BÖLÜM TERÖRİZM İÇİNDEKİLER HEDEFLER HİZBULLAH TERÖR ÖRGÜTÜ

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER HİZBULLAH TERÖR ÖRGÜTÜ Hizbullah Terör Örgütünün Tarihi Hizbullah Terör Örgütünün Örgüt Profili Hizbullah Terör Örgütünün Silahlı Militan Profili TERÖRİZM Bu üniteyi çalıştıktan sonra Hizbullah Terör Örgütünü kuruluşundan günümüze tarihi seyrini öğrenecek Örgütün ideolojisi, etnik yapısı eylemleri ve finansmanı hakkında bilgi sahibi olabilecek Örgüt elemanlarının yaşları, eğitim durumu ve iş durumu gibi demografik bilgilerini öğreneceksiniz. BÖLÜM 5

2 HİZBULLAH TERÖR ÖRGÜTÜ Doğuşundan itibaren İslam devletleri dünya dengesinde söz sahibi olagelmiştir. 19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise Orta Çağı kapatıp Yeni Çağı açan, Batı da Rönesans ve Reform hareketlerinin tohumlarını atan Müslümanların tarih sahnesindeki ağırlıkları neredeyse silinmiştir. 20. yüzyılda Batı nın sömürgeciliği, sanayi devrimi ve enerji kaynaklarına ulaşma planlarının figüranı olma konumunda ezilen Müslümanlar dinin de salık verdiği inanıyorsanız üstünsünüz (Al-i İmran:139) ayetinin gerçekleşmesinin yollarını aramışlardır 1. Bu arayış her zaman için ana akım ve şiddetten uzak hareketler şeklinde olmamış, radikal ve şiddet yanlısı hareketler için de doğurgan bir zemin teşkil etmiştir. Temelde dış kaynaklı olan bu aşırıcı hareketler, Türkiye de de özellikle dinî hassasiyeti yüksek ama dinî bilgisi yetersiz Müslümanlardan da kısmi bir ilgi görmüştür. Bu aşırıcı görüşler, İslami Hareket, İBDA-C, Tevhid/Selam Kudüs ve Hizbullah gibi terör örgütlerinin ortaya çıkmasında düşünsel ve pratik altyapıyı oluşturmuşlardır 2. Dini istismar eden bu örgütler içerisinde en fazla can alan Hizbullah terör örgütü olmuştur. Hizbullah Terör Örgütünün Tarihi 1980 li yılların başlarında Vahdet kitabevinde bir araya gelen, Hüseyin Velioğlu, Fidan Güngör, Ahmet Tufan, Veysi Kaykaç ve Abdulvahap Ekinci Hizbullah terör örgütünün temellerini atmışlardır li yılların başlarında Vahdet kitabevinde bir araya gelen, Hüseyin Velioğlu, Fidan Güngör, Ahmet Tufan, Veysi Kaykaç ve Abdulvahap Ekinci Hizbullah terör örgütünün temellerini atmışlardır 3. Vahdet kitabevi etrafında yapılanan bu oluşumdan kısa süre sonra liderlik mücadelesi ve örgütün teorik alt yapısı ile ilgili görüş ayrılıkları nedeniyle kopmalar yaşanmıştır. İlk olarak 1980 yılında Fidan Güngör ile Hasan Şengül bu yapılanmadan ayrılarak Menzil kitabevini kurmuş ve bu kitabevi etrafında yeni bir yapılanmaya (Hizbullah/Menzil-Menzilciler) gitmişlerdir. Vahdet kitabevi etrafındaki bu kopuş, 1982 yılında Hüseyin Velioğlu nun da gruptan ayrılarak İlim Kitabevi adı altında ayrı bir grup (Hizbullah/İlim-İlimciler) kurmasıyla iyice ilerlemiştir. Bu ayrılış sırasında Velioğlu, sadece yeni bir grup oluşturmakla kalmamış, Diyarbakır dan ayrılarak bu oluşumu memleketi olan Batman a taşımıştır. Örgüt mensupları 1991 e kadar genel itibariyle propaganda yoluyla taban kazanma faaliyetlerine devam etmiştir. Taban kazandığı yerler genel olarak kitabevleridir. Müslüman Kardeşler örgütünün etkisiyle de örgütün kuruluş aşamasında temel metot kitabevleri ve evlerde düzenlenen sohbet toplantıları yoluyla örgüte adam kazandırma şeklinde olmuştur. Örgüt 1989 dan itibaren ise İran dan esinlenerek cami faaliyetlerine yönelmiştir. Cami faaliyetleri açılımı, örgütün taban kazanmasını kolaylaştırmıştır. Velioğlu ile ilk başlarda beraber hareket ettiği Hizbullah MENZİL terör örgütü lideri Fidan Güngör arasında 1987 yılına gelindiğinde anlaşmazlıklar baş Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 göstermeye başlamıştır. Örgütler arasında başlayan liderlik tartışmaları ve bilhassa amaca ulaşmada öngörülen strateji konusunda başlayan fikir ayrılıkları, kısa zaman içerisinde daha da belirgin hâle gelmiş ve iki grubun yolları ayrılmıştır. Hizbullah İlim, Hizbullah Menzil terör örgütü mensuplarının PKK ile birlikte hareket ettiğini ileri sürerek Menzilcilere karşı Münafıklık suçlaması ile silahlı eylemler gerçekleştirmeye başlamıştır yıllarında devam eden çatışmalar sonucu 200 kişi hayatını kaybetmiş, 4 bu çatışmalar sırasında, Menzil lideri Fidan Güngör 1994 yılında İlimciler tarafından kaçırılmış, sorgulanmış ve öldürülmüştür. Dini istismar eden aynı ideolojik tabandan gelen iki örgüt arasındaki çatışmalar neticesinde MENZİL grubu, İLİM grubu karşısında tutunamamış ve başta Diyarbakır ile Batman olmak üzere, İLİM grubunun etkin olduğu birçok il ve ilçeyi