D) Hukuk anlayışı bulunmaktadır. 15. İlk Çağ da Yunanistan da; Dragon, soyluların ayrıcalıklarını korumaya yönelik, Solon, soyluların ayrıcalıklarına son vermek ve doğuştan köleliği kaldırmaya yönelik yasalar yapmışlardır. Bu bilgilere göre; I. Toplumsal ayrıcalıklar tamamen ortadan kalkmıştır. II. Toplumsal eşitsizliği gidermeye yönelik yasalar yapılmıştır. III. Yöneticilerin halka yaklaşımları birbirinden farklıdır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) II ve III E) I, II ve III 56

17 ÜNİTE 3 Yazılıya Hazırlık 1. Batı Roma İmparatorluğu nun 476 da yıkılmasıyla Avrupa da ortaya çıkan siyasi yapının adını yazarak kısaca açıklayınız. Feodalite ortaya çıkmıştır. Toprağa bağlı ekonomik ve siyasi sistemdir. Toprak sahiplerinin siyasi güçleri vardır. Merkezî otoritesi zayıftır. 2. Günümüz Avrupa ülkelerinde uygulanan hukuk sisteminin temelini oluşturan 12 Levha Kanunları nın hazırlanmasının nedenlerini yazınız Patrici ve plepler arasındaki mücadelelere son vermek amacıyla hazırlanmıştır. (Toplumsal eşitlik). 3. Kast sistemini tanımlayarak bu sistemdeki sosyal sınıfların isimlerini yazınız. Hindistan daki sosyal tabakalaşma sistemidir. Sosyal sınıflar arasında geçiş yoktur. Brahmanlar Kşadriyalar Vaysiyalar Südralar 4. Orta Çağ Avrupasına hakim olan feodal rejim hakkında bilgi veriniz. Siyasal ve askerî gücü elinde bulunduran toprağın mülkiyetine veya imtiyazına sahip olan senyörlerin egemenliğine dayalı yönetim anlayışıdır. 5. İpek Yolu nun dünya tarihindeki yeri ve önemini açıklayınız. İpek Yolu geçtiği bölgeleri ekonomik açıdan kalkındırmış ayrıca Doğu ve Batı ülkeleri arasında köprü görevi üstlenmiştir. Orta Çağ da Dünya 6. Justinianus Kanunları nın özellikleri nelerdir? Justinianus Kanunları madde madde yazılmamış, belli olaylar için verilmiş, somut örneklerle kanun maddeleri oluşturulmuştur. İlk defa kamu ve özel hukuk ayrımı yapılmıştır. 73

18 Yazılıya Hazırlık 7. Roma ve Moğol ordularının özelliklerini karşılaştırınız. Roma ve Moğol imparatorluklarının güçlü, düzenli ve disiplinli orduları vardı. Ancak Roma ordusunun çoğunluğu paralı askerlerden oluşurken Moğol ordusu gönüllü birliklerden oluşmaktaydı. Ayrıca hareket kabiliyeti yüksekti. 8. İlk ve Orta Çağlarda Asya ve Avrupa arasındaki ticaret yollarından taşınan ürünler nelerdir? İpek, ipekli kumaşlar, porselen, madeni eşyalar, kâğıt, baharat, tuz, cam eşya, şarap, at, hayvan ürünleri, değerli taşlar, ziynet eşyaları taşınırdı. 9. Baharat Yolu nedir? Nereden başlamış, nereye uzanmıştır? Hindistan dan başlayarak Avrupa ya uzanan bu ticaret yolu Doğu ülkelerinde kullanılan baharatların Avrupa ya taşıdığı güzergahtır. 10. Aşağıdaki kavramları kısaca tanımlayınız. Monarşi : Hellenizm : Teokrasi : Tiranlık : İmparatorluk : Siyasi gücün bir tek kişinin elinde bulunduğu yönetim biçimi. B. İskender in Asya seferi sonucu Doğu ve Bad kültürünün kaynaşmasıyla ortaya çıkan sentez kültür. Dine dayalı devlet yönetim anlayışı Yunan Medeniyeti nde soyluluğa dayalı ayrıcalıklı sınıfa karşı güç kullanarak yönetimin ele geçirilmesi. Topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimi. Orta Çağ da Dünya Verilen tarih şeridi üzerine aşağıdaki olayları yerleştiriniz. Sasani Devleti nin yıkılması (651) İslamiyet in Hindistan da yayılmaya başlaması (1000) Kavimler Göçü (375) Magna Carta (1215) Yüzyıl Savaşları ( ) Sasani Devleti nin Yıkılması Magna Karta Kavimler Göçü Hindistan da İslamiyet in yayılmaya başlaması Yüzyıl Savaşları 74

