TS EN ISO 14001:2004 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ EL KİTABI

Transkript

1 TS EN ISO 14001:2004

2 REVİZYON TAKİP ÇİZELGESİ Rev No Değişiklik İçeriği Sayfa No Rev Tar

3 St No Konular Sayfa No Rev No Rev Tar 00 Kapak Revizyon Takip Çizelgesi İçindekiler ve Revizyon Durumu Firma Tanıtımı Terimler, Tanımlar, Kısaltmalar, Kapsam Çevre Politikası Organizsayon Şeması Genel Şartlar Çevre Politikası Planlama Çevre Boyutu Kanuni ve Diğer Şartlar Amaç Hedefler ve Programlar Uygulama ve Faaliyetler Kaynaklar, Görevler,Sorumluluk ve Yetk Uzmanlık, Eğitim ve Farkında Olma İletişim Dokümantasyon Dokümanların Kontrolü Faaliyetlerin Kontrolü Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale Kontrol Etme İzleme ve Ölçme Uygunluğun Değerlendirilmesi Uygunsuzluk, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Kayıtların Kontrolü İç Tetkik Yönetimin Gözden Geçirilmesi

4 FİRMANIN TANITIMI ŞİRKET PROFİLİ

5 TERİMLER, TANIMLAR ve KISALTMALAR Kuruluş :... Ltd Sanayi ve Ticaret A.Ş. KYS : Kalite Yönetim Sistemi ÇYS : Çevre Yönetim Sistemi KEK : Kalite El Kitabı ÇEK : Çevre El Kitabı KAPSAM Çevre Yönetim Sisteminin ( TS EN ISO 14001: 2004 ), tüm maddeleri eksiksiz olarak uygulanmaktadır.

6 KALİTE ve ÇEVRE POLİTİKASI Genel Müdür

7 ORGANİZASYON ŞEMASI

8 4.1.GENEL ŞARTLAR ISO 14001:2004 standardında açıklanan şartları karşılayan bir çevre yönetim sistemi oluşturulmuştur. Bu yönetim sisteminin kapsamı ve uygulama alanı ÇEK sayfa 5 de belirtilmiştir. Bu çevre yönetim sisteminin uygulanmasını ve devam ettirilmesini sağlamak amacıyla uygulanacak metodlar ilgili dökümanlarda belirlenmiştir. 4.2.ÇEVRE POLİTİKASI Şirket faaliyet, ürün ve hizmetlerinin mahiyet, ölçek ve çevre etkilerine uygun, sürekli gelişme ve kirlenmenin önlenmesine dair taahhütlerini içeren, çevreyle ilgili mevzuat ve idari düzenlemelere ve gönüllü olarak tabi olduğu diğer şartlara riayet edeceğine dair taahhüdünü ihtiva eden, kamu oyunun incelemesine açık tutulan, belgeye bağlanmış, uygulanan ve devamlılığı sağlanmış bir politika oluşturmuştur. Bu politika ÇEK sayfa 6 da verilmiştir. Çevre politikası, amaç ve hedeflerin oluşturulması ve gözden geçirilmesi için bir çerçeve oluşturacak şekilde ve revize edilebilir formatta hazırlanmıştır. Sürekli uygunluk için yönetimin gözden geçirme faaliyetlerinde ele alınarak, gözden geçirilmektedir. Çevre politikasının bütün çalışanlara duyurulmasını sağlamak üzere, muhtelif bölümlerde asılı olarak bulundurulmaktadır ve konu ile ilgili eğitimler düzenlenerek, çalışanlara iletilmiştir. Çevre politikası kamuoyunun incelemesine açık tutulabilmesi için, firma web sayfasında yer almış ve ayrıca isteyenlere de verilmesi sağlanmıştır PLANLAMA Çevre Boyutları... Ltd Çevre üzerinde önemli etkilere sahip olanlarını tayin edebilmek amacıyla faaliyet, ürün ve hizmetlerinin kendisi tarafından kontrol altında tutulabilen veya etkilenebilen çevre boyutlarını belirlemiştir. Bu uygulamanın devamını sağlayabilmek için, "Çevre Boyut ve Etkilerinin Tespiti Prosedürü" oluşturulmuş ve bu prosedürü destekleyici yardımcı dökümanlar hazırlanmıştır. Firmamız bu önemli etkilerle ilgili çevre boyutlarının, çevre amaçlarıyla bağlantılı olmasını, çevre amaçlarını tespit ederken çevre boyutlarını dikkate almak sureti ile sağlamıştır. Çevre Boyut ve Etkilerinin Tespiti Prosedürü' nden alınan özet aşağıdaki gibidir: Firmamız, Çevre boyut ve etkilerinin tespiti amacıyla, ilgili bölümlerden oluşan Birim Sorumlularının katkılarıyla tüm fabrika için çevre boyutlarını belirlemiştir. Belirlenmiş olan bu çevre boyutlarının puanlaması da ilgili bölüm sorumlusu tarafından yapılır. Puanlama Çevre Boyutları ve Etkilerinin Tespiti Prosedürü nde anlatıldığı gibi yapılır. Risk puanlamasından amaç, tesisin çevre üzerine önemli etkiler yapabilecek olan boyutlarının ortaya çıkarılmasıdır. Elde edilen puanlamaya göre tesisin çevre boyutlarının önemli olanları belirlenir. Burada yasal zorunluluklara, acil durumlara ve doğal kaynak kullanımına etkisine ve risk puanına bakılarak önemli çevre boyutları listesi oluşturulur. Çevre boyutları tüm çalışanların katılımına açık olup, yıllık olarak revize edilmektedir. Önemli çevre boyutları, Çevre Yönetim Sistemi standardının en önemli adımlarından olup, planlama aşamasında firmamızın amaç ve hedeflerinin belirlenmesinde, kanuni şartların ortaya konulmasında ve ilgili programın oluşturulmasında, yol gösterici olmaktadır. İlgili Dökümanlar: Çevre Boyutları ve Etkilerinin Tespiti Prosedürü

