Öznel Anlatım: Doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişen, kanıtlanamayan yargıları içeren cümlelerdir.

Transkript

1 CÜMLEDE ANLAM Öznel Anlatım: Doğruluğu veya yanlışlığı kişiden kişiye değişen, kanıtlanamayan yargıları içeren cümlelerdir. Nesnel Anlatım: Doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen, kanıtlanabilen yargılardır. İstanbul, tarihi ve doğal güzellikleriyle dünyanın en güzel şehirlerindendir. *Güzellik kavramı kişiden kişiye değişebilir, özneldir. Toplantıda konuşulanlar çok sıkıcıydı. *Sıkıcılık kavramı kişiden kişiye değişebilir, özneldir. Filmde olaylar küçük bir kasabada geçiyor. *Filmde olayların küçük bir kasabada geçtiği değişmez bir gerçektir. Nesneldir. Ay,dünyanın uydusudur. *Bilimsel veriler nesneldir. Başarılı olmak için önce başarıya şartlanmak gerekir. *Tamamen öznel bir cümledir, başarının şartları kişiden kişiye değişir. Neden Sonuç ve Amaç Sonuç Cümleleri *Bağlaçtan önceki yargı gerçekleşmişse neden-sonuç, henüz gerçekleşmemişse amaç-sonuç cümlesidir. *Bağlacın yerine "amacıyla" kelimesini koyabiliyorsak amaç sonuç, koyamıyorsak neden sonuç cümlesidir. **Neden sonuç cümleleri aynı zamanda gerekçeli yargılardır. Para çekmek için bankaya gitti. (para çekmek henüz gerçeklememiş, amaç-sonuç) (Para çekmek amacıyla bankaya gitti.) Para çektiği için alışverişe gitti. (Para çekme işi gerçekleşmiş, neden-sonuç) Borçlarından kurtulmak için evini satmış (amaç-sonuç)

2 Aşırı sıcaklar yüzünden can kaybı yaşandı. (neden-sonuç) Sen gelmedin diye açmadı güller. (neden-sonuç) Bir ev almak için yıllardır para biriktiriyoruz. (amaç-sonuç) Koşul (Şart) Cümleleri Eylemin gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu cümlelerdir. Ödevini bitirirsen oynamaya gidebilirsin. Yeterli çalışırsan sınavı kazanırsın. Kimseyi üzmeyin ki başkaları da sizi üzmesin. Karşılaştırma Cümleleri Herhangi iki şey arasında karşılaştırma yapmaktır. Daha, en, ise gibi kelimelerle oluşturulur. Yağmur denizden daha çalışkan bir öğrencidir. İstanbul kalabalık bir şehir İzmir ise daha sakin. En sevdiğim şair Orhan Veli dir. Doğrudan ve Dolaylı Anlatım Doğrudan anlatım bir kişinin, başkasının sözlerini hiç değiştirmeden aynen aktarmasıdır. Dolaylı anlatım ise bir kişinin başkasının sözlerini kendi ifadeleriyle anlatmasıdır. Babam bana Annen ve ben Konya nın bir ilçesinde doğup büyüdük. dedi. (doğrudan anlatım) Babam bana, annem ve kendisinin Konya nın bir ilçesinde doğup büyüdüklerini söyledi. (dolaylı anlatım) Sitem ve Yakınma Cümleleri Bir kişiye olan dargınlığı kırgınlığı öfkelenmeden belirtmeye sitem denir. Bir şeyden şikayet etmeye yakınma denir. Dün yüzüme bile bakmadan gittin. (sitem) Her gün bu evi temizlemekten bıktım. (yakınma) Tanım Cümlesi Bu nedir sorusunun cevabını veren cümlelerdir. Öznel veya nesnel olabilir. Şiir gönülden gönüle ulaşan bir köprüdür.

3 Kanguru arka ayakları üzerinde sıçrayabilen otçul, keseli bir hayvandır. İçerik ve Üslup İçerik bir yazının konusunu bir şiirin temasını yani eserde nelerden söz edildiğini anlatan cümlelerdir. Üslup bir konunun yazar tarafından nasıl anlatıldığıdır. Dilinin ağır sade veya akıcı olması, anlatımının sanatlı süslü yada açık olması, kullandığı cümlelerin uzun kısa düz devrik olması gibi ifadeler üslup belirten cümlelerdir. Yazar bu eserinde eşini kaybeden iki çocuklu genç bir bayanın hayat mücadelesini ele almış. (içerik) Yazar romanında halk söyleyişlerinden ve deyimlerden sıkça yararlanmış. (üslup) Varsayım Henüz gerçekleşmemiş bir olayı olmuş gibi hayal etmektir. Farz edelim ki seni de çağırdılar, gider misin? Tut ki bir gün dünyayı geziyorsun. Tahmin (Sezgi) Akla veya verilere dayanarak bir olayın olup olmayacağını önceden kestirmeye çalışmaktır. Senin bu konuyu çabuk anlayacağını sanıyorum. Birinciliği bizim okulun alacağını tahmin ediyorum. Olasılık (ihtimal) Gerçekleşmesi kesin olmayan bir olayın veya durumun gerçekleşmesinin olabilirlik durumudur. Belki toplantıdan sonra eve gideriz. Akşama işleri biterse bize gelebilir. Pişmanlık ve Hayıflanma Cümleleri Pişmanlık geçmişte yapılmış olan bir şeyden duyulan üzüntü, hayıflanma ise fırsat varken yapılmamış olan bir şeyden duyulan üzüntüdür. Keşke ona o kadar kötü sözler söylemeseydim. (pişmanlık) Keşke emekli ikramiyemi aldığımda ev alsaydım. (hayıflanma) Ah gençken gezip eğlenmek varmış. (hayıflanma)

