DERİ (CUTIS) VE EKLENTİLERİ (INTEGUMENTUM COMMUNE)

Transkript

1 ÖZEL DUYU ORGANLARI Uyarıyı alan elemanlar reseptör olarak bilinir. Genelde üç tip reseptör vardır. 1. Dış reseptörler: çevresel uyaranlara hassas olup,duyu organlarında bulunurlar, 2. İç reseptörler: iç organlarda yerleşik, 3. propriyoreseptörler: kas, kemik,tendon ve iç kulakta bulunurlar. Uyarıya neden olan duyular periferik sinir sistemi yolu ile omuriliğe ve buradan da beyine ulaştırılarak reaksiyon veya cevaba dönüştürülür. DERİ (CUTIS) VE EKLENTİLERİ (INTEGUMENTUM COMMUNE) Duyu organları; ğöz (görme), kulak (işitme), burun (koku alma), dil (tuzlu, tatlı, acı ve ekşi) tat alma ve vücudu örten deri ( sıcak, soğuk, ağrı, basınç, dokunma v.b.) den oluşur. ~ 2m 2 alana sahip ~ 2 mm kalınlığında ~ Vücut ağırlığının %7 si (75 kg bir kişi için 5.3 kg) Kadınlarda daha ince Derinin normalde var olan gerginliğine turgor denir İŞLEVLERİ Vücut yüzeyini örter Mekanik, ozmotik, kimyasal, termal, ışık ile ilgili zararlı etkileri en aza indirir Isı regülasyonu Salgı ve emilim fonksiyonu Tutma, kavrama işlerine yardımcı Kan damarları zengin >>>> Kan deposu D vitamini yapımı Duyu organı (ısı, ağrı vs) 1

2 Deri (Cutis) üç tabakadan oluşur: Epidermis Dermis (Corium) EPIDERMIS Hypodermis (Tela subcutanea, Subcutis) Epidermis yüzeyden derine doğru beş tabakadan oluşur. a)stratum corneum DERMIS (CORIUM) b)stratum lucidum c)stratum granulosum d)stratum spinosum Stratum germinativum e)stratum basale 2

3 DERMIS (CORIUM) Kökenini mesodermadan alır. Derinin esas bölümünü oluşturur (Cutis vera) Kalın İnce El ayası ayak tabanı Göz kapakları Scrotum Penis Labia majora HYPODERMIS TELA SUBCUTANEA SUBCUTIS TELA SUBCUTANEA (SUBCUTIS) : a)lamina superficialis Petrus Camper Fascia superficialis Panniculus adiposus b)lamina profundus Antonio Scarpa ( ) 3

4 PİLİ (KILLAR) Tela subcutanea nın iki tabakası arasında Yüzeyel arterler Yüzeyel venler Yüzeyel sinirler lenf nodülleri meme bezi mimik kasları Platysma bulunur Vücudun çeşitli yerlerinde yoktur -Elin palmar yüzünde -Ayak tabanında -3. falanksların dorsal yüzünde -Preputium da -Labia majora ve minora nın iç yüzünde -Umbilicus ta -Clitoris ve Glans penis Kılın deri yüzeyinde gördüğümüz kısmına Scapus (Corpus) pili denir. Deri içine gömülü olan kısmına Radix pili (Kıl kökü) denir. Radix pili, epidermis in invaginasyonu ile oluşan Folliculus pili içine yerleşmiştir. Vibrissae Barba Mystax (Barba labii superioris): Bıyık Supercilia Cilia Kökün en alt kısımda yaptığı genişlemeye Bulbus pili denir. Tragi Capili Hirci Pubes 4

