TEST 1 ÇÖZÜMLER KATILARDA DAYANIKLILIK, AKIŞKANLAR VE PLAZMA. Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları,

Transkript

1 TEST ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. 3. M I II III esit alanı A A A A A A 3 Hacim V V V Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, dayanıklılık a a yükseklik Bu durumda, cisimlerin yükseklikleri eşit olduğundan, Düzgün geometrik biçimli cisimlerde dayanıklılık, D a a yükseklik,, M cisimlerinin dayanıklılıkları, = = 3 & D = D = D 3 D a V A = D A D a V = D. A D M a = D V Buna göre, D > D > D M Şekil-I Şekil-II 4. Şekil-III Bir kapta bulunan sıvı molekülleri, birbirine çekme kuvveti yani koezyon kuvveti uygular. Sıvı yüzeyindeki molekülleri çevreleyen moleküller sıvının içindekilere nazaran çok daa azdır. Bu nedenle sıvı içindeki moleküller er yöne, moleküller arası kuvvet eşit olacak şekilde çekilirler. Bu da çok sayıda molekülün sıvı içine gitmesini, az sayıda molekülün ise yüzeyde kalmasını sağlar. Bunun sonucunda birbirine daa sağlam tutunan moleküller, yüzeyde dirençli bir katman oluşturur. Bu katman ince bir zar gibidir. Bu olaya yüzey gerilimi denir. Verilen deneyde suyun üzerine karabiber eklenmesinin amacı yüzey gerilimini daa iyi gözlemlemektir. Temizlik maddesi olarak kullanılan sabun ve deterjanlar suyun yüzey gerilimini azaltırlar. Böylece sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvveti zayıflar ve su molekülleri maddeyi daa çok ıslatarak kirlere nüfus eder. Buna göre, II. ve III. yargılar doğrudur. ılcal borular özdeş olduğuna göre, yüzey gerilim katsayısı büyük olan sıvı daa az, küçük olan sıvı daa çok yükselecektir. c < c < c M üzey gerilim katsayısı büyük olan sıvı damlası yüzeyi ıslatmaz yani dağılmaz. üzey gerilimi katsayısı küçük olan sıvı damlası ise yüzeyi ıslatır yani dağılır. Bu durumda, c < c < c M olduğundan eşit li sıvıların aynı yüzeydeki durumları B şıkkındaki gibi M M M MADDE, ISI VE SICAI

2 5. I. tüpteki sıvısı dışbükey şekil aldığından koezyon kuvveti adezyondan büyüktür. 6. II. tüpteki sıvısının yüzeyi düz olduğundan adezyon kuvveti koezyon kuvvetine eşittir. III. tüpteki Z sıvısının yüzeyi içbükey şekil aldığından cam tüpün moleküllerinin sıvı moleküllerini çekme kuvveti (adezyon), sıvı müleküllerinin birbirini çekme kuvvetinden (koezyon) büyüktür. I II III Z 8. Sıcak plazmalar Güneş Güneş rüzgarları ıldızlar Şimşek ıldırım Magma Soğuk plazmalar Aurora (uzey ve Güney utup Işıkları) İyonosfer (Termosfer) Buna göre, B şıkkı yanlıştır. 9. esit alanı r 3A r A Düzgün geometrik biçimli cisimler için dayanıklılık, D a silindiri için, D a küresi için, a yükseklik a D a a rr rr a 3 4r Bu durumda, D > D olmalıdır. r Buna göre, II. yargı doğru, I. ve III. yargılar yanlıştır. A V V 3V M 4V Hacim Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, D a Buna göre;,, M cisimlerinin dayanıklılıkları, 3A 3 D a a D V 3A 3 D a a D 4V 4 A D M a a D 4V 4 Buna göre, D > D > D M 7. Adezyon kuvveti, sıvı moleküllerinin başka yüzeylere tutunmasını sağlayan kuvvettir. Gözün kuru kalmamasını sağlayan sıvı lense yapışarak lensin gözde tutunmasını kolaylaştırır. Bu olayda adezyon kuvveti etkilidir. ağmur damlalarının yaprakta asılı durması ise su moleküllerinin bir arada durmasını sağlayan koezyon kuvveti ile ilgilidir. Cıvanın bulunduğu yüzeye dağılmaması yine koezyon kuvvetinin etkisini gösterir. Bu durumda III. olayda yalnız adezyon kuvveti etkilidir. 0. Balon, zeplin ve uzay roketlerinde idrojen gazı kullanılır. Buzdolabı ve klimalarda flor gazı kullanılır. Sis lambası, elektronik flaş ve yol işaretlerinde ksenon gazı kullanılır. Bu durumda, I. Balon idrojen II. Buzdolabı flor III. Sis lambası ksenon IV. lima flor şeklinde eşleştirilmelidir. MADDE, ISI VE SICAI

