II. DİN ŞÜRASI. (ll) .:JT-::J (23-27 KASIM 1998) TEBLİG VE MÜZAKERELERİ. Jslllm Muştırmalım Merkezi. DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI YAYlNLARI. Dem.

Transkript

1 DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI YAYlNLARI II. DİN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ (23-27 KASIM 1998) (ll) TUriii ye ı:,ıyamt H' ı Jslllm Muştırmalım Merkezi KUtUphtmesi Dem. No:.:JT-::J ANKARA-2003

2 Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları ilmi Eserler 1 93 Tashih AbditAKTAŞ Mustafa KAYA Yusuf APAYDIN Ali Osman PARLAK Dizgi Mehmet KARADAŞ Hasan EKİNCİ HüseyinDiL Grafik Recep KAYA Baskı Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Mat. Tic. İşl. Tel: (0.312) Y SBN: Tk.No: ISBN: Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı Derleme ve Yayın Şubesi Müdürlüğü Tel: (0.312)

3 426 II. DiN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI PERSONELİNİN EGİTİM VE BİLGİ SEviYESİNİN YÜKSELTiLMESi Doç. Dr. Fahri KAY ADİBİ A- DİYANET PERSONELİNİN EGİTİLMESİNİN ÖNEMİ Din hizmeti kutsal olduğu kadar topluma sunulması da güç bir hizmettir. Eğer bu hizmet iyi eğitilmiş yetişkin elemanlarla sunulursa topluma faydalı ve verimli olur. İyi yetişmemiş vasıfsız elemanlada sunulacak hizmet insana "yarım hoca dinden, yarım doktor candan eder" atasözünü hatırlatır. Sürekli değişen ve gelişen dünyamızda insanların dini ihtiyacına cevap verecek elemanlar da bu değişkenliğe ve gelişmeye uygun olmalıdır. Doğunca çocuğuna isim koymaktan tutun da ölünce toprağa verilineeye (yani beşikten mezera) kadar hayatın her safhasında din görevlisiyle iç içe olan toplumumuz, nitelikli, bilgi seviyesi yüksek elamanlarla mutahap olduğu oranda bilgili ahliiklı, çalışkan, hoşgörülü ve kardeşlik duygularıyla dolu olacaktır. Aynca Diyanet teşkilatının hemen her yerleşim biriminde görevlisi olduğundan burada devletin kolu durumunda bulunması nedeniyle görevlilerin kalitesinin iyi olması gereklidir. Dinimizin ilk emri, Kur'an'ın ilk inen ayeti "Oku" dur.<!) Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?"< 2 ) şeklindeki mukayese bizim kitabımızda, "Beşiktan mezara kadar ilim tahsil ediniz"(3) tavsiyesi bizim peygamberimizindir. Kur'an-ı Kerim'de müspet ve manevi ilimiere işaret eden 750 kadar ayet vardır. Öyle ise din hizmeti ile uğraşan kişilerin eğitim ve bilgi seviyelerinin yükseltilmeleri önce dinimizin emir ve tavsiyesidir. Sonra cıhanşümül (evrensel) bir din olan yüce İslam dininin görevlileri de bu dini bütün insanlığa tebliğ edecek nitelik ve donanımda olması gereklidir. Din hizmetinin bir eğitim ve öğretim hizmeti olduğunu da düşünerek bu hizmeti sunacak kişilerin fert ve kitlelere bilgi sunma sanatını iyi bilme gerektiğini vurgulamamız gerekir. İyi yetişmiş ve seçilmiş olan din görevlilerinin mesleğinde ehil, ifrat ve tefritten uzak, sevgi, şefkat, hoşgörü, merhamet gibi vasıfları üzerinde taşıması ve insanlarla rahat diyalog kurabilmesi gereklidir. Günümüz dünyasında modern eğitim ve öğretimle; insanı iyi bir meslek sahibi yapmak, iş ahlilkı kazandırmak, mesleğinde araştıncılık ruhu vermek, ülkesine, miletine ve insanlığa faydalı olmak gibi vasıflar kazandırmak istenmektedir. Bu açıdan Diyanet Personelinin mesleğinde iyi yetişmiş olması, işini iyi yapması, araştıncı ruhu ile kendisini mesleğinde devamlı yenilemesi, ülkesine, milletine ve insanlığa hizmet aşkıyla dolu olması gibi vasıflarla donanınası gereklidir. l. Alak: Zümer: El Fetb-ul Kebir: 1/193.