terk etmek zorunda kalmıştır. Hizbullah (İlim), faaliyet gösterdiği alan itibarıyla PKK terör örgütüyle aynı bölge ve tabana hitap etmesi nedeniyle, başından beri PKK terör örgütünü en önemli rakibi olarak görmüş ve bu örgütle bölgede hâkimiyet mücadelesine girişmiştir. Hizbullah (İlim), faaliyet gösterdiği alan itibarıyla PKK terör örgütüyle aynı bölge ve tabana hitap etmesi nedeniyle, başından beri PKK terör örgütünü en önemli rakibi olarak görmüş ve bu örgütle bölgede hâkimiyet mücadelesine girişmiştir. Bölgede kazandığı gücünde etkisiyle PKK, daha ileriye giderek bölgedeki dinî yapılanmaları sindirmeye çalışmıştır. PKK nın bölgede uyguladığı baskı sonucunda oluşan gerginlikler sokaklara taşınmış, sokaklarda Hizbullah (İlim) mensupları ile PKK liler birbirleriyle kavga etmeye başlamıştır Mayıs ında, PKK terör örgütü tarafından Şırnak-İdil de Hizbullah (İlim) mensubu Sabri ve Hayriye Karaaslan çifti öldürülmüş, Aralık 1991 de de Hizbullah (İlim), terör örgütü tarafından İdil de PKK mensubu Mihail Bayro öldürülerek iki örgüt arasında silahlı çatışma başlamıştır 4. Örgüt PKK ye karşı mücadele başlatarak, halka sizi devlet yerine ben koruyorum mesajı vermiştir. Koruyuculuk ve alternatif devlet propagandasıyla Hizbullah, PKK nin baskılarından bunalan halktan taban kazanmayı hedeflemiştir yılına gelindiğinde PKK terör örgütü yapılan eylemlerle adeta büyük bir şok yaşamış ve çatışmanın sürdüğü il ve ilçelerde kontrolü Hizbullah a bırakarak, ateşkese gitmek zorunda kalmıştır yılları arasında cereyan eden karşılıklı eylem sürecinde 500 ü PKK, 200 ü ise Hizbullah mensubu olmak üzere 700 civarında kişi hayatını kaybetmiştir 4. Ötekine Yönelme 1995 yılından itibaren örgüt, toplumdaki ahlaki yönü bozuk olan, örgüt içerisinde ajan olarak değerlendirilen, örgütün hâkimiyetine başkaldıran, örgütün propaganda faaliyetlerine engel olan kişilere yönelik eylemleriyle gündeme gelmiştir. Feminist görüşleri ile tanınan muhafazakâr yazar Konca Kuriş ile Hizbullah la aynı tabana hitap eden, Kürtçü Nurcu Zehra grubunun lideri İzzettin Yıldırım kaçırılmış ve sorgulanarak öldürülmüşlerdir. Örgüt içerisinde birçok kişi ajanlık suçlamasıyla sorgulanmış, Hizbullah ın vahşet imzalarından biri hâline gelen Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 domuz bağı yöntemleriyle öldürülmüş, mezarları da örgüt mensuplarının yaşadığı evlerin altlarındaki gizli sığınak ve işkence haneler olmuştur. Örgütün güvenlik birimlerince kodlarının çözülmeye başlanmasıyla birlikte, örgüte yönelik polis operasyonları başlamış, daha önce devletle çatışmaya girmemiş olan örgüt ve lider kadro, henüz vakti gelmediği gerekçesiyle polisle çatışma yerine, Batı illerine doğru yer değiştirmeye başlamıştır. Mardin, Tarsus, Konya ve son olarak İstanbul örgüt liderliğine ev sahipliği yapmıştır. Operasyon Süreci İstanbul da 17 Ocak 2000 de gerçekleştirilen operasyonda örgüt lideri Hüseyin VELİOĞLU nun öldürülmesi ve örgüt arşivinin ele geçirilmesi, örgüt için bir yıkım, örgüte yönelik mücadelede güvenlik güçleri ve özellikle de polis için bir milat olmuştur. İstanbul da 17 Ocak 2000 de gerçekleştirilen operasyonda örgüt lideri Hüseyin VELİOĞLU nun öldürülmesi ve örgüt arşivinin ele geçirilmesi, örgüt için bir yıkım, örgüte yönelik mücadelede güvenlik güçleri ve özellikle de polis için bir milat olmuştur. Güvenlik güçleri tarafından merkez arşivinin de ele geçirilmesi sayesinde yoğun bir şekilde gerçekleştirilen operasyonlar, örgütsel yapıyı ciddi bir şekilde tahrip etmiştir. Örgütsel yapının ağır bir darbe almasında birçok üst düzey örgüt mensubunun yurt dışına kaçması da etkili olmuştur. Bu dönemde örgüt içerisinde faaliyetler durmuş, örgüt içi haberleşme ve irtibatlar da zor sağlanır hâle gelmiştir. Örgütsel yapının dağılmasında bir diğer etken ise, Hizbullah ın kabullenmediği ve derin devletin üzerine attığı özellikle muhafazakâr kesimi hedef alan eylemlerin ve mezar evlerin medyada sıkça yer almasıdır. Örgütte alt kademelerde olan üye ve sempatizanlar, örgütün bu eylemlerinden haberdar olmadıklarından, bu eylemlerin Hizbullah tarafından yapıldığını öğrendiklerinde reaksiyon göstererek yönetim kadrosundaki boşluk nedeniyle örgütten kolayca kopabilmişlerdir. Örgütün 2. lideri Sülhaddin Ürük ve 3. lideri Mehmet Beşir Varol un geçici olarak sorumluluk alması, beklenmedik operasyonların örgüt içinde oluşturduğu kargaşa ortamının neticesidir yılları arasında da devam ettirilen operasyonlarda, örgütün ikinci lideri