3 TEST ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. Ayırt edici özellik Z özkütle dayanıklılık + 4. donma noktası + yoğunlaşma noktası + cıva su Tabloya bakıldığında özkütle er üç madde için ayırt edici özelliktir. Dayanıklılık, katılar için ayırt edici özelliktir. O âlde Z katıdır. Donma noktası, sıvılar için ayırt edici özelliktir. O âlde sıvıdır. oğunlaşma noktası, gazlar için ayırt edici özelliktir. O âlde gazdır. Z Sıvı Gaz atı. üp, prizma ve silindir gibi düzgün geometrik şekle saip cisimler için, dayanıklılık a a yükseklik bağıntısı kullanılabilir. dayanıklılık y a grafiği bize dayanıklılığın x yüksekliğe bağlı değişimini verir. yükseklik Şekil - I Şekil - II Adezyon ve koezyon kuvvetleri, bir sıvının bulunduğu ortamdaki davranışını belirler. III. yargı yanlıştır. Şekildeki özdeş kap ve kılcal borularla yapılan deneyde I. kaptaki cıva kendi üzerinde toplanmıştır. Bunun nedeni cıva molekülleri arasındaki koezyon kuvvetinin, kap ile cıva arasındaki adezyon kuvvetinden büyük olmasıdır. I. yargı doğrudur. II. kaptaki su yüzeyinin kaba doğru genişlemesinin nedeni ise su ile kap arasındaki adezyon kuvvetinin, su molekülleri arasındaki koezyon kuvvetinden büyük olmasıdıır. II. yargı yanlıştır. 5. Hidrojen " Uzay roketleri Azot Oksijen Neon lor " Hava yastıkları " Sualtı dalışları " Işıklı reklam tabelaları " Beyazlatma ve dezenfeksiyon arbondioksit " Gazlı içecekler Bu durumda, verilen eşleştirmelerden tanesi yanlıştır. 3. Adezyon kuvveti, sıvı moleküllerinin başka yüzeylere tutunmasını sağlayan kuvvettir. Su damlasının yaprağa tutunması ve çay tabağına dökülmüş bir miktar çay nedeniyle tabağın bardağa yapışması adezyon kuvveti sayesindedir. I. ve III. örnekler adezyon kuvveti ile ilgilidir. Gözde sürekli salgılanan gözyaşı ise kılcallık olayı ile ilgilidir. Bu olay olmasaydı gözümüz ep kuru kalırdı. 6. ılcal boruda yükselen sıvı miktarı, sıvının yoğunluğuna ve sıcaklığına, borunun cinsine ve yarıçapına bağlıdır. Bu durumda sıvının sıcaklığı artarsa yüksekliği değişir. abı daa yüksek bir yere götürmek veya kaba sıvı eklemek yüksekliğini değiştirmez. sıvı MADDE, ISI VE SICAI 3

4 7. sıvısı Şekil-I Şekil-II sıvısı aplardaki sıvı seviyelerinin farklı olmasının sebebi, kılcal boruların yarıçaplarının yani kesit alanlarının farklı olmasından kaynaklanabilir. Ayrıca ve sıvılarının özkütlelerinin farklı olması da buna neden olabilir. olmasında ve seviyeleri etkili değildir. 0. Aynı maddeden yapılmış,, M kılcal boruları aynı sıvıya daldırıldığında borularda biriken sıvıların yükseklikleri eşit oluyorsa kılcal boruların yarıçapları yani kesit alanları eşit demektir. M sıvısı ılcal boruların uzunlukları ve daldırıldıkları derinlikler önemli değildir. Buna göre;,, M kılcal borularının kesit alanları, S = S = S M 8. nin taneciklerinin enerjisi en fazla olduğuna göre, gaz olabilir. nin taneciklerinin enerjisi en az olduğuna göre, katı olabilir. M nin molekülleri birbiri üzerinden kaydığına göre M sıvıdır. N nin tanecikleri arasındaki çekim kuvveti en küçük olduğuna göre N gaz olabilir. 9. üzey gerilimi, sıvının cinsine, sıcaklığına ve saflığına bağlıdır. üzey alanının büyüklüğüne bağlı değildir. 4 MADDE, ISI VE SICAI

