Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı. YAPI DENETİMİ UYGULAMALARI Aralık-2012/Ankara

Transkript

1 Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı YAPI DENETİMİ UYGULAMALARI Aralık-2012/Ankara 1

2 2 Yerleşme ve Yapılaşma İnsanoğlunun en önemli ihtiyaçlarından biri de barınmadır. İnsanoğlu bu ihtiyacını ilk zamanlarda doğal yapılardan karşılarken, zaman içerisinde kendi yaptığı yapılardan karşılar hale gelmiştir. Ancak, bununla birlikte, bu yapıların güvenlilik sorunu da ortaya çıkmıştır. Çünkü bu yapılarda çeşitli nedenlerle meydana gelecek hasarlardan, kullanıcıların emin olması gerekmektedir. Kapsamlı bir yasalar sisteminden oluşan Hammurabi Yasaları M.Ö 2000 yılı civarında kaleme alınmıştır. İçerdiği yapı inşası ilkelerinden ötürü, inşaatçılık üzerine ilk yazılı kanun olarak kabul edilmektedir. Hammurabi Yasaları, o dönemin inşaatçılarına aşağıdaki ilginç kuralları şart koşuyordu: İnşaat işiyle uğraşan kişi, birisi için ev yaptığında işini sağlam ve yeterince eksiksiz yapmazsa; inşa edilen ev, bu nedenle bir gün yıkılıp ev sahibinin ölümüne yol açarsa, evi yapan kişi ölüm cezasına çarptırılacaktır. Evin yıkılması ev sahibinin oğlunun ölümüne yol açarsa bu sefer de evi yapan kişinin oğlu ölüm cezasına çarptırılacaktır. Ev sahibinin kölesi ölürse, evi yapan kişi ev sahibine köle vermekle yükümlüdür. Ev sahibinin herhangi bir eşyası hasara uğrarsa, evi yapan kişi bunu ödeyecek, ayrıca işine özen göstermediğinden ve evi yeterince sağlam inşa etmediğinden ötürü evin yıkılmasına yol açtığı için kendi imkanlarıyla yeni bir ev inşa edecektir.

3 3 Yerleşme ve Yapılaşma Sosyal bir varlık olan insanın, bu özelliği dolayısıyla belirli topluluklar halinde yaşaması, zaman içerisinde bu toplulukların büyümesi, barınma ihtiyacının karşılanmasında kırsal alanların yanında kentsel alanların da doğmasına yol açmıştır. İnsanoğlunun ihtiyaçlarının sınırsız olması, buna karşılık bu ihtiyaçlar için var olan kaynakların sınırlı olması meselesi, arazi kullanımında da planlama gereğini ortaya çıkarmıştır. Hangi alanlar kırsal kalacak ve hangi alanlar barınma ve buna benzer diğer ihtiyaçların giderilmesi için yapılaşmaya ayrılacaktır. Bu sorunun cevabı kırsal ve kentsel planlama biliminin uğraşı alanı olmuştur. Kırsal ve kentsel alanlarda yapılaşma alanları belirlendikten sonra ise, yeni sorun bu alanlardaki yapılaşmanın belirli kurallar altına alınması meselesi olmuştur. İmar planları ile buna ilişkin kuralları belirleyen mevzuat bu ihtiyaçtan doğmuştur. Buradaki belirli kurallar altına alınma ihtiyacının ortaya çıkışı temelde iki nedene dayanmaktadır. Yapıların yerleşme kurallarına uygun olması Yapıların kullanıcılar için güvenli olmasının sağlanması

4 Yerleşme ve Yapılaşma Yapılaşmanın belirli kurallar altına alınması, uygulama için yeterli olmamakta, aynı zamanda uygulayıcıların bu kurallara ne derecede bağlı kaldığının da denetlenmesi gerekmektedir. Bu işleme genel olarak Yapı Denetimi denilmektedir tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile, barınma hakkını, sosyal haklardan biri olarak konut hakkı başlığı altında güvence altına alınmıştır. En genel anlamıyla bu hak; bireyin sağlam, kaliteli, uygar, doğal afetlere dayanıklı ve korumalı bir yapıya sahip olmasını ifade etmektedir. Konuya ülkemiz açısından bakarsak, yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin temel konular 3194 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat ile düzenlenmiş, yapı denetimi işlemleri de bu mevzuat içerisinde yer almıştır. 4

5 Türkiye de Yapı Denetimi Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Türkiye de yapı denetimi açısından kamu yapıları ve özel yapılar ayrımı söz konusudur. 5

6 TÜRKİYE DE YAPI DENETİMİ KAMU YAPILARI ÖZEL YAPILAR 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki yapılar Ruhsata Tabi Olmayan Yapılar Ruhsatlı Yapılar 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamı dışındaki yapılar 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanuna tabi yapılar 3194 sayılı İmar Kanununa tabi yapılar Ruhsatsız Yapılar (Ruhsatsız Başlanılıp Bitirilen Yapılar- Mühendislik Hizmeti Almamıştır) 6

7 Kamu Yapılarında Yapı Denetimi Türkiye de kamu yapılarının denetimi, kendilerine inşa yetkisi veya görevi verilen kuruluşlar tarafından yürütülmektedir. Bu kuruluşlar yapı denetim hizmeti için, ya idare görevlilerinden oluşan bir yapı denetim teşkilatı görevlendirmekte ya da bu iş için hizmet satın almaktadır. Bazı kuruluşlar bu görevi inşaat yerinde bulundurduğu personel ile gerçekleştirirken, bazı kuruluşlar merkezde görevli personel ile gerçekleştirmekte, hizmet satın alan kuruluşlar ise sadece kabul işlemlerine dâhil olmaktadır. Denetim hizmetinin nasıl yürütüleceğine ilişkin mevzuat ise birbirinden farklıdır. 7

8 Özel Yapılarda Yapı Denetimi Türkiye de özel yapıların denetimi İmar Kanunu Yapı Denetimi Hakkında Kanun İlgili Yönetmelikler Doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. 8

9 3194 sayılı İmar Kanunu Açısından Yapı Denetimi 3194 sayılı İmar Kanunu; Yapıyı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler, Binayı; kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü ve insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan, hayvanların ve eşyaların korunmasına yarayan yapılar, Olarak tanımlanmıştır. 9

10 3194 sayılı İmar Kanunu Açısından Yapı Denetimi 3194 sayılı İmar Kanununun 20. maddesinde yapının; Kuruluş veya kişilerce kendilerine ait tapusu bulunan arazi, arsa veya parsellerde, Kuruluş veya kişilerce kendisine ait tapusu bulunmamakla beraber kamu kurum ve kuruluşlarının vermiş oldukları tahsis veya irtifak hakkı tesis belgeleri ile, İmar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılabileceği belirtilmiştir. 10