4 Buzlu yolda arabayı o kadar hızlı kullanmamalıydım. (pişmanlık) Ön Yargı Cümleleri Henüz gerçekleşmemiş bir olay veya durumun nasıl sonuçlanacağıyla ilgili olumlu yada olumsuz hüküm veren cümleleridir. Eminim yine sınavı kazanamayacak. Biliyorum benim oğlum dişçiliği kazanacak. Kanıksama ve Yadsıma Cümleleri Kanıksama bir şeyin çok duyulması çok tekrarlanması sebebiyle ondan etkilenmez hale gelmektir. Halk benzine zam gelmesine artık tepki göstermiyor. Yadsıma; inkar etme, kabul etmeme demektir Yok canım uyumuyorum, sadece gözlerimi dinlendiriyorum. Küçümseme ve Azımsama Cümleleri Bir şeye değer vermeyip onu küçük görmek küçümsemek, bir şeyi miktar olarak az bulmak azımsamaktır. Yoksa o sınavı kazanabileceğini mi sanıyor. (küçümseme) Bu kadar parayla ne alabileceğini sanıyorsun? (azımsama) Beklenti ve Gerçekleşmemiş Beklenti Sınavdan iyi bir puan alacağını umuyor. (beklenti) Sınavdan iyi bir puan alacağını umuyordu. (gerçekleşmemiş beklenti)

5 CÜMLE YORUMU Eş Anlamlı (Özdeş) Cümleler Aynı duygu ya da düşünceyi farklı sözcüklerle dile getiren cümlelerdir. Bir romanı asıl değerli kılan şey insanı bir bütün olarak ele alabilme başarısıdır. İnsanı tüm özellikleriyle anlatabilen romanlar nitelikli sayılabilir yalnızca. Bir eser eleştirilirken yazarının hayatı da dikkate alınmalıdır. Bir yapıt, yazarının yaşamından bağımsız bir şekilde ele alınamaz. Erdem sahibi insanlar, sevmediklerin insanların mutsuzluklarından mutluluk çıkarmaz. Olgun bir insan, hoşlanmadığı bir insanın kötü durumundan mutluluk duymaz. Yakın Anlamlı Cümleler İlettikleri duygu ya da düşünce bakımından birbirine çok yakın anlamlar taşıyan, aynı doğrultuda olan cümlelerdir.bu cümlelerin kapsamları arasında farklılıklar olabilir. Dünya edebiyat tarihinde ses getiren sanatçıların eserleri "sanat" ve "halk"tan beslenmiştir. Kalıcı yazarlar eserlerinin hamuruna kendi kalplerinin yanında halkın sorunlarını da katarlar. Umutla yolculuk etmek, gidilecek yere varmaktan çok daha güzeldir. Bir amaca ulaşmaya çalışırken, önemli olan varılacak hedef değil hedefe giden yoldur. Ne kadar yaşadığımız değil nasıl yaşadığımız önemlidir. Yaşamın tüm güzelliklerini tadabilmek, uzun yaşamaktan yeğdir. Karşıt Anlamlı (Anlamca Çelişen) Cümleler İlettikleri duygu ve düşünce bakımından tamamen ters olan cümlelerdir. Bir eserin değerini belirleyen anlattığı şey değil, onu anlatma şeklidir. İçerikten çok üsluba önem veren eserlerin niteliği tartışılır. Sanatın ustalarının koyduğu ilkelere uymak, nitelikli bir sohbetin giriş kapısıdır. Sohbeti başlatmak için gerekli olanlar iki sandalye bir de olursa masadır, başka şeye gerek yok.

