.ADNEKSAl. KİTLELERİN DEGERLENDİRİLlVIESİNDE PEL VİK UL. T-RAco

Transkript

1 SSK TEPECII< HAST DERG 1992; 2 (3) : i KLİNİK ARAŞTIRMALAR.ADNEKSAl. KİTLELERİN DEGERLENDİRİLlVIESİNDE PEL VİK UL. T-RAco..._ u. N-OGQA"L'*NI.N 1.. JE%.. I'.L. ;. o"". NEM.. lo THE ROLE OF PELVIC ULTRASONOGRAPHY IN EV ALUATION OF ADNEXAL lmasses C.. u c-tu.n _azıı.p v.. A:dfKÖKÇÜ ij ~ 1i c...,. ıd!'ga.ı,.ll J:'vtus~afa KIR Tü:d~ay YALIN Şiikıii ÇOKŞENİM: SUMMARY At the pn~sent shıdy, the co:rı elation between preope:rat.i.ve u.h:rasound findings and postope:rative pal:holog]lc findings were investigated in 130 patients who underweut exploratory hııparoiomy becau.se of adnexal mass at depa.:rtm.ent of Gyneccılogy and Obstetrks, Facu1f:"y of Medicine, Uni.vexsHy of Ondokuzmayıs. The:re was n.o ignificant diffe:rence in C:td--scp.:ı.are analysis of accuracy between uh:rası:m.ography and lapa:mtomy fiırı.diugs in detectio~<., eshrna~ tion of size, localisatio:n of tumor and fluid in Douglas and a dtes. Woı'ds: Diagnosis, Soru:ıg:raphy) ÖZET Bu Ondokuzmayııs Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıklan ve Anabilinı. Dalında pelvik kw.e i:aıusı ile lapa:ratomi 130 hastada p:ı'eoperatif ultı:asonogmfik bulgular He postoperatif patolojik bulgular karşdaştınldı. çap, IokaHzasyon, Dmıglas boşluğunda snrı tanıml.amada geçerliliğinin, Ki-ka:re analizinde, laparatomi bulgulanndan farkhl.ığı saptan.dl (Anahtar Sözcükler: Sonografl, Kııdm Has~ah!cl<ın vı.; Doğmıı :>.ııabmm Dalı (Prof. Dr. Ş Çokşenim. Dr. A Kökçü, Yard. Doç. Dr. C Üstün, Gör. E Çil, Ar. Gör. M Kır) Rııdyoloji Anııbmm Dıılı (Yard. Doç. Dr. T Yalın) Ondı:ı!mz Mayıs Ünivıırııit.:ışi Tıp Fıııkmtıısi SAMSUN Yıızrşrııa : Doç. Dr. A Kökçü i 00. Yı! Bulvan Selimiye Apt. 276-AJ3 SAMSUN