Sülhattin Ürük ölü, üçüncü lideri M. Beşir Varol ise sağ olarak ele geçirilmiştir. Hüseyin Velioğlu ndan sonra lider olması beklenen ve örgütte en etkili kişi olan İsa Altsoy ise anca bu tarihten sonra yönetimi ele alabilmiştir 5. Mart 2007 ye kadar örgüte yönelik operasyon gerçekleştirilmiştir. Bu operasyonlar sonucu faili meçhul eylem aydınlatılmış, kişi yakalanmış ve bunlardan ü tutuklanmıştır 6. Yeni Dönem Hizbullah 2003 yılından sonra Hizbullah ismi tekrardan kamuoyu gündemine, 12 Şubat 2006 da Diyarbakır da Hz. Muhammed e hakaret içeren karikatürleri protesto mitingiyle girmiştir7. Ancak örgütün Velioğlu öldükten sonra toparlanma sürecine girmesi 2003 e dayanmaktadır. Geçmişte birebir insanlarla irtibat kurarak anlatma anlamına gelen doğrudan tebliğ metodunu savunan örgüt, 2003 ten sonra bu Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 anlayışın yanında dergi, dernek, dershane, poliklinik, internet siteleri, öğrenci yurtları kurarak dolaylı tebliğ metodunu da kullanmaya başlamıştır. Hizbullah taki bu değişim yurtiçinde ve dışında dernekler açılarak kurban organizasyonları yapılması, Filistin e ve tabi afetlerde zarar görenlere yardım kampanyaları düzenlenmesi, İsrail -Lübnan çatışması, karikatür krizi, Papa nın açıklamaları gibi konular ile ilgili protestolar tertip edilmesi, Kutlu Doğum Haftası ve İbrahim Peygamberi anma etkinlikleri organize edilmesi şeklinde hayata yansımıştır. Bu faaliyetlerin yanında, Hizbullah mensuplarının anılarından hareketle kaleme alınmış bazı şiir kitapları ve romanlar yayınlanmıştır 7. Bu yeni dönemde taban genişletmek ve halka ulaşmak için daha önce örgüt tarafından kullanılmamış olan kitle iletişim araçları sıklıkla başvurulan yöntemler hâline gelmiştir sonrası dönemin dikkat çeken diğer bir hususu ise, örgütün yurtdışı yapılanmasının önem kazanmasıdır. Türkiye genelinde sıkça gerçekleştirilen operasyonlarda yakalanmamak için Avrupa ülkelerine kaçan üst düzey örgüt mensupları, temelleri 1990 lı yıllarda atılan yurtdışı yapılanmasını güçlendirmiş ve örgütün yurtdışı faaliyetlerini artırmıştır. Kürt kökenli Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yoğun olarak bulunduğu; Almanya, Hollanda, Fransa, Avusturya, İsviçre gibi ülkelerde örgüt rahatça faaliyet göstermekte ve ülkemizdeki örgüt faaliyetlerine finansman sağlamaktadır. Hizbullah terör örgütünün dini referans alan bir yapılanma olmasının doğal sonucu olarak, propaganda faaliyetlerinde kullandığı temaların büyük bölümü dini kavramlar ve bunlara ilişkin söylemler çerçevesinde şekillenmektedir. Hizbullah terör örgütünün dini referans alan bir yapılanma olmasının doğal sonucu olarak, propaganda faaliyetlerinde kullandığı temaların büyük bölümü dini kavramlar ve bunlara ilişkin söylemler çerçevesinde şekillenmektedir. Örgüt, propaganda faaliyetlerinde İslami kimliğiyle birlikte hitap ettiği bölgenin etnik yapısını da göz önünde bulundurarak Kürt Kimliği ni de ön plana çıkarmaya devam etmektedir. Yeni dönem Hizbullah ta yaşanan önemli bir değişim, örgüt aleyhinde ortaya atılan iddia ve yaşanan gelişmelere basın yayın organları veya internet aracılığıyla cevap verilmesidir. Örneğin, örgütün El Kaide ile işbirliği yaptığı iddiaları, örgüt tarafından bir bildiri ile reddedilmiştir 7. Örgüte yönelik son dönemde, Konya merkezli olmak üzere Diyarbakır, Mersin ve İstanbul da gerçekleştirilen operasyonlarda; gasp, firari durumda bulunan örgüt mensuplarına yardım ve yataklık ve örgüte gelir elde etmek amacıyla sigara kaçakçılığı suçlamasıyla aralarında Mustazaf-Der yöneticisi ve üyelerinin bulunduğu 46 Hizbullah mensubu gözaltına alınmıştır. Bu operasyonlarla ilgili açılan dava sonucunda Diyarbakır 2. Asliye Mahkemesi, 21 Nisan 2010 tarihinde, Mustazaflarla Dayanışma Derneği ni kapatmıştır. Mahkeme gerekçeli kararında, derneğin, dernek kurma özgürlüğünü, insan haklarına dayanan demokratik ve laik cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullandığını, böylelikle amacın kanuna aykırı hâle geldiğini, bu sebeple söz konusu derneğin Türk Medeni Kanunu nun, 89'uncu maddesi uyarınca feshine karar verdiğini açıklamıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 4 Ocak 2011 tarihinde CMK nin 102 nci maddesinin yürürlüğe girmesinin ardından Hizbullah Terör Örgütü nün üst düzey sorumluları serbest bırakılmıştır. Bu yasa kapsamında sadece Hizbullah militanları serbest bırakılmamış olmasına rağmen kamuoyunda en çok örgütün üst düzey sorumlularının tahliyesi konuşulmuştur. 