4 IL DiN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ 427 B- EGİTİLMESİ GEREKEN KONULAR Din hizmeti çok yönlü ve çok vasıflı elemanlada en iyi şekilde sunulabileceğinden bu hizmeti sunan personelin aşağıda sıralayacağımız konularda yetişmesine ihtiyaç vardır. 1- Mesleki Açıdan İyi Yetişmeleri Diyanet personeli din görevlisi cami içindeki görevleri yerine tam yapabilecek nitelikte yetiştirilmelidir. Kısaca milırabı, minberi, kürsüyü hakkıyla doldurabilmelidirler. Mihrap'da Kur'an-ı güzel sesi ile iyi okumalı, minberde hutbeyi iyi irat etmeli, kürsüde vaazı iyi vermelidir. Bunların gerektirdiği temel bilgileri yeterince almalıdır. 2- Halkla İlişkiler Konnsnnda Bilgilendirilmelidir Günümüzde beşeri münasebetler veya halkla ilişkilerin iyi tutulması çok önemlidir. Halkla, cemaatle, resmi kurumlarla iyi diyalog kuran din görevlisi başarılı olmaktadır. Bu konuda iyi eğitilmelidirler. 3- Türkçeyi İyi Bilmelidirler Kendi öz lisanını iyi bilmeyen kişi vaazında, hutbelerinde ve diğer yerlerdeki tebliğ ve irşatlarda randımansız ve yetersiz kalacaktır. insanlarla diyalogu da iyi kuramadığı gibi meramını anlatmakta kendini ifadede güçlük çekecektir. Aynca kendi öz lisanını iyi bilemeyen kişi başka bir yabancılisanı da iyi öğrenemeyecektir. Çünkü başka dilleri iyi öğrenmek kendi öz lisanını iyi bilmekle orantılıdır. 4- Yabancı Dil Öğrenmelidirler İsliim dini evrenseldir. Onun tebliğini ve öğretimini yapan kişilerin de dünyada çok kullanılan önemli dilleri bilmelidirler. Özellikle Arapça' nın dışında çok kullanılan bir batı dilini de öğrenmelidirler. 5- Sosyoloji, Psikoloji ve Eğitim-Öğretim Bilgisi Din hizmeti sunan kişi bir sosyal mühendistir. Kişileri ve toplumu inceler, sorunları yakalar ve çözümünü üretir. Beşikten-mezara her insanlamuhatap olduğundan onları tanıması ruhsal dururnlarını anlaması kime ne söyleyeceğini ve neyi vereceğini iyi bilmesi lazımdır. Fakir-zengin, kimin ne sorunu var, kim neye muhtaç, kimlerin barışa ihtiyacı var, birlik-beraberlik nasıl temin edilir, milli birlik ve beraberlik nasıl korunur, toplum iyiliğe nasıl sevk edilir, kime hangi bilgiyi nasıl öğretmesi lazım. Bütün bunları psikoloji, sosyoloji ve eğitim sanatını bilmeden yapamaz. 6- Modern ve Teknik Vasıtaları Knllanmasını Bilmelidirler Bilgisayar, internet, daktilo gibi teknik vasıtaları kullanmasını bilmelidir. Kendi konulannı kaynaklardan araştınp çıkaracak kadar araştırma metotlarını da öğrenmelidir. Gereğinde büro hizmetini yapabilmelidir. Hizmette süratlilik ve verimlilik için modern nakil vasıtalarını da kullanabilmelidir. En azından sürücü belgesi olmalıdır.