5 Fötal yaşamın ortalarında tüm vücut ince, açık renkli Lanugo denen kıllarla örtülüdür. Çoğunlukla doğumdan sonra dökülür. Barba Mystax (Barba labii superioris): Bıyık Hirci Pubes Koltukaltı kılları (Hirci), Mons pubis teki kıllar (Pubes), Erkekteki göğüs ön bölgesindeki ve yüzdeki kıllar Barba, mystax) pubertede ortaya çıkarlar ve hormonal kontrol altında gelişirler. M.arrector pili denen düz kas demetleri kıl foliküllerine tutunur. Bunlar Corium dan (Dermis) başlar, Gl cebacea kanalının altında kıl folikülüne yapışır, simpatik sinirler tarafından innerve edilir. Kıl dibi kası bulunmayan yerler Kirpikler (Cilia) Kaşlar (Supercilia) Vestibulum nasi (Vibrissae) Dış kulak yolu (Tragi) DERİ BEZLERİ (Gll.cutis) A- Gll.cebaceae holocrina (yağ bezleri) : Dermis içinde bulunurlar Kafa ve yüz derisinde daha çoktur El ayası ve ayak tabanında yoktur Bezin kanalı çoğunlukla kıl foliküllerine açılır Dudaklar, Glans penis ve Labia minor da vücut yüzeyine açılır Sebum denen salgısı doğal yağlayıcıdır Yağlı saçlar için 5

6 B- Gll.sudoriferae (Ter bezleri) : Her bölümde bulunurlar. a)ekrin (merokrin) tipleri Elin palmar yüzü ve ayak tabanında çoktur. Vücut ısısı yükseldiğinde, ekrin bezler uyarılır ve bol asidik salgı yaparlar. Bu durum vücut ısısının düşmesine neden olur. b)apokrin tipleri koltukaltı gözkapağı meme ucu Regio analis Dış genital organlar çevresinde bulunur. Salgısı daha koyudur. Streslere yanıt olarak salgı yaparlar Karakteristik kokuları (feromen) vardır Dış kulak yolunda Gll.ceruminosa değişmiş apokrin ter bezi yapısındadır. Ter bezi ısı kontrol mekanizmasıyla ilgilidir. TIRNAK Margo liber Corpus unguis Vallum unguis Lunula Eponychium 6

7 Margo liber Margo lateralis Corpus unguis Corpus unguis Matrix unguis, Stratum germinativum a uyar Lectulus unguis lunula Radix unguis lunula eponychium matrix unguis Margo occultus Vallum unguis Vallum: Siper Radix ve Matrix unguis tırnak büyümesi ileilgilidir. Büyüme haftada 0,5 mm. kadardır. 7

8 Tırnağın uzayarak kesilen kısmı derinin Stratum corneum tabakasına uyar. Margo liber Corpus unguis MEME Gl. mammaria Vallum unguis Lunula Eponychium MAMMA (Meme) ve GL.MAMMARIA (Meme bezleri) Her iki cinste de bulunur. Erkeklerde rudimenter olarak kalır Kadında puberteden sonra büyür. En çok gebeliğin son aylarında ve emzirme döneminde gelişir. Süt salgılayıcı bez dokusundan oluşmuştur. 8

9 Puberte öncesi Puberte dönemi Adolesan dönemi Erginlik dönemi (konik tip) Ergenlik dönemi (hemisferik tip) Gebelik dönemi Laktasyon dönemi Menopoz dönemi Mamma feminina (Kadın memesi) Fascia superficialis in derin ve yüzeyel yaprakları içindedir. Meme cisminin (Corpus mammae) büyük bölümünü laktasyon döneminin dışında yağ dokusu oluşturur. Lamina superficialis Lamina profunda Petrus Camper Antonio Scarpa ( ) 9

10 Nodi lymph. axillares %75 %25 Nodi lymph. parasternales KOKU DUYUSU MEME BEZİNİN LENFATİK DRENAJI Koku mukozasında 25 milyon olfaktor reseptör hücresi vardır. 10

11 TAT DUYUSU Dilin2/3 ön kısmının tad duyusunu n.facialis (chorda tympani) 1/3 arka kısım tad duyusunu n.glossopharyngeus alır 11

12 Lacrimal GÖZ Organum visus Oculus Ophtalmos BULBUS OCULI Görme organı orbita ya yerleşmiştir BULBUS OCULI ORGANA OCULI ACCESSORIA Frontal Sphenoid Ethmoid Palatin Maxilla Zygomatic 12