11 3194 sayılı İmar Kanunu Açısından Yapı Denetim 3194 sayılı İmar Kanununun yapı denetimi ile ilgili maddeleri bir arada düşünüldüğünde iki aşamalı bir denetim öngörülmüştür. İlk aşamada yapının imar ve proje açısından denetimini öngören yapı ruhsat aşaması, İkinci aşamada ise yapım aşamasındaki denetimi öngören fenni mesullüktür sistemi bir bütün olarak değerlendirildiğinde; Yasanın doğası gereği daha çok imar açısından bakıldığı, Gerek binanın inşaat ruhsatı aşamasında proje denetimi, gerekse yapımı aşamasında fenni mesul tarafından yapılacak yapım denetimi işlemlerinin idari prosedür açısından genel düzenlendiği, Bu nedenle uygulamada gerek proje, gerekse yapı denetiminin etkin ve verimli olmadığı görülmektedir. 11

12 4708 sayılı Kanuna Getiren Süreç Ülkemiz yeryüzünün en aktif deprem kuşaklarından birisinin üzerindedir, topraklarımızın %96 sı farklı oranlarda deprem tehlikesine sahip olup, nüfusumuzun % 98 i bu bölgelerde yaşamaktadır İstanbul Adalar depreminden bu yana geçen yaklaşık 120 yılda, meydana gelen depremlerde resmi rakamlara göre yaklaşık kişi hayatını kaybetmiştir. Bu durum, Anayasada verilen konut hakkının tam olarak sağlanamadığı anlamına gelmektedir. 12

13 4708 sayılı Kanuna Getiren Süreç Nüfusun hızla artması, göç olgusu, denetimsiz kentleşme ve sanayileşme, kaçak yapılaşmanın yoğunluğu ile sık çıkarılan imar afları ülkemizdeki deprem ve diğer afet risklerini her geçen gün daha da artırmıştır. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinde meydana gelen can ve mal kayıpları, denetimsiz yerleşme ve yapılaşmaların yol açabilecekleri zararları bütün açıklığı ile bir kez daha gözler önüne sermiştir. 13

14 4708 sayılı Kanuna Getiren Süreç TÜİK verilerine göre, ülkemizdeki konutların %40 ı kaçak ya da ruhsatsızdır; yapı kullanma izin belgesi baz alınırsa bu oran %67 ye çıkmaktadır. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremleri sonrasında, Türkiye de yapı güvenliğinin tespiti amacıyla yapılan çalışmalar; 15 milyon civarında olduğu tahmin edilen bina stokunun %10 unun yenilenmesi, %30 unun onarılması gerektiğini, yani konutların %40 ının oturulabilir olmadığını göstermiştir. Çözüm güvenli yapılaşmadır. Güvenli yapı; ekonomik ömrü boyunca maruz kalabileceği yatay ve düşey yükleri güvenli sınırlar içerisinde taşıyabilen yapıdır. 14

15 Yapılarımızın Güvenli Olamama Sebepleri Yapılarımız neden güvensizdir? Bu sorunun cevabını genel olarak dört ana başlık altında toplamak mümkündür. 1. Sosyal sorunlar; halkın bilinçsizliği, kentsel rant ve siyaset, göç ve kaçak yapılaşma gibi 2. Mali sorunlar; güvenli yapı maliyeti, yapı denetiminin maliyeti, mevcut yapıların güvenli hale getirilmesinin maliyeti gibi 3. İdari sorunlar; çok başlı kurumsal yapılaşma, kamusal denetim zafiyeti gibi 4. Teknik sorunlar; planlama, proje, malzeme ve imalattan kaynaklanan sorunlar gibi 15

16 Teknik Sorunlar-Planlama Kaynaklı İmar planlarında; yapı güvenliği dikkate alınmadan uygun olmayan alanların yapılaşmaya açılması ile oluşmaktadır. Depremler sonrasında yapıda meydana gelen hasarların %10 unun yerel zemin ve jeolojik koşullardan kaynaklandığı belirlenmiştir. 16

17 Teknik Sorunlar-Proje Kaynaklı Bu sorunları genel hatları ile; Projeye esas verilerin hatalı belirlenmesi Mühendislik hataları Proje denetimi Olarak gruplandırmak mümkündür. 17

18 Teknik Sorunlar-Malzeme Kaynaklı Bu sorunları genel hatları ile; Çimentodan Demirden Agregadan Beton Karma Suyundan Beton İmalatından Kaynaklanan sorunlar olarak gruplandırmak mümkündür. 18

19 Teknik Sorunlar-Uygulama Kaynaklı Bu sorunları genel hatları ile; Demir ve kalıp imalatlarından kaynaklanan sorunlar Hazır Betonun taşınmasına ilişkin sorunlar Beton dökümüne ilişkin sorunlar Taze betonun korunmasına ilişkin sorunlar Olarak gruplandırmak mümkündür. 19

20 Yapı Denetiminin Önemi 4708 sayılı Kanuna göre; Yapı Denetimi; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun, kaliteli yapı yapılması için proje ve uygulama denetimi işlemleri olduğuna göre; Proje, Malzeme ve Uygulama Kaynaklı güvenli yapılaşma sorunlarının, yapı denetimi işlemleri ile büyük oranda ortadan kaldırılma şansı bulunmaktadır. Yapı denetiminin önemi de burada ortaya çıkmaktadır. 20

21 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun Getirdiği Yapı Denetim Sistemi Türkiye de özel yapıların yapı denetimi; 1956 dan itibaren 6785 sayılı İmar Kanununa, 3194 sayılı İmar Kanununun yürürlüğe girdiği 09/11/1985 tarihinden itibaren bu Kanun hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremleri sonrasında 3194 sayılı Kanun ile yürütülen Yapı Denetiminin istenilen sonuçları vermediği bir kez daha görülerek 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun yürürlüğe konulmuştur. 21

22 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun Getirdiği Yapı Denetim Sistemi 4708 sayılı Kanun ile 3194 sayılı Kanunun öngördüğü iki denetim aşamasında da görev alacak ve münhasıran bu işi yapacak Yapı Denetim Kuruluşları getirilmiştir. Böylelikle, 13/08/2001 tarihinden itibaren 19 pilot ilde Yapı Denetim görevinin Yapı Denetim Şirketlerince gerçekleştirilmesi zorunlu hale gelmiştir. Pilot il sayısı, 4708 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak 2010/624 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 01/01/2011 tarihinden itibaren 81 e çıkarılmıştır. 22