5 TEST 3 ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, D a 3. r r r r r r Buna göre dayanıklılık, esit alanı ile doğru, Hacim ile ters, ile doğru orantılıdır. Bu durumda, I ve II yargıları doğru, III. yargı yanlıştır. G G G 3 Şekil - I Şekil - II Şekil - III Bağımsız değişken: Deneyi yapan kişinin deney sırasında amacına uygun bir şekilde, bilinçli olarak istediği gibi değiştirebildiği değişkendir. Bu deneyde, öğrenci ip sayısını giderek artırmıştır. Buna göre, ip sayısı bağımsız değişkendir. I. yargı doğrudur. Bağımlı değişken: Bağımsız değişkenin değişmesinden etkilenen değişkendir. Bu deneyde, öğrenci ip sayısını artırmış ve yükün artıp artmadığını görmek istemiştir. Buna göre, taşınabilecek yük bağımlı değişkendir. II. yargı doğrudur. ontrol edilebilen değişken: Deney sırasında sabit tutulan değişkendir. Bu deneyde, öğrenci ipin yarıçapını sabit tutmuş, ip sayısını artırmıştır. O âlde, ipin yarıçapı kontrol edilebilen değşikendir.. 3D dayanıklılık III. yargı doğrudur. Bağımsız değişken " ip sayısı D Z Bağımlı değişken " taşınabilecek yük D G G 3G ağırlık ontrol edilebilen değişken " ipin yarıçapı üp, prizma, silindir gibi düzgün geometrik biçimli cisimlerin birim ağırlıktaki dayanıklılıkları, Birim ağırlıktaki dayanıklılık a Dayanıklılık ağırlık Buna göre;,, Z nin birim ağırlıktaki dayanıklılıkları, D D a G D a G D D D Z a 3G Buna göre, D > D > D Z 4. Bir cismin dayanıklılığı, Cismin şekline ve boyutuna Cismin yapıldığı maddenin cinsine Cisme uygulanan kuvvetin ızına Ortamın sıcaklığına bağlıdır. MADDE, ISI VE SICAI 5

6 5. Hafif metal parça yüzey gerilimi sayesinde su yüzeyinde batmadan durabilir. Metal parçayı suya batırmak istiyorsak yüzey gerilimini azaltmamız gerekir. Suya deterjan dökmek ve suyun sıcaklığı artırmak yüzey gerilimini azaltır. Bu durumda metal parça suya batar. Suya tuz eklediğimizde ise suyun yoğunluğu artar dolayısıyla yüzey gerilimi artar. Bu durumda metal parça suya batmaz. I. ve II. işlemler tek başına yapıldığında metal parça suya batar. 8. Eşit li ve damlalarının farklı a ve b yüzeylerindeki durumları şekildeki gibi olduğuna göre, sıvısı a yüzeyine dağılmamış yani yüzeyi ıslatmamıştır. sıvısı b yüzeyine dağılmış yani yüzeyi ıslatmıştır. a ve b yüzeyleri farklı olduğundan ve sıvıları ile yüzeyler arasındaki tutunma kuvvetleri yani adezyon kuvvetleri akkında kesin birşey söylenemez. Bu durumda, I. ve II. yargılar doğru, III. yargıda kesinlik yoktur. 9. M 6. Dev balinaların iskelet kemikleri vücutlarıyla orantılı olarak düşünüldüğünde fazla dayanıklı değildir. Bu nedenle kıyıya vurduğunda ölür. I. yargı yanlıştır. Balina sudayken ağırlığı kemiklerince değil suyun kaldırma kuvveti tarafından dengelenir. Bu nedenle kemiklerin zayıflığı balinanın sudaki areketine engel olmaz; ancak balina kıyıya vurduğunda bütün ağırlığı kemiklerine biner ve kemikleri bu ağırlığı taşıyamaz. Bu nedenle de kaburga kemikleri kırılır ve balina ölür. II. ve III. yargılar doğrudur. Sıvının cinsi Sıvının sıcaklığı Sıvının saflığı niceliklerine bağlıdır. Sıcaklık artarsa sıvının yüzey gerilimi azalır. Çünkü sıcaklıkla artan moleküler areket, sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvvetini zayıflatır. Böylece yüzey gerilimi azalır. Suyun T sıcaklığındaki yüzey gerilimi c, T sıcaklığındaki yüzey gerilimi c, T 3 sıcaklığındaki yüzey gerilimi c 3, olsun, c > c > c 3 olduğundan T < T < T 3 7. üzey geriliminin büyüklü- ğü, su in bulunduğu kapta koezyon kuvveti adezyondan büyük olduğundan sıvı yüzeyi dışbükey bir şekil alacaktır. sıvısı M kabındadır. nin bulunduğu kapta adezyon kuvveti ile koezyon kuvveti eşit olduğundan sıvı yüzeyi düz bir şekil alacaktır. sıvısı kabındadır. Z sıvısının bulunduğu kapta adezyon kuvveti koezyondan büyük olduğundan sıvı yüzeyi içbükey bir şekil alacaktır. Z sıvısı kabındadır. M Z 0. Plazma elektrik ve manyetik alanda sapar. Bu nedenle mıknatıs yaklaştırılırsa veya elektrik alana konulduğunda sapma gösterir. Deneyde alev mıknatısa doğru yöneldiğine göre plazma aldedir. Manyetik alandan etkilenmiştir. 6 MADDE, ISI VE SICAI