9 4.3.2 Kanuni ve Diğer Şartlar... Ltd faaliyet, ürün ve hizmetlerine uygulanabilecek olan; kanuni şartları ve kanundan doğmadığı halde kendiliğinden ve gönüllü olarak uymayı kabullendiği, şart ve gerekleri çevre boyutlarını değerlendirmek suretiyle tespit etmiştir. Bunları sağlamak amacıyla " Kanuni ve Diğer Şartlar Prosedürü " oluşturulmuş ve uygulanmaktadır. Çevre Görevlisi tarafından, Türk Çevre Mevzuatı ile ilgili dökümanları ve diğer ilgili mevzuatı içeren, Çevre Yönetim Sistemi Mevzuat Listesi oluşturulur ve güncel tutulur. Çevre Yönetim Sistemi Mevzuat Listesi, takip edilmesi gereken çevreyle ilgili kanun, yönetmelik, tüzük vb. içerir. Türk Çevre Mevzuatındaki değişikliklerin izlenmesi, her hafta internet ortamında, ilgili bakanlığın sitesinden takip edilir. Çevre mevzuatında oluşan değişiklikler sonrasında, elde edilen dökümanlar, Çevre Görevlisi tarafından takip edilir. Çevre mevzuatına olan uygunluk, Çevre Görevlisi tarafından takip edilir ve uygunsuzluk durumlarında, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Prosedürü uyarınca düzeltici veya önleyici faaliyet başlatır. Yasal şartlarda meydana gelen değişiklik ve eklemelerin çevre yönetim sistemi üzerindeki etkileri; Yönetim Temsilcisi ve Çevre Görevlisi tarafından aylık Çevre toplantılarında ele alınır. Bu etkilere göre, gerek görülürse, etki ve boyutlar listesinde, çevre proğramında vs. gerekli revizyonlar yapılır. Ortaya çıkan değişiklikler, İletişim Prosedürü uyarınca, ilgili yöneticilere iletilir ve yönetimin gözden geçirme toplantılarında ele alınır. İlgili Dökümanlar Kanuni ve Diğer Şartlar Prosedürü Amaçlar Hedefler ve Programlar... Ltd bünyesi içindeki her görev ve her düzey için çevre amaç ve hedeflerini tespit etmiş, "Çevre Amaç ve Hedeflerinin Tespiti Prosedürü" nü yayınlayarak, bunları belgeye bağlamış ve periyodik gözden geçirmelerle, sürekliliğini sağlamıştır. Firma amaçlarını tespit eder ve gözden geçirirken; hukuki şartlarla, diğer şartları ve gerekleri; kendisiyle ilgili önemli çevre boyutlarını, teknoloji konusundaki seçim imkanlarını; mali durumu ve işletme şartlarını, iş durumunu ve ilgili tarafların görüşlerini göz önünde tutmaktadır. Yönetimin Gözden Geçirilmesi toplantılarında, çevre yönetim sistemi kapsamında, çevre amaç ve hedefleri belirlenir. Amaç ve hedefler kuruluşun çevre performansının iyileştirilmesi ve bu konuda yapılanların izlenmesi için bir yol sağlar. Çevre amaç ve hedefleri tespit edilirken olumsuz çevre etkileri minimuma indirilmeye veya ortadan kaldırılmaya çalışılır. Amaç ve hedefleri belirlerken, uygulanması zorunlu kanun ve yönetmelikler, ürün, faaliyet ve hizmetlerinin çevre boyutları ve önemli çevre boyutları, teknolojik, mali, operasyonel ve iş şartları, ilgili tarafların görüşleri göz önünde bulundurulur. Amaç ve hedeflere ulaşılma durumu, 6 ayda bir toplanan Yönetimin Gözden Geçirilmesi toplantılarında ele alınır. Sonuçlar, gerektiğinde çalışanlara panolar aracılığı ile duyrulur. Her bölüm yöneticisi, amaç ve hedefleri kendi birimlerine ve ilgili olabilecek birimlere duyurmaktan sorumludur. İlgili Dökümanlar Çevre Amaç ve Hedeflerinin Tespiti Prosedürü Firmamız, Çevre Yönetim Sistemi kapsamındaki amaç ve hedeflerini gerçekleştirmek ve idame ettirmek üzere bir çevre programı düzenlenmiştir. Çevre Yönetim Programları Prosedürü oluşturulmuş ve uygulanmaktadır. Çevre Yönetim Programı ;

