MÜZIK EĞITIMI haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 74 içinde 74 ders

Transkript

1 MÜZIK EĞITIMI haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 74 içinde 74 ders GIRIŞ Müzik, insanoğlunun hem sürekli gereksimini, hem de kültürel gelişiminin bir unsurudur. O, insanoğlu kimliği ile doğrudan ve yapıcı temas kurarak ses dünyasını şekillendirir. Müziğin insanoğlunun yaşamındaki rolü ve etkisinden yola çıkarak müzik eğitiminin ağırlığı da ortaya çıkar. Ilköğretim okullarında müzik eğitiminin öğrenciler üzerinde öncelikle sağlaması gereken neticeler şunlardır: Müzik temsilleri ve medyalar çerçevesindeki müzik programlarını etkin ve seçmeli olarak dinlemeyi öğretmek.. Koro grupları ve diğer müzik etkinliklerine katılımını körüklemek. Yapısında müzik unsurunun bulunduğu yada müziğe dayalı mesleklere ilgi uyandırarak ileri (müzik) eğitimini sağlamak. HEDEFLER VE GENEL AMAÇLAR Neşe, olumlu duygular temin etmek ve değişik müziksel etkinliklere karşı ilgi uyandırmak Milli ve dünya müziğine karşı olumlu tutum oluşturmak Ortak yorum katılımını ve sorumluluğunu geliştirmek Müzik eserlerini söylemek ve çalmak Müzik niteliğini sezerek ve tanıyarak aktif dinlemeyi gerçekleştirmek Müzik programları seçmek ve sağlıklı ses ortamı oluşturmak için eğitmek Değerlendirme ve eleştirel düşünme için ölçütler geliştirmek 83

2 ÖZEL AMAÇLAR Müziksel (ritmik, melodik ve armoni duyuları ile estetik yaratı ve müzikal) yeteneği ve de yorum becerisini (söyleme ve enstrüman çalma tekniği) geliştirmek Müzik eserleri, yaratıcıları ve yorumcuları tanımak Müziği tanımlamadaki temel kavramlar, araçlarla ilgili kural ve bilgiler, deyimler, form ve türleri anlamak Müzik yaratmak ve kendi (müzik) hayallerini ifade etmek Devinim, dans, mecazi (vücut dili) ve sözlü ifade ile anılarını ve hayallerini ifade etmek Müziğin anadili, yabancı dil ve diğer sanat dalları ile ilişkisinin bilinmesini sağlamak Müzik yazısının temel imlerini tanımak ve onları kullanmada temel bilgiler edinmek Modern müzik teknolojisini kullanımını geliştirmek Müzik eğitimi ve meslekleri hakkında aktüel bilgilerin verilmesi 84

3 DERS PROGRAMI Oyun ve müzik yaşantılarından müzik tecrübesine doğru Y O R U M L A M A MÜZİK ETKİNLİKLERİ Őğrenciler, yaşantılı ifade karakteri, müzik kapsamı, ambitüs düzeyine dayanarak halk ve sanat şarkılarını söylüyorlar (ve türküleri) Őğrenciler, hareketler eşliğinde çocuklara ait olan kısa ritm tümcelerini ifade ediyorlar (okuyorlar) Őğrenciler, en basit çocuklara uygun olan müzik araçlarıyla, tekerleme, şarkı ve müzikli oyunlarda ritim hitabetine eşlik yapiyorlar PROGRAMA AİT İÇERİKLER Enformativ konular İstekle şarkı söylüyoruz: Şarkılarımız: Şarkı söylememiz için sesimiz var: Şarkının başlantısını ve söylenmesini biliyoruz Şarkıyı hazırlıyoruz ve temsil ediyoruz Ben yorumlama biliyorum, sen yorumlama biliyorsun Yanımızda mevcüt olan ensrtümanlarla icra ediyoruz Yaptığımız enstrumanlarla icra ediyoruz Orf enstrumanlarla: Davull, sopalaricra, zil çalgılarıyla icra ediyoruz Müzik okulunu ziyaret ediyoruz Şarkılara eşlik yapıyoruz, şarkı soylerek yada hitabet ederek Müsamere hazırlıyoruz Müzik - Sanatsal 1. Okul sevgisi 2. Birinciyim ben 3. Harfler şarkısı 4. Sarı yaprak 5. Çalışkan olmalıyız 6. Kış geldi 7.Buz dede 8. Yeni yıl şarkısı 9. Anneme şarkı 10. Güzel ilkbahar Nisan 12. Biricik öğretmenim Ritm Hitabetleri 1. Bir, iki, üç müve 2. Vary ok 3. Haydi nine 4. Leylek 5. Ayşe papucu yarım 6. Edinene bedinene 7. Karga 8. Mustafa mıstık 9. Kayık 10. Horoz düyünü Şarkılı oyunlar (rontlar) 1. Gel oyuna oyuna 2. Yaşasın okulumuz 3. Al mendili 4. Top oynarken 5. Ali babanın çiftliği 6. Şu endekte bir tavşan uyuyor 7. Mutlu isen 8. Dönelim 9. Halil huleli 85