5 428 Il. DiN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 7- Sorumluluk Duygusu Güçlendirilmelidir tarihinde kabul edilen 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 1. Maddesinde, diğer amaçlar arasında, demokratik ve sosyal hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı sorumluluklarım bilen yurttaşlar yetiştirme amacı yer almıştır. Yaygın din eğitiminde etkin bir rolü olan Diyanet Personelinde bu sorumluluk duygusu daha güçlü şekilde verilmesi ölçüsünde muhatap oldukları yurttaşiara aynı sorumluluğu aşılayabilirler. Bunun yanında görev sorumluluğu da kendilerine tam verilmelidir. 8- Meusubiyet Duygusuunu Geliştirilmesi ve Canlı Tutulması Mensubiyet duygusu sosyolojik bir kavramdır. Kişinin kendisini nereye ait olduğunu hissetme duygusudur. Diyanet personeli kendisini teşkilatının şerefli bir mensubu olarak hissetıneli ve bir takım gruplaşmalardan uzak durarak kendisinin bu mensubiyet duygusuyla toplumun birlik-beraberliğini temin ve muhafaza etme görevini hakkıyla yapmalıdır. Bölen veya böiünenlerin yanında olmamalı birleştiren ve bütünleştiren olmalıdır. Mensubiyet duygusu eğitim ve seminerlerle daima canlı tutulmalıdır. 9- Örnek Olma Motifinin İyi işlenmesi Din hizmeti yapan kişiler toplum tarafından örnek ve numune kişiler olarak görülmektedir. Bu nedenle onların yaptığı en ufak hatalar yadırganmaktadır. Bunun için Diyanet Personeli her iyi vasfı üzerinde taşıyacak şekilde yetiştirilmelidir. 10- Hitabet Sanatı, İrşad, Tebliğ Metodları Öğretilmeli Hutbe okuyan ve vaaz eden için hitabet sanatı çok önemlidir. Bunun için diksiyon, kelimeleri telaffuz, cümle kuruş, ses tonu, muhatabı tanıyarak seviyesine göre konuşma çok önemlidir. Aynca bu görevleri yürüten kişilerin sahalarında da bilgili ve kültürlü olmalan zarurettir. ll- Yurt Dışı Personelinin Yetiştirilmesi Yurt dışı görevi çok yönlü yetişmiş olmayı gerektirmektedir. Gideceği ülkenin lisanını ve şartlarını iyi bilmesi, mesleğinde iyi yetişmiş olması, işçi sorunlarını ve çözüm yollannı, dini açıdan ihtiyaçlarını bilmesi gerekmektedir. Bu yönden çok nitelikii olarak özel eğitim yoluyla yetiştirilmelidirler. Bunun için yeni metotlarla kısa zamanda dil öğreten modem Iisan okullarında elemanlara yabancı dil kazandınlabilir. Yurt dışı görevine normal din görevlisi olarak başlayarak sosyal yardımcı, ataşe yardımcısı, ataşe, müşavir şeklinde her kadernede dil ve meslek sınavı vererek yükseltilmesi gerekmektedir. Aynca yoğun özel eğitime tabi tutulmalıdırlar. C- EGİTİM VE BİLGİ SEViYESİNİ YÜKSELTME YOLLARI >, Başkanlık Personelinin yukarıda saydığmız hususlarda eğitim ve bilgi seviyesinin yükseltilmesi şu yollar ile olabilir:.,..