10 a) Kuruluşun uygun her bir görev ve yönetim kademesinin amaç ve hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlamak üzere sorumluluğun tespit ve tayinini; b) Bunların gerçekleştirilebilmeleri için gerekli araçlarla, gerçekleştirme tarih ve süreleri, hakkında bilgi ihtiva etmektedir. İlgili Dökümanlar Çevre Yönetim Programları Prosedürü 4.4.UYGULAMA ve FAALİYETLER Kaynaklar, Görevler, Sorumluluk ve Yetki Sorumluluklar, yetkiler ve bunlar arasındaki ilşikileri, tanımlamak amacıyla oluşturulan Organizasyon Şeması ÇEK sayfa 7 de verilmiştir. Çalışanların sorumluluk ve yetkileri tanımlanmış ve çalışanlar sorumlu oldukları konularda tam olarak yetkilendirilmişlerdir. Sorumluluk ve yetkiler, unvan bazında dokümantasyon yapısı içinde tanımlanmıştır. Ayrıca bu sorumluluk ve yetkileri belirleyen Görev Tanımları oluşturulmuştur. Çalışanlara yetkili ve sorumlu oldukları alanlarla ilgili dökümantasyon dağıtımı sağlanmıştır. Firmamız yönetimi, Çevre Yönetim Sisteminin uygulanması ve kontrolü için gerekli kaynakları sağlamaktadır. Bu kaynaklar, toplumsal faaliyetler ( özel hünerleri, beşeri ), teknolojik ve mali kaynakları ihtiva etmektedir. Firmamız üst yönetimi, diğer sorumluluklarına bakılmaksızın aşağıda belirtilen yetki ve sorumluluklarla bir yönetim temsilcisi atamıştır. a) TS EN ISO 14001:2004 standardına göre gerekli Çevre Yönetim Sistemi'nin kurulmasını, uygulanmasını ve idame ettirilmesini sağlamak, b) Çevre Yönetim Sistemi'nin gözden geçirilmesine esas teşkil etmek amacı ile sistemin icraat ve başarı derecesini üst yönetime rapor etmek. Şirketimizde Çevre Yönetim Sisteminde yapılacakları belirlemek, izlemek ve sürekliliğini sağlamak için bir Çevre Görevlisi görevlendirmiştir Uzmanlık, Eğitim ve Farkında Olma Firmamız, uygulanmakta olan Çevre Yönetim Sisteminin devamlı olması için eğitimin vazgeçilmez olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle,... Ltd eğitim ihtiyaçları tespit edilip ve görevleri çevre üzerinde önemli etkiler yapabilecek kişiler uygun bir eğitime tabi tutulmaktadır. Firmamız, çalışanların her seviyede ve her çeşit göreve katılanların; a) Çevre politika ve usulleriyle ÇYS nin gereklerine uyma, b) İşleriyle ilgili faaliyetlerle, fiili veya potansiyel çevre etkilerinin önemi, şahsi icraat ve başarıların geliştirilmesinin çevreye sağladığı yararlar, c) Çevre politika ve usullerine acil haller için hazırlıklı olma ve gerekli işlemleri uygulamayı da içine almak üzere ÇYS nin koştuğu şartlara riayetin sağlanmasında görev ve sorumluklar, d) İşlemlerde takip edilen belirli usullerden ayrılmanın muhtemel sonuçları gibi konuların önemini anlamaları ve bu konuda bilinçlendirilmeleri için, İnsan Kaynakları ve Eğitim Prosedürü oluşturulmuş ve uygulanmaktadır. Çevre üzerinde önemli etkilere sahip olabilecek görevleri yapan kişiler, uygun öğretim ve eğitime ve/veya gerekli tecrübe ve ehliyete sahiptirler. İlgili Dökümanlar İnsan Kaynakları ve Eğitim Prosedürü