2 J SSK TEPECIK HOSP TURKEY 1992 Vol. 2 No Over kanserleri tüm kanser ölümlerinin %6 s~m oluşturmakta ve beş yıllık yaşam sürelerı % arasında değişmektedir. Bunun nedeni tamnın genellikle hastalığın b?,lgesel ve uzak n:ıetastazlar yaphğı geç donemierde konulabılmesidir (1). Bir adneksal kitle olgusu ile karşılaşıldığında lokalizasyonu, çapı, içeriği, şekli, hareketliliği, hassasiyeti, tek veya iki taraflı oluşu ve ek bulgular açısından (ateş, asit) değerlendirilmesi gerekir (2). Cerrahın operasyon öncesi olgunun benin veya malin olduğu konusunda ön fikre sahip olması yapacağı cerrahi planı etkiler. Adneksal kitlenin ultrasonografik olarak elde edilen çap, morfoloji ve ekojenitesinin malinite oranım tahminde yararlı olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir (3, 4, 5). Bu çalışmaların sonuçlarına göre; tek taraflı, uniloküler anekoik ve ultrasonografik çapı 5 cm.'de~ küçük olanlar benin olarak kabul edilmektedirler. Çalışmanın amacı bu parametreleri saptamada ultrasonografinin geçerlilik oramm saptamaktir. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışı;na, Ondokuzmayıs Üniversitesi Tıp Fakultesı Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı'nda preoperatif ultrasonografi ve sonuçta laparotomi yapılan 130 adneksal kitle olgusu üzerinde yapıldı. Ultrasonografik ekojenite, çap, yerleşim, Douglas boşluğunda sıvı bulguları intra-operatif bulgular ve postoperatif makroskopik ve histopatolojik bulgularla karşılaştirıldı. Olguların ultrasonografileri üniversitemiz Radyoloji Anabilim Dalı'nda Toshiba SSA- 90 real time ultrasonografi cihazı ile 3.75 MHz'lik sektör transdüser kullanılarak yapıldı. Çap olarak; ölçülen üç çapın en genişi kabul edilip, ekojenite olarak kistik, septalı ve solid olarak sınıflandırıldı. istatistiksel değerlendirme için yüzdeler arası farkın önemlilik testi, Ki-Kare ve sensitivitespesifite testi kullanıldı. SONUÇ VE BULGULAR 130 adneksal kitle olgusunun histopatoloji_k ~n~larına göre_ dağılımı Tablo-I'de gösterılmıştir. 108 bemgn, 22 malign adneksal kitlenin makroskopik incelemede kaviter yapı, çap, yerleşim tarafı, Douglas boşluğunda sıvı bulgularına göre dağılım oranları karşılaştirılarak Tablo-II'de özetlenmiştir. Değerlendirilen adneksal kitlelerin laparotomi ve ultrasonografik bulguları Ki-Kare analizi ile karşılaştırıldığında laparato-mide makroskopik bulgular ve ultrasonografik bulgular arasında anlamlı farklılık bulunmadı (Tablo-III). Adneksal kitlelerin ultrasonografi ile değerlendirilen parametreleri ~aparatomi sonrası makroskopik bulguları ıle karşılaştırıldığında tümörün ekojenite, çap, lokalizasyon, Douglas boşluğunda sıvı parametrelerini göstermede, ultrasonografinin sensitivite, spesifite, pozitif ve negatif prediktivite oranlarının % 85'in üzerinde olduğu görüldü (Tablo-IV). TARTIŞMA Moyle ve arkadaşları (3) 1983'deki yayınlarında, ovarian tümörlerde, anekoik lezyonların daha çok benign karakter taşıdıklarım, ekojenik materyal oranı arttıkça malignite riskinin yükseldiğini vurgulamışlardır. Rulin ve arkadaşları (5) ise postrnenapozal kadınlarda kistik ve çapı 5 cm'den küçük olan ovarian kitlelerin malign karakter taşıma yüzdelerinin çok az (% 3) olduğunu belirtmişlerdir. Goldstein ve arkadaşları (6) postmenopozal dönemde ultrasonografik olarak tam kistik lezyonlarda malignitenin çok az (% 1-2) olduğunu yayınlamışlardır. Luxman ve arkadaşları (7) ise adneksal kitlelerin ultrasonografik çap ve ekojenitelerinden yola çıkarak yaptıkları çalışmada, abdominal ultrasonografinin ovarian kitlelerde malini te tarnınlama pozitif belirleyiciliğini% 39, negatif belirleyiciliğini % 94 olarak bulmuşlardır.

3 SSK TEPECIK HAST DERG 1992 Vol. 2 No Asit varlığı ve yokluğu ise öteden beri önemli bir prognostik faktör olarak kabul edilmektedir (1). Ayrıca tümörün yayılımında lateralitesi üzerinde durulmuş, sağ overden köken alanların sola göre iki kat daha hızlı yayıldıkları öne sürülmüş, fakat aksi yönde yayınlar da yapılmışhr (1). Çalışmamızda malin over tümörleri sağ ve sol overde benzer oranda görülmüştür. Willson ise (8) ı991'deki raporunda ultrasonografinin hiçbir zaman primer tanı yöntemi olarak kullanılmamasını, ultrasonografi ile histolojik tanı konulmamasını, klinik bulgulan destekleyici yardımcı bir tanı yöntemi olarak kullanılmasını önermiştir. Çalışmamızda, ultrasonografi ile belirlenen kriterlerin oranlan malin ve benin tümör olguları arasında karşılaştırıldığında, maligniteyi düşündürecek en önemli pozitif bulguların karında asit bulunması, tümör ekojenitesinin septalı oluşu ve tümör çapının 10 cm'nin üzerinde ölçülmesi olduğu görülmüştür (Tablo 1-11). Adneksal kitlelerde ultrasonografik olarak tümörün ekojenitesi, çapı, yerleşim yeri, Douglas boşluğunda mayi ve karında asit bulunma kriterlerini saptamada sensitivite, spesifite, pozitif ve negatif belirleme oranlannın % 85 ve üzerinde olduğu saptanmışhr. Bulgulanmız pelvik ultrasonografinin, rutin jinekolojik muayenelerde, over tümörlerini değerlendirme yönünden vazgeçilemez bir tanı yöntemi olduğunu. bir kez daha vurgulamakadır. TABLO I: Adneksal Kitlelerin Patolojik Tanılarına Göre Dağılımı Kaviter Yapı Histopatolojik Tanı Kistik Septalı Solid Toplam İnflamatuar Abse Basit seröz kist Basit musinöz kist 3 3 Dermoid kist 3 ll 1 ı5 Endometrioid kist Seröz papiller kistadenom 7 7 BENİNTM. Fibrom 7 7 Kistadenofribrom 1 1 Leiomyom 1 1 Malin granüloza hücreli tm. 3 3 Malin schwannoma 1 1 Berrak hüc. karsinom ı 1 Endometrial stromal sarkom 1 ı 22 Epidermoid karsinom 1 1 MALİN TM Fibrokarsinom 1 1 Seröz papiller kistadeno Ca. 8 8 Musinöz kistadenokarsinom TOPLAM