23 4708 sayılı Kanun Uygulama Alanı İlk halinde, Kanun; İnşa edilecek tüm yapıların denetimini kapsamakla beraber Kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları veya yaptıracakları yapılar Ruhsata tabi olmayan yapılar Kanun kapsamına alınmamıştır. 23

24 4708 sayılı Kanun Uygulama Alanı Daha sonra; 30/06/2004 tarihli ve 5205 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile Tek parselde, bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam ikiyüz metrekareyi geçmeyen müstakil nispeten küçük yapılar 4708 sayılı Kanun kapsamından çıkarılmıştır. 24

25 4708 sayılı Kanun Uygulama Alanı Anayasa Mahkemesinin 2010/75 Esas, 2011/150 Karar Sayılı, 03/11/2011 tarihli kararı ile 4708 sayılı Kanunun 1. maddesinde 30/06/2004 tarihli ve 5205 sayılı Kanunla yapılan değişiklik iptal edilmiş ve 4708 sayılı Kanun kapsamında ilk hale geri dönülmüştür. 25

26 4708 sayılı Kanun Uygulama Alanı Son olarak; 08/08/2011 tarihli ve 648 sayılı KHK nin 24 üncü maddesi ile Entegre tesis niteliğinde olmayan tarım ve hayvancılık amaçlı yapı ve tesisler ve Köy yerleşik alanlarında veya Belediye ve mücavir alan sınırları içinde olmayan iskân dışı alanlarda veya Nüfusu 5000 in altında olan belediyelerin belediye ve mücavir alan sınırları içinde, Olan ve bodrum katı ve çatı arası dışında en çok iki katlı ve yalnızca bir bodrum katın inşaat alanı hesaba katılmaksızın toplam inşaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen konut yapıları ile bunların kömürlük, otopark, depo gibi müştemilatı da istisna kapsamına alınmıştır. 26

27 4708 sayılı Kanun Uygulama Alanı Ancak bu değişiklik de Anayasa Mahkemesinin 2011/106 Esas Sayılı Kararı ile iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesinin bu kararının Resmi Gazetede ilan edilmesinden 6 ay sonra 4708 sayılı Kanun kapsamında ilk hale geri dönülecek, yani; İnşa edilecek tüm yapıların denetimi 4708 sayılı Kanun kapsamında olmakla beraber Kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları veya yaptıracakları yapılar ile Ruhsata tabi olmayan yapılar, Kanun kapsamı dışında olacaktır. 27

28 4708 sayılı Kanun Yapı Denetimin Unsurları 4708 sayılı Kanunun getirdiği yapı denetim sisteminin en önemli unsuru olan yapı denetim kuruluşları, imar mevzuatında yer alan fenni mesulün yerine ikame edilmiş ve kanun kapsamındaki yapıların bu kuruluşların denetimi altında inşa edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu sistemin diğer unsurları laboratuvarlar, yapı denetim komisyonları, yapı denetim kuruluşunun teknik personeli, yapı müteahhidi, şantiye şefi, proje müellifi, yapı sahibi ve ilgili idaredir. 28

29 Yapı Denetim Kuruluşu 4708 sayılı Kanunda yapı denetim kuruluşu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişi olarak tanımlanmıştır sayılı Kanun uyarınca, yapı denetim kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları ortağı olabilecek mimar veya mühendisler, 05/02/2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde, mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi ve elektrik mühendisleri olarak belirlenmiştir. 29

30 Yapı Denetim Kuruluşu Yetki Sınırları Yapı Denetim Kuruluşunun denetleyebileceği toplam yapı inşaat alanı m2 olarak belirlenmiş, aynı alanda, aynı proje dâhilinde, toplam inşaat alanının m2 nin üzerinde olması durumunda ise bu sınırın aranmayacağı hükme bağlanmıştır. Merkez Yapı Denetim Komisyonunca Kanunun uygulandığı her il için o ilde faaliyet gösterebilecek yapı denetim kuruluşu sayısı hesap edilir. Bu sayı hesap tarihi itibariyle o ilde her yıl için Türkiye İstatistik Kurumundan temin edilen bir önceki yıl sonuna ait nüfus istatistiklerinin e bölünmesi ile elde edilir. Ancak bu sayının, toplam denetlenen inşaat alanının kuruluş yetki sınırı olan m2 ye bölünmesi ile elde edilen sonucun %10 oranında artırılması ile belirlenen sayıdan az çıkması halinde, o ilde faaliyet gösterecek kuruluş sayısı toplam denetlenen inşaat alanına göre belirlenir. Küsuratlar bir üst sayıya tamamlanır. İldeki kuruluş sayısının; faaliyetin durdurulması cezası alınmış olmasından dolayı eksilmesi halinde, ildeki kuruluş sayısını belirlenen sayıya tamamlamak üzere yedekte bekleyen kuruluşlar yapı denetim izin belgesi almak için sırasıyla davet edilir. Yedekte bekleyen kuruluş yoksa yeni kuruluşa izin belgesi verilir. 30

31 Yapı Denetim Kuruluşu Yetki Sınırları Bir il için belirlenen yapı denetim kuruluşu sayısı o ilde faaliyet gösteren kuruluş sayısından fazla ise izin belgesi için yapılan başvurular, Merkez Yapı Denetim Komisyonunca değerlendirmeye alınır. Aksi hâlde, başvurular her il için sıraya konulmak suretiyle üçüncü fıkraya göre belirlenen kuruluş sayısının uygun olmasına kadar bekletilir. Belirtilen durumlar dışında, o il dâhilinde yeni yapı denetim kuruluşuna izin belgesi verilmez. 31

32 Yapı Denetim Kuruluşu Kuruluşu 4708 sayılı Kanun gereğince, Yapı Denetim Kuruluşları denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları istihdam ederler. Bir yapı denetim kuruluşunda, asgari olarak; 1 adet proje ve uygulama denetçisi mimar, 1 adet proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi, 1 adet uygulama denetçisi inşaat mühendisi, 1 adet proje ve uygulama denetçisi makine mühendisi 1 adet proje ve uygulama denetçisi elektrik mühendisi İstihdam edilmesi gerekmektedir. 32

