İŞ HUKUKUNDA GÜNCEL GELİŞMELER. Muzaffer KOÇ

Transkript

1 İŞ HUKUKUNDA GÜNCEL GELİŞMELER Muzaffer KOÇ ferkoc2019

2 Kısmi Süreli İş Sözleşmesi Kıdem Tazminatı İdari Para Cezaları Kısa Çalışma Ödeneği Ücret Garanti Fonu

3 Bağımlılık Unsurları YAZILI ŞART Ücret İş İş Hukuku İşçi işveren arasındaki İş ilişkileri düzenleyen Uyulması gerekli kurallar bütünü Temel İlkeleri Mutlak Emredicilik Nispi Emredicilik İşçi Lehine düzenleme Kıdem Tazminatını tavanı Azami Kısıt: Haftalık 45 saat Asgari Kısıt: Asgari ücret, Yıllık İzin Tanım İŞ SÖZLEŞMESİ Bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme (8) Bedenen /Fikren Gönüllü Çalışma Zorla çalıştırma (-) Emir, talimat işverenin otoritesinde çalışma 1 Teknik: işe/işyerine bağımlılık 2 Hukuki: emir/talimat 3 Ekonomik: ücret ödenmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir. 1. Belirli Süreli 2. Geçici İş İlişkisi 3. Çağrı Üzerine Çalışma 4. Uzaktan Çalışma 5. Takım Sözleşmesi 6. Toplu İş Sözleşmesi 7.

4 KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ 4

5 KISMÎ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ (4857/13) Tanım Tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az Önemli Ölçüde Az Tam sürenin (2/3) üçte ikisinden daha az olan otuz saatin altındaki haftalık çalışma (Gerekçe) Emsal işçi, işyerinde aynı / benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçi İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın 2/3 oranına kadar yapılan çalışmalar (Çalışma Süre Yön/6) 45 saat 30 saat ve daha az 42/28 saat - 36/ 24 saat Ücret Taraflarca serbest belirlenir Asgari ücretin altında olamaz Eşit Davranma/ Ayrım Yasağı Ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, Salt iş sözleşmesinden dolayı farklı işleme tâbi tutulamaz. Hukuki Müeyyide: 4 aylık Tazminat Haklı Nedenle Fesih Mahrum Kalınan hakların talebi Cezai Müeyyide : 99/a her işçi 219 (2019) Bölünebilir Menfaatler Ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, Çalıştığı süreye orantılı Prim, ikramiye, yakacak ve gıda yardımı çalıştığı süreyle orantılı 45 saat yılda 1000 TL yakacak yardımı 22,5 saat çalışan 500 TL Bölünemez Haklar Bölünmeyen haklardan tam yararlanacak Kıdem tazminatı, Yıllık ücretli izin bildirim süresi, Deneme süresi

6 KISMÎ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ (4857/13) Fazla Çalışma Fazla çalışma yaptırılamaz. Fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz (fazla çalışma yönetmeliği8/d) Genel Tatil Çalışmazlarsa, iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti, Çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücret Çalışma günü rastlarsa hak kazanır. Ptsi, salı, çrş çalışıyorsa, genel tatil perşembe ise hak kazanılamaz Haftalık 45 saatlik çalışma Zorunluluğu Haftalık 45 saati doldurmadığı sürece, 4857/63. Maddesine göre belirlenen işgünlerinde çalışmış olma koşulunu yerine getirmediğinden hafta tatili ücreti hak kazanamaz. Hafta Tatili İşgünlerinde çalışma zorunluluğu Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile (46) 6 günü çalışıyorsa HT (+) 6 gün 2 saat ise 2 saatlik HT ücreti Çalıştığı süre ile orantılı 3 ve daha gün çalışma şartıyla çalıştığı süre ile orantılı 45 saat 7,5 saat ise 22,5 saat 3 saat 45 dk Düzenlemeye ihtiyaç