6 İnsan giyimi ile karşılanır, konuşması ile uğurlanır. Bir kişiye karşı ilk olarak ne hissettiğinize dikkat edin çünkü bu hisler değişmez. Cümleden Çıkarılabilecek Kesin Yargı Bu tür sorularda önemli olan size hiçbir yorum payı bırakmaması, ifadelerin kesin ve olasılıksız olmasıdır. Cümleye yorum eklemeden, sadece bu cümleden çıkarılabilecek en kesin yargı bulunmalıdır. Aşağıdaki cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? **Levent lokantasını devrederek büyük şehrin olanaklarından yararlanmak için Ankara'ya yerleşmek istiyordu. A) Levent'in asıl mesleği lokantacılık değildi. B) Levent, lokantasından geçimine yetecek kadar para kazanıyordu. C) Levent lokantacılık mesleğini sevmiyordu. D) Levent artık lokantacılıktan başka bir iş yapmak istiyordu. E) Levent, Ankara'da daha elverişli koşullar bulmayı bekliyordu. Çözüm: Soru kökünde verilen cümleden Levent'in lokantasını başka birine devrederek büyük şehre gitmek istemesindeki asıl amaç, büyük şehrin olanaklarından faydalanmak istemesidir.yani Levent Ankara'da daha elverişli ortamlar bulmak düşüncesindedir. Cevap E şıkkıdır. Diğer şıklar bu cümleden kesin olarak çıkarılamaz. Aşağıdaki cümleden kesin olarak çıkarılabilecek yargı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? Muğla'nın en önemli turizm merkezlerinden Fethiye'deki Ölüdeniz'i her yıl binlerce turist ziyaret ediyor. A) Muğla'nın en çok ziyaret edilen turizm merkezi Ölüdeniz'dir. B) Muğla'daki tek turizm merkezi Fethiye'deki Ölüdeniz değildir. C) Muğla, turizm merkezleriyle ünlü bir yerdir. D) Ölüdeniz daha çok yabancı turistler tarafından ziyaret edilmektedir.

7 E) Ölüdeniz daha çok yaz aylarında ziyaret edilmektedir. Cevap B şıkkıdır. Öncülde "en önemli" ifadesi verildiğine göre birden fazla turizm merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Cümle Tamamlama Bazı cümlede anlam sorularında cümlelerin çeşitli yerlerinde (başta-ortada-sonda) bırakılan boşluğun tamamlanması istenmektedir. Boşluğa yerleştirilecek parça; bir sözcük, bir sözcük öbeği ya da bir cümlecik olabilir. Bu soru tipi basit, fakat çok yönlüdür. Cümlede anlamla birlikte sözcükte anlam, deyim, sözcük türleri gibi konularda belli bir birikime ulaşmayı, dikkatli ve yöntemine uygun hareket etmeyi gerektirir. Tamamlayıcı söz; konu, anlam ve cümle kuruluşu yönünden amaca uygun olmalıdır. Bu cümlede boş bırakılan yerler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?... hem biyolojik değeri en yüksek hem de en ekonomik besin olan anne sütü, özellikle... çocuk sağlığının korunması açısından büyük önem taşır. A) Bütün canlılar için-yoksul çevrelerde B) İnsan yavrusu için-kemik gelişimi açısından C) Bebeklerin beslenmesinde-gelişmekte olan ülkelerde D) Araştırma bulgularına göre-anne ile bebek ilişkisi bakımından E) Bağışıklık sisteminde-sanayileşmiş toplumlarda Cevap C şıkkıdır.anne sütünün beslenme üzerindeki etkisi bebekler için olacağına göre ve gelişmekte olan ülkelerde beslenme ile ekonomi ciddi bir sorun olduğuna göre en uygun ifadeler C seçeneğindedir. Bu cümlenin sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? Tek tek ele alındıklarında hiç de komik olmayan iki farklı durum, yan yana getirilince... A) daha kolay açıklanabilir. B) bir gülmece oluşturabilir. C) dikkatlerden kaçabilir.

8 D) birbirinden ayırt edilebilir. E) bütün güzelliğini yitirebilir. Cevap B şıkkıdır. Tek tek ele alınan iki olay "komik" olmuyorsa, ikisi ele alındığında komik olmalıdır. Cümle Oluşturma Bu tür sorularda "anlamlı ve kurallı" bir cümle oluşturmanız istenir. Kurallı olduğuna göre yüklem daima sonda olmalıdır. Yüklem belirlenip sona konmalıdır. İlk kelime ve son kelimelerin doğru belirlenmesi çok önemlidir. Daha sonra bölünmüş tamlama ve kalıplar varsa dikkat edilerek cümle tamamlanmalıdır. I. tekniğini ve edebiyat hakkındaki II. Latin Amerika'nın ve dünya III. düşüncelerini neredeyse değiştirmiş bir şairdir IV edebiyatının önde gelen isimlerinden Borges VI çok sayıda yazarın üslubunu Yukarıdaki sözler anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturacak şekilde sıralandığında hangisi baştan üçüncü olur? A) I B) II C) III D) IV E) V II-IV-VI-I-III şeklinde olmalıdır. Cevap D şıkkı.