Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri ve Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları. Eckart Schultes - GTZ GmbH

Transkript

1 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri ve Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Eckart Schultes - GTZ GmbH

2 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri /Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları İçerik 1. Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri 2. Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatları nın Bileşenleri 3. Tehlikeli Atık Arıtımı ve Bertarafının Yatırım Maliyetleri 4. Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması 5. Almanya datehlikeli Atık Yakma İşlemi için Piyasa Fiyatları 6. Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı 7. Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı 8. Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı

3 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri 1. Bertaraf Edilecek Tehlikeli Atık için Beyan Analizi 2. Tehlikeli Atık Beyan/Bildirimi yani ÇOB tarafından gerçekleştirilecek olan Tehlikeli Atık Denetim ve Gözetimi için Yönetim Ücreti 3. Atık için Ambalaj Malzemesi (varil, teneke kutu, palet, büyük poşetler, IBC vb.) 4. Atık Berteraf Tesisinde Muamele Maliyetleri 5. Atık Taşıma Maliyetleri 6. Atık Bertaraf Maliyetleri (Almanya 2002 ve Türkiye 2007) 7. Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007)

4 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Almanya (2002) ve Türkiye den Örnekler 1. Bertaraf Edilecek Tehlikeli Atık için Beyan Analizi - herbir atık türü için yapılmak üzere - atık karakteristikleri (proses, hammadde) değiştiği zaman tekrarlanmak üzere - HIM de atık türü ve bertaraf türüne bağlı olarak /Analiz - Türkiye de YLT/Analiz 2. Tehlikeli Atık Beyan/Bildirimi için Ücret örneğin Atık Gözetim ve Denetim Kuruluşu ya da Merci tarafından - herbir atık türü için yapılmak üzere - atık karakteristikleri (proses, hammadde) değiştiği zaman tekrarlanmak üzere - HIM de: ~ 190 /Beyan - Almanya nın Rhineland-Palatinate Eyaleti nin Atık Gözetim ve Denetim Kuruluşu SAM de bertaraf ücretinin %3 ü

5 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Atık için Ambalaj Malzemesi (varil, teneke kutu, palet, büyük poşetler, IBC vb.) Tek yönlü muhafaza örnekleri (geri dönüşsüz) Geri dönüşlü muhafaza Örnekleri: IBC ve hacimli yükler için konteyner ~ varil:17-25, palet :~ 12 büyük poşet 1 m³ ~ 12 IBC l: /ay 7 12 m 3 : /ay

6 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Ambalaj Maliyetleri 3. Atık Ambalajlama Maliyetleri (Örnek: varillenmiş atık Almanya 2002) - herbiri 60 kg atık taşıyan 120 l plastik varillere konulmuş atık - 16 x 120 l plastik varil, herbiri15 ~ 250 /t - 4 palet, herbiri 12 ~ 36 /t => Toplam ambalajlama maliyeti~ 280 /t 4. Atık Berteraf Tesisinde Muamele Maliyetleri (Örnekler: Almanya 2002) - Tartma, kabul kontrolü ve atığın tanımlanması vb. için servis ücreti herbir taşıma formu için sabit ücret: ~ 40 /form başına - Palet ve varillerin araçtan boşaltılması: ~ 15 /unite l ye kadar hacimli katı atık konteynerlerinin boşaltılması (IBC): ~ 30 /unite l ye kadar sıvı atık tank konteynerlerinin boşaltılması (IBC): ~ 80 /unite - Kamyon/tank temizliği (atıksuyun kimyasal/fiziksel arıtım ile bertarafı): ~ 30 - Kamyon/tank temizliği (atıksuyun yakma işlemi ile bertarafı): ~ 80

7 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Taşıma Maliyetleri 5. Atık Taşıma Maliyetleri (yükleme/boşaltma zamanı ve geri dönüş dahil) (Almanya ve Türkiye den örnekler ve Tunus (2002) için hesaplamalar) - hacimli katı atık, yarı römorkör ~ 25 t yük(almanya): ~ 650 /gün - hacimli katı atık, damperli konteyner kamyon ~ 6 t yük(tunus):~ 0,2 /t*km - sıvı atık, vakumlu tanker ~ 8 t yük(tunus): ~ 0,2 /t*km - platform kamyon, paletli ~ 5 t load (Tunus): ~ 0,23 /t*km - 5 t ve 700 km için ortalama taşıma maliyetleri (Tunus) ~ 700 /t Ankara İZAYDAŞ arası taşıma maliyeti = 700 km ~ 700 /t