7 . Gaz moleküllerinin saip olduğu kinetik enerjinin kaynağı Güneş tir. Güneş ışığını soğurarak ısınan yer yüzündeki katı ve sıvı yüzeyler zamanla avayı ısıtır. Isınan avadaki gazların kinetik enerjileri artar ve yeryüzünden uzaklaşmak isterler ancak uzaklaşamazlar. Gaz moleküllerine kütlelerinden dolayı yerçekimi kuvveti etki ederek gaz moleküllerinin uzaya yayılmalarına izin vermez, yeryüzünde kalmalarını sağlar.. Uzay roketlerinde, balon ve zeplinlerde idrojen gazı kullanılır. Gazlı içeceklerde karbondioksit gazı kullanılır. Hava yastıklarında, patlayıcı maddelerde ve demir-çelik fabrikalarında soğutucu olarak azot gazı kullanılır. Buna göre, I. Uzay roketi Hidrojen II. Gazlı içecek arbondioksit III. Hava yastığı Azot olmalıdır. MADDE, ISI VE SICAI 7

8 TEST 4 ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. Sıvı moleküllerini bir arada tutan kuvvet, koezyon kuvvetidir. Adezyon kuvveti ise sıvı ile yüzey arasındaki tutunma kuvvetidir. Bu durumda yağmur damlalarının küresel olmasının nedeni sıvı moleküllerini bir arada tutan kuvvetin büyük olmasıdır.. Sıvı moleküllerini birarada tutan kuvvet, koezyon kuvvetidir. Zeytinyağının şişeden bir bütün alinde akması koezyon kuvveti sebebiyledir. Sıvı molekülleri katı moleküllere yapışmasında ise adezyon kuvveti etkilidir. Pamuğun ıslanması ve yağmur damlalarının cama yapışması buna örnektir. 5. Sıvı moleküllerini birarada tutan kuvvet koezyon kuvvetidir.,, M damlalarının şekillerine bakılırsa damlası yüzeye çok yayılmamış, M damlası ise çok yayılmıştır. Bu durumda nin molekülleri arasındaki koezyon kuvveti en büyük, M nin molekülleri arasındaki koezyon kuvveti en küçüktür. O alde; M < < M 3. Çubuklar ısıtıldıklarında en az uzayan en dayanıklıdır. Buna göre en az, en çok M çubuğu uzamıştır. O âlde nin dayanıklılığı en büyük, M nin dayanıklılığı en küçüktür. Bu durumda, > > M 4. Parfüm Futbol topu Mutfak tüpü Oksijen tüpü Araba lastiği Bisiklet lastiği Hava yastığı ukarıdakilerin epsi gazların sıkıştırılmasının günlük yaşantımıza getirdiği kolaylıklardır. olonya, angi kaba konulursa konulsun kabın şeklini alır ve sıkıştırılamaz. Bu nedenle sıvıdır. Bu durumda verilen 5 örnek gazların sıkıştırılmasına örnektir. 6. ılcal boruda yükselen suyun yüksekliği, kılcal borunun yarıçapına ve suyun yoğunluğuna bağlıdır. Borunun suya batan boyuna bağlı değildir. I. yargı doğrudur. su yüksekliği, kılcal borunun suya batan boyuna bağlıdır. Boru su içine daa çok batırılırsa, batan kısmın acmi artar ve seviyesi artar. II. yargı yanlıştır. aba su ilave edilirse kaptaki seviyesi artar, değişmez. yalnızca kılcal borunun yarıçapına ve sıvının yoğunluğuna bağlıdır. III. yargı doğrudur. 8 MADDE, ISI VE SICAI