19 ÜNİTE 5 Etkinlikler mevali Zafü s Savari hicret Bağdat Tebük Seferi dir. Hanefilik Eyüp El Ensari zimmi İmam Gazali Abdülmelik Uhud cizye Bedevi Endülüs Emevi Hz. Ali dir. avasım İbn-i Rüşd Mekke Kadisiye Savaşı Medine Sözleşmesi yle I. Aşağıda verilen boşlukları uygun sözcüklerle tamamlayınız. 1. İslamiyet öncesi Arabistan da Hz. İbrahim in dini olan... Hanefilik inancı da görülmekteydi Bedevi çölde yaşayan göçebe Araplara denir. 3. İslamiyet öncesinde de dinî merkez olarak kabul edilen... Mekke ticari bakımdan da önemli bir şehirdi. 4. İslam tarihinde Müslümanların Mekke den Medine ye göç etmesine... hicret denir. 5. Hz. Muhammed, Medine de Yahudilerle imzaladığı... Medine Sözleşmesi yle ile devletin temellerini atmıştır Uhud Savaşı Müslümanların ilk savunma savaşı ve ilk yenilgisidir. 7. Hz. Muhammed in son seferi... Tebük Seferi dir.. 8. Hayber Kalesi nin fethinden sonra Yahudilerden ilk kez... cizye vergisi alınmıştır. 9. Hz. Ömer döneminde yapılan... Kadisiye Savaşı ile Irak İslam Devleti nin topraklarına katılmıştır. 10. Hz. Osman döneminde yapılan ilk deniz savaşı olan... Zatü s Savari ile Doğu Roma yenilgiye uğratılmıştır. 11. İslam tarihinde Allah ın Aslanı ya da Haydar-ı Kerrar olarak söz edilen halife... Hz Ali dir Emevilerin uyguladığı... mevali politikası ile Araplar diğer milletlerden üstün görülmüştür. 13. İslam Devleti nde yaşayan Müslüman olmayan halka... zimmi denirdi. 14. Halife... Abdülmelik döneminde ilk İslam parası bastırılmıştır. 15. Emevi Devleti nin yıkılmasından sonra İspanya da... Endülüs Emevi Devleti kurulmuştur. 16. Abbasiler Doğu Roma sınırında... avasım şehirleri kurarak İslamiyeti gelecek saldırılara karşı korumak istemişlerdir. İslam Medeniyetinin Doğuşu 17. Tıp ve optik alanında da çalışmalar yapan... İbn-i Rüşd gözün retina tabakasının işlevini açıklamıştır. 18. Emeviler döneminde İstanbul kuşatması sırasında şehit olan... Eyüp El Ensari türbesi bugün İstanbul dadır. 19. Abbasiler döneminde devlet merkezi... Bağdat olmuştur İmam Gazali ünlü eseri İhya ü ulümi d-din de bozulmuş bir toplumu ıslah etmeyi, tekrar Kur an ve sünnet temelleri üzerine oturtmayı amaçlamıştır. 105

20 ÜNİTE 5 Ünite Tekrar Testi TEST İslamiyet in yayılmasıyla birlikte putperest Araplar bu dinîn, I. insanların eşitliği ilkesini getirmesi, II. tek tanrı inancıyla put ticaretini engellemesi, III. kadınlara bakış açısı gibi özelliklerinden dolayı İslamiyet e karşı çıkmışlardır. Bu gerekçelerin ilişkili olduğu alanla eşleştirilmesi aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru gruplandırılmıştır? I II III A) Sosyal Ekonomik Sosyal B) Kültürel Askerî Eğitim C) Sosyal Kültürel Siyasi D) Eğitim Ekonomik Sosyal E) Sosyal Eğitim Sosyal 4. Müslümanlar ile Yahudiler arasında yapılan Vatandaşlık Antlaşması nın; I. Yahudiler ve Müslümanlar arasında sorun çıkarsa, taraflar Hz. Muhammed e başvuracaktır. II. Yahudiler, Müslümanların yararlandığı her türlü haktan yararlanacaktır. III. Yahudiler Müslümanlara elleri ve dilleriyle saldırmayacaktır. IV. Medine de yaşayan kabileler, herhangi bir saldırıya karşı, şehri birlikte savunacaktır. gibi maddelerden hangileri Medine de bir savunma paktı oluşturulduğuna kanıt gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II D) II ve III E) III ve IV 2. İslamiyet ten önce putperestlerin de dinî merkezi olan Kâbe, Mekke ye Arabistan şehirleri içinde ayrı bir üstünlük kazandırmıştır ve bu nedenle Hicaz bölgesinin merkezi olmuştu. Ayrıca Mekke, Yemen, Basra Körfezi ve Kızıldeniz e giden ticaret yollarının kesiştiği kent konumundadır. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Kâbe Mekke yi diğer kentlerden daha fazla geliştirmiştir. B) Arabistan yarımadasında dinsel birlik vardır. C) Kültürler arası etkileşime uygun bir ortamdır. D) Mekke kenti Arap kültürel yaşamının canlanmasında etkilidir. E) Çok tanrılı dinî inanış vardır ve 622 yıllarında Medineli bir grup Müslüman Akabe kentinde Hz. Muhammed e bağlılık bildirmişler, onun emirlerine uyacaklarına söz vermişlerdir. I. ve II. Akabe Biatları adı verilen bu görüşmeler Hicret öncesinde gerçekleşmiştir. Buna göre; I. Mekke deki putperestler Müslüman olmuştur. II. Hz. Muhammed e inananların sayısı artmıştır. III. Mekkeli müşrikler İslam devletinin varlığını tanımıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) II ve III YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK da Yahudi Kalesi olan Hayber, Müslüman tüccarlara zarar vermeleri üzerine fethedilmiştir. Bu kalenin alınması ile Müslüman olmayan erkeklerden cizye vergisi alınmaya başlanmıştır. Yahudilerin malları devletin malı sayılmıştır. Bu bilgilere bakarak, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İslam Devleti nin sınırları genişlemiştir. B) Müslümanlar ekonomik kazanç elde etmişlerdir. C) Müslümanlar ehli kitap sayılan bir toplulukla mücadele etmiştir. D) Yahudiler, İslam Devleti ne tabi olan bir topluluk olmuştur. E) Arap Yarımadası nda kervan ticareti sona ermiştir. 6. Dört Halife Devri ile ilgili aşağıda verilen gelişmelerden hangisinde I. de verilenin II. ye neden olduğu söylenemez? I A) İkta sisteminin uygulanması II Ülke topraklarının işlenmesi B) Hakem olayı Müslümanların üç gruba ayrılması C) Deve olayı Kufe nin başkent yapılması D) Mısır ın fethi Arabistan da dinî birliğin sağlanması E) Kur an-ı Kerim in çoğaltılması Şeriat esaslarının korunması İslam Medeniyetinin Doğuşu 127

21 Ünite Tekrar Testi 7. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ebubekir dönemi olaylarından biri değildir? A) Kur an ayetlerinin toplanarak tek bir kitap haline getirilmesi B) Bizans la Ecnâdeyn Savaşı nın yapılması C) Devlet merkezinin Kûfe ye taşınması D) Arap kabilelerine karşı Ridde savaşlarının yapılması E) Zekat vermek istemeyen kabileleri devlete bağlaması 11. Abbasiler Dönemi nde meydana gelen, I. vezirlik kurumunun oluşturulması II. Tavaif-ül Mülk adı verilen devletlerin kurulması III. valilerin yetkilerini artırmaları gelişmelerinden hangileri merkezî otoritenin zayıfladığının kanıtıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 8. Dört Halife Dönemi nde yaşanan; I. İslam Devleti nin Kuzey Afrika da egemenlik kurması, II. Kur an ın çoğaltılarak illere gönderilmesi III. Haricilerin ortaya çıkması gelişmelerinden hangileri İslam birliğinin bozulmasına yol açmıştır? D) I ve II E) I, II ve III 9. Hz. Ali döneminde İslam toplumundaki iç karışıklıkların çözümlenememesinde, I. olaylara hile karışması, II. Hz. Osman ın katillerinini bulunmaması, III. devletin sınırlarının geniş olması durumlarından hangilerinin etkisinden söz edilemez? YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 12. Abbasilerde halife Mutasım döneminden itibaren devlet yönetiminde Türklerin etkisi giderek artmıştır. Bu duruma; I. ülke içinde çıkan isyanların bastırılmasında görev almaları, II. halifelerin belirlenmesinde rol oynamaları, III. Türklerin Abbasiler döneminde İslamiyet i kabul etmeleri durumlarından hangileri kanıt oluşturmaz? D) I ve II E) II ve III İslam Medeniyetinin Doğuşu D) I ve II E) II ve III Kadiks Savaşı ile İspanya da başlayan İslam egemenliği 1492 yılına kadar devam etmiştir. İspanyollar, İspanya daki İslam kültür ve medeniyetine ait eserleri yakıp yıkmıştır. Müslümanlar ise büyük katliama uğramıştır. İspanya daki Müslümanların yardımına Türkler yetişmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) İslam kültür ve medeniyeti İspanya da yedi asırdan fazla yaşatılmıştır. B) Türkler ile İspanya Müslümanları arasında askerî ittifak kurulmuştur. C) İspanyollar, Endülüs te kültür katliamı yapmışlardır. D) Hristiyan İspanyollarda dinî hoşgörü yoktur. E) Hristiyanlar, İslam dinînin izlerini silmeye çalışmışlardır. 