8 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri 6. Bertaraf Maliyetleri (Almanya 2002 vetürkiye 2007) [ /t] Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahaları (İzaydaş: /t) Katılaştırma & Düzenli Depolama Kimyasal-Fiziksel Arıtım Tehlikeli Atık Yakma Sıvı ve kıvamlı atık Katı atık Varil ve teneke kutular (lab kimyasalları < 5.000) - Toplam ortalama (Türkiye: /t) Çimento fırınları, Enerji Santralleri < 150 (Türkiye: /t) Evsel Katı Atık Yakma ~ 100

9 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007) ATIK TÜRÜ İzaydaş PETKİM Ekolojik Enerji ( YTL/t ) ( /t) ( YTL/t ) ( /t) ( YTL/t ) ( /t) SIVI ATIKLAR( ÇAmur Oranı < % 10 ) Kalorifik Değer > kj/kg 70 39, ,77 - Kalorifik Değer > kj/kg , ,43 - Kalorifik Değer > kj/kg , ,45 - Kalorifik Değer > kj/kg , ,50 - Kalorifik Değer > kj/kg , ,41 - Kalorifik Değer < kj/kg , ,07 - Special Liquid Wastes , KIVAMLI ATIKLAR( Çamur Oranı %25-75 ) Kalorifik Değer > kj/kg , , ,50 Kalorifik Değer > kj/kg , , ,73 Kalorifik Değer < kj/kg , , ,95 Boya ve Fosfatlama Çamurları , , ,09 Tarrıtma Çamurları KATI ATIKLAR( Çamur Oranı > %75 ) Katı Atıklar Kalorifik Değer > kj/kg , , ,18 Katı Atıklar Kalorifik Değer > kj/kg , , ,82 Katı Atıklar Kalorifik Değer < kj/kg , , ,64 Waste car cycle - - Mastik - - Kontamine olmuş atıklar(paketler.,bez,üst.,kartuş,toner,vb) , , ,36 İzosiyanat ile kontamine olmuş variller , ,09 Farmostatic wastes (product-same productl) , ,23

10 Atık Üreticisi için Bertaraf Maliyeti nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri 7. Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007) ATIK TÜRÜ İzaydaş PETKİM Ekolojik Enerji ( YTL/t ) ( /t) ( YTL/t ) ( /t) ( YTL/t ) ( /t) FIÇI İLE YAKILACAK ATIKLAR , YAKILACAK ATIKLAR İÇİN EKSTRA MASRAFLAR Halojen ve fosfor için ekstra masraflar % 1-5 arası 77 43, , % 10 a kadar , , % 20 a kadar , , % 30 a kadar , , % 40 a kadar , , % 50 a kadar , , Sülfür için ekstra masraflar % 2-5 arası , , % 10 a kadar , , TEHLİKELİ ATIK DÜZENLİ DEPOLAMA SAHASI Tehlikeli Katı Atıklar , İnert endüstriyel atıklar , Evsel atıklarla karıştırılabilecek endüstriyel atıklar , Sanayi kaynaklı evsel atıkları 35 19, Surface deponie , ÖZEL PROSESLER Floresan Lambalar , Aküler , Piller , Pressure cup ,55 - -

11 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatları nın Bileşenleri 1. Sermaye maliyetleri(yatırım maliyetlerinin finansmanı) 2. Return on Own Capital (getiri??) 3. Personel Giderleri 4. Değişken maaliyetler 5. Sabit işletme maliyetleri 6. Yönetim/Satış maliyetleri 7. Toplam maliyet[ ] = (1-6) 8. Ton başına ortalama maliyet [ /t] = Toplam maliyet[ ] / Toplam girdi [t] Ortalama maliyet, tesiste bertaraf edilen değişik atıkların maliyetlerinin ortalamasının alınması ile bulunur. 9. Ton başına özel maliyetler [ /t], çeşitli değişken arıtma/bertaraf meliayetlerine bağlı olarak bazı atık türleri için farklı olabilir. 10. Bertaraf satış fiyatı [ /t] = Özel maliyetler [ /t] + Piyasa Marjini