13 TUNICA FIBROSA SCLERA CORNEA TUNICA VASCULOSA T u n i c a v a s c u l o s a b u l b i, U v e a o l a r a k b i l i n i r CHOROIDEA CORPUS CILIARE IRIS SCLERA TUNICA NERVOSA RETINA -Sert ve sağlamdır -Göz hacminin korunmasında rol oynar -Göz küresinin 5/6 sını oluşturur -Ön tarafta cornea ile devam eder. -Lamina cribrosa sclera en zayıf bölgedir 13

14 Gözün esas refraksiyon yüzeyidir Kırıcılık indeksi (diyoptri) en fazla olan yapıdır CORNEA Cornea'da kan ve lenf damarı yoktur. Fakat sinirsel innervasyonu çoktur TUNICA FIBROSA SCLERA CORNEA TUNICA VASCULOSA CHOROIDEA CORPUS CILIARE IRIS TUNICA NERVOSA RETINA 14

15 Chroidea nın öndeki sınırı Ora serrata dır CHOROIDEA İnce, çok damarlı, kahverengi bir yapıdır Göz küresinin 5/6 lık arka kısmında sclera nın iç yüzünü döşer. 15

16 Choroidea nın arka ve dış bölümüne Tapetum lucidum denilir. CORPUS CILIARE Tapetum lucidum Kedi, köpek gibi hayvanlarda karanlıkta bir ışık kaynağı gibi parlar Ora serrata dan iris in dış kısmına (angulus iridocornealis) kadar uzanır akomodasyon ile ilgili bir oluşumdur Corpus ciliare nin yapısını epitel, bağ dokusu ve M. ciliaris oluşturur. 16

17 Proc. ciliaris kasıldığında lensin kalınlığı artar Proc. ciliaris LENS Fibrae zonulares Proc. ciliaris gevşediğinde lensin kalınlığı azalır Proc. ciliaris Fibrae zonulares LENS IRIS İris adını Yunan mitolojisinden almıştır. güzelliği ile ünlü gökkuşağı tanrıçasının ismidir 17

18 Cornea Lens Asıl görevi içerdiği kaslarla fotoğraf makinasındaki diyafram gibi hareket ederek gözbebeğinin (pupil) büyüklüğünü ayarlamaktır 18

19 TUNICA FIBROSA SCLERA CORNEA TUNICA VASCULOSA CHOROIDEA CORPUS CILIARE IRIS RETINA TUNICA NERVOSA RETINA RETINA Pars (stratum) pigmentosa Uvea nın iç yüzünü örter Pars (stratum) nervosa Ora serrata ya kadar devam eder Bu yüzden Pars optica retina olarak adlandırılır -Retina da ışığı en iyi alan kısım Maculadır. -Macula da fovea centralis denilen çukurluk bulunur. temporal nasal 19

20 Ganglion hücre tabakası Fovea centralis Bipolar hücre tabakası Fotoreseptör tabakası Koni ler merkezde, basiller ise periferde yerleşmiştir -Maculanın nazal kısmında discus nervi optici bulunur. -Bunun ortasında da excavatio disci bulunur. -Buradan A. centralis retinae geçer -Burada ışığa karşı duyarlı hücre bulunmaz.bu nedenle kör nokta denir. 20

21 1. Stratum pigmentosum 2. Stratum nervosum (photosensorium) 3. Stratum limitans externum 4. Stratum nucleare externum 5. Stratum plexiforme externum 6. Stratum nucleare internum 7. Stratum plexiforme internum 8. Stratum ganglionare 3 9. Stratum neurofibrarum 10. Stratum limitans internum 2 1 Not: 10 tabakalı yapı sadece pars optica retinae için geçerlidir Renk körlüğü Üç tip koni vardır ve farklı renklere duyarlıdır Kongenital olarak bir koni tipinin olmaması o rengin algılanamaması anlamına gelir. CAMERA BULBI CAMERA ANTERIOR BULBI (ÖN KAMERA) CAMERA POSTERIOR BULBI (ARKA KAMERA) CAMERA VITREA BULBI 21

