Hatay ili Büyük Toprak Grupları

Transkript

1 Hatay ili Büyük Toprak Grupları ÇAKIR TOPRAK VE SU TAHLİL LABORATUARI HATAY İLİ BÜYÜK TOPRAK GRUPLARI Hazırlayan ERDOĞAN COŞKUN ZİRAAT MÜHENDİSİ LABORATUAR SORUMLUSU HATAY-2011 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ İLİN GENEL TANITIMI fizyografyası jeolojisi iklimi doğal bitki örtüsü drenaj su kaynakları.4 3. HATAY İLİNDEKİ BÜYÜK TOPRAK GRUPLARI Alüviyal topraklar Hidromorfik alüviyal Topraklar Alüviyal Sahil Bataklıkları...6

2 3.4. koluvyal Topraklar Kahverengi Orman Toprakları Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları Kırmızı Akdeniz Toprakları Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları Bazaltik Topraklar İLDEKİ TOPRAK GRUPLARININ ARAZİ KULLANIM KABİLİYETLERİNE DAĞILIMI VE KULLANMA DURUMU İDEKİ TOPRAKLARIN PROBLEMLERİ SONUÇ KAYNAKLAR. 21 ŞEKİLLERİN LİSTESİ ŞEKİL 1. HATAY İL HARİTASI.2 ŞEKİL 2. ALÜVYAL TOPRAK PROFİLİ....5 ŞEKİL 3. HİDROMORFİK ALÜVYAL TOPRAK PROFİLİ..5 ŞEKİL 4. KOLUVYAL TOPRAK PROFİLİ 7 ŞEKİL 5. KAHVERENGİ ORMAN TOPRAK PROFİLİ 8 ŞEKİL 6. KİREÇSİZ KAHVERENGİ ORMAN TOPRAK PROFİLİ. 10 ŞEKİL 7. KIRMIZI AKDENİZ TOPRAK PROFİLİ ŞEKİL 8. KIRMIZI KAHVERENGİ AKDENİZ TOPRAK PROFİLİ ŞEKİL 9. BAZALTİK TOPRAK PROFİLİ.12

3 ÇİZELGELERİN LİSTESİ ÇİZELGE 1. BÜYÜK TOPRAK GRUPLARININ İLÇELERE DAĞILIMI...13 ÇİZELGE 2. BÜYÜK TOPRAK GRUPLARININ A.K.K SINIFLARINA DAĞILIM...16 ÇİZELGE 3. TOPRAK PROBLEMLERİNİN ARAZİ KULLANIMLARINA DAĞILIMI..18 ÇİZELGE YILLARI ARASI ARAZİ KULLANMADA DEĞİŞMELER.(Devlet istatistik enstitüsü, 1982)..18 ÇİZELGE YILLARI ARASI ARAZİ SINIFLARINDAKİ DEĞİŞMLER.19