6 II. J?İN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ Din Görevlisi Adayı Seçimi Bu seçim, meslek okuhanna alınırken yapılmalıdır. Okul, çeşitli testlerle din görevlisi veya din eğitim işi olarak yetişecek elemanlannı bu zor görevlere kabiliyetli ve zeki olanlan seçmelidir. Meslek okuluna (İmama-Hatip veya ilahiyat Fakültesi) alınacak kişilerin lisanı özürsüz, sabırlı, iyi huylu, hoşgörü, sevgi, uzlaşmacı, şefkat ve merhamet sıfatlann kendisinde doğuştan olmasına dikkat etmelidir. Kaba ve haşin, sabırsız kişilerin bu görevde başansız olacaklan iyi bilinmelidir. 2- Okulda Kaliteli Meslek Eğitimi Din hizmeti sunacak kişilerin mesleğinde iyi yetişmiş olınası şarttır. Bunu ancak din eğitimi veren İmam-Hatip ve ilahiyat Fakültelerinde iyi yetişmiş olmakla elde edilebilir. Eğitim öğretim teorik yanında pratik olarak da mesleki uygulamaya yer verilmelidir. Okulda araştıncılık ruhu verilmelidir. 3- Diyanet-Okul İşbirliği Diyanet İşleri Başkanlığı istihdam edeceği elemaniann iyi yetişmesini sağlamak için onlann yetiştirildiği İmam-Hatip ve ilahiyat Fakülteleri idarecileri ile işbirliği yapabilir. İstihdamdan, temel uygulamalanndaki eğitim noksanlıklanndan kaynaklanan hususlan tespit ederek okulda düzeltilmesini sağlayabilir. 4- Meslek Öncesi Temel Eğitim ve Adaptasyon Diyanet İşleri Başkanlığı göreve yeni atanmış olan her kademedeki personelini göreve başlatmadan önce en az altı ay kursa tabi tutmalıdır. Bu temel eğitim kursunda görevlinin mesleğindeki noksanlıklar giderilmeli, teşkilat tanıtılmalı, memurin kanunu ve devletin işleyişi konulannda bilgilendirilmeli, mensubiyet duygusu ve göreve bağlılık şuuru verilmeli, verimliliğin artırılması ve mesleğe tam uyumu sağlanmalıdır. Meslek hayatındaki gerekli pratik bilgiler ve zorluklann aşılması öğretilmelidir. Türkiye Cumhuriyetinin yapısı, bilimsellik ilkesi, Türk tarihi kültürü ve birlik-beraberliğin tenıin san'atı öğretilmelidir. 5- İşbaşı Eğitim Günümüz gelişmiş ülkelerinde meslek mensuplan işbaşında denetlenerek mesleki noksanlıklan tespit edilir, yanlışlan düzeltilerek, yenilikler öğretilerek, rehberlik yoluyla kişi mesleğinde işbaşındayken yetiştirilir. Bu durum mesleki gelişmeyi, kaliteyi ve hatalardan doğacak zararlan önleme gibi çok müspet neticeler vermektedir. Her kademedeki Diyanet Personeli de rehber kişilerce işbaşında yanlışlıklar ve hatalar düzeltilerek personelin eğitim ve bilgi seviyesi artırılabilir. 6- Hizmet İçi Eğitim ve Seminer Diyanet Personeli mesleklerindeki yenilikleri ve gelişmeleri öğrenebilmeleri ve verimliliklerinin artırılması açısından ihtiyaç ölçüsünde hizmet içi eğitimiere tabi tutulma-

7 430 Il. DİN TEBLİG VE MÜZAKERELERİ lıdır. Bu eğitim-öğretimler eğitim merkezlerinde yapılabilir. Büro personeli, idareciler, vaizler, murakıplar, müezzinler kendi konularında eğitilmelidirler. 7- Ömür Boyu Eğitime Yönlendirme Din hizmetini yürüten kişiler "Beşikten-mezara ilim tahsil ediniz" tavsiyesine baştan kendileri uyarak ömür boyu kendileri bilime sanlarak kendi seviyelerini yükseltmelidirler. Bu konuda halka da örnek olmalıdırlar. 