12 Tehlikeli Atık Arıtım/Bertaraf Tesislerinin Yatırım Maliyetleri 3.1 Tehlikeli Atık Bertaraf Merkezi 3.2 Fizikokimyasal Arıtım ve Stabilizasyon 3.3 Düzenli depolama 3.4 Yakma

13 Yatırım Maliyeti Örnek:Tunus, Jradou Merkezi (2007) Jradou Merkezi Toplam kapasite: t/yıl Toplam yatırım maliyeti: 16.5 Mio. KfW tarafından eşfinansman Uygulama Jradou, Tunus Endüstriyel tehlikeli atıklar için atık bertaraf merkezi Toplam kapasite: t/yıl Fizikokimyasal Arıtım: Stabilizasyon/Katılaştırma: Düzenli depolama: Özel atıklar için düzenli depolama bölümü: Yakma için atık depolama: Değerlendirme için atık depolama : t/yıl t/yıl t/yıl t/yıl t/yıl t/yıl

14 Yatırım Maliyeti Entegre Tehlikeli Atık Tesisi Fizikokimyasal Arıtım + Katılaştırma + Ara Depolama + Düzenli Depolama (Örnek: Tunus, Jradou Merkezi, 2007) Yıl başına toplam kapasite: t/yıl Fizikokimyasal arıtım: t/yıl Stabilizasyon/Katılaştırma: t/yıl Düzenli depolama(toplam kapasite~ t) t/yıl Özel atıklar için düzenli depolama bölümü: t/yıl Yakma için atık depolama : t/yıl Değerlendirme için atık depolama: t/yıl Proses ekipmanı için yatırım (mühendislik işleri dışında) ~ 5 Mio. Toplam yatırım maliyeti 16,5 Mio. Yakma (genişletme için maliyet tahmini) Yakılacak her tür atık için döner fırın teknolojisi Katı, kıvamlı, sıvı, hacimli ve varil içindeki atıklar Hacimli atıkların en az 5 gün ara depolanması Yıl başına toplam kapasite: t/yıl Toplam Yatırım Maliyeti (genişletme için maliyet tahmini) ~ 30 Mio. Ana Yatırım Toplamı ~ 47 Mio.

15 Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası ( t/a) IRST ile birlikte (Toplama, Ara Depolama, Nakil) Tesisleri ve Katılaştırma Tesisi ile birlikte IRST Örnek: HIM Billigheim, Almanya Örnek: Tunus, IRST (2003)

16 Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek:Tunus, IRST (2003) Yıl başına düzenli depolanacak atık t/yıl Toplam Atık Kapasitesi (20 yıllık işletim süresi) t Toplam Atık Hacmi m³ Toplam Düzenli Depolama Alanı m² Sızıntı Suyu Buharlaştırma Havuzu Yüzey Alanı m² Nihai Yüzey Kapatma ve yeşillendirme harici Toplam Yatırım Maliyetleri ~ 5 Mio. Nihai Yüzey Kapatma ve yeşillendirme (23 yıl sonra) ~ 2,5 Mio.

17 Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya,

18 Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya, Katı atık depolama kutuları 11 Elektrostatik çöktürücü (elektro filtre) 2 Katı atık besleme seviyesi 12 Çekiş artırıcı havalandırma 3 Katı atıklar için çift kapılı baca Baca gazı ısı kaydırıcı eşanjör 4 Döner yataklı fırın 14 Baca gazı soğutma 5 İkincil yanma odası 15 Baca gazı yıkama kulesi (asidik ve kostik) 6 Cürüf boşaltımı ve soğutucu Baca gazı ısı kaydırıcı eşanjör 7 Isı gerikazanım buhar jeneratörü 17 Bag house filter (kireç/aktif karbon katkısı) 8 Buhar kazanı uçucu kül boşaltımı 18 Çekiş artırıcı havalandırma 9 Baca gazı Sprey kurutucu (scrubber bleed evaporator) 19 Baca 10 Kurutulmuş tuz ve toz boşaltımı 20 Katkı silosu 21 Acil durum baca gazı boşaltım (güvenlik çıkışı)