22 ÖN KAMERA IŞIĞI KIRAN YAPILAR ARKA KAMERA CAMERA VITREA CORNEA LENS HUMOUR AQUOUS CORPUS VITREUM LENS 22

23 Cortex lentis Nucleus lentis Capsula lentis Equator lentis Proc. ciliaris kasıldığında lensin kalınlığı artar Proc. ciliaris Fibrae zolunares Proc. ciliaris gevşediğinde lensin kalınlığı azalır Proc. ciliaris LENS LENS GÖRME Y O L L A RI Fibrae zolunares 23

24 Sulcus calcarinus da 17. sahada kortikal görme merkezine projekte olur. -Görme assosiasyon sahaları (18. ve 19. sahalar) objeleri tanıma ve renkleri ayırt etme merkezleridir. ORGANA OCULI ACCESSORIA 24

25 ORBITA PALPEBRA TUNICA CONJUCTIVA SUPERCILIUM MUSCULI OCULI EXTERNI VAGINA BULBI APPARATUS LACRIMALIS 25

26 Kulak (Dış ve orta) Otos Otorhinolaryngology Otitis media Auris Auris media Kulak Organum vestibulocochleare Organum statoacusticum Organum oticum Ses dalgalarının toplanması iletim için uygun hale getirilmesi Çoğaltılması (Amplifikasyon) Auris externa Şiddet ve frekansına göre çözümlenmesi Denge duyusu işitme Auris media Auris interna Denge Estetik görünüm Gözlük takılmasında destek yeri 26

27 Auris externa- Dış kulak DIŞ KULAK Auricula (pinna, sayvan,kulak kepçesi) Meatus acusticus externus (dış kulak yolu) AURICULA AURICULA Helix Crus helicis Anthelix Crura anthelicis Scapha Concha auricularis Cymba conchae Cavitas conchae Fossa triangularis Tragus Antitragus Lobulus auricularis Tuberculum auriculare (Darwin) 27

28 Auricula ile ilişkili kaslar M. auricularis anterior M. auricularis posterior M. auricularis superior M. helicis major M. helicis minor M. pyramidalis auriculae M. antitragicus M. transversus auriculae M. obliquus auriculae M. incisura helicis kasların siniri N. facialis MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS S şeklindedir Pars cartilaginea ~ 8mm Pars ossea ~16 mm Kıkırdak ve kemik bölümleri arasında 40 derecelik bir açı bulunur Deri altı dokusunda kulak kiri salgılayan bezler Gl. ceruminosa nın salgısı Epitel hücreleri Toz Cerumen, Buşon 28

29 MEMBRANA TYMPANI Pars cartilagineanın yönü yukarıya, öne, içe Pars ossea nın yönü aşağıya, arkaya, içe Gr. tympanon: tef Membrana tympanica (kulak zarı) cavum tympanica nın dış duvarında yer alır ve cavum tympani yi meatus acusticus externus tan ayırır. Pars tensa (gergin bölümü) Pars flaccida (gevşek bölümü) Ortasındaki çöküntülü yere umbo denir. Çekiç kemiğinin kulak zarına tutunan sapının (manubrium) ucuna rastlar. MEMBRANA TYMPANI Meatus acusticus externus 55 Membrana tympani Kulak zarı aydınlatılarak incelendiğinde umbodan başlayarak öneaşağı doğru uzanan triangular şekilli ışıklı alana Politzer üçgeni (ışık refleks üçgeni) denir 9 mm auris externa-dış iç-auris media Membrana tympani Membrana tympani 29

30 Incisura tympanica Anulus tympanicus Normal Otit ORTA KULAK Perfore 30

31 CAVITAS TYMPANI sagittal uzunluk: 15 mm transvers uzunluk: 6 mm (en dar yeri 2 mm) cellula mastoidea Cavitas tympani tuba auditiva 31