4 1.GİRİŞ Ülkemiz bu gün için, dünyada kendi kendini besleyebilen birkaç ülkeden biri Olmakla birlikte,hızlı nüfus artışına paralel olarak,tarım ürünlerine olan ihtiyacımız giderek artmaktadır. Buna Karşılık, üretim ortamımız olan toprak ve arazi varlığımızda herhangi bir artış olmadığı gibi, maksat dışı kullanımlarla mevcut tarım arazileri miktarı da azalmaktadır. Artan nüfusu besleyebilmek ve ileriki yıllarda bir açlık sorunu ile karşılaşmamak için, Mevcut tarım topraklarımızı korumak ve arazilerimizi kabiliyetlerine uygun olarak ve bilimsel esaslara Göre kullanarak, birim alandan sağlanacak üretim artışı ile artan nüfusun beslenme ihtiyacı arasında sağlıklı bir denge kurmak zorundayız bunun için de toprağımızın ve karakterlerinin çok iyi bilinmesi, problemlerinin tespiti ve giderilmesi yanında,toprak işleme, toprak ve su muhafazası,ekim-dikim münavebe, sulama ve gübreleme gibi üretim ve amenajman hizmetlerinin bilimsel esaslara uygun olarak yapılması gerekmektedir. Topraklarımızın tüm karakteristiklerini bilmek, doğru ve gerekli uygulamayı nasıl ve ne zaman yapmamız gerektiği hakkında bize kolaylık sağlar. 2. İLİN GENEL TANITIMI Hatay ili, yurdumuzun güneyinde yer almaktadır. Güney ve doğusu Suriye sınırı ile batısı Akdeniz kıyısı ile sınırlanmaktadır. Kuzeyde Osmaniye,kuzey doğusunda Gaziantep ve Kilis illeri, kuzey batısında Adana ile komşudur. Merkez Antakya olmak üzere ; Altınözü, Dörtyol, Hassa, İskenderun, Kırıkhan, Reyhanlı, Samandağı vardır. ( harita genel müdürlüğü 1977 ) 2000 yılı sayımına göre nüfusu dir. İlin yüz ölçümü hektardır. Toplam ha.sulanabilir, ha. Sulanan arazisi vardır. 2.1 Fizyoğrafyası Şekil 1. Hatay ili haritası İlin üç tarafı dağlarla çevrilidir. Amanos dağları ilin güneyinde Suriye den başlayarak Yayladağ, Merkez, Samandağ, İskenderun,Kırıkhan,Dörtyol ve Hassa ilçeleri sınırlarını oluşturarak kuzeye uzanır. İlin taban arazileri Merkez, Kırıkhan, Reyhanlı üçgenindeki alüviyal araziler kurutulan Amik göl tabanıdır. Kuzeyden güneye doğru Üç kaya tepe, Bazdağı ve harmankaya tepesi yer alır. 2.2.Jeolojisi İlin kuzey ve kuzeydoğusundaki Kırıkhan ve Hassa kesimlerinde genel olarak silur ve devon a ait şistler Permiyen kalkeri bulunmaktadır. Suriye sınırı boyunca uzanan Kırıkhan ın doğusunda Pınartepe ve Gömüt köyleri arasında kalan Balıklaya ve Köserlik tepeleri arasındaki arazide kalker ve konglomeralar bulunmaktadır.

5 Antakya nın doğusundaki yükseltilerin Asi nehrine doğru olan etkelerini kumtaşları kaplamaktadır. Diğer formasyonların içine girmiş bazik volkanik kayaçlar, genellikle fay hatları boyunca görülürler (Maden teknik ve arama enstitüsü,1972) 2.3. İklimi Akdeniz iklim kuşağında yer almaktadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise yağışlı ve ılımandır. Yıllık ortalama sıcaklığı 18,1 C dir. Yıllık ortalama yağış 1173,3 mm.dir. En yüksek sıcaklık Ağustos ayında 43,9 C ve en düşük sıcaklık Ocak ayında -14,6 C dir.(devlet meteoroloji işleri genel müdürlüğü,1974) 2.4.Doğal bitki örtüsü Batıdan doğuya doğru: Kıyı şeridindeki sahil kumlarında doğal bitki örtüsü yoktur. Sonraki ovalarda tarım yapıldığından dolayı buralarda doğal bitki örtüsü yoktur. Ovadan sonraki düşük yükseltili yerlerde seyrek çalılık ve orman karışımı görülür. Yüksekliğin artmasıyla yüksek ağaç baskınlaşır. En yaygın görülen ağaç ise kızılçam dır.(çölaşan Ü.E.1970) 2.5. Drenaj Asi nehri ile Amanos dağlarında direk Akdeniz e boşalan dereler ilin drenajını sağlamaktadır. Afrin çay Kilis ve Gaziantep sınırlarından doğum Suriye den geçtikten sonra Hatay ili sınırlarında asi nehrine ulaşmaktadır. Nehrin diğer bir ayağı Karasu dur. Bu çaylar Hupnik çayı ile birleşerek Asi nehrine dökülmektedir. Bunların yanında Çelçin çayı da Asi nehrine suyunu boşaltan 6-7 küçük çaylardan bir tanesidir. Amanos lar la Akdeniz arasında yer alan arazilerin suları irili ufaklı bir çok Dere tarafından direkt Akdeniz e boşalmaktadır.bunlardan kuzeyden güneye doğru bazılarını sıralayacak olursak ; Deliçay,Özerli çayı, Güzelçay, Arsuz çayı, Kara çayı, Dam çayı,ergeçmezdere, Tahta çayı, Akçay ve Karaklise deresidir (toprak su genel müdürlüğü,1972) 2.6. Su kaynakları Hatay ilinin en önemli akarsuları karasu, Afrin ve asi nehridir. Karasu ve Afrin sularını asi nehrine boşalmakta asi ise Samandağ sınırlarından Akdeniz e boşalmaktadır.