19 Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya, Atık türleri: Kapasite: Tampon kapasitesi: Katı hacimli, variller, sıvı atıklar, kıvamlı atıklar, özel atıklar t/yıl 5 gün Ambar 6 Döner Yataklı Fırın+ İkincil yakma Oda 13 Buhar kazanı 8 27 Sprey kurutucu 3 Elektrostatik Filtre 2 Baca gazı yıkama kulesi 10 Bag House Filter Baca+ Acil durum güvenlik çıkışı 4 El. Güç kaynağı 12 Tank Farm 11 Varil Depolama 4 Altyapı 9 Toplam yatırım maliyeti [ Mio.] 100

20 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması 1. Sermaye maliyetleri(yatırım maliyetlerinin finansmanı) 2. Return on Own Capital (getiri) 3. Personel giderleri 4. Değişken maliyetler 5. Sabit işletim maliyetleri 6. Yönetim/Satış maliyetleri 7. Toplam maliyet [ ] = (1-6) 8. Ton başına ortalama maliyet [ /t] = Toplam maliyet[ ] / Toplam girdi [t] Ortalama maliyet, tesiste bertaraf edilen değişik atıkların maliyetlerinin ortalamasının alınması ile bulunur. 9. Ton başına özel maliyetler [ /t] çeşitli değişken arıtma/bertaraf meliayetlerine bağlı olarak bazı atık türleri için farklı olabilir. 10. Bertaraf satış fiyatı [ /t] = Özel maliyetler [ /t] + Pazar Marjini

21 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Tipik Tasarım Verisi Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Girdi t/yıl (İzaydaş ~ t/yr) Isıl kapasite 2 x MW th Atık türleri Hacimli katı atıklar Variller Sıvı atıklar Macunlar Özel atıklar Tampon kapasitesi 5 gün Yatırım maliyeti (2007) 50 Mio. Özel yatırım maliyeti 2007 (50 Mio. / t/yıl): ~ 500 /t/yıl Özel yatırım maliyeti HIM Biebesheim 1988/99: ~ /t/yıl Özel yatırım maliyeti İZAYDAŞ Izmit: ~ /t/yıl?

22 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Sermaye maliyeti %70 dış finansman 35 Mio. %30 iç finansman 15 Mio. Amortisman süresi 15 Yıl Hesaplanmış amortisman 3.3 Mio. Hesaplanmış faiz oranı 6% Hesaplanmış faiz 1.1 Mio. Toplam sermaye maliyeti 4.4 Mio. Return on Own Capital vergilerden önce % Mio. (Türkiye de~ vergilerden önce %25 3,7 Mio.)

23 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Personel [Ma] İşletme (5 vardiya) 45 Bakım 10 Kabul/Tasnif 10 Laboratuvar (İşletim ve atıklar için) 10 Kantar/Teslimat planlaması 3 Yönetim/Dokümantasyon/İzinler 7 Toplam personel 85 Personel giderleri 85 Ma x 0,06 Mio./Ma = 5.1 Mio.

24 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Değişken İşletim Maliyetleri [t/yıl] [ /t] [ Mio./yıl] Cürüf Uçucu kül, tuzlar Kimyasallar 0.3 Toplam değişken giderler 2.0 Sabit İşletim Maliyetleri Personel 5.1 Enerji 0,2 Sermaye Maliyetleri 4.4 Bakım 1.5 Laboratuvar 0,3 Diğer masraflar (sigorta, iş istasyonu maliyetleri vb.) 1,0 Toplam Sabit İşletim Maliyeti 12.5