8- Hafızlığı Takip ve Muhafaza Hafızlık din hizmetinin ve dini bilgilerin temel dokusunu temsil eder. Hafız olarak yetiştirdiğimiz kişiler din eğitimine ve din hizmetine yönlendirilerek başka sahalarda zayi olmaları önlenmelidir. Bunların hıfızlannı unutmamaları ve Diyanet sahasına istihdam edilmek için gerekli tedbirler alınmalıdır. Müezzinlik görevi bunlara verilmelidir. 9- Akademik Kademeler İle Eğitim ve Bilgi Seviyesinin Yükseltilmesi Diyanet personeli üniversitelerde kendi sahalannda akademik çalışmalar yaparak kendi eğitim ve bilgi seviyelerinin yükseltilmesi sağlanabilir. Yüksek lisans ve doktora yapmaları teşvik edilmeleridir. Bu teşvik kendi akademik branşlarındaki görevlerde yükseltilerek veya ödüllendirilerek sağlanabilir. 10- Zamanı İyi Kullanma Alışkanlığının Kazandırılması Dinimiz zamanın iyi kullanılmasını istemiş, örnrün israf edilmemesini istemiştir. Allah-ü Teala Asr süresinde önemine binaen zaman üzerine yemin etmiş, ilahi hesap gününde ziyan edilen örnrün hesabının sorulacağı belirtilmişti: Buna rağmen en fazla israf ettiğimiz şey zamandır. Diyanet personeline okulda veya hizmet içi eğitimlerde zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazandınlmalıdır. Boş zamanları okumak, çalışmak, üretmekle doldurmak bu konuda çevresindekilere de örnek olmalıdırlar. ll- Açık Öğretim Yoluyla Eğitim ve Bilgi Seviyesinin Yükseltilmesi Öğretmeniere uygulanan görev başındayken açık öğretim yoluyla Diyanet personelinin eğitim seviyesi yükseltilebilir. Bu fırsat kısa zamanda bütün personele sağlanmalıdır. Bu öğretim meslekleriyle ilgili olmalıdır. 12- ilahiyat Meslek Yüksek Okulları ilahiyat Meslek Yüksek Okulları Diyanet Personelinin eğitimle yükseltilmesi açısından çok önemlidir. Ancak bu okullara alınmak için önceleri Diyanet Personeli olma şartı aranırken bu kaldınlmış ve bu okullar Başkanlıkta hiç görev yapmamış olan kız öğrencilerin okulu haline gelmiştir. Bu okula sadece Diyanet'te çalışanlar girmelidirler. Okulların süreleri iki yıldan dört yıla- çıkarılmalıdır. Eski Yüksek İslam Enstitüleri seviyesine getirilmelidir.. '

8 II. DiN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ Personelin Topinm Yapısına Uygnn Hazırlanması Türkiye'nin sosyal yapısı (çeşitli din, mezhep, kültür ve eğitim farklılıkları) ve stratejik önemi göz önünde bulundurularak din hizmeti sunacak personel eğitilmeli dir. Ülkenin din hizmetleri haritası çıkarılacak çeşitli yörelere gönderilecek personel oranın şartlarına uygun irşat ve tebliğ yapacak şekilde seçilmeli ve hazırlanmalıdır. Personel tayinleri din hizmetleri haritası yardımıyla yöresel ihtiyaç ve hassasiyetiere göre yapılabilir. 14- Söz Söyleme, Ses ve Makam Eğitimi Hz. Peygamber (SAV) "Az sözle çok manaifade etme sanatı ile gönderildim"< 4 >buyurması dilin önemini belirtmektedir. İletişimde sözü iyi söylemek yanında ses tonunu da iyi kullanmak önemlidir. Nitekim Kur'an-ı Kerim'de de bunun önemine dikkat çekilmiştirısıses tonu yumuşak ve çekici olmalı, sert ve ürkütücü olmamalıdır. İmam-Hatipler ve Müezzinler ses ve makam eğitimlerine tabi tutulmalıdır. D- SONUÇ VE TEKLiFLER 1- Diyanet personeli bir eğitim-öğretim hizmeti olan din hizmetini toplumun her kesimine sunmak gibi zor bir görevi yaptığından eleman alımında seçiminin iyi yapılması gereklidir. Daha İmam-Hatip Liseleri ve ilahiyat Fakültelerine öğrenci alınırken zeki, istidatlı ve kabiliyetti olanların seçilmesini sağlamalıdır. 