7 KISMÎ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ (4857/13) Yıllık İzin İş Güvencesi İhbar Tazminatı İzin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır. Kısmi çalışanlar otuz işçinin belirlenmesinde dikkate alınır Tam süreliler gibi Haftada 1 gün 14 günlük süre izin 2 günlük ücret İş güvencesi hükümlerinden yararlanabilirler Kısmi süreli 2 yıllık çalışan 6 haftalık ihbar Yeni İş Arama İzni Tam süreli gibi Oranlanarak belirlenmeli Kıdem Tazminatı Hak kazanır Akdin başlangıç ve sona erme tarihleri arasındaki sürelerin esas alınır Ayda 15 gün çalışıyorsa 1 yıllık hizmet 30 günlük sürede fiilen çalışılan 15 gün Sosyal Güvenlik Aylık Çalışma Gün Sayısı = Ay İçinde Çalışma Saati / 7,5) Ayda 70 saat çalışan ve 70/7,5=9,33=10 gün

8 Analık İzni / Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar (4857/13) (Yön: / 29882) Doğum sonrası Analık izinlerinden sonra (Analık izni + Yarım çalışma + 6 aylık Ücretsiz izin) Evlat Edinme Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren haktan faydalanır. Süre Mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar Kısmi süreli çalışma İşçinin kısmi süreli çalışma talebinde, talebinin unsurları (9) Kısmi süreli çalışmaya başlayacağı tarih Tüm iş günlerinde çalışılacak çalışmanın başlama ve bitiş saatleri, Haftanın belirli günlerinde ise tercih edilen iş günleri (1) Eşin Çalışması Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş talepte bulunamaz. (bazı istisnalar bakıma muhtaç, rapor+ velayet+ münferiden evlat edinme) İşçi, eşinin çalıştığına dair belgeyi kısmi süreli çalışma talebi ekler (2) Kısmi süreli çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Talep, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren karşılanır (1). İşveren; işçiye, talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir (2). Kısmi süreli çalışma İşveren tarafından süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap verilmemesi hâlinde, talebinin işverence talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde karşılanması (11) geçerlilik kazanır (3). İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz (4).

9 Analık İzni Veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Ancak İşverenin Uygun Bulması halinde Kısmi süreli çalışma yapılabilecek işler (12) Özel sağlık kuruluşlarında mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve SAĞLIK hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler işlerde (a), Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları POSTALAR hâlinde SANAYİDEN sayılan işlerde (b), Nitelikleri dolayısıyla BİR YILDAN AZ SÜREN mevsimlik, kampanya, işleri (c), Haftanın çalışma günlerine bölünmesi bakımından uygun olmayan işlerde (d), AYNI ÇOCUK için bir daha faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilir(1) Tekrar Tam Süreli Geçiş (14) İşçi, İşverene EN AZ BİR AY ÖNCE yazılı olarak talebini bildirir (2). İşçinin tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin iş sözleşmesi KENDİLİĞİNDEN SONA ERER (3). Çalışma zamanının belirlenmesi (15) Günlük/haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir (1). Kısmi ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı denir (2).

10 KIDEM TAZMİNATI

11 Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları İşçinin İş Kanunu Kapsamında Çalışmış olması Belli Nedenlerle fesih/ Ölüm Belli Süre çalışması (1 yıl) * Aynı İşveren aynı veya farklı işyerinde * İşyerinde fiilen başlama (deneme dahil) * Bitiş, derhal fesihlerde feshin bildirildiği an Bildirimli fesihte ihbar öneli sonu

12 Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Sebepler İşverenin Feshi (17; 25/I,III,IV) (Haksız) İşçinin Feshi (24) (Haklı Nedenler) Askerlik Bedelli, 2018, 21 günlük eğitim, Ücretsiz/aylıksız izinli Temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar. (7146) Kadın işçinin evlenmesi Evlilik tarihinden itibaren 1 Yıl içinde Emeklilik, Maluliyet, Toptan ödeme Hak ettiğine dair belgenin işverene sunması Yaş Hariç emeklilik (Sigortalılık Süresi+ Prim ödeme Gün sayısı doldurmak (15 yıl gün) Ölüm kanuni mirasçılarına, ölüm sebebi önemli değil