4 Y A R A T I C I L I K D İ N L E M E 86 Sanat yaratıcılığnda ve doğadaki ses renklerini ayırt ediyorlar Şarkı söylerken ve ritim hitabetiyle kişisel hayallerini ve yaşantılarını ifade ederler Ortamdaki sesli yaşantı ve hayallerini ensrtüman sesleriyle ifade ederler Hitabetler ve şarkılar için çocuk müzik çalgılarla eşlik yapmalarını yaratıyorlar Kısa bir olayı müzik ensrtümanları yardımıyla ilüstrasiyon ederler Őğrenciler, müzik yaşamını diğer sanatlar araçlarıyla ifade edebilmek için yeteneklerini geliştirler Etrafında duyduğu tonları sezerler Tonları dinler ve ayırt ederler Kuş ve hayvan seslerini dinlerler Bilinen aktiviteleri teşvik edecek yapıtları yaşantılı duygulu şekilde dinliyorlar Kreativ müzik dinlemekle kendi yaşantılarını ifade ederler Müzik müsamerelerini takib ederler Müzikle hayal ediyorum Enstrümanlarımızla müzik yaratıyoruz Renk ve şahıslarla tonlu olayı yaratıyoruz Müzikle hareket ve dans ediyoruz Hareket ve adımlarımız müzikle uzlaşıyor Oyun için şarkı Müzikle oynuyoruz Ses ve tonları ayırt ediyoruz Müzik bilmeceleri Müzik dinleme istiyoruz Müzik bana neler söyler? Çeşit keyif için müzik Müziği seviyorum Hareket, görsel sanatla yada edebiyatla müzik yaşantılarını ifade ederler. 1. Necil Kazim Akses: Piano için miniyatürler 2. Bülent Arel: Çocuklar için eski tarzda bale süiti 3. Ekrem Zeki Ün: Obua konçertosu 4. Rafet Rudi: Daci nin pasaportu koro 5. Okan Demiriş: Orkestra süiti 6. Mozart: Türk marşı 7. Mozart: Küçük gece müziği 8. S.Sans: Hayvanlar karnevalı (kuğu kuşu, fiil, fosiller) vb. 9. Şuman: Yabanı Atlı - Piano 10. Musorgski: Sergiden bir piktür (kuşların oyunu) vb. 11. Çaykovski: Fındıkkıran balesinden alıntı