6 3.HATAY İLİNDEKİ BÜYÜK TOPRAK GRUPLARI Ana madde, iklim, topografya, bitki örtüsü ve zamanın etkisi ile Hatay ilinde çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. İldeki büyük toprak grupları,özellikleri ve dağılımı aşağıda kısaca açıklanmıştır Alüviyal topraklar: Bu topraklar akarsular tarafından depolanan materyal üzerinde oluşan A,C profili genç topraklardır. Mineral bileşimlerin akarsu havzası litolojik birleşimi ile jeolojik periotlar da yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup heterojendir. Profilde horizonlaşma ya hiç yok yada çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarıdan yıkanmış kireççe zengindir Alüviyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre sınıflandırırlar. Bunlardan üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzeyi nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Kapladıkları toplam alan ha dır.(köy hizmetleri genel müdürlüğü,1998) Aşağıda alüviyal toprak toprak profili verilmiştir Hidromorfik alüviyal topraklar Hidromorfik alüviyal araziler yılda 3-9 ay devamlı yaş olan arazilerdir. Alüviyallerin devamı niteliğinde olup çevreden sık sık su almalarından dolayı uzun süre yaştırlar. Genelde deniz seviyesinde olduklarından drenajları mümkün olmamaktadır. Drene edilebildikleri taktirde çayır veya suyu seven yem bitkileri yetiştirilebilir. Genelde tuzlu ve sodiktirler. Hatay ilinde hidromorfik alüviyal topraklar 1278 ha olup çayır örtüsü altındadır. Aşağıda hidromorfik alüviyal arazi görülmektedir Alüviyal sahil bataklıkları:deniz kıyısında yer alan, deniz ve yüzey akışların etkisiyle devamlı yaş olan bataklık niteliğindeki arazilerdir. Tuzlu, sodik veya tuzlu-sodiktirler. Hatay ilindeki sahil bataklıkları deniz kıyısında kulak tabir edilen eski nehir yataklarıdır. Devamlı su durduğu için tarımsal değeri yoktur. İlde 210 ha alan kaplamaktadır Koluvyal topraklar:dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde, dart vadi tabanlarında yerçekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş zerre büyüklüğüne göre alüvyallardeki gibi sıralanmış birikintiler koluvyal toprakları oluşturur. Kolluvyal materyal üzerindeki zayıf A1 den başka oluşum göstermeyen yaş topraklar genç topraklardır. Ancak bu ileri bir farklılaşma değildir. Oluşumda organik madde birikimi ve ayrışma işlemleri etkindir. Toprak oluşumunun yetersiz olması nedeniyle bu topraklar üzerinde yer aldıkları ana maddenin özelliklerini yansıtırlar. Ana madde yumuşak kireç, sert kireç taşı, şistler, serpantin yada