9 Ocak tarihinden itibaren Adli Kontrol gereği vermeleri gereken imzalar için polis merkezlerine gitmeyen sanıklar için yurtdışına çıktıklarına dair haberlerde basında yer almaya başlamıştır. Kesin olarak bilinmemekle beraber tahliye olan ve daha sonra adli kontrolden kaçan örgüt liderlerinin yurtdışında bulundukları tahmin edilmektedir. Tahliye olan örgüt üyelerinden Aydın Tamaç ın Sırbistan-Macaristan sınırında yakalanması da bu tahmini güçlendirmektedir. Hizbullah Terör Örgütünün Profili Örgütün İdeolojisi İran, radikal düşünceye heveslenmiş ve radikal düşüncelere ilgi duymuş insanlar için başarıya ulaşmış tek İslam devrimi örneğini oluşturması nedeniyle Türkiye de değişik isimler altında boy gösteren Yeryüzü, Tevhid/Selam Kudüs Ordusu ve İslami Hareket gibi terör örgütleri açısından bir başarı hikâyesidir. Hizbullah örgütü elemanları için de durum aynıdır ki İran, Hizbullah terör örgütü için pratik bir model olmuştur. Ancak ideolojik olarak Hizbullah, İran a mesafeli durmuş ve halen de durmaktadır. Örgüt eylem ve stratejisi gereği herhangi bir konuda dinî referans aradığında, çeşitli mezhep ve İslam düşünürlerinin eserlerini ayrıma tabi tutmadan kendi ideolojisine uygun hâle getirerek kullanmıştır. Örgüt eylem ve stratejisi gereği herhangi bir konuda dinî referans aradığında, çeşitli mezhep ve İslam düşünürlerinin eserlerini ayrıma tabi tutmadan kendi ideolojisine uygun hâle getirerek kullanmıştır. Hizbullah terör örgütü için önemli olan, yapılacak eylemlere dinî bir kılıf bulmak olduğu için her ne kadar Mısırlı yazarların eserleri yoğun olarak kullanılsa da örgüt çok farklı kişilere ait eserleri de okumaktadır. Bununla birlikte, örgüt okuduğu eserleri, eserin özü ve içeriği paralelinde değerlendirmek yerine, ekletik bir yaklaşımla her eserden kendi ideolojik anlayışına göre çıkarsamalar yapmaya çalışmaktadır. Hizbullah elemanları Harici bir anlayışla 9, kendilerinden olmayan Müslümanları kâfir ve münafık etiketiyle ötekileştirerek şiddetin sınırlarını zorlayan vahşi yöntemlerle katliamlar yapmanın meşru ve din adına olduğuna inanmışlar ve inandırılmışlardır. Dini kavram ve öğretilerin istismar edildiği eklektik bir ideolojiyi belirleyen eserleri sınırlandırmak mümkün değildir. Örgütün Etnik Yapısı Hizbullah terör örgütü PKK nin ortaya çıktığı coğrafyada, PKK nin çağdaşı olarak ortaya çıkmıştır. İdeolojik referans anlamında her iki örgüt farklı iki zıt kutupta olsalar da aynı sosyo-ekonomik ve kültürel yapıdan beslenmişlerdir. İslam Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Hizbullah terör örgütü, Kürt olmayı yani ırk unsurunu örgütün öncelikli bir şartı olarak kabul etmiştir. dini millî unsurlardan çok ümmetçiliğe, dili ve ırkı ne olursa olsun Müslümanların kardeşliğine vurgu yapmasına rağmen, dini referans aldığı iddia edilen Hizbullah terör örgütü, Kürt olmayı yani ırk unsurunu örgütün öncelikli bir şartı olarak kabul etmiştir. Müslümanlar ümmettir, millet değil söyleminin yanında örgüt, Kürt Müslümanlığı tanımlamasıyla Müslümanlık üzerinde ayırıcı bir kimlik oluşturmakta ve Kürt etnik kimliğini ön plana çıkartmaktadır. Örgüt aynı coğrafyada yaşayan Arap ve Türkmen kökenli hemşerilerini örgüt içine almamış, bünyesine kabul ettiği farklı etnik kimliğe sahip elemanlarını da önemli görevlere getirmemiş ve onlara tam olarak güvenmemiştir. Örgütün Eylemleri Hizbullah terör örgütü 1990 lı yıllara kadar silahlı eylem yapmamış olmasına rağmen 1991 de PKK ile çatışma sürecine çok kuvvetli bir askeri yapılanmayla girmiş, kırsalda 7-8 sene gibi azımsanmayacak bir süre silahlı tecrübe edinmiş PKK yi şehir merkezlerinde etkisiz hale getirebilmiştir 10. Örgütün askerî/silahlı kanadında görev yapan elemanlar tehdit grubu, satırlı eylem grubu ve silahlı eylem grubu olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Tehdit grubunda görev alanlar münafık veya kâfir diye niteledikleri insanları darp etmek, sopa ile dövmek bazen bıçaklamak gibi eylemler yapmışlardır. Örgüt elemanlarının yaptığı eylemler sırasıyla incelendiğinde ilk önce sopayla darp dövme eylemleri ile başlayan şiddetin satırlı ve silahlı saldırılara kadar uzandığı gözlenmektedir. Örgüt sadece darp, sopa ve satırla adam dövme, işyeri kundaklama, el bombası atma, silahlı adam vurma eylemleri yapmamıştır. Örgütün, hem PKK lilerden, hem diğer cemaatlerden hem de kendi içinden kaçırıp sorguladığı ve çeşitli işkenceler yaparak daha sonra domuz bağıyla öldürdüğü birçok insan