13. İslam kültür ve medeniyetine büyük katkı yaparak İslam Rönesansını başlatan Abbasi Devleti nde bütün Müslümanlar bir tarağın tırnakları gibi bir ve eşit kabul edilmişlerdir. Bu durum, I. ümmetçilik, II. mevali politikası, III. kabilecilik dayanışması anlayışlarından hangilerine tepki niteliği taşıdığı söylenebilir? D) II ve III E) I, II ve III 128

22 ÜNİTE 6 Etkinlikler III.. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz. 1. d Talas Savaşı a. Türk tasavvuf tarihinin ilk edebî eseri. 2. ı Karluklar b. Karahanlı vezirleri. 3. f Kaşgarlı Mahmut c. Hasan Sabbah ın kurduğu Büyük Selçukluları yıkmaya yönelik teşkilat. 4. e Dandanakan d. Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinde etkili olan savaş. 5. k Divan-ı İnşa e. Büyük Selçuklu Devleti ile Gazneliler arasında yaşanan savaş. 6. i Gazneli Mahmut f. Divan - ı Lugat it Türk adlı eserin yazarı, Türk İslam bilgini. 7. m Atabey g. Selçuklu hükümdar çocukları. 8. o Kınık Boyu h. Sultanın ziyafetlerini hazırlayıp teşrifatçılık yapan saray görevlisi. 9. l İkta ı. İlk Müslüman Türk boyu. 10. r Pasinler Savaşı i. Sultan unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı. 11. g Melik j. Büyük Selçuklu Devleti nin veziriazamı. 12. j Nizamülmülk k. Selçuklularda iç ve dış yazışmaları yürüten divan. 13. n Sultan Alp Arslan l. Büyük Selçuklularda hizmet karşılığında işletme hakkı verilen toprak. 14. c Batınilik m. Selçuklu şehzadelerinin hocaları. 15. a Divan-ı Hikmet n. Malazgirt Savaşı nı kazanan Türk hükümdarı. 16. h Emir-i Meclis o. Büyük Selçuklu Devleti ni kuran boyun adı. 17. b Yuğruş ö. Büyük Selçuklu Devleti nde ordunun ihtiyaçları ile ilgilenen divan. Türklerin İslamiyet'i Kabulü ve İlk Türk İslam Devletleri 18. ö Divan-ı Arz p. Yusuf Has Hacip in eseri. 19. s Ömer Hayyam r. Bizans ile Büyük Selçuklu arasındaki ilk savaş. 20. p Kutadgu Bilig s. Celali takvimi hazırlayan bilim insanı. 135

23 1 I. Dönem Tarama Testi 1. Tarih, tarihçilerle olgular arasındaki kesintisiz etkileşim veya bugün ile geçmiş arasındaki bitmeyen bir diyalogtur. Tarihin bu tanımına bakarak, tarihin aşağıdaki özelliklerinden hangisine vurgu yapılmıştır? A) Tarih, tarafsız yani nesneldir. B) Tarih, sosyal ve ekonomik olayları inceler. C) Tarih, neden-sonuç bağı ile birbiri ile bağlantılıdır. D) Tarihte yer ve zaman ilişkisi çok önemlidir. E) Tarih, geçmişte yaşayan insanların faaliyetlerini inceler. 4. Tarihî süreç içerisinde Türkler, Araplarla etkileşimin sonucunda hicri, Farslılarla etkileşimin sonucunda celali, Batı ile etkileşimin sonucunda Rumi ve miladi takvimi kullanmışlardır. Buna göre, I. Takvim, insanlığın ortak ürünü olan, sentez bir çalışmadır. II. Türkler, geniş bir coğrafyada farklı kültürlerle etkileşim içindedirler. III. En uzun süre, Türklerin kullandığı takvim hicri takvimdir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 2. Tarih araştırmalarında birçok bilim dalına başvuru yapılmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikayeci tarih yazıcılığının önüne geçilmek istenmesi B) Tarihe temel teşkil eden kaynakların çeşitlilik