7 bunlardan oluşmuş toprak gövdelerinden taşınmıştır. Buna göre kireçli, kireçsiz kaba veya ince bünyeli olabilirler. Kısacası taşındıkları materyale göre toprak özellikleri değişir.(köy hizmetleri genel müdürlüğü,1998).ilde değişik yükseltilerde ve değişik iklim kesimlerinde bu toprağa rastlanır. Bitki örtüsü de buna bağlı olarak otlaktan çalı ve ormana kadar değişir. Taşlılığın problem olmadığı yerlerde açılarak işlemeli tarıma alınmıştır. Amanoslar da sarp engebeler arasına sıkışmış yerleşim noktalarının dolaylarında koluvyal topraklar çok değerlidir. Bunlarda toprak sekilenerek meyve ve sebze tarımında kullanılır. Koluvyal toprakların alüviyal topraklardan farkı taşınmış materyalin zerre büyüklüğüne göre sıralanmaya uğramış olmasıdır. Ayrıca koluvyallerde yüzey eğilimli örtüsüne destek oolurla. Bunun sonucu üst toprakta daha az organik madde birikir. Hatay ilinde kapladıkları alan ha dır. Aşağıda kolüvyal toprak profili verilmiştir. 3.5 Kahverengi orman toprakları Yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluşurlar. Profilleri A (B),C, şeklinde olup horizonlar birbirine kısmen geçiş yaparlar bunlarda A horizonu çok gelişmiş olduğundan iyice belirgindir. Koyu kahverenginde ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. Reaksiyonlu genellikle kalevi, bazende nötrdür. B horizonların da renk açık kahverengi ile kırmızı arasında değişir. Yapı granüler veya yuvarlak köşeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı kısımlarında CaCO3 bulunur. Bu gruptaki topraklarda toprak derinliği sığ ve çok sığdır. Taşlılık, kayalık ve şiddetli erozyon problemdir. Orman ve otlak olarak değerlendirilirler. Dik ve orta eğimli dağlık araziler içerisinde sırtlar, boyunlar dar etekleri kaplarlar. Büyük yüzde teşkil etmezler. Yükseltinin elverdiği kesimlerde kuru tarım ve meyve yetiştirmede kullanırlar. Hatay ilinde bu topraklarla Reyhanlı hariç her ilçede rastlanır. Genellikle alüviyal toprakların bittiği yerde başlarlar. Dağa doğru geniş yayılım gösterirler. Kapladıkları toplam alan ha. Dır Aşağıda kahverengi orman toprak profili verilmiştir.

8 3.6 Kireçsiz kahverengi orman toprakları Şistler, serpantin ve kristal kireçtaşı üzerinde ; orman ve çalı örtüsü altında zayıf, ileride derecede katmanlaşmamış topraklardır. Tipik profilde üstte koyu gri kahverenkli A1, altta daha kırmızı, bünyece daha ağır yahut yapıca farklı B, en altta C, R yada her ikiside bir arada bulunur. Şist üzerinde toprak açık renklidir. Kireçtaşı üzerinde ise özellikle B daha kırmızıdır. Oluşumda üst toprakta organik madde birikmesi, kireç yıkanması, oksitlenme,kil FE AL oksitlerin A dan B ye yer değiştirmesi işlemleri etkindir. Fakat, dik-sarp eğimlerde zayıf A1 oluşumundan başka gelişme görülmez (köy hizmetleri genel müdürlü,1998) Serpantin ve bazı şistlerden ayrışan materyal serbest kireçten yoksundur. Kireç taşından ayrışan materyal yüksek oranda kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilden yıkanmıştır. Toprak kireç taşına oturmasına rağmen köpürmez ancak üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla yıkanırsa da oluşumu geriletir. Bu nedenle PH ve bazla doyma oranı yüksektir. Hatay ilinde kapladıkları toplam alan ha dır. Aşağıda kireçsiz kahverengi orman toprak profili verilmiştir. Şekil 6. Kireçsiz kahverengi toprak profili 3.7. Kırmızı Akdeniz toprakları Bu topraklar seki ve yüksek arazilerde kristal kireç taşı üzerinde oluşmuşlardır.5yr den Daha kırmızı renkleri ile tipiktirler. Oluşumunda kireç yıkanmış, sıcak-kurak yaz döneminde yükseltgenme ile yerinde FE+3 oksit birikimi işlemleri etkindir. Organik madde hızla ayrıştığında toprakta düşük seviyededir. Toprak gövdesi (AB), çoğunlukla doğrudan doğruya kireç taşı üzerine oturur. Bazı hallerde arada ince, yumuşak kireç katı vardır. Taşlılık ve haya çıkışları yaygındır. Şiddetli aşınım etkinse toprak yalnız kaya çatlaklarında ve küçük çukurlarda bulunur. Kireç taşı çimentolu ve kristal kalker çakıllı konglomeralar üzerinde de buna benzer topraklar oluşmuştur.5yr ve daha kahverengi organik maddece zengin olan bu topraklar çoğu hallerde kırmızı kahverengi Akdeniz olarak sınıflandırılmıştır. İkinciler daha düşük eğimli ve tabana daha yakın pozisyonlarda oluşmuştur. Toprak daha derindir. Kırmızı Akdeniz toprakları komşu bulunduğu kahverengi orman ve Rendzinalardan, kırmızı renk özelliği ile belirli şekilde ayrılır. Kahverengi orman ve Rendzinaller renk koyugri-koyu kahverengidir. Üst toprak organik maddece zengin daha yumuşak kıvamda ve kuvvetli taneli yapıdadır. Sert kireç taşı üzerinde oluşan kahverengi orman toprakları ise kırmızı Akdenizlere çok benzer. Bunlarda B katı hemen aynı derecede kırmızıdır. Yalnız orman örtüsü altından daha düşük sıcaklıkta koyu kahverengi, yüksek organik maddesi ile B den kolayca ayırt edilebilir. A1 katmanı oluşmuştur. Kırmızı Akdeniz oluşumunun tipik olduğu kıyı kesiminde sıcaklık yüksektir. Bunlarda A1 katmanı belirsizdir ve ancak yapı ve kıvamı ile ayırt edilebilir. B ile