13 KIDEM TAZMİNATIN HESAPLANMASI SON ÜCRET GİYDİRİLMİŞ BRÜT ÜCRET 30 GÜNLÜK ÜCRET Çalışıp hak kazandığı Fesih/ölüm tarihindeki ücret Derhal fesih + bildirim öneli sonu İşçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün (ikramiye, yemek, servis dahil) 1. Sağlanmış menfaat 2. Para ve para ile ölçülebilir nitelikte olması 3. Kanundan/Sözleşmeden doğması 4. Devamlı nitelikte olması İSG veya işyerinde kullanmak üzere verilen koruyucu elbise, ayakkabı, havlu, sabun dahil değil Her geçen tam yıl 3 yıl çalışan: 3 x 30 (=90) günlük ücret Sözleşmeler ile işçi lehine arttırılabilir TAVAN 2019 tavan 6.017,60 TL/yıl ( ) Fesihteki tavan Aynı dönem için Aynı kıdem süresi /birden fazla kıdem olmaz. Tek Kıdem VERGİ Sadece Damga vergisi FAİZ Mevduata uygulanan en yüksek faizi (1 yıllık UYGULANAN)

14 İDARİ PARA CEZALARI 14

15 İDARİ PARA CEZALARI Her husus cezai müeyyide bağlanmamıştır. Genel (torba) ceza maddesi yok / 1475/107 Ceza müeyyideler birlikte Hukuki müeyyide Bazen bütün madde / Bazen sadece maddenin bazı hükümleri İPC Maktu/sabit: İşçi sayısına göre değişen: İşçi ve ay sayısına göre değişen Ücret hesap pusulası 2019 yılı için 857 TL Eşitlik ilkesine aykırılık Her işçi için 2019 yılı için 219 Ücret ödenmemesi Her ay her işçi 2019 yılı için 236 TL

16 Ceza Maddesi 4857 SAYILI İŞ KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI (TL) Fiil İşyerini muvazaalı olarak bildirmek (3) Asıl işveren ile alt işveren vekillerine ayrı ayrı. 101 Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmamak (30) Çalıştırılmayan her engelli ve eski hükümlü çalıştırılmayan her ay için 102/a 102/c 103 Kanundan/ sözleşmesinden doğan ücreti kasten ödememek veya eksik ödemek (32) Fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödememek (41) işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmamak (41) fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almamak (41). Yıllık ücretli izni yasaya aykırı şekilde bölmek (56), İzin ücretini yasaya aykırı şekilde ödemek/eksik ödemek (57) Sözleşmesi feshedilen işçiye yıllık izin ücreti ödememek (59) İzni kullandırmamak veya eksik kullandırmak (60) Bu durumda olan her işçi ve her ay için Bu durumdaki her işçi için 104 Çalışma sürelerine ve yönetmelik hükümlerine uymamak (63) İşçileri geceleri 7.5 saatten fazla çalıştırmak, gece ve gündüz postalarını değiştirmemek (69) Doğum öncesi - sonrası sürelerde kadın işçiyi çalıştırmak veya ücretsiz izin vermemek (74) İşçi Özlük dosyasını düzenlememek (75) 2.292

17 4857 SAYILI İŞ KANUNUNA GÖRE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI (TL) Kanun Maddesi Ceza Maddesi Fiil /2 107/1-a Çağrıldıkları zaman gelmemek, İfade ve bilgi vermemek, Gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermemek, İş Müfettişlerinin 92/1.fıkrada yazılı görevlerini yapmak için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermemek ve Bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmemek. 96/1 107/1-b İfade ve bilgilerine başvurulan işçilere işverenlerce telkinlerde bulunma, Gerçeği saklamaya yahut değiştirmeye zorlama veyahut İlgili makamlara ifade vermeleri üzerine onlara karşı kötü davranışlarda bulunmak /2 İş Müfettişlerinin teftiş ve denetim görevlerinin yapılmasını ve sonuçlandırılmasını engellemek.