32 Cavitas tympani kulak zarının üst kısmından çizilen bir horizontal çizgi ile iki kısma ayrılır Cavitas tympani nin duvarları Paries tegmentalis (üst) Paries jugularis (alt) üst Recessus epitympanicus (Attic) Cavitas tympanica proprium Paries mastoideus (arka) Paries caroticus (ön) Paries labyrinthicus (iç) Paries membranaceus (dış) dış iç alt Tuba auditiva (Eustachi borusu) Bartolomeo Eustachio

33 33

34 İşitme kemikçikleri Malleus (çekiç) Incus (örs) Stapes (Üzengi) Cavitas tympani (timpanik boşluk) içinde yer alırlar Kulak zarından aldıkları ses titreşimlerini kat artışla oval pencere (fenestra vestibuli) ye iletirler OSSICULA AUDITORIA 34

35 İşitme kemikçikleri ile ilgili kaslar M. tensor tympani Kulak zarını gerer. N. mandibularis innerve eder M. Stapedius Kasıldığında stapes in tabanını oval pencereden uzaklaştırır N. facialis innerve eder İÇ KULAK Bu iki kas ses ileti aparatında regülatör görev görürler. İç kulağa ulaşacak aşırı uyarıları önlerler. Auris interna Dışta- Labyrinthus osseus LABYRINTHUS İçte- Labyrinthus membranaceus 35

36 Labyrinthus osseus Labyrinthus osseus Aralarında perilympha bulunur Labyrinthus membranaceus Vestibulum Canalis semicircularis ossei Cochlea * (en uzun) (en kısa) 36

37 Cochlea Tepesi Cupula cochlea tabanı Basis cochlea Ekseni Modiolus 37

38 Scala vestibuli Ductus cochlearis Scala tympani Alfonso Corti ( ) Italian anatomist Labyrinthus membranaceus Utriculus Sacculus Ductus semicircularis Ductus cochlearis Labyrinthus osseus Vestibulum Canalis semicircularis ossei Cochlea 38

39 Sacculus----- Macula sacculi (vertikal eksen üzerindedir) Utriculus----- Macula utriculi (horizontal eksen üzerindedir) Macula sacculi Macula utriculi MACULA UTRICULI MACULA SACCULI 39

40 Ampulla crista ampullaris crista ampullaris teki jelatinöz madde uzun olup Cupula adını alır Cupula Doğrusal hareketlerde Macula utriculi ve macula sacculi deki reseptörler uyarılır Yukarı-aşağı Sağ-sol Sirküler hareketlerde Crista ampullaris teki reseptörler uyarılır Süre (0:10) Süre (0:44) 40

41 İŞİTME YOLLARI Ses dalgaları Auricula Meatus acusticus externus Membrana tympanica Malleus incus Basis stapedis Fenestra vestibuli Scala vestibuli - Perilympha Helicotrema Scala tympani Perilympha Membrana basalis titreşir Stereocilia membrana tectoria ya çarpar İç tüy hücreleri algılar Ganglion spirale (1. nöron) N. cochlearis Beyin sapındaki nuc. cochlearis ler (2. nöron) Stria acusticus (çapraz yaparak veya yapmadan) Nuclei corporis trapezoidei Lemniscus lateralis adıyla yukarıya devam eder Colliculus inferior Brachium colliculus inferior Corpus geniculatum mediale (3. nöron) Radiatio acustica Cortical işitme merkezi (Lobus temporalisteki Hescel gyrusu = gyrus temporalis transversus = Brodman ın 41 ve 42 no.lu alanı) İşitme yolları 41

42 İşitme merkezi: Brodman 41, 42 İşitme asosiasyon alanı: Brodman 22 (Wernicke) DENGE YOLLARI 42

43 DENGE YOLLARI Vestibulum ve semisircular kanallardan reseptörler alır. 1. nöron; ganglion vestibulare (Scarpa ganglionu) 2. nöron; nucleus vestibularisler pedunculus cerebellaris 3. nöron; cerebellum çekirdekleri 43