11 4.4.3 İletişim... Ltd Çevre boyutları ve ÇYS yönünden; a) Çeşitli kademeler ve çeşitli görevleri yapan birimler arasında iletişimin sağlanması, b) Kuruluş dışındaki ilgili taraflardan gelen uygun belgelerin kabulü, kaydı ve cevaplandırılması için her türlü iletişim araç ve gereçlerini sağlamıştır. Firma içi iletişim üretim proseslerinin gerçekleştirildiği tüm bölümlere, dinlenme alanına, idari binaya panolar koyarak, Kalite ve Çevre politikasını çalışılan tüm ortamlarda bulundurarak, bilgisayar ağ sistemi ve mail sistemi oluşturarak sağlamaktadır. Personelimiz yapacağı işle ilgili dokümanlara çalışma ortamında ( tezgah başında, duyuru panosunda, doküman klasöründe ), bilgisayarda ağ sistemini kullanarak ulaşabilmektedirler. Diğer personellerle herhangi bir bilgiyi paylaşmak, bilgi istemek, bir işin yapılmasını istemek, istenilen bilgiyi iletmek iç yazışma formu kullanır veya bilgisayar kullanarak mail ile gönderir. Dışarıdan gelebilecek çevre ile ilgili tüm yazışmalar, Yönetim Temsilcisine aktarılır. Bunlar için düzenlemiş olan görüşme formları kullanılır. Şikayetlere ilişkin değerlendirme Yönetim Temsilcisi tarafından yapılır. Yönetim Temsilcisi gerekli görürse çevre yürütme kurulunu oluşturabilir. Çevre ile ilgili iç ve dış tüm iletişim unsurları, Yönetim Temsilcisi tarafından dokümante edilir, cevaplanır ve kayıtları tutulur. Bölüm yöneticileri de iç iletişim kapsamında çalıştıkları bölüm personelini gelişmeler konusunda bilgilendirir Dökümantasyon... Ltd, için a) Çevre politikası amaç ve hedefleri, b) Çevre yönetim sisteminin kapsamının tarifi, c) Yönetim sisteminin ana unsurlarının ve bunlar arasındaki ilişki ve işbirliğinin tarifi ve dokümanlara yapılan atıf, d) Çevre yönetim sistemleri standartının istemiş olduğu dokümanlar, e) İlgili belgeleme işlemlerinin yönlendirilmesi için gerekli bilgiler sağlanmış, yazılı veya elektronik ortamda saklanmaları için gerekli tedbirler, alınmıştır. Çevre yönetim sisteminin kurulması ile fabrikamıza ait tüm ürün, faaliyet, hizmet ve acil durumlarla ilgili olarak çevreye zarar vermeyecek ve koruyacak şekilde yöntemler tespit edilmiş, amaç ve hedefler belirlenmiş ve bunların her alanda uygulanmasını sağlamak için Prosedür, Talimat ve Yardımcı Dokümanlar hazırlanmıştır.... Ltd çevre yönetim sistemi, tesis sınırları içinde, üretim, hizmet ve her türlü yardımcı faaliyet mertebesinde uygulamaya sokulmuştur. Çevre Yönetim Sistemi dokümantasyon yapısı aşağıdaki gibidir: a-) Çevre Politikası : ÇYS nin temelini oluşturur. b-) ÇYS El Kitabı (ÇEK) : ÇYS El Kitabı temel sistemi içerir. Kontrollü ve kontrolsüz nüsha halinde yayınlanmıştır. Kontrollü nüsha, kalite ve çevre bölümü tarafından revizyon işlemine tabidir. c-) Talimatlar: ÇYS prosedürleri, tek başlarına bir yöntem ve sorumluluk belirten sistemin anlaşılmasını kolaylaştırırlar. Revizyonları izne tabi, dağıtımları kontrollüdür. d-) Yardımcı Dökümanlar: Yardımcı dökümanlar prosedür ve talimatlara destek veren açıklayıcı ve çoğu zaman bağlayıcı proğram, kayıt ve kitapcıkları içerir. Bunların bazıları kontrollü, bazıları kontrolsüz olarak dağıtılır.