33 Yapı Denetim Kuruluşu (4708/1) Yapı denetim kuruluşları; eylem ve işlemlerinden dolayı 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler. Yapı sahibi ve idareye karşı sorumludurlar (3194/28). Yapı Denetim Kuruluşunun; 4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanunun 2. maddesi ile diğer maddelerinde ve 3194 sayılı İmar Kanununda tanımlı görevleri YDK Görevleri Diğer.pptx ile bu görevleri yerine getirme sorumluluğu vardır sayılı Kanunda sayılı görevlerin içeriği Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 5. maddesinde açıklanmıştır. 33

34 Yapı Denetim Kuruluşunun İdari Sorumlulukları Yapı Denetim Kuruluşlarından (4708/8) 4708 sayılı Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmediği anlaşılanların, Denetim faaliyeti dışında başka ticarî faaliyette bulunanların, Görevden ayrılması veya mimar ve/veya mühendislerinden birinin, herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde; durumu gerekçeleri ile birlikte en geç altı iş günü içinde yazılı olarak Bakanlığa ve ilgili idareye bildirmeyenlerin, Denetim faaliyeti, yapı denetim komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmî Gazetede ilan edilir. Faaliyeti üç defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi Bakanlıkça iptal edilir. Yapı denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşılması hâlinde, izin belgesi derhal iptal edilir (4708/9). 34

35 Yapı Denetim Kuruluşunun İdari Sorumlulukları Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının Yapı Denetim Kuruluşuna; Yapının mülkiyet durumuna, Bulunduğu alanın özelliğine, Durumuna (Seviyesine), Niteliğine ve sınıfına, Yerleşmeye ve çevreye etkisine, Can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine, Aykırılığın büyüklüğüne, Göre, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde öngörülen idari para cezaları uygulanır sayılı Kanunun, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan Yapı Denetim Kuruluşuna, ilgisine göre aynı Kanunun 42. maddesinde belirtilen idari para cezaları uygulanır. 35

36 Yapı Denetim Kuruluşunun Mali Sorumlulukları Yapı Denetim Kuruluşunun yapı hasarı sorumluluğu; 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi gereğince, yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından, dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı kusuru oranında, yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden, dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıl süreyle sorumludur. Yapı Denetim kuruluşu; parsel dışında meydana gelebilecek ve yapıda hasar oluşturabilecek yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskını gibi durumları yapı sahibine yazılı olarak bildirip, önlem alınmasını istemediği takdirde oluşacak yapı hasarından sorumludur (4708/3). 36

37 Yapı Denetim Kuruluşu Ortakları ve Yöneticileri Mali Sorumlulukları Yapı Denetim Kuruluşu yöneticileri ve ortakları 4708 sayılı Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur (4708/3). Cezai Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun 9. maddesi (4708/9) Görevi kötüye kullanma Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Yapı Denetim Kuruluşu Ortak ve Yöneticileri; Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası Resmi belgede sahtecilik 4708 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi gösteren veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen Yapı Denetim Kuruluşu Ortak ve Yöneticileri, Yaptırım; Türk Ceza Kanununun ilgili hükümlerine göre hapis cezası (5237/204). 37

38 Yapı Denetim Komisyonları ve Görevleri Bu Kanunun uygulanması ile ilgili Bakanlık iş ve işlemlerinin yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlık merkezinde Merkez Yapı Denetim Komisyonu ve illerde İl Yapı Denetim Komisyonları kurulur. İl Yapı Denetim Komisyonları, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verilmesi hariç Kanunda belirtilen diğer görevleri yapar. Merkez Yapı Denetim Komisyonu, konu ile ilgili Bakanlık personeli arasından, biri başkan olmak üzere Bakanlıkça görevlendirilecek toplam yedi üyeden oluşur ve Bakanlıkça uygun görülen birimin bünyesinde faaliyetlerini yürütür. Bakanlık; gerek görülen konular hakkında çalışmada bulunmak üzere, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile meslek ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerini Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde Komisyonda görevlendirebilir. İl Yapı Denetim Komisyonu, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün teklifi üzerine, biri başkan olmak üzere Merkez Yapı Denetim Komisyonunca görevlendirilecek toplam beş üyeden oluşur. 38

39 Sistemin Uygulanmasında Teknik Personel 4708 sayılı Kanun uygulamasında görev alan teknik personel; Denetçi mimar ve mühendisler Yardımcı kontrol elemanları Proje müellifleri Laboratuvar personeli olarak sınıflandırılmıştır. 39

40 Denetçi Mimar ve Mühendisler (4708/1) Denetçi mimar ve mühendis olmak için, mesleğinde fiilen en az beş yıl çalışmış olmak, Proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisi için beş yıllık fiili meslek süresinin en az üç yılında proje hazırlanması ya da incelenmesi konularında fiilen görev yapmak, Laboratuvar denetçisi mühendisler için ise beş yıllık fiili meslek süresinin en az üç yılı ilgili alanda olmak üzere laboratuvarda çalışmış olmak, gerekmektedir. Yapı denetim kuruluşlarında görev alan; Proje ve uygulama denetçisi mimarın yetki sınırı m2, Proje ve uygulama denetçisi inşaat mühendisinin yetki sınırı m2, Uygulama denetçisi inşaat mühendisinin yetki sınırı m2, Proje ve uygulama denetçisi makine mühendisinin yetki sınırı m2, Proje ve uygulama denetçisi elektrik mühendisinin yetki sınırı m2, Olarak belirlenmiştir. 40

41 Denetçi Mimar ve Mühendisler Denetçi Mimar ve Mühendisler; eylem ve işlemlerinden dolayı 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler (4708/9). Denetçi Mimar ve Mühendislerin Görevleri Yapı Denetim Kuruluşunun 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinde sayılı görevlerini yerine getirmediğinin tespit edilmesi halinde, buna neden olan denetçi mimar ve mühendisler de kendilerine verilen sorumluluğu yerine getirmemiş olurlar. Denetçi Mimar ve Mühendislerin görev ve sorumlulukları, ihtisas alanları da dikkate alınarak Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 6. maddesinde tanımlanmıştır. 41

42 Denetçi Mimar ve Mühendislerin Görevleri Denetçi Mimar ve Mühendislerin; denetim faaliyeti süresince başkaca meslekî ve inşaat işleri ile ilgili ticarî faaliyette bulunmaları yasaktır (4708/3). Denetçi Mimar ve Mühendisler; uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadırlar (3194/28). Denetçi Mimar ve Mühendislerin istifası halinde, istifa tarihinden önce yapılan işlere dair sorumluluğu devam eder. Yeni atanan Denetçi Mimar ve Mühendis, daha önce yapılan işlerin denetlenmesinden ve eksiklik ve hata var ise giderilmesini sağlamaktan ve bildirimde bulunmaktan da sorumludur (3194/28). 42