4 J SSK TEPECIK HOSP TURKEY 1992 Vol. 2 No TABLO. II : Benin ve Malin Adneksal Kitlelerin Makroskopik Incelemede Kaviter Yapı, Çap, Yerleşim Tarafı, Douglas'ta Sıvı ve Asit Bulunma Özelliklerine Göre Dağılımı Benin Mali n (n: 108) (n: 22) p Sayı % Sayı % Kaviter Kistik <0.05 Yapı Septalı <0.05 Solid AD Kitle <5cm AD Çapı 5-9cm AD >10 cm <0.05 Yerleşim S ağda AD Solda AD Bilateral AD Belirsiz Douglasta Var AD Ma yi Yok <0.01 Asit Var <0.01 Yok AD: Istatistiksel olarak anlamsız. TABLO III: Adneksal Kitlelerin Laparotomi ve US Bulgusu Karşılaştırılması Patolojik Bulgu Bulgusu x2 p. Kaviter Kistik Yapı Septalı >0.05 (Ekojenite) Solid us Kitle <5cm Çapı 5-9cm >0.05 >10 cm Yerleşim S ağda Solda >0.05 Bilateral Belirsiz 3 Douglasta Var Ma yi Yok >0.05 Asit Var Yok

5 SSK TEPECIK HAST DERG i 992 VoL 2 No" TABLO IV: Adneksal KiHele.rin Değerlendirilmesinde UH:rasonog:rafinin Güvenilirlik Yüzdeleri Ekojenite Çap Lokalizasyon Douglasta S1v1 Asdte --~"-"~-... ".,_,.._...,.,.,.._'=_'' ----=- ""''~-=---~~-~,,_._~ -"-~~~ Sensitive w o Spesifite ıoo ıoo 100 ( + ) Prediktivite ( -) Prediktivite ~- ---~--,._, ~~~~ ~ ~ US ile değerlendirme kriterl8ri : (E~ojenite : ekojen!kistik, Çap : > 1 O cm veya < i o cm, sağda 1 solda, Douglasta sıvı :var/yok, Asite :var/yok). KAYNAKLAR 1. Un SR, Kessler IL An Epidemiologic Perspective on Ovarian Cancer. In Sciarra fj (ed.j: Sdarra Gynecologıj and Obstetrics. PhiladeJphia: Harpeı- aııd R.ow Pu/Jiislıers, 1987; Rock JA. Surgery for Disease of the Ovan1- Iıı Thompsorı JD, Rock JA (eds.): Ope;tıth;e Gynecoiogy. Phi/adelplıia: JB Lippincott Company, 1992; Moyle JW, Rochester D, Sider L, Shrock K, Krause P. Soııogmphy of Ovarian 'Tumors: Predictabilitiy of Tumor I'ype. A]R, 1983; 141.: Hemnan UJ, Gottfried Wl, Goldhirsch A. Soııographic Patterns of Ovariım Tumors: Predictkm of Nialignancy. Obstet Gynecol.1987; 69 (5): Ruliıı MC, Preston AL. Adnexial ft/!llsses in Postmenopausal Women. Obstet 1987; 70 (4): Guldstei11 S, Subvamanyum B, Synder J. The Pası~ menopausal Cystic Adnexal N'![lss: The Patentfal Role Of Ultmsowıd In Consec-utive lvianagement, Obstet Gynecol. 1989; 73 W: Luxmaıı D, 8ergmaıı A, Sagi J, David M. The Postmeııop,wsal Adnexal ı'vfass: Correlatimı Between Ultrasonic and Pathologic Findings. ObsE:et 1991; 77 (5): Willson Rf. Ultrasonography In Tlıe Diagnosis Of Gynecolagic Disorders. J'tm J Ob:;tet Gyııeca!. 1991; 164 (4):1064-llo