12 Dökümanların Kontrolü... Ltd TS EN ISO standardı tarafından gerekli görülen bütün dökümanların; a) Yerlerinin tayinini, b) Belirli süreler içinde gözden geçirilmeleri, gerektiğinde bu işlemin uygun bir şekilde yapılmasını veya yeterliliklerinin yetkili personel tarafından onaylanmasını, c) En son kopyalarının, çevre yönetim sisteminin etkin bir şekilde çalışması için önemli görülen işlemlerin yapıldığı bütün mahallerde bulundurulmasını, d) Geçerliliğini yitirmiş nüshaların, gönderildikleri ve kullanıldıkları yerlerden hemen toplanmasını veya istenilmeyen kullanımların önlenmesini, e) Hukuki sebeplerden dolayı veya bilgilerin saklanması amacıyla muhafaza edilen geçersiz kopyaların uygun bir şekilde belirtilmesini sağlamak amacıyla Dokümantasyon Yönetimi Prosedürü oluşturulmuş ve uygulanmaktadır. İlgili Dökümanlar Dokümantasyon Yönetimi Prosedürü Faaliyetlerin Kontrolü... Ltd, politika amaç ve hedeflerine uygun olarak tespit edilmiş önemli çevre boyutlarıyla bağlantılı işlem ve faaliyetleri belirlemiştir.... Ltd, bakım ve idame işlemleri de dahil olmak üzere, belirli şartlar altında yürütülmelerini sağlamak için, bu faaliyetleri; a) Yoklukları çevre politika ve amaçlarından sapmalara yol açabilecek, belgeye bağlanmış usullerin ihdas ve idamesi, b) İşlem kontrol kıstaslarına riayetin sağlanması, c) Kuruluş tarafından kullanılan mal ve hizmetlerin önemli çevre boyutları ile bağlantılı usullerin tedarikçilere ve müteahhitlere bildirilmesi, yoluyla yapmaktadır. İşlem Kontrolü ile ilgili prosedürlerin özetleri aşağıda verilmiştir. Tedarikçi ve Müteahhitlerin Kontrolü Prosedürü nden alınan özet aşağıdaki gibidir: Değerlendirilebilir Atık Satışları 1. Atık Toplama Sahasında sınıflanan atıkların değerlendirilmesi için satışları, Yönetim Temsilcisi tarafından yapılır. 2. Yapılabildiği durumlarda hurda satışı yapılan müteahhit ile sözleşme imzalanır. 3. Bu sözleşmede hurda atıkların satıldığı hurda müteahhidinin denetlenmesi şartı, müteahhit tarafından kabul edildiği durumlarda, müteahhit yılda bir kez Yönetim Temsilcisi tarafından denetlenir. 4. Yönetim Temsilcisi, denetlediği firmalarda uygunsuzluk var ise, uygunsuzluğun giderilmesine yönelik yazışmaları müteahhitle yapar. Müteahhidin yapacağı faaliyetlerin yeterli olmaması durumunda anlaşma iptal edilir. Müteahhitlerin Yönetimi Kuruluş içinde çalışan müteahhitlerin sözleşme yapılmışsa bu sözleşme şartlarına ve mevcut ilgili çevre yönetim sistemi dokümanlarına uyup uymadığı Yönetim Temsilcisi tarafından denetlenir ve kontrolü sağlanır. İlgili bölüm yöneticileri, kuruluş içinde çalışan müteahhit firmaları sürekli kontrol ederek şartlara uyumu sağlarlar. Çevre Yönetim sistemi kapsamında hizmet satın alınan, kuruluş dışında çalışan müteahhitlerle sözleşme yapılır sözleşme şartlarının yerine getirilmesinin kontrolü Yönetim Temsilcisine tarafından yapılır. Yönetim Temsilcisi, uygunsuzluk tespit ettiği takdirde, uygunsuzluğun giderilmesine yönelik yazışmaları müteahhitle yapar. Müteahhidin yapacağı faaliyetlerin yeterli olmaması durumunda anlaşma iptal edilir.