25 Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını [ Mio./yıl] [ /t] Değişken İşletim Maliyeti Sabit İşletim Maliyeti Yönetim/Satış maliyetleri Return on Own Capital Toplam maliyet = Ciro 18.2 Ortalama Bertaraf Fiyatı (değişik atık türleri için ortalama alınmış) = toplam maliyet(18,2 Mio. /yıl) / girdi ( t/yıl) = 182 /t = (Ortalama) En Düşük Fiyat Sınırı Bertaraf Satış Fiyatı= En Düşük Fiyat Sınırı+ Piyasa Marjini

26 Almanya da Tehlikeli Atık Yakma İşleminin Piyasa Fiyatları [ /t] öncesi: Bertaraf Kapasitesi Yetersiz 1995 ten günümüze: Kapasite fazlalığı: Struggle for Waste Biebesheim de bulunan HIM Tehlikeli Atık Yakma Fırını için ortalama bertaraf fiyatları

27 Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Temel fiyatlar içeriği 1% halojen, 1% fosfat, 2% sülfür ve 10% çamur olanları içermektedir Sıvı Atıkların Temel Fiyatları: Birim Kalorifik değer > kj/kg t 90 Kalorifik değer > kj/kg t 220 Kalorifik değer > kj/kg t 380 Kalorifik değer > kj/kg t 430 Kalorifik değer > kj/kg t 720 Kalorifik değer < kj/kg t 840 Sıvı Atıkların Ek Ücreti: Çamur içeriği 10-25% t 50

28 Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Temel fiyatlar 1% halojen, 1% fosfat, 2% sülfür ve 10% çamur içeriğini içermektedir Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atıkların Temel Fiyatları: Birim Kıvamlı Atık t 800 Katı Atık t 960 Katı Atık, yoğunluk < 0,7 t/cbm t Katı Atık, yoğunluk < 0,5 t/cbm t Varillenmiş Atık t Varillenmiş Atık, yoğunluk < 0,5 t/cbm t Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atıkların Ek Ücretleri Kalorifik değer > kj/kg t 290 Kalorifik değer > kj/kg t 400

29 Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Tüm Atık Türleri için Sabit Ücretler Dışındaki Ek Ücretler Birim Halojen ve fosfat içeriği için ek ücretler: 10% a kadar t % ye kadar t % a kadar t 520 İsteğe göre 30% dan fazla Sülfür içeriği için ek ücretler: 2% - 5% t % a kadar t 410 İsteğe göre 10% dan fazla Tuz içeriği için ek ücretler: %5 muhteviyat başına t 60 t t

30 Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Bütün ek ücretleri içeren sabit ücretler Birim Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atık: Boya/vernik atık ve çamurları ve matbaa mürekkebi çamuru t 430 Tarım ilaçları t Teneke kutulardaki sıvı atıklar < 30 l t Laboratuvar kimyasalları t Bulaşıcı hastalık taşıyan atıklar, gövde parçaları ve organlar, hücreye zehirli/sitostatik ilaçlar t 800 Tarihi geçmiş ilaçlar t 430 Püskürteçler t 900

31 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Yağ Su Karışımları (kimyasal olarak ayrılabilir) Birim Çamur içeriği < 2% t 60 Çamur içeriği < 10% t 85 Çamur içeriği < 20% t 150 Çamur içeriği < 30% t 220 Fotokimyasallar t 190

32 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Yağ/Su Ayırıcılarının İçeriği, Kum Ayırıcılarının Atıkları Birim Çamur içeriği < 5% t 70 Çamur içeriği < 15% t 90 Çamur içeriği < 30% t 120 Çamur içeriği < 50% t 290 Çamur içeriği > 50% t 450

33 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Su Birim Atık Su ph 6-9 t 60 Atık Su ph 2-6 ve 9-12,5 t 75 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 5% t 95 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 20% t 160 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 30% t 200 Asidik ve Bazik Çözeltiler > 30% Harcama başına t

34 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Suların Ek Ücretleri Birim Siyanür, Kromat ve Nitritin Detoksifikasyonu için Ek Ücretler: < 100 mg/l t 25 < 500 mg/l t 40 < 1 g/l t 70 < 10 g/l t 120 > 10 mg/l harcama başına t Sülfat Arıtımı için Ek Ücretler: > 1,5 g/l t 40 > 3 g/l t 60 > 10 g/l t 80 > 20 g/l t 170 > 50 g/l harcama başına t