9 7. Bağımsız değişken:, Deneyi yapan kişinin, r deney sırasında amacına uygun bir şekilde, r bilinçli olarak istediği gibi değiştirilebildiği değişkendir. Öğrenci deneyde sıcaklığı artırdığına göre bağımsız değişken sıcaklıktır. I. eşleştirme doğrudur. Bağımlı değişken: Bağımsız değişkenin değişmesinden etkilenen değişkendir. Sıcaklık arttığında çubukların boyları, yarıçapları ve dayanıklılıkları değişmiştir. Öyleyse bu üç nicelikten biri bağımlı değişken olabilir. II. eşleştirme doğrudur. ontrol edilebilen değişken: Deney esnasında sabit tutulan değişkendir. Deneyde aynı maddeden yapılmış çubuklar kullanıldığına göre çubukların boyca uzama katsayıları (a) sabit tutulmuştur. Çünkü çubukların sıcaklıkları artırıldığında boyları yine eşit çıkmıştır. arıçapları ise farklıdır. III. eşleştirme yanlıştır. 8. a Şekil - I Şekil - II Basınç, bir yüzey üzerine etki eden dik kuvvettir. atıların yer çekiminden dolayı bir ağırlıkları vardır. Bu ağırlıklarından dolayı bulundukları yüzeye dik kuvvet uygularlar. Basınç, Ağırlık P = üzey alanı şeklinde ifade edilir. Şekil-I ve Şekil-II de cismin ağırlığı değişmeyeceğinden ve Şekil-II deki yüzey alanı daa büyük olduğundan ilk durumda cismin yere yaptığı basınç daa büyüktür. I. yargı doğrudur. Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, dayanıklılık a Hacim er iki durumda sabittir. O alde son durumda cismin arttığına göre oranı artmıştır. III. yargı yanlıştır. 9. Atmosferdeki gazların yaklaşık % ini oluşturan oksijen gazı; Hastanelerde solunum raatsızlığı çeken astaların tedavisinde Su altı dalışlarında Çelik üretiminde aynakçılarda Suyun saflaştırılmasında kullanılmaktadır. 0. sıvısı Şekil - I sıvısı sıvısı Şekil - II sıvısı ve sıvılarının kapların yüzeyinde oluşturdukları şekillere bakılırsa sıvısı ile kap arasındaki adezyon kuvvetinin koezyondan büyük olduğu anlaşılır. Bu durumda bir yüzeye bırakılırsa yüzeye dağılır ve yüzeyi ıslatır. I. yargı doğrudur. sıvısı kendi üzerinde toplandığına göre, sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvveti, adezyondan büyüktür. Bu durumda sıvısı bir yüzeye bırakılırsa yüzeyde dağılmaz. üzeyi ıslatmaz. II. yargı doğru, III. yargı yanlıştır. MADDE, ISI VE SICAI 9