13 Tedarikçilerin Yönetimi Hammadde ve malzeme temininde zararlı madde alınan tedarikçi firmayla Satınalma Müdürü tarafından sözleşme yapılır. Yapılan sözleşme veya şartnameye ek olarak, satın alınacak olan ürünlerle ilgili olarak, zararlı ürünün çevresel açıdan nakliyesi, taşınması, kaza durumunda yapılacaklarla ilgili bilgileri içeren ''Malzeme Güvenlik Bilgi Formları'' (MSDS) istenir. Fabrika sahamızda çalışma yapacak tüm müteahhit elemanları Yönetim Temsilcisi tarafından ISO Çevre Yönetim Sistemi açısından bilinçlendirilmek üzere eğitime tabi tutulur. İlgili Dökümanlar Tedarikçi ve Müteahhitlerin Kontrolü Prosedürü Genel Tedarikçi ve Müteahhitlerle yapılan yazışmaların kayıtları, Yönetim Temsilcisi tarafından saklanır. Sahamızda oluşan atıklara ilişkin yönetim sistemi, Atık Yönetimi Prosedürü nde açıklanmıştır. Prosedürden alınan özet aşağıdaki gibidir: Katı atık ve tehlikeli atıklar, satılmak veya çevreye zarar vermeden yasalar dahilinde bertaraf edilmek üzere Atık Toplama Sahasında biriktirilir. Fabrikamızda meydana gelen atıklardan, pil, kartuş ve toner kutuları, kontamine atıklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği tehlikeli atık sınıfına girer ve aynı yönetmeliğin yükümleri uyarınca nakledilir ve bertaraf edilirler. Konuyla ilgili yöntem Tehlikeli Atıkların Toplanması ve Bertarafı Talimatında açıklanmıştır. Tehlikeli atıklarla ilgili oluşabilecek bir acil durumda (dökülme vb.) Çevre Kazası ve Acil Durum Talimatı ve Acil Durum prosedürü ile bağlı talimatlara göre davranılır. 1. Katı Atıklar a. Fabrikamızda oluşan tüm katı atıklarımız Katı Atıkların Toplanması ve Bertarafı Talimatında açıklandığı şekilde yönetilir. b. Ofislerde çalışan her birey üretiminden sorumlu olduğu atığı ilgili konteynere atmakla yükümlüdür. c. Üretim birimlerindeki her personel de, sorumlu olduğu faaliyetten ötürü oluşan atıkların düzenli olarak toplanmasından ve biriktirilmesinden sorumludur. 2. Evsel Atıklar (Çöpler) Fabrikada oluşan çöpler yemekhaneden oluşan atıklarla ofis ve üretim bölümünden ortaya çıkan atıklardır. Tüm bu atıkların toplanması ve bertarafı Katı Atıkların Toplanması Ve Bertarafı Talimatında açıklanmıştır. 3. Tıbbi Atıklar Fabrikamızda çalışanlar için revir hizmeti verilmekte ve firmamızda anlaşmalı bir doktor bulunmaktadır. Oluşan bu atıkların toplanması ve bertarafı Tıbbi Atıkların Toplanması ve Bertarafı Talimatında açıklanmıştır. 4. Atıksular Evsel Atıksular : Fabrikamızda çalışmalarımızdan dolayı evsel atıksu oluşmaktadır. Bu atıksular arıtma tesisinde, arıtıldıktan sonra, vidanjörlerle çektirilmektedir. Endüstriyel Atıksular: Fabrikamızda üretim faaliyetleri sonucu oluşan endüstriyel atıksularımız Atık alanında depolanır ve yetkilif firmalara çektirilmektedir. 5. Emisyon Fabrikamızda prosesimizden kaynaklanan emisyonlar oluşmaktadır. Bunlar, izleme ve ölçme prosedürüne göre takip edilirler. İlgili Dökümanlar Tedarikçi ve Müteahhitlerin Kontrolü Prosedürü, Atık Yönetimi Prosedürü, İzleme ve Ölçme Prosedürü