bulunmaktadır. Bu da örgüte atfedilen Hizbulvahşet 9 betimlemesinin ne kadar yerinde olduğunu göz önüne sermektedir Öncesi Örgüt Yapısı Hizbullah terör örgütü hiyerarşik bir örgütlenme modeli ile yapılanmıştır. Örgüt yapılanmasının en tepesinde örgüt lideri Hüseyin Velioğlu bulunmaktadır. Hizbullah terör örgütü hiyerarşik bir örgütlenme modeli ile yapılanmıştır. Örgüt yapılanmasının en tepesinde örgüt lideri Hüseyin Velioğlu bulunmaktadır. Liderin altında, merkez teşkilatı diyebileceğimiz sözde kararların istişare edilerek alındığı bir üst şura bulunmaktadır. Üst şuranın haricinde merkez askerî/silahlı ve siyasi kanatlar bulunmaktadır. Bu hiyerarşik örgütlenmenin bir alt basamağında, bölge sorumlulukları ve bunlara bağlı merkezi yapılanmanın simetriği olan il yapılanması bulunmaktadır. İl sorumluluğunun altında bir alt şura, siyasi ve askerî kanatlar yer almaktadır. Siyasi kanat illerde, yüksek öğretim, ortaöğretim, halk birimi olarak yapılanmıştır. Halk birimi kendi içinde cami, mahalle ve köy şeklinde iki ana birime ayrılmaktadır. Mahalle ve köy birimleri çok fonksiyonel değildir. Propaganda Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 faaliyetleri cami ve ev derslerinde gerçekleştirilmektedir. İllerde askerî (silahlı) kanat üç aşamalı bir hiyerarşik düzen içerisinde yapılanmıştır. Bu düzen tehdit grubu, satırlı eylem grubu ve silahlı eylem grubu şeklindedir. Aşırı gizlilik, katı hiyerarşi ve mutlak itaat Hizbullah terör örgütünün en belirgin karakteristik özelliklerindendir. Aşırı gizlilik, katı hiyerarşi ve mutlak itaat Hizbullah terör örgütünün en belirgin karakteristik özelliklerindendir. Örgütte aşırı gizlilik ve birbirini tanımama prensibi hâkim kılınmıştır. Örgütün haberleşmesinde birebir görüşme ve kurye sistemini kullanan Hizbullah terör örgütü, telefon gibi iletişim araçlarını kullanmamıştır 11. Lider ve sorumlular arası bilgi akışı kuryeler ve okunduktan sonra imha edilen kulakçıklar vasıtası ile gerçekleştirilmiştir. Bu aşırı gizlilik, örgütün deşifre edilmesini zorlaştırarak örgütün lehine sonuçlar doğurduğu gibi örgüt aleyhine de sonuçlar doğurmuştur. Örneğin bir örgüt elemanı için örgütün neler yaptığı, hangi eylemlere karıştığı, hangi amaçlar için kavga verdiği, kimin gerçekten örgüt için ve kimin gerçekten örgüt aleyhine çalıştığını anlamak oldukça zordur. Hizbullah terör örgütü, gerek hedef belirleme ve eylem yapmada gerekse örgüt içi gizlilik ve kontrol sağlamada bir istihbarat örgütü gibi çalışmıştır. Örgüt elemanlarının birbirini tanımaması ve elemanların çapraz kodlama yöntemiyle birden fazla kod isim kullanmaları, örgütün güvenlik güçlerince deşifre edilmesini zorlaştırmıştır. Bu sistem aynı zamanda örgüt içindeki elemanların yakalandığı zaman örgüt ve örgüt elemanları hakkında anlatabilecek bir şeylerinin olmayışı sonucunu da doğurmuştur. Örgütün Finansmanı Örgütün finansal desteği temel olarak iki ana kaynaktan sağlanmaktadır. Birincisi, örgütün mensuplarından aidat, fitre, zekât, infak ve vergi adı altında toplanan paralar ve gayrimenkuller; ikincisi ise haraç, gasp, el koyma, sorgulananlardan diyet adı altında haraç alma gibi illegal yollardan sağlanan paralardan oluşmaktadır. Hizbullah terör örgütü para toplama işini kanuna uygun olarak yapmadığı gibi, doğrudan kanun dışı yollara başvurarak dinde haram ve günah olarak nitelenen yöntem ve araçlarla da finansal kaynak sağlamıştır. Hizbullah terör örgütü şehir merkezlerinde bu şekilde herhangi bir dinî gerekçesi olmayan eşkıyalık olarak addedilebilecek eylemlerde de bulunmuştur. Yaptıkları gasp ve yağmaya, dinî bir kılıf uydurmak için bunları savaştan kazanılan ganimet olarak nitelemişlerdir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 Hizbullah Terör Örgütünün Silahlı Profili Hizbullah terör örgütünün örgüt profili yanında, örgüt içinde faaliyet gösteren elemanların profillerinin de bilinmesi gereklidir. Bu minvalde yapılan en kapsamlı çalışma Polis Akademisi bünyesinde bulunan Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Araştırma Merkezi (UTSAM) tarafından yapılmıştır Hizbullah elemanının kendi el yazılarıyla yazmış oldukları özgeçmişleri üzerinde yapılan araştırmanın sonuçlarına burada kısmen değinilerek, Hizbullah ın silahlı kanadında faaliyet göstermiş elemanların profili hakkında bilgi sunulmuştur. Örgüte Katılım Yaşı Hizbullah terör örgütü, örgüte eleman kazandırırken daha çok gençleri hedef almaktadır. Hizbullah terör örgütü, örgüte eleman kazandırırken daha