35 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Suların Ek Ücretleri Birim Nötralize edilmiş Çamur için Ek Ücretler: < 10% t 60 < 25% t 130 < 50% t 200 < 75% t 280 > 75% t 370 Organik Çözücülerin Arıtımı için Ek Ücretler (halojenli çözücüler dahil): > 1 mg/l t 30 > 10 mg/l t 40 > 20 mg/l t mg/l 100 mg/l t 170 > 50 mg/l harcama başına t

36 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) A, B ve C Atık Kategorilerinin Tanımları (olası değişkenlikleri dikkate alarak): A B C Sadece düşük harcamalı arıtım gerektiren inorganik atıklar: Yüksek konsantrasyonlu asidik ve bazik çözeltiler yerine yumaklaşma/çökeltme ve filtrasyon ile nötralizasyon gerektiren sulu çamur, boya ve vernikli atıksular vb. Organik madde içeren atıklar: Yağ-su karışımları, yağ/su ayırıcı içerikleri, kum ayırıcılardan çıkan atıkların ki bu atıkların sulu çözeltileri yüzen yağ fazı ve katı maddelerin ayrılmasından sonra yumaklaştırma ve çökeltme yöntemi ile arıtılır (dekantör). Yüksek harcamalı arıtma gerektiren ağırlıklı olarak inorganik atıklar: - Nötralize etmeden önce seyreltme gerektiren yüksek konsantrasyonlu asidik çözeltiler, (reaction temperature), -Yüksek kireç içerikli çamur üreten sülfürik ve fosforik asit - Genellikle yükseltgenme-indirgenme reaksiyonları gibi zaman alan teknikler ile arıtılan kompleks yapıcı, siyanür, kromat, nitrit ve AOX (aktif karbon ihtiyacı) içeren atıklar.

37 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Atık Kategorisi A İnorganik Atıklar Düşük Harcamalı Bertaraf Fiyatı ( /t) Fiyat Seviyesi 1 Fiyat Seviyesi 2 Fiyat Seviyesi 3 50 % 100 % 150 % B Organik Madde İçeren Atıklar 80 % 100 % 120 % C İnorganik Atıklar Yüksek Harcamalı 40 % 100 % 160 % Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemine Önerilen Fiyat Seviyeleri

38 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Arıtma Maliyet Hesabı için baz alınan temel Atık Kategorisi İnorganik Atıklar Düşük harcamalı" Organik madde içeren A B C CPT Atığının oranı % Atık miktarı t/a HCl 30% t/a Ca(OH) 2 t/a atıklar İnorganik Atıklar Yüksek harcamalı" Toplam FeCl 2 t/a FeCl 3 t/a NaOCl t/a NaHSO 3 t/a Na 2 S t/a Yumaklaştırıcılar t/a Düzenli depolanabilecek katı maddeler (Süzme çamuru) CPT atık girdisi % Katı madde miktarı t/a Atık sular Atık suların miktarı t/a Doğrudan boşaltıma giden kısım t/a Buharlaştırma havuzuna giden kısım t/a

39 Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Önerilen Fiyat Seviyeleri Kategori/ Fiyat Seviyesi A 1 A 2 A 3 Örnek Tanım Düşük seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu, ph 4-9, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Orta seviyede kontamine olmuş asidik ve kostik çözeltiler, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Yüksek seviyede kontamine olmuş asidik ve kostik çözeltiler, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Fiyat /t 50 % A 100 % A 150 % A B 1 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 5% 80 % B B 2 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 25% 100 % B B 3 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 25% 120 % B C 1 C 2 C 3 Kimyasal arıtım gerektiren düşük seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu Kimyasal arıtım gerektiren orta seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu Kimyasal arıtım gerektiren yüksek seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu 40 % C 100 % C 160 % C Örnek Eşdeğer Kaynaklar salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, fotokimya, baskı salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, baskı salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi, deri işleme yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi, deri işleme yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi

40 İlginize teşekkürler!