43 Denetçi Mimar ve Mühendislerin İdari Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun 8. maddesi (4708/8) Geçici Durdurmaya neden olanlar Yaptırım; Denetim faaliyetinin bir yıla kadar durdurulması Bu süre içinde hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaması 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi Mükellefiyetini yerine getirmeyenler 3194 sayılı Kanunun, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davrananlara ilgisine göre Yaptırım; Para cezası 43

44 Denetçi Mimar ve Mühendislerin İdari Sorumlulukları 6235 sayılı Kanunun 26. maddesi (6235/26) Meslekle ilgili işlerde, gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara yol açan ya da kabullendiği anlaşmalara uymayan ya da meslek onurunu bozan Yaptırım; Yazılı uyarma, Kanunda belirtilen hafif para cezası, Kanunda belirlenen ağır para cezası, On beş günden, altı aya kadar serbest meslek uygulamasından uzaklaştırma, Odadan çıkarma ya da üye olma zorunluluğu bulunmayanlar için meslekten men, 44

45 Denetçi Mimar ve Mühendislerin Mali Sorumlulukları Denetçi Mimar ve Mühendislerin yapı hasarı sorumluluğu; 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi gereğince, yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından, dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı kusuru oranında, yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden, dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıl süreyle sorumludur sayılı Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur. 45

46 Denetçi Mimar ve Mühendislerin Cezai Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun 9. maddesi (4708/9). Görevi kötüye kullanma Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Yapı Denetim Kuruluşu Denetçi Mimar ve Mühendisleri; Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası Resmi belgede sahtecilik 4708 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi gösteren veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen Yapı Denetim Kuruluşu Denetçi Mimar ve Mühendisleri; Yaptırım; Türk Ceza Kanununun ilgili hükümlerine göre hapis cezası (5237/204). 46

47 Kontrol ve Yardımcı Kontrol Elemanları (4708/1) Yapı denetim kuruluşunun istihdam ettiği kontrol ve yardımcı kontrol elemanlarının görev ve sorumlulukları, ihtisas alanları da dikkate alınarak Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 6. maddesinde tanımlanmıştır. Yapı Denetim Kuruluşunun 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinde sayılı görevlerini yerine getirmediğinin tespit edilmesi halinde, buna neden olan kontrol ve yardımcı kontrol elemanları da kendilerine verilen sorumluluğu yerine getirmemiş olurlar. 47

48 Kontrol ve Yardımcı Kontrol Elemanları Yetki sınırları; İnşaat Mühendisi ve Mimar için m2, Makine Mühendisi için m2, Elektrik Mühendisi için m2, İnşaat, Makine ve Elektrik Teknik Öğretmeni için m2, İnşaat, Makine ve Elektrik Teknikeri için m2, İnşaat, Makine ve Elektrik Teknisyeni için m2, Olarak belirlenmiştir. 48

49 Kontrol Elemanlarının Sorumlulukları (1) Mimar-Mühendis İdari sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 8. maddesi (4708/8); Geçici Durdurmaya neden olanlar Yaptırım; Denetim faaliyetinin bir yıla kadar durdurulması Bu süre içinde hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaması 49

50 Kontrol Elemanlarının Sorumlulukları (2) Mimar-Mühendis İdari sorumluluk 6235 sayılı Kanunun 26. maddesi (6235/26). Meslekle ilgili işlerde, gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara yol açan ya da kabullendiği anlaşmalara uymayan ya da meslek onurunu bozan Yaptırım; Yazılı uyarma, Kanunda belirtilen hafif para cezası, Kanunda belirlenen ağır para cezası, On beş günden, altı aya kadar serbest meslek uygulamasından uzaklaştırma, Odadan çıkarma ya da üye olma zorunluluğu bulunmayanlar için meslekten men, 50

51 Kontrol Elemanlarının Sorumlulukları (3) Mimar-Mühendis Cezai Sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 9. maddesi (4708/9) Görevi kötüye kullanma Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Yapı Denetim Kuruluşu Kontrol Elemanı Mimar ve Mühendisleri; Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası Resmi belgede sahtecilik 4708 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi gösteren veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen Yapı Denetim Kuruluşu Kontrol Elemanı Mimar ve Mühendisleri; Yaptırım; Türk Ceza Kanununun ilgili hükümlerine göre hapis cezası (5237/204). 51

52 Proje Müellifleri (4708/1) Proje Müellifleri, işlerini 3194 sayılı Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak gerçekleştirmekten sorumludur (3194/28). Proje Müelliflerinin görev ve sorumlulukları, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 7. maddesinde tanımlanmıştır. 52

53 Proje Müellifleri İdari sorumlulukları Bu sorumluluklarını yerine getirmeyen Proje Müelliflerine, ilgisine göre 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde belirtilen idari para cezaları uygulanır sayılı Kanunun 26. maddesi (6235/26). Meslekle ilgili işlerde, gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara yol açan ya da kabullendiği anlaşmalara uymayan ya da meslek onurunu bozan Yaptırım; Yazılı uyarma, Kanunda belirtilen hafif para cezası, Kanunda belirlenen ağır para cezası, On beş günden, altı aya kadar serbest meslek uygulamasından uzaklaştırma, Odadan çıkarma ya da üye olma zorunluluğu bulunmayanlar için meslekten men, 53

54 Proje Müellifleri Mali Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi Yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı kusuru oranında, yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıl süreyle sorumludur sayılı Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur. Cezai Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Proje Müellifi gerçek kişiler; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (4708/9). 54

55 Laboratuvarlar (4708/1) Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Eki Laboratuar İzni Onay Talimatının 8, 9 ve 10. maddelerinde, sırasıyla Laboratuvarlar genel yükümlülükleri, genel sorumlulukları ile kişi, kuruluş ve üçüncü kişilere karşı sorumlulukları belirlenmiştir. 55

56 Laboratuvarlar Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği Eki Laboratuar İzni Onay Talimatının 8, 9 ve 10. maddelerinde, sırasıyla Laboratuvar genel yükümlülükleri, genel sorumlulukları ile kişi, kuruluş ve üçüncü kişilere karşı sorumlulukları belirlenmiştir. Laboratuvar İzni Onay Talimatının 12. maddesi gereğince Laboratuvarın; Personel, tesis, makine-teçhizat ve kalite kontrol sistem ve imkanlarında olumsuz yönde bir değişim olduğunun, Deneylerini belirlenen teknik kritere uygun olmayarak gerçekleştirdiğinin, Talimat ile sözleşmenin diğer hükümlerine aykırı hareket ettiğinin, Tespiti halinde, Yapı Denetim Komisyonu, gerekli düzenlemeyi sağlamak amacıyla Uyarma, Nakdi Ceza ve Belge Kullanma Hakkının Askıya Alınması uygulamalarını sırasıyla veya aykırılığın önem derecesine göre herhangi birinden başlayarak tatbik edecektir. 56