10 TEST 5 ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. sıvısında sıvı ile kap arasın- M daki adezyon kuvveti, sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvvetinden büyük olduğundan sıvı yüzeyi içbükey bir şekil almıştır. sıvısında koezyon kuvveti, adezyon kuvvetinden büyük olduğundan sıvı yüzeyi dışbükey bir görüntü almıştır. M sıvısının yüzeyi düz olduğuna göre adezyon kuvveti ile koezyon kuvveti eşittir. Bu durumda I. ve II. ifadeler doğru, III. ifade yanlıştır. 3. A Şekil - I A A Şekil - II Düzgün, geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, dayanıklılık a Cismin Şekil-I ve Şekil-II deki dayanıklılıkları, D a V A D a V A A A > A olduğundan D > D dir. Bu durumda cismin dayanıklılığı artmıştır. I. yargı yanlıştır. dayanıklılık a olduğundan oranı artmıştır. oranı ise azalmıştır. III. yargı yanlıştır.. Cismin zemine yaptığı basınç kuvveti, cismin ağırlığı değişmediği için sabit kalır, değişmez.,, ı II. yargı doğrudur.,, ı su su Şekil - I Şekil - II ılcal borudaki su yüksekliği, borunun yarıçapına ve sıvının cinsine bağlıdır. Şekil-I ve Şekil-II deki kapta aynı sıvı kullanıldığına ve kılcal borular özdeş olduğuna göre, boruda yükselen sıvı miktarları eşit olmalıdır. Bu durumda, = ı Şekil-II de kılcal boru kabın içine itildiğine göre kaptaki sıvı yüksekliği artacaktır. Bu durumda < ı I. ve II. ifadeler doğrudur. 4. Elektronik flaşlarda, yol işaretlerinde ve sis lambalarında ksenon gazı kullanılır. lima ve buzdolaplarında flor gazı kullanılır. Işıklı reklem tabelaları, dekorasyon ve TV tüplerinde neon gazı kullanılır. Buna göre, I. Elektronik flaş ksenon II. lima flor III. Işıklı reklam tabelası neon şeklinde eşleştirilmelidir. 30 MADDE, ISI VE SICAI

11 5. Sıvının yoğunluğu azalırsa sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvveti zayıflayacağından yüzey gerilimi (c) azalır. üzey gerilimi azalırsa sıvının borudaki yüksekliği artar. 6. aptaki sıvı yerine yüzey d gerilim katsayısı daa küçük olan başka bir sıvı koyarsak kılcal borudaki yüksekliği artar. Borunun A azaltılırsa, sıvı biraz daa yükselir. Buna göre yüksekliğinin artması için d, A ve c azaltılmalıdır. A 8. Adezyon kuvveti, sıvı moleküllerinin başka yüzeylere tutunmasını sağlayan kuvvettir. Şekle göre yüzeye en çok dağılan sıvı Z sıvısıdır. O alde yüzeye, tutunma kuvveti diğerlerinden büyüktür. sıvısının molekülleri arasındaki koezyon kuvveti en büyük, adezyon kuvveti en küçüktür. Bu durumda, adezyon kuvvetlerinin büyüklükleri arasındaki ilişki, Z > > olmalıdır. Z a a/ Düzgün geometrik cisimler için dayanıklılık, D a a yükseklik are prizma için dayanıklılık, D a Silindir için dayınıklılık, D a üp için dayanıklılık, D Z a a a a Buna göre, D Z > D = D a Z 9. Dar bir boruda adezyon A kuvveti yeterince büyükse sıvı kendiliğinden yükselir. r kılcal borunun ya- rıçapı, sıvı yüzeyinden itibaren kılcal borudaki sıvının yüksekliği, g yer çekimi ivmesi ve d sıvının yoğunluğu olmak üzere yüzey gerilim kat sayısı (c), rgd... c = bağıntısıyla bulunabilir. Bu durumda, verilen niceliklerden borunun A ya bağlıdır. 7. İlk durumda ve çubukları aynı boyda, daa kalın olduğuna r göre dayanıklılığın kalınlığa bağlı, r, dayanıklılık = k.(kalınlık) ifadesinden daa dayanıklıdır. I. yargı yanlış, II. yargı doğrudur. Çubukların sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında, boyları eşit miktarda artarken in yarıçapı den daa fazla artıyor. Öyleyse son durumda ile nin boyları eşit, çubuğu daa kalındır. O âlde daa dayanıklıdır. III. yargı yanlıştır. 0. Z Şekil- I Şekil- II Çubuklar ısıtıldıklarında en fazla, sonra, sonra Z uzamıştır. Buna göre en dayanıklı Z, sonra, sonra çubuğudur. Bu durumda, < < Z Z MADDE, ISI VE SICAI 3