göstermesi C) Birçok uygarlığın birbiri ile etkileşim içinde olması D) Mevcut bilgilerin değiştirilmesinin önlenmek istenmesi E) Olayları oluş sırasına göre anlatılma zorunluluğunun olması YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 5. Mısır Medeniyeti nde krallar, Tanrının yeryüzündeki temsilcidir. Başlangıçta Tanrı olarak görülmeyen Firavunlar ilerleyen dönemlerde Tanrı olarak görülmeye başlanmıştır. Toprakların, malların, insanların sahibi olarak görülen Firavunlar öldüğünde, kendileri için yaptıkları anıt mezar niteliğindeki piramitlere mumyalanarak gömülmüşlerdir. Buna göre Mısır medeniyeti ile ilgili; I. Dine dayalı teokratik bir monarşi ile yönetilmiştir. II. Ahiret inancının var olduğu görülmüştür. III. Çok Tanrılı bir dinî inanç sistemine sahiptir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Mısırlılar, Nil Nehri nin tarım alanlarına zarar vermesini engellemek amacıyla güneş yılı esaslı takvimi icat etmişlerdir. Bir yılı, 12 aya bölerek 365 gün olarak hesaplamışlardır. Mısırlıların yaptığı bu takvim, İyon, Yunan ve Romalıların katkısı ile geliştirilmiştir. Roma İmparatoru Jül Sezar ve Papa XIII. Gregoryus tarafından yeniden düzenlenerek 1582 de dünya genelinde kullanılmaya başlamıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Mısırlılar, matematik ve astronomi alanında çalışma yapmışlardır. B) Tarımsal ihtiyaçlar bilimsel çalışmalara neden olmuştur. C) Takvimin gelişimi, bir çok uygarlığın katkısı ile olmuştur. D) Mısırlıların icat ettiği takvim, farklı toplumların katkısı ile gelişen özgün bir icattır. E) Takvim uygarlıkların ihtiyaçlarına cevap veren bir icattır. 6. Dokumacılıkta gelişen Friglerin günümüze kadar tekstil parçalarının var olması, Urartuların inşa ettikleri Van Kalesi nin günümüze kadar sağlam bir şekilde ulaşması Anadolu medeniyetlerine ait verilen bilgiler birlikte düşünüldüğünde, bu durum aşağıdakilerde hangisinin bir göstergesidir? A) Anadolu da kurulan uygarlıkların medeniyete katkı sağladığının B) Urartuların günümüz mimarisinin temelini oluşturduğunun C) Friglerin tekstil alanında gelişmiş olduğunun D) Mezopotamya medeniyetlerinin Anadolu ya göre daha üretken olduğunun E) Anadolu nun pek çok uygarlığa ev sahipliği yaptığının Dönem Tarama Testleri 159

24 I. Dönem Tarama Testi 7. İlk Çağ da yönetim anlayışlarında kralın meşruiyeti Tanrısaldı. Bunun yanında yöneticilerde soy kavramıda önemliydi. Asurlarda bir kral zorla başa geçse bile kendinden önceki krallarla bir akrabalık bağı kurma gayretindeydi. Mezopotamya da Sümerler, Babiller ve Asurlar dönem dönem siyasi güçlerini kaybetmiş fakat aradan bir kaç yüzyıl geçtikten sonra yeniden kurulup güçlenmiştir. Bu bilgilere göre Mezopotamya da kurulan uygarlıkların zaman içinde güçlerini yeniden kazanmalarında aşağıdakilerden hangisi etkili olmuştur? A) Siyasi örgütlenme B) Soy dayanışması C) Feodal yapı D) İlahî güç E) Kültürel birlik 10. İlk Çağ da Anadolu nun tamamına hakim olan ilk devlet Roma İmparatorluğu olmuştur. Arda Öğretmen in verdiği bu bilgi Roma İmparatorluğu öncesinde Anadolu ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Yeraltı zenginliklerine sahip olduğunun B) Birçok uygarlığa ev sahipliği yaptığının C) Siyasi birlik olmadığının D) Tarih öncesi dönemlerin yaşandığının E) Etkileşime kapalı olduğunun 11. İlk Çağ da doğu ve batı kültürlerinin kaynaşmasında; Dönem Tarama Testleri 8. Hammurabi Kanunları na göre, bir kişi hırsızlık yaptıysa eli kesilir. Hitit kanunlarına göre, hırsızlığa ölüm cezası verilmez, çalınan malın üç katı gümüş ödeme cezası verilir. Bu bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Hammurabi Kanunları suçu işleyene aynı ağırlıkta cezayı içerir. B) Hititlerin hukuk anlayışları daha insancıldır. C) Hammurabi Kanunları dişe diş, göze göz şeklindedir. D) Hititlerde cezai sistem tazminata yöneliktir. E) Hititlerde ceza sadece kişiye değil, suçlunun ailesine de verilmiştir. 