57 Laboratuvar Görevlileri (4708/1) İdari Sorumluluk; Laboratuvar hakkında, Belge Kullanma Hakkının Askıya Alınması uygulaması yapılması durumunda, buna neden olan Laboratuvar Denetçisi ise onun imza yetkisinin iptali söz konusu olur. İdari Sorumluluk 6235 sayılı Kanunun 26. maddesi (6235/26). Meslekle ilgili işlerde, gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara yol açan ya da kabullendiği anlaşmalara uymayan ya da meslek onurunu bozan Yaptırım; Yazılı uyarma, Kanunda belirtilen hafif para cezası, Kanunda belirlenen ağır para cezası, On beş günden, altı aya kadar serbest meslek uygulamasından uzaklaştırma, Odadan çıkarma ya da üye olma zorunluluğu bulunmayanlar için meslekten men, 57

58 Laboratuvar Görevlileri Mali Sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi Yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı kusuru oranında, yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıl süreyle sorumludur sayılı Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur. 58

59 Laboratuvar Görevlileri Cezai Sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 9. maddesi (4708/9) Görevi kötüye kullanma Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Laboratuvar Görevlileri; Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis cezası Resmi belgede sahtecilik 4708 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yapmaları gereken denetimi yapmadıkları hâlde yapmış gibi gösteren veya yapmalarına rağmen gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen Laboratuvar Görevlileri; Yaptırım; Türk Ceza Kanununun ilgili hükümlerine göre hapis cezası (5237/204). 59

60 Yapı Sahipleri Yapı Sahipleri; Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir. Yapı Sahiplerinin görev ve sorumlukları, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 8. maddesinde tanımlanmıştır. Yapı sahibinin; Bir Yapı Denetim Kuruluşu ile yapı denetim hizmet sözleşmesi akdetmek (4708/5) Yapı denetim hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere uymak (4708/5) Yapı Denetim Kuruluşunun geçici yasaklama veya belge iptali söz konusu olduğunda, yapım faaliyetine devam edebilmek için başka bir yapı denetim kuruluşunu görevlendirmek (4708/8) Görevleri vardır. 60

61 Yapı Sahipleri İdari Sorumlulukları 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının Yapı Denetim Kuruluşuna; Yapının mülkiyet durumuna, Bulunduğu alanın özelliğine, Durumuna, Niteliğine ve sınıfına, Yerleşmeye ve çevreye etkisine, Can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine Aykırılığın büyüklüğüne, Göre, Yaptırım; Para cezası 61

62 Yapı Sahipleri İdari Sorumluluk 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi 3194 sayılı Kanununun, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan Yapı Sahibine, ilgisine göre, Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği veya edeceği ilgili idare veya mahkeme kararı ile tespit olunan yapıların sahiplerine, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre içinde takviyede bulunmamaları veya bu yapıları yıkmamaları halinde Yaptırım; Para cezası 62

63 Yapı Sahipleri Mali Sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi (4708/3). Yapıda, yapı kullanma izni alındıktan sonra, ilgili idareden izin alınmadan yapılacak esaslı tadilattan doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan yapı sahibi sorumludur. Yapı denetim kuruluşunun; yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlemi alınmayan, parsel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması, çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskınından doğan hasarlardan yapı sahibi sorumludur. 63

64 Yapı Sahipleri Cezai Sorumluluk 5237 sayılı Kanunun 203. maddesi Mühür Fekki Yapı Tatil Tutanağı düzenlenmesi ve yapının mühürlenmesi sonrasında, inşaata devam etmesi durumunda Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis, adli para cezası 5237 sayılı Kanunun 184. maddesi İmar Kirliliğine Neden Olma Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yaptıran Yaptırım; bir yıldan beş yıla kadar hapis Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yaptırdığı binayı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde, yapı sahibi hakkında kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar. 64

65 Yapı Müteahhitleri (4708/1) Yapı Müteahhitleri işlerini 3194 sayılı Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak gerçekleştirmekten sorumludur (3194/28). Yapı Müteahhitlerinin görev ve sorumlulukları, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 9. maddesinde tanımlanmıştır. Görevleri 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi (3194/28) İşlerini 3194 sayılı Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak gerçekleştirmekten sorumludur Yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte 3194 sayılı Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Yapı müteahhitleri, ilgili Yapı Denetim Kuruluşu görevlileri olmaksızın inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramaz. Bakanlıktan veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş idareden yetki belgesi almaksızın, inşaat ve tesisat dahil yapım işlerinin müteahhitliği üstlenilemez. 65

66 Yapı Müteahhitleri İdari Sorumlulukları 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi (3194/42) Yapım işinin, ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve ilgili idaresince verilen bir aylık süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl, Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalatın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl, Bakanlıkça olumsuz kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl, Yapı müteahhidinin, yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi ve diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi hallerinde yetki belgesi bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal edilir ve bunlara sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki belgesi düzenlenmez. Yetki belgesi iptal edilen yapı müteahhidi yeni yetki belgesi düzenleninceye kadar yeni iş üstlenemez, ancak mevcut işlerini tamamlar. Yaptırım, Yetki belgesinin geçici iptali 66

67 67 Yapı Müteahhitleri İdari sorumlulukları 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının Yapı Müteahhidine; Yapının mülkiyet durumuna, Bulunduğu alanın özelliğine, Durumuna, Niteliğine ve sınıfına, Yerleşmeye ve çevreye etkisine, Can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine Aykırılığın büyüklüğüne, Göre, 3194 sayılı Kanununun, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan Yapı Müteahhidine, ilgisine göre, Yaptırım; Para cezası

68 Yapı Müteahhitleri Mali Sorumlulukları 4708 sayılı Kanunun 3. maddesi Yapının ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye karşı kusuru oranında, yapı kullanma izninin alındığı tarihten itibaren yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıl süreyle sorumludur sayılı Kanunun uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur. 68

69 Yapı Müteahhitleri Cezai Sorumluluk 4708 sayılı Kanunun 9. maddesi (4708/9) Görevi Kötüye Kullanma 4708 sayılı Kanunun uygulanması sırasında, icraî veya ihmalî davranışıyla görevini kötüye kullanan Yapı Müteahhitleri; Yaptırım, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası 5237 sayılı Kanunun 203. maddesi Mühür Fekki Yapı Tatil Tutanağı düzenlenmesi ve yapının mühürlenmesi sonrasında, inşaata devam etmesi durumunda Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis, adli para cezası 69