18 İDARİ PARA CEZASININ TEBLİĞİ ve İTİRAZ YOLU Ceza Uygulanması Bakanlık İş Müfettişlerinin denetim raporuna dayanılarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü tarafından cezalar muhataba 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ 101 (Engelli ve eski hükümlü çalıştırma ) ve 106. (İş ve işçi bulma hükümlerine aykırılık) madde ceza doğrudan Türkiye İş Kurumu İl Müdürü tarafından Peşin Ödeme Taksitlendirme Kanun yoluna başvurmadan önce ödeyenden DÖRTTE ÜÇÜ tahsil edilir. Kişinin ekonomik durumu uygun olmaması halinde ilk taksit peşin ödenmek koşuluyla bir yıl içinde dört eşit taksitle ödenmesine karar verilebilir. İtiraz Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez. tebliğ tarihinden itibaren En Geç On Beş Gün İçinde Yetkili Sulh Ceza Hakimliğine itiraz Bu süre içinde olmazsa idarî yaptırım kararı kesinleşir. Kesinleşme Sulh Ceza Hakimliğin Kararına itiraz TL ye kadar (( ) sulh ceza hakimliğince karar KESİNDİR (5326/28-10). Daha fazla idarî para cezalarına ilişkin verdiği son karara karşı, Ceza Muhakemesi Kanununa göre İTİRAZ edilebilir. Bu itiraz, kararın tebliği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde yapılır (5326/29-1) SULH ceza hâkiminin kararlarına yapılan itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları numara olarak kendisini izleyen hâkimliğe aittir (CMK/268).

19 KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ 19

20 Kavramlar Kısa Çalışma Uygulaması 1. Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle 2. Haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir (1/3) oranında azaltılması/ 3. Süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen / kısmen en az dört (4) hafta süreyle durdurulması hallerinde, 4. İşyerinde üç (3) ay (cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) Sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Genel Ekonomik kriz Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durum Bölgesel Kriz Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durum Sektörel Kriz Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır. Zorlayıcı Sebepler İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, Önceden kestirilemeyen, Bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, Geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya Faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan Dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar 20

21 HAK KAZANMA ŞARTLAR İşveren Başvurusu İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR a başvuru İŞKUR Yönetim Kurulunun Kararı Genel ekonomik, sektörel /bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. İş Müfettişinin Uygunluk Tespiti İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. İşçinin İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanmış Olması İşçinin işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması Son 120 gün hizmet akdine tabi olması Son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle prim, Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde bilgilerinin bulunması, 21

22 İşverenin Başvurusu (Dilekçe) 1. Kısa Çalışma Talep Formunu 2. Kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi manyetik ve yazılı ortamda doldurması DİLEKÇEYE EKLENECEK BELGELER 1. İşverenin Kısa Çalışma Talebine İlişkin Gerekçeli ve Yazılı Beyanı, 2. Ücret Bordroları, 3. İşçi Ücretlerinin/ Sigorta Primi ve Vergi Kesintilerinin Ödendiğini Gösteren Kayıtlar, 4. Kısa Çalışma Uygulanan/Talep Edilen Döneme Ait Çalışma Sürelerini Gösteren ve 5. İşçi İmzalarını İçeren Belgeler (Puantaj Kayıtları, İşçi Takibinin Yapıldığı Elektronik Dökümler vb.), 6. Cari Yıl ve Bir Önceki Yıla Ait; Geçici Gelir Beyannameleri İle Tasdikli Mali Tablolar, 7. Üretimde Meydana Gelen Artış ve Azalış Miktarlarını Gösteren Belgeler / bu Bilgileri İçerir Nitelikte Düzenlenmiş Tasdikli Bir Mali Analiz Raporu, 8. Alınan ve İptal Edilen Siparişlere ve Sözleşmelere İlişkin Belgeler, 9. Faaliyetin Kısmen / Tamamen Durduğuna İlişkin Belgeler, 10. İşyerindeki TİS Tarafı Sendika İle Kısa Çalışma Uygulanmasına İlişkin Düzenlenmiş Protokol, 11. Yangın, Deprem, Sel, Su Baskını, gibi Mücbir Sebeplerin Varlığını Gösteren Belgeler, 12. Konuya İlişkin Diğer Belgeler. 22