çok gençleri hedef almaktadır. Gençlik dönemi erken erginlikten geç ergenliğe kadarki dönemleri de içermektedir. Örgüte katılım kararının bireyler tarafından kendi başlarına bu yaşlarda verilebilmesi, yetersiz aile kontrolünün de bir kanıtıdır. Bölgedeki ailelerin çok çocuklu olması, ailenin çocuk üzerinde kontrolünün zayıflığına neden olmaktadır. Bu da dolaylı olarak bölgedeki çocuk ve gençlerin terör örgütlerinin ağına düşme riskini arttırmaktadır. Grafik 1. Örgüte katılım Yaşı Silahlı kanadın örgüte hangi yaşlarda katıldıklarına ilişkin dağılım grafiği incelendiğinde, örgüte katılımların büyük çoğunluğunun yaşları arasında (%57) olduğu göze çarpmaktadır. Örgüte katılım yaşında ikinci büyük grup yaşları aralığında yer alan gruptur. Örgüt mensuplarının yaklaşık dörtte birinin (%24) örgüte yaş aralığında katıldığı anlaşılmaktadır. Bu yaş grupları beraber değerlendirildiğinde, örgüte katılım yaşının yaş aralığında yoğunlaştığı görülmektedir (%81). Katılımın en az olduğu yaş gruplarının, 14 yaşından küçükler (%5) ve yaş aralığında ki (%14) grup olduğu görülmektedir. Ergenliğe geçiş, ayrı bir kişilik olarak kendini ispat etme ve kabullendirme dönemidir. Bu dönemde, örgütçe ikna edilmeleri erişkin bireylere oranla çok daha kolay olan ve akıllarından çok hisleriyle karar veren gençler, örgüt tarafından daha çok silahlı kanada yönlendirilmektedir. Tüm bunların yanında, söz konusu yaş grupları (14-21) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 duygusallığın ve beraberinde gelen tepkiselliğin yoğunlukta olduğu dönemler olduğundan, bireysel veya toplumsal travmaların örgüte katılımı tepkisel olarak tetiklediği de görülecektir. Yani kendisinin veya özdeşleştiği grubun mağdur edildiğini gören veya duyan gençler, tepkisel olarak ani kararlarla Hizbullah a katılabilmektedir. Eğitim Durumu Silahlı kanat mensuplarının % 73 ü lise, % 7 si ise üniversite, %9 u ortaokul, %9 u ilkokul mezunudur. Bu elemanların sadece %2 si okuryazar değildir. Hizbullah, özellikle şehir merkezlerinde eleman kazanmaya çalışan bir örgüt olduğundan elemanlarının çoğunun (%80) en az lise ve üniversite mezunu olması, daha düşük eğitim seviyeli militan profili olan ve kırsalda eleman kazanmaya ağırlık veren PKK ye nazaran şaşırtıcı değildir. Hizbullah terör örgütünün siyasi kanadı altında yüksek öğretim, orta öğretim ve halk birimi şeklinde üç ana birim bulunmaktadır. Bu üç birimden ikisini, öğretim birimlerinin oluşturuyor olması, örgütün öğretim kurumlarına özel ilgi duyduğunu ve elemanları genellikle buralardan temin ettiğini göstermektedir. İş Durumu Grafik 2. Eğitim Durumu Üniversite mezunu olan silahlı kanat elemanlarının işsizlik oranının oldukça yüksek olması dikkat çekicidir. İş sahibi ve düzenli bir geliri olan bireylerin, iş sahibi olmayanlara oranla daha az suçlu davranışlar sergiledikleri kriminoloji ve sosyolojinin klasik bulgularındandır. Bu durum Hizbullah ta da aynıdır. Silahlı kanat elemanlarının %57 sinin işsiz, %43 ünün ise bir iş sahibi olduğu görülmektedir. %73 ü lise ve %7 si üniversite mezunu olan silahlı kanat elemanlarının işsizlik oranının oldukça yüksek olması dikkat çekicidir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Grafik 3. Dindarlık Durumu Örgüte Katılmadan Önceki Dindarlık Durumu Dini hassasiyet bölgenin en belirgin özelliklerindendir. Dolayısıyla bireylerde dine ve dinle ilgili alana yönelik bir potansiyel bulunmakla birlikte bu potansiyel, doğru dini bilgi ve yaşamla doldurulmadığından suistimallere açık hale gelmiştir. Hizbullah terör örgütü silahlı kanat üyelerinin %76 sı, örgüte katılmadan önce kendisini az dindar veya hiç dindar değil olarak tanımlamıştır ki bu silahlı kanat mensuplarının ¾ ünün dindar olmadığını göstermektedir. %19 u kendini orta derecede dindar olarak tanımlarken ancak, %5 i kendini tüm ibadet ve dinî vecibelerini yerine getiren kişiler olarak tanımladıkları anlaşılmaktadır. Dinî ideolojiye sahip ve bölgeye şeriat yönetimini hâkim kılmayı hedefleyen bir örgütün, şiddet eylemlerini gerçekleştiren elemanlarının örgüt liderliğine hitaben yazmış oldukları özgeçmişlerinde dindarlık seviyelerinin bu derece az olması düşündürücüdür. Örgüte Katılmadan Önce Dini Bilinçli Yaşama Durumu Örgüt üyelerinin örgüte katılmadan önce, dini bilinçli yaşayıp yaşamadıkları bir önceki bölümde yer alan örgüt elemanlarının kendi ifadelerine göre belirlenen dindarlıkları ile birlikte değerlendirilerek yorumlanmalıdır. Silahlı kanat elemanların %76 sı