9. İlk Çağ da Fenikelilerin; I. ticaret kolonileri kurarak ekonomik alanda gelişme, II. şehir devletleri şeklinde örgütlenme, III. alfabeyi bulma özelliklerinden hangileri uygarlık tarihinin gelişimine katkı sağlamıştır? D) I ve III E) I, II ve III YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK I. İpek Yolu nun kullanılması, II. Büyük İskender in Asya seferi, III. Lidyalıların madeni parayı bulmaları gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 12. Eski Yunan sitelerinde önceleri toplantı yeri olan agoralar, daha sonraları ticari faaliyetlerin yapıldığı kent meydanı olarak anılmıştır. Bunun dışında adli, siyasi ve dinî fonksiyonlarla da kullanıldığı görülmektedir. Aşağıda verilen örneklerden hangisi agoraların, adli amaçla kullanıldığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Anıtların, heykellerin bulunduğu yer olması B) Depo, satış yeri ve malların değiştirildiği binalar olması C) Şehrin bütün ana yollarının agoraya açılması D) Yunanlılara göre buraya girmek için insanın temiz ve gündüz olması E) Halkın mahkemelerdeki oturumları buradan takip etmesi. 160

25 I. Dönem Tarama Testi 13. İpek Yolu nun tarih boyunca; I. Doğu ve Batı kültürleri arasında köprü olması, II. farklı ulusların birbirleriyle tanışması, III. ticaretin gelişmesi durumlarından hangilerinde etkili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 16. Anadolu da yapılan araştırmalarda öğütme taşları havanlar ve dibekler, süslenmiş çanak ve çömlek, savaş ve gereçleri ile çok sayıda dokuma halılar bulunmuştur. Yalnızca bu bilgilere bakıldığında Anadolu da aşağıdaki alanların hangisinde bir gelişme yaşandığı söylenemez? A) Savunma B) Hukuk C) El sanatları D) Tarım E) Tekstil 14. İlk Çağ da esnaf gruplarına ait dükkanların bir sokak üzerinde karşılıklı şekilde sıralanmasıyla oluşan ticari mekâna...denir. Bu paragraftaki boşluğa aşağıdaki ticari mekanlardan hangisi yazılmalıdır? A) karum B) bedesten C) han D) arasta E) agora YAYINDA TEK BAŞARIDA TEK 17. İlk Çağ da ekonomik genişlemenin en önemli kaynağı aşağıdakilerden hangisidir? A) Nüfus artışı B) Uluslararası ticaret C) Tarımda gerçekleştirilen yeni teknolojiler D) Coğrafi şartlar E) Özel mülkiyet 15. Lidyalılar, tarihte ilk kez parayı kullanarak, ticarette kullanılan değiş-tokuş usulüne son verilmiştir. Buna göre paranın bulunması ile ilgili; I. Paranın kullanılması ekonomik hayatı canlandırmıştır. II. Lidyalıların parayı bulmalarından ihtiyaçlar etkili olmuştur. III. Para uygarlıklar arası etkileşimi hızlandırmıştır. yargılarından hangileri söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 18. Roma İmparatorluğu nda halkın üç kısımdan oluştuğu görülmektedir. Senatoda görev yapan soylu sınıfa patrici Roma ya sonradan gelip yerleşenlere de plep adı verilmiştir. Köleler ise Roma nın işgali altındaki ülkelerden getirilmiş patricilerin evlerinde uşaklık yapan ya da tarlada işçi olarak çalışan sınıftı. Yukarıda verilen bilgilere göre Roma İmparatorluğu nda I. halk arasında sosyal eşitsizlik olduğu II. kölelere siyasi haklar verilmediği III. kralın sınırsız yetkiler sahip olduğu, yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) I ve III E) II ve III Dönem Tarama Testleri 161