70 Şantiye Şefleri (4708/1) Görevleri 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi (3194/28) Şantiye Şefleri işlerini 3194 sayılı Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak gerçekleştirmekten sorumludur Şantiye şefleri; yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte 3194 sayılı Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Şantiye şefleri, ilgili Yapı Denetim Kuruluşu görevlileri olmaksızın inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramazlar. Şantiye Şefinin görev ve sorumlulukları Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 9. maddesinde tanımlanmıştır. 70

71 Şantiye Şefleri İdari sorumluluk 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi 3194 sayılı Kanununun, 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerinde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan Şantiye Şefi, ilgisine göre, Yaptırım; Para cezası 6235 sayılı Kanunun 26. maddesi (6235/26) Meslekle ilgili işlerde, gerek kasten ve gerekse ihmal göstermek suretiyle zarara yol açan ya da kabullendiği anlaşmalara uymayan ya da meslek onurunu bozan Yaptırım; Yazılı uyarma, Kanunda belirtilen hafif para cezası, Kanunda belirlenen ağır para cezası, On beş günden, altı aya kadar serbest meslek uygulamasından uzaklaştırma, Odadan çıkarma ya da üye olma zorunluluğu bulunmayanlar için meslekten men, 71

72 Şantiye Şefleri Cezai Sorumluluk 5237 sayılı Kanunun 203. maddesi Mühür Fekki Yapı Tatil Tutanağı düzenlenmesi ve yapının mühürlenmesi sonrasında, inşaata devam etmesi durumunda Yaptırım; altı aydan üç yıla kadar hapis, adli para cezası 5237 sayılı Kanunun 184. maddesi İmar Kirliliğine Neden Olma Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yaptıran Yaptırım; bir yıldan beş yıla kadar hapis 72

73 İlgili İdare İlgili İdare; Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeler, bu alanlar dışında kalan alanlarda valilikler ve yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip diğer idarelerdir. İlgili İdarenin; 3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinde, Müelliflerin, fenni mesul mimar ve mühendislerin, yapı müteahhitlerinin, şantiye şefi mimar ve mühendislerin, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen cezaları ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarını, kendi kayıtlarına işlenmek ve ilgili mevzuata göre cezai işlem yapılmak üzere, üyesi bulundukları meslek odasına ve Bakanlığa bildirme Yapıya ilişkin bilgileri, etüt ve proje müelliflerinin, fenni mesullerin, yapı müteahhitlerinin ve şantiye şefi mimar veya mühendisin üyesi bulunduğu meslek odasına, üyelik kayıtlarına işlenmek üzere bildirme 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde, İmar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde belirtilen idari müeyyideler uygulanır. Yetki belgeli yapı müteahhidi olmaksızın başlanılan yapının ruhsatını iptal etmek ve yapıyı mühürlemek 73

74 İlgili İdare İlgili İdarenin; 4708 sayılı Kanunun 6. maddesinde Yapı denetim kuruluşunun görevden ayrılması veya mimar ve/veya mühendislerinden birinin, herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapı denetim kuruluşu durumlarında; yapı sahibince, yeniden yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe veya yapı denetim kuruluşunca, ayrılan mimar ve/veya mühendislerin yerine yenisi işe başlatılmadıkça yapının devamına izin vermeme 4708 sayılı Kanunun 8. maddesinde Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim kuruluşu hakkındaki kararın kendisine bildirilmesini müteakip, bu kuruluşun denetimini üstlendiği yapıların devamına izin vermeme Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin 4. maddesinde tanımlı, Görevleri vardır. 74

75 İlgili İdarenin Sorumlulukları İlgili mevzuata aykırılık ve/veya usulsüzlüğün tespit edilmesi durumunda; 3194 sayılı İmar Kanunu ile 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda sayılı bu görevlerini yerine getirmesi için İlgili İdareye bildirimde bulunulması. İlgili İdarenin, Kanun ve ilgili mevzuat ile belirlenen görevlerini tam ve zamanında yerine getirmemesi halinde; İlgili İdare hakkında gerekli işlemlerin yapılması için Bağlı olduğu Kuruma bildirimde bulunulması. 75

76 Yapı Denetim Hizmeti Hizmet Bedeli Yapı denetimi hizmeti için yapı denetim kuruluşuna ödenecek hizmet bedeli, yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilir. Bu bedelin, 4708 sayılı Kanunun ilk halinde yapı yaklaşık maliyetinin %3 ünden az olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Sonrasında, 648 sayılı KHK ile 4708 sayılı Kanunun 5. maddesinde yapılan değişiklikle yapı denetim hizmet bedelinin yapı yaklaşık maliyetinin % 1,5 inden az olamayacağı hükmü getirilmiştir. Ancak, Anayasa Mahkemesinin 2012/106 sayılı Kararı ile 4708 sayılı Kanunun Yapı Denetim Hizmet Bedelinin tespitine ilişkin 5. maddesinde 648 sayılı KHK ile yapılan bu değişiklik iptal edilmiş olup ve bu kararın Resmi Gazetede yayımlanmasının ardından eski duruma dönülmüş olacaktır. 76

77 Yapı Denetim Hizmeti Hizmet Bedeli Yapı denetim kuruluşu, yapı sahibinden başka bir ad altında, ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz. Yapı denetim hizmet bedeli, yapı denetim kuruluşlarının hizmet bedellerinin ödenmesinde kullanılmak üzere yapı sahibince il muhasebe birimlerinde açılacak emanet nitelikli hesaba yatırılır. Yatırılan tutarların % 3 ü ruhsatı veren idarenin, % 3 ü Bakanlık bünyesinde bulunan döner sermaye işletmesinin hesabına aktarılır. 77

78 sayılı Kanun Uygulamasının Denetimi 4708 sayılı Kanunun 10. maddesi Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasında yapı denetim kuruluşlarının işlem ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir. 26/02/2011 tarihine kadar Bakanlık Makamı Oluru üzerine Teftiş Kurulu Başkanlığınca İnceleme Rutin İnceleme söz konusu değil 26/02/ /08/2011 İl Müdürlüğünce görevlendirilen teknik heyetlerce inceleme yapılması, rutin veya şikayet üzerine Merkez komisyonunca karar alınması 17/08/2011 sonrası İl Müdürlüğünce görevlendirilen teknik heyetlerce inceleme yapılması, rutin veya şikayet üzerine İl komisyonunca karar alınması