örgüte katılmadan önce kendisini az dindar veya hiç dindar değil olarak tanımlamışken sadece %24 ü çok ya da orta derecede dindar olarak tanımlamıştır. Buna karşın, silahlı kanattaki örgüt elemanlarının %95 i dinî bilinçli yaşamadığını belirtmektedir. Yani %24 lük dilim her ne kadar kendini dindar olarak tanımlamakta ise de dini bilgisi ve bilinci düşüktür. Dinî bilgi ve bilincin düşüklüğü de Hizbullah gibi terör örgütlerinin dini istismar alanlarının ne kadar geniş olduğunu göstermektedir. Çünkü dini hassasiyetlere sahip olup dinî konularda bilgisi olmayan bireyler, dini sembollere ilişkin bir tehdit algıladıklarında, terör örgütlerinin yönlendirme ve tahrikleriyle tepkisel ve saldırgan davranabileceklerdir. Bir başka deyişle, Hizbullah özelinde dindar olmanın, dini gerçekten bilinçli yaşayıp yaşamamakla doğrudan bir ilişkisinin olmadığı görülmektedir. Dolayısıyla Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 kendini dindar ve dini hassasiyetleri olan bir birey olarak tanımlayan örgüt elemanlarının (%24 lük dilim), aslında dinî bilgisi çok olmayan ve bu sebeple Hizbullah terör örgütünün din istismarına açık olan bireyler olduğu görülmektedir. Örgüt üyelerinin dindarlığı ve dini bilinçli yaşamayı, Hizbullah örgütünün yapmasını salık verdiği eylemleri (propaganda faaliyetleri, örgüte davet etme, kuryelik yapma, darp ve adam öldürme gibi) yerine getirmek olarak algılamaktadırlar. Yetersiz Din Bilgisi Dini hassasiyet, düşük din bilgisi ile birlikte değerlendirildiğinde bölge insanının, bilinç düzeyi düşük dindarlık yaşadığı ve doğal olarak da dini söylemlerle gelen terör örgütü propagandalarına açık olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Nitekim doğru dini bilginin eksikliği, terör örgütleri tarafından eleman kazanma noktasında istismar edilen en önemli noktalardandır. Araştırma bulgularına bakıldığında; her 100 örgüt elemanından 95 inin dini bilinçli yaşamadığı görülmektedir (Bkz. Grafik 4). Doğru ve sağlıklı dini bilgiye formel mekanizmalar aracılığıyla ulaşımın mümkün olmadığı durumlarda oluşan bu boşluk, Hizbullah terör örgütü gibi dini istismar eden örgütler tarafından kolaylıkla doldurulmaktadır. Dini konularda bireylerin bu bilgisizlikleri, kişilerin kolayca kandırılabilmesine ortam sağlamakta ve terör örgütleri de seçilmiş ve manipüle edilmiş ayetlerle, bireyleri kendi ideolojileri doğrultusunda besleyerek eylem yapabilecek seviyeye getirmektedir. Grafik 4. Dini Bilinçli Yaşama Durumu Sonuç Velioğlu gibi narsist kişilikli lider tarafından yıllarca istismar edilen örgüt mensupları, Türkiye de büyük acıların yaşanmasına sebep olmuşlardır. Her iki örgütte (PKK ile Hizbullah) aynı sosyal tabandan, aynı sosyo-psikolojik alt yapıdan beslenmişlerdir. Hizbullah ın örgüt yapısını incelediğimiz bu çalışmada, PKK ile Hizbullah ın birbirini besleyen şiddet sarmalını oluşturdukları görülmektedir. İdeolojik olarak Hizbullah, bilinenin aksine Şii düşünce temelli değildir. Hizbullah, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 Bireysel Etkinlik Terörizm her ne kadar dini istismar eden bir terör örgütü olsa da, etnik yapı olarak PKK gibi Kürtlerin hâkim olduğu bir yapılanmaya sahiptir ve yine PKK gibi lider merkezli bir örgüttür. Örgüt lideri ve üst düzey yöneticiler, çoğu yapılanmada olduğu gibi lüks ve refah içerisinde yaşamlarını sürdürürken, örgüt elemanları çok zor şartlarda hayat ve davalarının mücadelesini vermişlerdir. İşsizlik, yetersiz dini bilgi ve düşük eğitim durumu gibi faktörler örgütün eleman kazanmasında göz önüne alınması gereken noktalardandır. Terörle mücadelede, mücadele edilen örgütleri doğru tanımak doğru mücadele yöntemleri geliştirmek açısından son derece önemlidir. Bu ünitede bu amaçla Hizbullah terör örgütünün kronolojisi, örgüt profili ve militan profili anlatılmıştır. Hizbullah terör örgütünün dinî konulardaki istismarının önlenmesi için resmi makamlara düşen görevler sizce ne olabilir? Örgüt üyelerinin eğitim durumu da dikkate alınacak olursa, cehaletin tek başına etken olduğundan bahsetmek mümkün müdür? Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Özet Terörizm 1980 li yılların başında kurulan Hizbullah Terör Örgütü 1990 larda silahlı mücadeleye başlamış, PKK ile çatışmış ve domuz bağı gibi dehşet bir yöntemle rakiplerini öldürüp cesetlerini evlerine gömerek mezar evlerle Türkiye gündemine oturmuş kanlı bir örgüttür. Hizbullah ın örgüt yapısı, eylemleri, finansman sağlama yöntemleri ve örgüt elemanlarının demografik özellikleri, diğer örgütlerle benzerliği ve farklılıkları bu bölümde ele alınmıştır. Uzunca bir süredir silahlı eylem yapmayan örgüt, 2011 yılında CMK de tutukluluk sürelerinin kısaltılması sebebiyle serbest kalan üst düzey yöneticilerinin kaçmasıyla tekrar gündeme gelmiştir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Hizbullah (ilim) örgütünün kurucusu ve ilk lideri kimdir? Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. a) Abdullah Öcalan b) Dursun Karataş c) İsa Altsoy d) Hüseyin Velioğlu e) Fidan Güngör 2. Aşağıdakilerden hangisi Hizbullah terör örgütünün 90 lı yıllarda kullandığı yöntemlerden biri değildir? a) Domuz bağıyla öldürme b) İnternet sitesinden propaganda yapma c) Cami faaliyetleri d) Yardım toplama e) Silahlı eylemlerde bulunma 3. Aşağıdakilerden hangisi Hizbullah terör örgütünün en belirgin özelliklerinden biri değildir? a) Aşırı gizlilik b) Katı hiyerarşi c) Örgüt içi demokrasi d) Mutlak itaat e) Dinî referans 4. Aşağıdakilerden hangisi Hizbullah terör örgütü militanlarının dindarlık durumu için yanlıştır? a) Hepsi çok dindardır b) %95 i dini bilinçli yaşamamaktadır c) %46 sı hiç dindar değildir d) %5 i çok dindardır e) %24 ü din istismarına açıktır Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 5. Aşağıdakilerden hangisi Hizbullah terör örgütü militanlarının çoğunlukla gençlerden oluşmasının sebeplerinden biri sayılamaz? a) Ergenliğe geçişte kendini ispat etme ve kabullendirme b) Akıllarından çok hisleriyle karar verme c) Duygusallık ve tepkisellik d) Örgütün parasal vaatleri e) Bölgedeki ailelerin çok çocuklu olması Cevap Anahtarı: 1. d 2.b 3.c 4.a 5.d Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Fuller, G. E. (2005). Siyasal İslamın geleceği. İstanbul: Timaş Yayınları. Özeren, S., Sözer, M. A., & Demirci, S. (2010). Terör örgütlerinde militan kimlik profili: Türkiye de Hizbullah örneği. M. Sever, H. Cinoğlu ve O. Başıbüyük (Eds.), Terörün Sosyal Psikolojisi. (ss ), Ankara: Polis Akademisi Yayınları. Çiçek, H. (2000). Hangi Hizbullah. İstanbul: Kaynak Yayınları. Çakır, R. (2001). Yayınları. Derin Hizbullah, İslamcı Şiddetin Geleceği. İstanbul: Metis Kaplan, F. (03 Temmuz 2001). İsa Altsoy a kırmızı bülten. Akşam Gazetesi. Erişim Tarihi İflazoğlu, N. (19 Haziran 2007). Başbakanlık: Hizbullah a Dikkat. Radikal Gazetesi. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 Çakır, R. (2007). Geçmiş, gelecek kıskacında Türkiye Hizbullahı. Birikim, Ekici, N., Sözer, M. A., & Atak, S. (2010). İdeoloji ve örgütsel yapının eleman kazanma üzerindeki etkisi: Türkiye de DHKP/C ve Hizbullah Örneği. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 1(1), Akyol, T. (2000). Hariciler ve Hizbullah, İslam toplumlarında terörün kökleri. İstanbul: Doğan Kitapçılık. Özeren, S., & Van De Voorde, C. (2006). Turkish Hizballah: A case study of radical terrorism. International Journal of comparative and Applied Criminal Justice, 30 (1), Faraç, M. (2002). Batman dan Beykoz a Hizbullah ın kanlı yolculuğu. İstanbul: Günizi Yayıncılık. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 SON NOTLAR 1 Fuller, G. E. (2005). Siyasal İslamın geleceği. İstanbul: Timaş Yayınları. 2 Özeren, S., Sözer, M. A., & Demirci, S. (2010). Terör örgütlerinde militan kimlik profili: Türkiye de Hizbullah örneği. M. Sever, H. Cinoğlu ve O. Başıbüyük (Eds.), Terörün Sosyal Psikolojisi. (ss ), Ankara: Polis Akademisi Yayınları. 3 Çiçek, H. (2000). Hangi Hizbullah. İstanbul: Kaynak Yayınları. 4 Çakır, R. (2001). Derin Hizbullah, İslamcı Şiddetin Geleceği. İstanbul: Metis Yayınları. 5 Kaplan, F. (03 Temmuz 2001). İsa Altsoy a kırmızı bülten. Akşam Gazetesi. Erişim Tarihi İflazoğlu, N. (19 Haziran 2007). Başbakanlık: Hizbullah a Dikkat. Radikal Gazetesi. 7 Çakır, R. (2007). Geçmiş, gelecek kıskacında Türkiye Hizbullahı. Birikim, Ekici, N. Sözer, M. A., & Atak, S. (2010). İdeoloji ve örgütsel yapının eleman kazanma üzerindeki etkisi: Türkiye de DHKP/C ve Hizbullah Örneği. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 1(1), Akyol, T. (2000). Hariciler ve Hizbullah, İslam toplumlarında terörün kökleri. İstanbul: Doğan Kitapçılık. 10 Özeren, S., & Van De Voorde, C. (2006). Turkish Hizballah: A case study of radical terrorism. International Journal of comparative and Applied Criminal Justice, 30 (1), Faraç, M. (2002). Batman dan Beykoz a Hizbullah ın kanlı yolculuğu. İstanbul: Günizi Yayıncılık. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19