5 DEĞERLENDİRME ŞEKLİ VE TŰRLERİ Öğretmen, grup içinde her őğrencinin bilgilerini, müzik eğitiminde süresince yetişme ve duyarlığnı, şarkı sőylemesini, enstruman çalmasını, aktif dinlemesini ve yaratıcılığı değerlendirir. Yaşantılı müzik dinlemek, onlara eşlik yapmakla değerlendirmekte őnem verilmesi őngőrülür. Öğretmen, őğrencilerin müzik eteneğini, beceri ve bilgilerini, hassasiyet ve ilgirerini dikkatle tespit eder ve değerlendirir. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Müzik öğretimi kompleks bir kavram teşkil eder ve içeriğiyle öğrencilerin genel ve müziksel gelişimini sağlar. Müzik dersi öğrencilerin ruhsal, psikomotorik, tanıma ve psikososyal gelişimini sağlar. Bu yüzden temel müzik etkinlikleri (yorumlama, dinleme ve yaratma) öğrencilerin müziksel gelişme imkanlarına uygun olmalıdır. Müzik öğretimi öğretim yöntem ve tekniklerinin çeşitlendirilmesini güncelleştirir. Bu husus çocukların seviyelerine uygun yaratıcı oyunların hakimiyetinde etkin yöntem ve tekniklerin uygulanması anlamına gelir. Yorumlama Öğretmen, her sınıfın ihtiyaç derecesine uygun şarkı ve şarkı sözünden oluşan ve bütünlük arz eden bir seçim yapar. Öğrencilerin yorumlama imkanları göz önünde bulundurularak onların katılımını körükleyen seçim yapılır. Program tek sesli şarkılardan, öğretmen veya öğrenciler tarafından yapılacak enstrümantal eşlik içermeli, devinim ve danslar ile desteklenmelidir. Temel yöntem (kulağa göre) taklittir. Üçüncü sınıftan itibaren müzik yazısı grafik imleri kullanılır. Ancak Avrupa ülkelerinde müzik yazısı birinci sınıftan öğretilmeye başlanır. Yaratıcılık Yaratma etkinlikleri her sanat dalında doğal ve zorunlu bileşenlerdir. Müziksel gelişimde ise okul öncesi yaşlardan özel bir önem arz eder. Önemli olan öğretmenin temel yöntemleri muhafaza edip müzik öğreni- 87

6 mini teşvik etmesidir. Öğrenciler kendi müziksel hayallerini dile getirirken öğretmen onları belli bir hedefe doğru yönlendirir. Yorumlama, öğrencinin kendi duygu ve estetik buluşlarını dile getirdiği söyleme ve çalma yöntemidir. Müziksel yaratılar, öğrencilerin söyleyerek veya çalarak oluşturdukları melodik veya ritmik parçalardır. Onların yaratıcı müziksel duygularını dile getiren, kendiliğinden ortaya çıkan, devinim (hareket) ve danslardır. Daha sonra bu duygularını değişik imler ve sözlerle dile getirmeye çalışırlar. Dinleme Öğretmen, yorumlamada olduğu gibi dinleme için de öğrencilerin dikkatini çekecek bir program seçimi yapar. Seçilen eserlerin değişik tür, üslup ve tarzlarda mutlak ve programlı müzik örnekleri içermesi gerekir. Dinlemenin metodolojik süreci çok iyi düşünülmelidir. Dikkat yoğunluğunun süresinin sınırlı olduğundan ve dinlediklerinin yaratıcı ifade imkanlarından hareket ederek, sürecin motivasyon sağlaması gerekir. Bu yöntem dinleme esnasında pasifliği önler. ÖĞRENCİLERİN MŰZİKSEL GELİŞMESİ Bu yaş grubu öğrencilerin müziksel gelişimi için önemli olan yetenek, beceri ve bilgiler belli bir düzene sokulur. Okul öncesi yaş grubu ile beraber bu grup, kendiliğinden (spontane) gelişen ritmik ve melodik algılama, müziksel gelişimin başlangıç seviyesini oluştururlar. Öğrencinin müziksel kulağının gelişmesi ve seslerin yüksekliği ile uzunluğu arasındaki ilişkiyi kavrayabilmesi için öğretmen, ritmik ve melodik algılamayı profesyonel bir şekilde geliştirmelidir. Bu seviyeden başlayarak öğrencilere enstrüman eşliğinde ve birlikte çalarak çağrışım yapan ses renklerinin ve konsonansın algılanması sağlanır. Müzik,ile ilgili soru ve yaratıcı cevaplarla müziksel bütünlük algılamasını teşvik ederiz. Dikkatli dinleme ile birlikte müziksel hafıza da gelişir. Motorik söyleme, ritmik okuma, enstrüman çalma ve devinim (hareket) becerileri yorumlama ve özellikle öğretici oyunlarla arzu ve dikkatlerinin uyandırılmasıyla gelişir. Bu becerilerle daha yüksek yorumlama seviyesine ulaşılır. Burada söz konusu olan husus nefes alıştırmaları, duruş, diksiyon, enstrümanın 88