9 olan renk farkı çok azdır. Çünkü kurak-sıcak ve uzun süreli yaz döneminde organik madde hızla parçalanır. Toprakta birikmez. Kırmızılığı veren demir yükselgenmesi de bu arada olur. Kışın yoğun yağış altında toprak gövdesi yıkanır. Bu nedenle bazı kırmızı Akdeniz lerde üst katmanda serbest serbest kireç bulunmaz. Burada ph nötr ve baziktir. Organik maddenin düşüklüğü ve kil fraksiyonu içinde yüksek oranda Fe oksitlerin bulunması nedeni ile su ve besin tutma kapasiteleri ortadır. Değişen katyonlar içerisinde Ca+mg baskındır. Na ve K derinlik ile birlikte azalır ve kapladığı toplam alan ha.dır. Aşağıda kırmızı Akdeniz toprak profili verilmiştir Kırmızı kahverengi Akdeniz toprakları Bu grubu kırmızı Akdenizlerle birlikte incelemek gerekir. Toprakta kurak sıcak yaz döneminin de etkisi ile yerinde Fe+3 oksit birikimi ve bundan ileri gelen kırmızı renk tipiktir. Kireç yıkanımı da oluşumda önemlidir. Toprağın kırmızı Akdenizler ile olan farkları belirtilirse bu toprakların oluşumu açıklanmış olur Kırmızı kahverengi Akdenizler, kırmızı Akdenizlere göre daha alçak şekillere daha düz eğimlerde ve daha nemli koşullarda oluşmuştur. Bunun sonucu üst toprak daha koyu ve kahverengiye kaçan renktedir. Organik madde daha yüksek toprak gövdesi daha derindir. A1,B den kolayca ayırt edilebilir Hue 5 YR dir. Bunda organik madde ve nemlilik etkindir. Kırmızı Akdenizlerde renk 2,5 YR den daha kırmızıdır. Bazen 5 YR ye kaçar Kırmızı kahverengi Akdenizler kristal kalker üzerinde oluşmuştur. Kulak gövdesi ile konglomera arasında kalınca bir geçiş katı yahut ta yumuşak kireç katı vardır. Kırmızı Akdeniz de solum doğrudan kaya üzerinde oturur Kırmızı kahverengi Akdeniz tipik kırmızı Akdenizlerden renk ve organik madde kapsamıyla öbür topraklara ; kırmız, çayır kırmızı kahverengi ve bazen kireçsiz kahverengi ormanlara geçiş özellikleri gösteren bir grup olarak ele alınabilir. Toprağın organik madde kapsamı ortadır. Derinlikle düzenli şekilde azalır. Ph 7.3,7,6 arasındadır. Su ve besin tutma kapatisesi ortadır. Bazla doyma yüksektir. Değişen katyonlar içerisinde Ca+mg baskındır. Hatay ilinde kapladıkları toplam alan 1974 ha dır. Aşağıda kırmızı kahverengi Akdeniz toprak profili verilmiştir. Şekil 8. Kırmızı Kahverengi Akdeniz toprak profili