2- Bu hizmeti sunanların gerek okullarda ve gerekse hizmet içi eğitimlerde iyi yetiştirilmesi şarttır. Eğitim ve öğretimleri hem teorik hem de pratik (Uygulamalı) olmalıdır. Mesleki bilgi yanında sevgi, şefkat, merhamet, sabır, itidal, fedakarlık ve hoşgörü mesleki gibi vasıflar kazandınlmalıdır. 3- Psikoloji, sosyoloji, pedagoji, halkla ilişkiler, yabancı dil, Türkçe ve mesleki dersler yeterince verilmelidir. 4- Diyanet personeline "Beşikten-mezara eğitim öğrenme" sloganıyla ömür boyu kendilerini eğitime ve yenileme alışkanlığı kazandınlmalıdır. Zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazandırmalıdır. 5- Din eğitimi yapan kuruluşlarla işbirliği yapılarak eğitim kalitesi yükseltilebilir. Hizmet içi eğitimlerde Üniversite hocalanndan yararlanılabilir. 6- işbaşı eğitimine önem verilmelidir. Denetim ve rehberliklerle işbaşındaki hatalar düzeltilmelidir. 7- Eğitim merkezleri sayıları ihtiyaca cevap verecek ölçüde çoğaltılmalıdır. 8- Müftü ve V aiz seviyesindeki elemanların yetişmesinde hizmet için eğitim ve ihtisas kursları na tabi tutulmaları sağlanmalıdır. 9- Bilgisayar İnternet, daktilo gibi mesleği ile ilgili teknik bilgiler öğretilmelidir. 4. Kamil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi ve Şerhi, DİB Yayını, Ank Ill/ Lokman, ; el-müddessir, 74/4.

9 432 II. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 10- ilahiyat Meslek Ytiksek OkuHanna sadece Diyanette çalışan personel devam etrneli ve bu okullar dört yıla çıkanlmalıdır. ll- Ytiksek Lisans, doktora ve doçentlik gibi akademik yükselrneye personel teşvik edilmeli, ödüllendirilrneli, varsa uzman olduklan dallarda istihdam edilmelidir. "Marifetin iltifata tabi, iltifatsız meta'ın zayi olduğu "gerçeği göz önünde bulundurulrnalıdırlar. 12- Hafızlar için hafızlıklannı unutrnarnalan, sahalannda istihdarnlan, dini ilimiere yönlendirme çalışması yapılmalıdır. Güzel sesliler eğitilerek rnüezzinlik kadrolanna alınmalıdır. 13- Diyanet personeli gereğinde rnaddf imkanlar ve ihtiyaç olan kitap yardırnlanyla takviye edilmelidir. 14- Yurtdışı personeli hizmet içi eğitirnlerle lisan, gideceği ülkelerin şartlan ve ternsil etme yönünden iyi eğitilrnelidir. Hızlı lisan öğreten modern lisan okullannda eğitilrnelidirler. Her görev kadernesinde sınavlar vererek bir üst görev kademesine yükseltilrnelidir. Bu görevlerin bir mali imkan kapısı gözü ile değil zor bir hizmet yeri olarak görülerek liyakatli personelin seçimi yapılmalıdır. 15- Diyanet personeli "öğretiniz, kolaylaştınnız, zorlaştırmayınız, rnüjdeleyiniz, nefret ettirrneyiniz" hadisine ve uygulamasına uygun bir metotla eğitim-öğretim yapabilecek nitelikte yetiştirilrnelidir. 16- Hizmet içi eğitirnlerle personele olgun ve örnek kişilik, kendine güven, dış görlinüş giyim, konuşma sanatı ve rnensubiyet duygusu kazandınlrnalıdır. 17- Din görevlilerinin yetiştirilmesine yönelik TV. kanallannda yayın yapılabilir. 18- ilim, fikir ve san'at adamlanndan personelin eğitiminde faydalanılabilir. 19- Personel; genç kuşaklarla diyalog kurma ve onlan irşat etme konusunda eğitilrnelidir.. \