7 tutuluşu, seslerin çıkartılışı ve telaffuzu, devinimlerle melodi çizgisinin ifadesi, ritim ve hareket (dinamik) tir. Bu seviye bilgileri şunları kapsamaktadır: basit müziksel ifadelerin kullanımı ve müzik yazısı imlerine alışmak. Öğrenciler, doğadan gelen ve müzik seslerinin birbirlerinden ayırt etmelidir (ses- gürültü). Öğrenciler ses renklerini (açık, kapalı, yumuşak, girişken ve enstrümanların renkleri) ayırt eder. DERSLER ARASI İLİŞKİLER Şarkı yoluyla çocuklara ait şiir yaratıcılığını tanır ve ana diline ait kavramları pekiştirir Müzik programları ve içeriklerinde hayata ait değişik yaşantıların (çevreyi tanımak) yer aldığnı bilir Mutlak müzik çeşitli duygu ve hevesleri teşvik eder (her derste) Enstrumental yorumlama ve hareketler (beden eğitimi) motorik becerekliğini ve hareketin düzenli olmasını teşvik eder Müziğin aktif dinlenilmesi, dinlemeyi geliştirir (tüm derslerde) Müzikli yaşantıların bütün derslerde yaratıcılığı teşvik ettiğini ve diğer sanatların (resim sanatı, hareket, oyunlar) da yaratıcı olmasını sağlamaktadır DAVRANIŞLAR Yetenek: Yaşanti yoluyla ritmik ve melodik duygu elemanlarını yavaş yavaş geliştitler Enstrumanların çıkardığı sesleri, ayrıca erkek-kadın ve çocuk seslerini şarkı sőylemekte ayırt ederler Beceriler: Şarkı sőylemekle doğru ve güzel şarkı sőyleme kurallarını gerçekleştirirler Çocuk enstrumanlarını kullanmakla da beceriler geliştirilir 89

8 Bilgi: Müzik sőzlüğü geliştirirler Şarkı sőylemek, enstrüman kullanmak, müzik müsamerleri ve konserler, enstrüman kullanmada eşlik yapmak v.b. Müzik dinlemek esnasında enstrumanları adlandırmak MÜZİK ÖĞRETİMİNİN ÖZEL ZORUNLU ŞEKİLLERİ Koro ve orkestra çalışmaları ilköğretim, alt ve üst seviye ortaöğretimde müzik eğitimine has ve zorunlu bir çalışma şeklidir. Koro ve orkestraya yetenekleri belirgin ve ilgileri olan öğrenciler seçilir. Müzik öğretiminin bu çalışma biçimi müziksel yorumun ileri seviyeleri olup okulu her etkinlikte temsil ederler. Sanat hayatı oluşumunun temelini oluşturan okul koro ve orkestra çalışmaları planlanmış ve programla ölçülebilir olmalıdır. Farklı düzey koroları kurulabilir. Koro çalışma saati ders saati kadar sürer, 45 dakika. Öğretmenin bu çalışmaları (düzeye bağlı) haftalık çalışma saatlerine dahildir, 2-4 saat/hafta. Okul yılı boyunca koro, pedagojik-sanatsal ölçütlerde programlar hazırlar ve sunar. KAYNAKÇA: Makbule DÖNMEZ: İlkőğretim Müzik 1 ders kitabı,