10 3.9. Bazaltik topraklar Bu toprakların özellikleri aynı iklim şartlarında, kireç taşı üzerinde oluşmuş kahverengi ve kırmızı topraklara oldukça benzerlik gösterir.genellikle orta derin profile sahip olan bazaltik topraklar, ağır killi olup, iyi bit profil göstermezler A horizonun yapısı granülerden blok yapıya kadar değişir. B horizonu genellikle A horizonundan daha ince bünyeli ve blok yapılır. Fiziksel özellikleri kalker üzerinde oluşmuş topraklardan daha iyi değildir. Bazaltik topraklar çoğu kere kireçsizdir. Reaksiyon nötr ile kalevi arasındadır. Organik maddesi oldukça azdır. Değişebilir katyon kapasiteleri orta yüksektir. Esas değişebilir katyon Ca dır. Su tutma kapasiteleri yüksek olan bu toprakların, diğer fiziksel karakterlerin pek iyi olmadığından verimliliği düşüktür. Sulu veya kuru şartlarda meyve bahçesi veya tarla bitkileri yetiştiriciliği yapılabilir. Kesif sürüm isteyen kullanımlarda taşlardan temizlenmesi gerekir. Hatay ilinde kapladıkları toplam alan ha dır. İlde büyük toprak grupları dışında ; sahil kumları, ırmak taşkın yatakları, çıplak kaya ve molozlar 3322 ha dır. Aşağıda bazaltik toprak profili verilmiştir. Yunan alfabesi Harf adı Büyük harf Küçük harf Harf adı Büyük harf Küçük harf Alfa Nu Beta Xi Gamma Omicron Delta Pi Epsilon Rho Zeta Sigma Eta Tau Teta Upsilon Iota Phi Kappa Chi Lambda Psi Mu Omega

11 4.İLDEKİ TOPRAK GRUPLARININ ARAZİ KULLANIM KABİLİYETLERİNE DAĞILIMI VE KULLANMA DURUMU Arazi kullanmanın ildeki dağılımı; kuru tarım %19,26, sulu tarım %23,72, çayırmera %9,58, orman %27,4, fundalık %8,87, özel ürün %5,53, yerleşim alanı %2,54, ve su yüzeyleri %0,31 lik kısım kaplamaktadır. Toprak gruplarının arazi kullanmakabiliyet sınıflarına dağılımına bakmadan önce kullanma kabiliyet sınıflarını tanıyalım. Toplam VIII sınıf vardır. I.sınıf: Toprakların kullanımlarını kısıtlayan, hafif derecede bir veya iki sınıflandırması olabilir. Topografyaları hemen-hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok veya çok azdır. Toprak derinliği fazla,drenajları iyidir. Tuzlu, sodiklik ve taşlılık gibi sorunları yoktur. Su tuma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir. Gübrelemeya iyi cevap verirler. Çok üretken olup geniş bir bitki seçim aralığına sahiptirler.(aydin,1992) II.sınıf:sınırlandırmalar az ev uygulamalar kolayca yerine getirilebilir cinstendir. Topraklar kültür bitkileri, çayır, mera ve orman için kullanılabilir. Bu sınıftaki toprakların sınırlandrımaları Hafif eğim Orta derecede su ve rüzğar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyon orta derecede olumsuz etkisi İdealden daha az toprak derinliği Biraz elverişsiz toprak yapısı ve işlenebilirliği Hafiften ortaya kadar değişen, kolayca düzeltilebilen tuzluluk ve alkalilik. III.sınıf: bu sınıf araziler aşağıdaki sınırlandırmaları bir veya birkaçını bulundurabilir. Orta derecede eğim Şiddetli su ve rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun olumsuzlukları. Ürüne zarar veren sık taşkınlar Alt toprakta çok yavaş geçirgenlik. Drenajdan sonraki yaşlılık veya bir süre devam edecek olan göllenme Sığ kök bölgesi Düşük su tutma kapasitesi Orta decede tuzluluk ve alkalilik. IV.sınıf: Koruma önlemlerinin alınması ve muhafazası 3. Sınıfa göre daha zordur. Çayır, mera veorman için kullanılabilecekleri gibi gerekli önlemlerin alınması halinde, iklime adapte olmuş tarla veya bahçe bitkilerinde bazıları için kullanlabilir. Bu sınıf topraklarda ki sınırlandırırlar : Dik eğim Şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk Geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri Toprak sığlığı düşük su tutma kapasitesi Ürüne zarar veren taşkınlar Uzun süren göllenme veya yaşlılık Şiddetli tuzluluk ve alkalilik