79 Yapı Denetimi Kuruluşları İşlem ve Faaliyetleri İl Müdürlüğüne ihbar veya şikayet ulaşması halinde, İl Müdürlüğünce re sen yapılacak denetimlerde, Bir takvim yılı içinde yapılacak; en az iki kez büro ve altı kez şantiye denetimi sırasında (12/09/2011 tarihli ve 6404 sayılı Genelge), Herhangi bir başka nedenle (seviye tespiti gerektiren nedenler v.b), İncelemeye konu olabilir. 79

80 Yapı Denetim Kuruluşları Faaliyetlerinin Denetim Aşamaları Teknik İnceleme Raporları hazırlanması ve gereği için İl Yapı Denetim Komisyonuna gönderilmesi Komisyonun, bu raporlarda eksiklik tespit etmesi durumunda, bunun giderilmesi için iade etmesi Eksikliklerin, raporu hazırlayanlar tarafından 15 gün içinde giderilmesi ve yeniden komisyona iletilmesi Komisyonun, raporu karara bağlaması Komisyon Kararı sonrası yapılacak işlemler Bakanlık Makamı Oluru Yasaklama İşlemleri Suç Duyurusu İşlemleri Diğer Bildirimler 80

81 Teknik İnceleme Öncesi İnceleme Raporlarının, Her yapı denetim kuruluşu için Denetlenen her bir iş için Ayrı düzenlenmesi, bunun için; Yapıya İlişkin Bilgi Formlarının (YİBF) esas alınması Sonrasında, incelemeye konu yapının, 4708 sayılı Kanun Kapsamına girip girmediği hususunun belirlenmesi Gerekmektedir. Konu inşaatın; 4708 sayılı Kanun kapsamında olmadığının tespit edilmesi halinde, dosyanın gereği için ilgili idareye gönderilmesi sayılı Kanun kapsamında olduğunun tespit edilmesi halinde, incelemeye devam edilmesi. 81

82 Teknik İnceleme Raporları Kapsamı (Tebliğ) 1. Yapıya ilişkin genel bilgilerin verilmesi 2. Yapının proje ve yapım safahatındaki tarihsel sürecin anlatılması 3. Yapı mahallinde yapılan inceleme ve tespitlerin anlatılması 4. Yapı denetim görevinin, ilgili mevzuata uygun olarak yerine getirilmesinde usulsüzlük ve/veya aykırılık tespit edilmesi halinde, buna ilişkin değerlendirmelerin yapılması. 82

83 83 Teknik İnceleme Raporları Hazırlarken

84 1. Yapıya İlişkin Genel Bilgilerin Verilmesi Yapıya ilişkin; İl İlçe İdare Adı Pafta No Ada No Parsel No YİBF No Yapı Denetim Şirketi Dosya No Yapı Denetim Şirketi Adı Varsa diğer Yapı Denetim Kuruluşu Bilgileri verilerek konu yapının tanıtılması. 84

85 2. Yapının Proje ve Yapım Safahatındaki Tarihsel Sürecin Anlatılması Tarih sıralaması yapılarak; Mal Sahibine, Tapu Senedine İmar Durumuna Yapı Denetim Hizmet Sözleşmesine, Yapıya İlişkin Bilgi Formuna, Yapı Denetim Şirketi yetkilileri ve görevlilerine, Yapı Denetim Kuruluşunca Yapı Ruhsatı Öncesinde Yapılan İşlemlere, Yapı Ruhsat veya Ruhsatlarına, 85

86 86 Yapı Müteahhidine ve Şantiye Şefine, İşyeri Teslim Tutanağına, Hakediş Raporlarına ve eklerine, Seviye Tespit Tutanaklarına, Yıl Sonu Tespit Tutanaklarına, İş Bitirme Tutanağına, Yapı Kullanma İznine, Varsa Yapı Güvenliği Raporuna, Varsa Yapı Tatil Tutanaklarına, Varsa İlgili İdare uygulamalarına, İlişkin bilgiler verilmesi.

87 3. Yapı Mahalline Gidilmeden Önce Yapılan İnceleme ve Tespitlerin Anlatılması Yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel etüt raporlarının, Uygulama projeleri ve hesaplarının, Düzenlenen hakediş raporları ile eki belgelerin, Kullanılan malzemeler ve imalatla ilgili deney raporlarının, İlgili mevzuata uygunluğunun kontrol edilmesi ve sonrasında yapılan tespitlerin belgeleri ile birlikte anlatılması. 87

88 4. Yapı Mahallinde Yapılan İnceleme ve Tespitlerin Anlatılması Ruhsat eki; Mimari Projeleri Statik-Betonarme Projeleri Elektrik Projeleri Isı Yalıtım Projeleri Sıhhi Tesisat Projeleri Kalorifer Tesisatı Projeleri Asansör Projeleri Yangın Tesisatı Projeleri Çevre ve Peyzaj Projeleri Esas alınarak, yerindeki uygulamanın bu projeler ve ilgili mevzuat açısından kontrol edilmesi, Kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunun kontrol edilmesi, ve sonrasında yapılan tespitlerin belgeleri ile birlikte anlatılması. 88

89 5. Yapı denetim görevinin yerine getirilmesinde usulsüzlük ve/veya aykırılık tespit edilmesi halinde Öncelikle; usulsüzlük ve/veya aykırılığa ilişkin objektif deliller elde edilmiş mi? Yoksa iddiada bulunulamaz Varsa; Deliller sıra numarası verilerek rapor ekine konulur Usulsüzlük ve/veya Aykırılığın ilk olarak kim tarafından ve nasıl tespit edildiği belirtilir Usulsüzlük ve/veya Aykırılığın mahiyeti ve niteliği belirlenir ve tespite ilişkin fotoğraflar ile gösterilir Usulsüzlük ve/veya aykırılığa ilişkin yapım sürecinin gerçekleştiği dönem belgeleri ile birlikte belirlenir 89

90 5. Yapı denetim görevinin yerine getirilmesinde usulsüzlük ve/veya aykırılık tespit edilmesi halinde Usulsüzlük ve/veya aykırılık kimin sorumluluk alanındadır belirlenmesi? Titiz bir çalışma ile sorumluluğu bulunan mimar ve mühendislerin açıkça tespit edilmesi gerekir. Bunun için, Yapı Denetim sisteminde görevli unsurlara başta 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ile 3194 sayılı İmar Kanunu olmak üzere çeşitli Kanunlarda verilen görev ve sorumlulukların göz önünde bulundurulması gerekir. 90