23 23

24 Kısa Çalışma Yaptırılacak İşçilere İlişkin Bilgileri İçeren Liste

25 İşverenin Başvurusu (Taahhütname 1) 1. Manyetik ve yazılı ortamda kısa çalışma bilgileri içeren listeyi teslim 2. Uygunluk tespiti talep edilen bilgi ve belgeleri bakanlık iş müfettişlerine teslim 3. Yararlanan işçilerin çalışma sürelerine ait kayıtları tutacağımı ve yetkililere ibraz, 4. Uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, Kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin değiştirilmesine ve/veya İşyerinde uygulanan kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik taleplerimin Yeni başvuru, 5. İstenilen belge ve kayıtları belirtilen sürede vermediğim 4857/ 92 idari para cezası 6. Çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarının, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve kurum tarafından ödeneceğini, 7. Zorlayıcı sebep 4857/ 24 (III) ve 4857/40 öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar ve bu döneme ilişkin ücretin işverene ait 8. Uygunluk tespiti sonucu kısa çalışma oranı üzerinde kısa çalışma ödemesi talep etmeyeceğimi, 9. Kısa çalışma inceleme sonucunu; İşyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan edeceğimi ve Toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildireceğimi, İlan yoluyla işçilere duyuru yapamadığım durumlarda kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim, 25

26 İşverenin Başvurusu (Taahhütname 2) 1. Bildirim; Kısa çalışma ödeneği alanların yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silah altına alınması veya herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması durumunu veya sağlık raporunun başlama ve bitiş tarihlerini Kuruma bildireceğimi, 2. Normal faaliyete başlamaya karar vermem halinde durumu; Kurum birimine, Toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve İşçilere Altı işgünü önce yazılı olarak 3. İşyerinin faaliyet alanının belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarının esas alınacağını, 4. Kısa çalışma uygulanan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesinin 18-Kısa Çalışma Ödeneği olarak bildireceğimi, 5. Kuruma yapacağım eksik ve/veya hatalı bildirimimden kaynaklanan fazla ödemeleri yasal faiziyle birlikte ödeyeceğimi, 26

27 Talebi Uygun Bulunan İşverenin Kısa Çalışma Bildirim Listesi Kısa Çalışma Bildirim Listesinin Doldurulmasında Dikkat Edilecek Hususlar İŞKUR tarafından hazırlanan açıklayıcı sunum 27

28 İŞKUR Yönetim Kurulunun Kararı Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar için diğer zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz. Yönetim Kurulunca alınmış bir karar bulunmuyorsa işverenlerce başvurular Kurum birimi tarafından reddedilir. 28

29 İş Müfettişi İncelemesi (Uygunluk Tespiti) İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Uygunluk tespiti: İşverenin kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin İş Müfettişleri tarafından yapılan inceleme faaliyetlerini, 1. İşverenin Kısa Çalışma Talebine İlişkin Gerekçeli ve Yazılı Beyanı, 2. Ücret Bordroları, 3. İşçi Ücretlerinin/ Sigorta Primi ve Vergi Kesintilerinin Ödendiğini Gösteren Kayıtlar, 4. Kısa Çalışma Uygulanan/Talep Edilen Döneme Ait Çalışma Sürelerini Gösteren ve 5. İşçi İmzalarını İçeren Belgeler (Puantaj Kayıtları, İşçi Takibinin Yapıldığı Elektronik Dökümler vb.), 6. Cari Yıl ve Bir Önceki Yıla Ait; Geçici Gelir Beyannameleri İle Tasdikli Mali Tablolar, 7. Üretimde Meydana Gelen Artış ve Azalış Miktarlarını Gösteren Belgeler / bu Bilgileri İçerir Nitelikte Düzenlenmiş Tasdikli Bir Mali Analiz Raporu, 8. Alınan ve İptal Edilen Siparişlere ve Sözleşmelere İlişkin Belgeler, 9. Faaliyetin Kısmen Ya da Tamamen Durduğuna İlişkin Belgeler, 10. İşyerindeki TİS Tarafı Sendika İle Kısa Çalışma Uygulanmasına İlişkin Düzenlenmiş Protokol, 11. Yangın, Deprem, Sel, Su Baskını, gibi Mücbir Sebeplerin Varlığını Gösteren Belgeler, 12. Konuya İlişkin Diğer Belgeler. 29