12 V.sınıf: Bunlarda topografya hemen-hemen düzdür. Toprakların sık-sık sel basması nedeniyle sürekli olarak yaş yada çok taşlı ve kayalıdır. Sık-sık taşkınlara maruz kalan taban arazilerde düz düze yakın eğime sahip çok taşlı veya orta derecede kayalı araziler,drenaj bakımından kültür bitkileri tarıma elverişli olmayan,fakat suyu seven ot ve ağaçların yetiştirilmesine uygun göllenme alanları bu sınıfa örnek gösterilebilir. Bu sınıf arazilerin sınırlandırmaları giderek bir alt sınıfa girebilirler.(aydin 1992) VI.sınıf: Bu sınıf arazilerin sınırlandırmaları Dik eğim Ciddi erozyon zararı Geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri Taşlılık Sığ kök bölgesi Tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Fakat çayır, mera ve orman için kullanılabilirler. VII.sınıf: Bu sınıfa giren topraklar ; Çok dik eğim Erozyon Toprak sığlığı Taşlılık Yaşlık Tuzluluk veya alkalilik gibi, kültür bitkilerin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. VIII.sınıf: Bu sınıf araziler ; Erozyon Yaşlık Kayalılık Düşük su tutma kapasitesi Tuzluluk ve alkalilik gibi kısıtlayıcılardan bir veya birkaçının önlenemeyecek derecedeki şiddetli sınırlandırmaları nedeni ile ot, ağaç ve kültür bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli değildir. Çok aşınmış araziler, kumsallar, kayalar, ırmak yatakları, maden işletmesi yapılan eski ocak ve artık alanları bu sınıfa girerler. Bitki yetiştirmesine elverişli olmasalar da yaban hayatı için ve dinlenme ve park yeri olarak kullanabilirler. Çizelge 2. Büyük toprak gruplarının arazi sınıflarına dağılımı

13 BÜYÜK TOPRAK GRUBU A.K.K SINIFI I II III IV V VI VII VIII A.T H.A.T 1278 S.B 210 K.T K.O.T K.K.O.T K.A.T K.K.A.T B.T TOPLAM İLDEKİ TOPRAKLARIN PROBLEMLERİ Farklı eğim ve yükseltilerden farklı topraklar oluşur. Bu özelliklere sahip Hatay ili topraklarında bitki yetiştirilmesinde tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlık, kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve alkalilik gibi etkinlik dreceleri yer yer değişen bazı sorular bulunmaktadır. Bunlara kısaca bakacak olursak ; Erozyon : Hatay ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeni ile su erozyonu en önemli sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorunda çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla alüviyal ve hidromorfik alüviyal topraklardan oluşan taban arazilerdir. (Köy hizmetleri genel müdürlüğü, 1998) Toprak sığlığı: Bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin temin edildiği topraklada derinlik önem taşımaktadır. Bitki gelişimi durağı olan bu ortam derin olursa torağın bulunduğu iklime adapta olabilen her türlü kültür bitkisi yetiştirmek mümkündür. Taşlılık ve kayalık: Hatay ilinde ha arazi toprak işlemeye ve bitki gelişimine zarar verebilecek derecede taşlılık ve kayalık ihtiva etmektir. Bu alan il topraklarının %36 ı demektir. Taşlılık ve kayalık hem yüzeyde hemde profilde olabilir.