12 TEST 6 ÇÖZÜMER ATIARDA DAANIII, AIŞANAR VE PAZMA. üzey geriliminin büyüklü- ğü, I. Sıvının cinsi, II. Sıvının sıcaklığı, III. Sıvının saflığı su niceliklerine bağlıdır. Sıcaklık artarsa yüzey gerilimi azalır. Sıcaklıkla artan moleküler areket, sıvı molekülleri arasındaki koezyon kuvvetini zayıflatır ve yüzey gerilimini azaltır. Suyun sıcaklığı 0 C iken yüzey gerilim c, 0 C iken c, 00 C iken c 3 tür. 0 C < 0 C < 00 C olduğundan c 3 < c < c 3. 3r üreler özdeş olmadığı için dayanıklılıkları akkında birşey söylenemez. Çünkü özkütle ve dayanıklılık cisimler için ayırt edici özelliklerdir. r Z r. Canlıların günlük tükettikleri besin miktarları, kaybettikleri ısı miktarları ile doğru orantılıdır. Vücudun kaybettiği ısı miktarı da vücudun yüzey alanı ile doğru orantılıdır. Besin miktarı a (boyut) Bunu durumda farenin boyu, filin boyu olsun. Farenin birim ağırlığına düşen besin miktarı, 4. Maddenin 4. ali olan plazma, sürekli areket eden ve etkileşen yüklü parçacıklar topluluğudur. üksek sıcaklık alinde plazmada elektron, proton ve nötron arasında parçacık alışverişi ile sürekli atomlar iyonlaşır ve birbiriyle çarpışır. Plazmadaki ( ) yük sayısı ile (+) yük sayısı birbirine eşittir, yani nötrdür. O alde neon tüplerindeki madde plazma aldedir. yüzey alanı B = = 3 = Filin birim ağırlığına düşen besin miktarı, yüzey alanı B = = = 3 B ve B oranlanırsa, B B = = Buna göre, > olduğundan farenin birim ağırlığına düşen besin miktarı daa fazladır. I. ve III. yargılar doğru, II. yargı yanlıştır. 5. r r Dayanıklılığın kalınlığa bağlı değişimi, dayanıklılık = k.(kalınlık) = k.r dir. Buna göre, D > D olduğundan r > r D D 3 MADDE, ISI VE SICAI

13 6. 8. Hacim r r r 3V V V M G =G G Taşınabilecek yük, ipin na bağlıdır. Buna göre, G G = r.( r). rr G 4. rr G =. rr G = G Görüldüğü gibi, G > G dir. A A 3A 4A esit alanı Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılıkları, dayanıklılık a Buna göre;,, M nin dayanıklılıkları, V a a D A D V a a D 3A 3D V a a. D A D olur M Buna göre, > > D D DM olduğundan, D M > D > D 7. Cisimlerin üzerine uygulanan kuvvete karşı göstermiş oldukları dirence dayanıklılık denir. Bir cismin dayanıklılığı, Cismin şekli ve boyutu, Cismin yapıldığı maddenin cinsi, Cisme uygulanan kuvvetin ızı, Ortamın sıcaklığı niceliklerine bağlıdır. Ayrıca dayanıklılık, D a a A V Bu durumda dayanıklılık, A,, T, V niceliklerinin epsine bağlıdır. A V 9. sıvısı ısıtıldığında sıcaklığı artar. Sıcaklık artarsa sıvı molekülleri areketlenir ve bu areket koezyon kuvvetini zayıflatır. oezyon kuvveti zayıflarsa yüzey gerilimi azalır. sıvısı aptaki sıvının bir kısmını boşaltmak veya bir miktar daa kaba sıvı eklemek yüzey gerilimini değiştirmez. Sıvı üzerine sıvısında çözünmeyen başka bir sıvı eklenirse sıvının yüzey gerilimi karşı fazdaki moleküllerle gireceği etkileşme sonucu bir miktar azalır. d MADDE, ISI VE SICAI 33

14 0. Düzgün geometrik cisimlerin dayanıklılıkları, D a a yükseklik Dayanıklılık, yükseklikle ters orantılıdır. Buna göre, > > M & D M > D > D. aptaki suya P, R, S P R S kılcal boruları daldırıldığında borulardaki sıvı yükseklikleri farklı ise boruların yarıçapları farklıdır. Boruların uzunlukları önemsizdir. Bütün su borular aynı sıvı içine daldırıldığından yüzey gerilim katsayısı aynıdır. Buna göre, sıvı yüksekliklerinin farklı olmasının nedeni boruların yarıçapının farklı olmasından kaynaklanır. ılcal borunun yarıçapı ne kadar küçükse sıvı yüksekliği o kadar büyük. Uzayda görülen plazmalar Güneş Güneş rüzgarları ıldızların iç bölgeleri Jüpiterin iyon küresi ıldızlararası ortam Dünya da görülen plazmalar Şimşek Magma ıldırım İyonosfer Aurora Buna göre; IV uzayda, I, II, III, V Dünya da görülen plazmalardır. 34 MADDE, ISI VE SICAI