30 İŞKUR un İşveren Bildirimi Görevleri Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden dolayı işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğunun İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işverene bildirir. Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir. Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz. Kısa çalışma uygulamasına ilişkin denetimi iş müfettişlerince yapılır (1). Kısa çalışma uygulaması devam eden işyerlerinde yapılan inceleme sırasında işverenin ödenek alan işçilerin çalışma süreleri ile ilgili hatalı bilgi ve belge verdiğinin tespit edilmesi ve iş müfettişinin yazılı talebi halinde hakkında hatalı bilgi verilen işçi sayısı da dikkate alınarak 30 kısa çalışma ödeneği durdurulur (2).

31 İşverenin Yükümlükleri İlan İşveren, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır. Güncel listeyi Kuruma Bildirim Kısa çalışma talebi uygun bulunan işveren Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek gönderir Yeni Başvuru Uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, Kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin değiştirilmesine ve/veya İşyerinde uygulanan kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik işveren talepleri, Yeni başvuru olarak değerlendirilir. Eksik Gün SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi 18-Kısa Çalışma Ödeneği olarak bildirilir. Kayıt Tutma Kısa çalışma yapan işveren, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır. 31

32 İşverenin Yükümlükleri Zorlayıcı Sebep Zorlayıcı sebep 4857/ 24 (III) ve 4857/40 öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar ve bu döneme ilişkin ücretin işverene ait Hatalı Bilgi İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir. Normal Faaliyet Geçiş İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur. Geç Bildirim Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir. 32

33 İşçinin Kısa Çalışma Ödeneği Alması Hak Kazanma Şartları İşçinin işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması 1. Son 120 gün hizmet akdine tabi olması 2. Son üç yıl içinde en az 600 gün süreyle prim, 3. Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde bilgilerinin bulunması, Süre/ Mahsup Üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadar kısa çalışma ödemeleri, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup 6 Ay Kesilmesi Miktarı Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, Yaşlılık aylığı almaya başlaması, Herhangi bir sebeple silâh altına alınması, Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya Geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir. Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60 ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150 sini geçemez. Ödeme Zamanı Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve 33 Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

34 Aylık Kısa Çalışma Ödeneği Hesabı (2019) Son 12 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı Damga Vergisi Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı Son 12 Ay Asgari Ücretle Çalışan 2.558, ,04 11, ,19 Son 12 Ay TL ile Çalışan 4.000, ,00 18, ,78 Son 12 Ay TL ile Çalışan 7.000, ,60 (*) 29, ,47 (*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150 sini geçemeyeceği için ödenecek aylık kısa çalışma ödeneği miktarı bu şekilde hesaplanmıştır yılında brüt asgari ücret 2.558,40 TL'dir. Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir. (iskur.gov.tr) 34

35 Aylar Kişi Sayısı Kısa Çalışma Ödemeleri Ödeme Miktarı (TL) Kişi Sayısı Ödeme Miktarı (TL) Kişi Sayısı Ödeme Miktarı (TL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık * Toplam * Ödemeler bir sonraki ayın beşinde yapılacaktır. Not 2: Rakamlara, kişiler adına ödenen GSS primleri ve Damga Vergisi, Harcırah ile 35 İşlem

36 ÜCRET GARANTİ FONU 36

37 Ücret Garanti Fonu Tanım Fon Miktarı Çeşitli sebeplerden dolayı ödeme güçlüğüne giren işverenin işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan üç aylık ödenmeyen ücret alacaklarını karşılamak amacı ile kurulan Fon. İşverenlerce işsizlik sigortası primi olarak yapılan ödemelerin Yıllık toplamının (%1) yüzde birinden oluşur. İşçi Alacak Belgesi Ücret alacağını aylar itibariyle gösteren belge Ödeme Güçlüğüne Düşme Tarihi: İflas ve konkordato kararının verildiği tarihi aciz vesikası alınması durumunda belge tarihi Temel Ücret: 5510 SSGSSK 80/1a-1 sigorta primine esas tutulan kazancı üzerinden hesaplanan net ücreti, 37