14 Taşlılık ve kayalığın profilde ki oranı arttığından, toprak materyali azalacağından toprakların su ve besin tutma kapasitesi azalır. Eğer toprak killi ise bu kötü etki nispeten azalabilir. İl içinde taşlılık çoğunlukla sarp ve çok sığ topraklarda görülmektedir. Drenaj : Daha çok alüviyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya görülür bölümünde bitki gelişmesine zarar verecek kadar yüksek bulunduğu topraklar ha lık bir saha kaplamaktadır. Bu miktar düz ve derin toprakların %8 i demektir. Bu problemi arz eden sahalarda drenaj yetersiz ve kötüdür. Buralarda alüviyal topraklar hidromorfik alüviyal ve sahil bataklıkları bulunmaktadır. Tuzluluk ve alkalilik: Hatay ilinde drenajı bozuk sahaların ha ın da tuzluluk ve alkalilik yada her iki problem birden görülmektedir. Bu problemlerin ildeki topraklarda ortaya çıkmasının başlıca nedenleri; Alüviyal materyalin deniz içinde ve yakının da vuku bulan ve devam eden depolanması Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeni ile tuzların üst topraklarda yıkanmaması Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısmına birikmesi Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengenin bulunmamasıdır. Çizelge 3. Problemlerin arazi kullanımlarına dağılımı (ha) ARAZİ KULLANIMI TOPLA M YALNIZ DRENA J HAFİF TUZL U TUZL U TAŞLI KAYALI TAŞS IZ Kuru tarım araziler Sulu,yetersiz sulu araziler Çayır + mera Orman+fund a TOPLAM

15 6.SONUÇ: Türkiye geliştirilmiş toprak haritaları çalışması sırasında Hatay ili etüdlerinin bitirildiği yıl olan 1969 ile, Türkiye toprak potansiyeli ütüdünün yapıldığı yıl olan 1982 yılı arasında Hatay ilinde arazi kullanmada bazı değişikler olmuştur. Aşağıdaki çizelgede görüldüğü gibi nadas uygulanan ve uygulanmayan kuru tarım arazilerinde düşüş görülmektedir (Devlet istatistik ensitütüsü,1982) Çizelge yılları arası arazi kullanmada değişmeler (ha) Arazi kullanımı 1969 yılı 1983 yılı Kuru tarım (nadaslı) Kuru tarım (nadassız) Sulu tarım Bağ bahçe Mera Orman Fundalık Yerleşim yerleri Kuru tarım alanlarının azalmasının nedenleri sulu tarıma geçiş ve tarım dışı amaçta kullanılmasından kaynaklanmıştır. Sulu tarım alanların genişlemesi yeni yaptırılan sulama tesislerinin katkısındandır. Bağ bahçe arazilerin azalması sulu tarıma geçiş olarak değerlendirilir. Çayır alanlarının yeni haritalanmış olması geçici bir durum haritalanmasıdır. İlde orman alanlarında geçen 14 yıl içerisinde hemen hemen bir değişme olmamıştır. Fundalık arazilerin seyrekleşmesi bu alanların mera arazisi olarak değerlendirilmesine bağlanabilir. Zira mera arazileri de çeşitli nedenlerle azalması gerekirken artmıştır. Diğer taraftan nüfus ve sanayi alanlarının genişlemesi nedeni ile fundalık arazilerin tarım dışı amaçla kullanıldığını göstermektedir. Diğer arazilerde görülen düşüşün nedeni VIII.sınıf arazilerin bir kısmının tarım dışı amaçla kullanılmasından çıplak kayalarında orman ve fundalık alanlara dönüştürülmesinden kaynaklanmaktadır.

16 Aşağıdaki çizelge de yılları arasında arazi sınıflarında ki farklılıklar verilmiştir. SINIF 1969 yılı 1983 yılı I II III IV V VI VII VIII I.sınıf arazilerdeki artış developman projelerinin uygulanması sonucu 660 ha arazi bu sınıfa katılmıştır ha lık I.sınıf araziler üzerinde yapılaşma tespit edilmiştir. II. Sınıf arazilerinin alanlarının dağılması yine tarım dışı amaçla kullanımlardan kaynaklanmaktadır. III,IV ve V. Sınıf arazilerinin alanlarındaki artış Amik gölünün kurutulması ile ortaya çıkmıştır. VI ve VII. Sınıflardaki düşüş arazi ıslahından kaynaklanmaktadır. VIII. Sınıf arazilerindeki azalış bir bölümünün tarım dışına çıkarılmasından ortaya çıkmaktadır.