38 Hak kazanma Şartları SİGORTALI İŞVEREN Ücret Garanti Fonu 1. İşverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde 4447 sayılı Kanun kapsamında çalışmış olması, 2. 5 yıllık zamanaşımına uğramamış ödenmeyen ücret İşverenin ödeme güçlüğüne düşmüş olması 1. Konkordato ilan etmesi, 2. İşveren için aciz vesikası alınması, 3. İflası, 38

39 Başvuru Şahsen / vekili (noter tasdikli vekaletnameye haiz vekil) aracılığıyla başvuru 1- Ücret Garanti Fonu Talep Dilekçesi, 2- İşverenin Ödeme Güçlüğüne Düştüğünü Gösteren Belge; İşveren Hakkında İcra dairesinden alınan aciz vesikası Aciz Vesikası Hacze kabil mal bulunmadığına ilişkin haciz tutanağı Alınması durumunda; (2004/105) İşverenin İflası Durumunda; Mahkemece verilen iflas kararı İflas kararının ilan edildiğini gösteren belge (2004/166-1) İşveren Hakkında Konkordato İlan Edilmesi durumunda; Mahkemece verilen konkordato mühlet kararı Konkordato mühlet kararının ilan edildiğini gösteren belge (2004/288), 3-İşçinin ücret alacağını aylar itibariyle gösteren İşçi Alacak Belgesi, 39

40 ÜCRET GARANTİ FONU İLE İLGİLİ ÜCRET ALACAĞINA İLİŞKİN TALEP DİLEKÇESİ TÜRKİYE İŞ KURUMU...Müdürlüğüne A.KİŞİSEL BİLGİLER Adı ve Soyadı :... Sigorta Sicil No :... T.C.Kimlik No:... Vergi Sicil No :... Baba Adı : İkamet Adresi :... Ana Adı : Doğum Tarihi (gün, ay,yıl):... Tel. No :... B. İŞVERENİN ADI SOYADI/UNVANI... C. HİZMET AKDİ SONA ERMİŞSE TARİHİ.../.../... D.BEYAN VE TALEP Kendi kusurum ve bilgilerdeki noksanlık, yanlışlık nedenleriyle ve alacaklarımın tarafıma işverence ödenmiş olması/ödenmesi halinde meydana gelebilecek fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte ödeyeceğimi kabul ve taahhüt ederim. EKLER: Kimlik Belgesi Fotokopisi Aciz Vesikası Haciz Tutanağı İflasın İlanına Ait Belge Konkordato İlan Belgesi Sair Belge (İcra Dairesinden alınan Belge) İşçi Alacak Belgesi Tarih Adı Soyadı İmza

41 Ücret Garanti Fonu Ödeme Miktarı Ücret garanti fonu kapsamında işçilere, 3 ayı geçmemek üzere işverenden olan Temel ücret alacakları kadar ödeme yapılmaktadır. Ücret garanti fonu kapsamında yapılan ödemeler 5510/ 82. maddesi uyarınca belirlenen günlük kazanç üst sınırını aşamaz. Ücret Garanti Fonu Ödemelerinin Yapılması Başvuru sahipleri İŞKUR a başvurduktan sonra Kurum gerekli araştırmayı yaparak ibraz edilen belgelerde herhangi bir eksiklik yok ise başvuruyu izleyen ayın sonuna kadar ödeme gerçekleştirilir. İlgililer, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT şubesine başvurarak ödemelerini alabilirler. 41

42 Aylar Kişi Sayısı Ücret Garanti Fonu Ödemeleri Ödeme Ödeme Kişi Kişi Miktarı Miktarı Sayısı Sayısı (TL) (TL) Ödeme Miktarı (TL) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Not: Rakamlara işlem giderleri dâhil değildir. 42