14 Acil Duruma Hazır Olma ve Müdahale Firmamızda kazalara ve acil hallere maruz kalma ihtimalinin tayini ve bu hallerde ortaya çıkabilecek çevre etkilerinin önlenmesi veya hafifletilmesi için yöntemler tespit etmiş, bu yöntemlerin sürekliliğini sağlamak için, prosedürler, talimatlar ve yardımcı dokümanlar yayınlanmıştır. Bunların tüm personel tarafından öğrenilmesi ve anlaşılması için gerekli eğitimlerin verilmesi de sağlanmaktadır. Herhangi bir kaza ve acil halin ortaya çıkmasından sonra, acil hal hazırlığı ve bu hallerde yapılması gereken işlerle ilgili yöntemler gözden geçirilir ve gerektiğinde yeniden düzenlenir. Eksiklik hissedildiği takdirde, Kalite ve Çevre Müdürü tarafından revizyon yapılır veya yeni talimatlar yazılır. Firmamızda mümkün olduğunca, yöntemlerin anlaşılması ve uygulanmasına yönelik, uygun aralıklarla tatbikatlar yapılır. Bu tatbikatlar tutanaklar ve resimlerle belgelenir. Acil Durum Prosedürü nden alınan özet aşağıdaki gibidir: Genel 1. Doğal afetler, yangın, patlama vs. gibi endüstriyel risklere karşı alınan tedbirler ve bu tür acil durumlar esnasında yapılması gereken faaliyetlerin tümü Acil Durum Eylem Planında açıklanmıştır. 2. Endüstriyel riskler sonucunda eğer herhangi bir çevresel risk oluşursa bu durumda Acil Durum Eylem Planına göre davranılır. 3. Acil durum ekipleri, organizasyonları, görev tanımları ve endüstriyel risklerle oluşan acil durumlara ait çizimler ve listeler (çıkış ve toplanma planları, yangın ekipmanları yerleşimleri vs.) yine Acil Durum Eylem planında yer almaktadır. 4. Herhangi bir acil durum oluştuğunda Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Prosedürüne göre gerekli düzeltmeler yapılır ve/veya önlemler alınır. Acil Hallere Maruz Kalma İhtimalinin Tayini 1. Acil hallere (deprem, yangın, su basması, yıldırım düşmesi vs.) çevre boyut ve etkileri listesinde yer verilerek tespitleri yapılır. 2. Acil hallerin tespiti yapıldıktan sonra risk puanlama tablosunda ihtimalleri ve etkileri belirlenerek değerlendirme yapılır. İlgili Dökümanlar Acil Durum Prosedürü 4.5. KONTROL ETME İzleme ve Ölçme Firmamız çevre üzerinde önemli etkileri olabilen faaliyetlerin karakteristiklerini izlemek ve ölçmek için ve yürürlükteki çevre mevzuatına uygunluğunu düzgün aralıklarla gözden geçirmek için belgeye bağlanmış, sürekliliği olan yöntemler belirlemiştir. Konuyla ilgili olarak prosedür yayınlanmıştır. Periyodik olarak kontrolün sağlanması için yardımcı dokümanlar ve kayıtlar da bulunmaktadır. Yönetim Temsilcisi tarafından, izlenecek ve ölçülecek parametreleri içeren Çevre İzleme ve Ölçme Planı hazırlanır. Çevre İzleme ve Ölçme Planında belirtilen tüm ölçümler kuruluş dışında yapılmaktadır. Elde edilen ölçüm sonuçlarına ait kayıtlar, planda belirtildiği şekilde saklanır. Ölçüm sonuçlarının uygunsuz olduğu durumlarda düzeltici faaliyetler, Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Prosedürüne göre başlatılır. İlgili Dökümanlar İzleme ve Ölçme Prosedürü

15 Uygunluğun Değerlendirilmesi... Ltd San.Tic. ve A.Ş. yürürlükteki yasal şartlara uygunluğunu, İzleme ve Ölçme prosedüründe belirtilen çevre iç denetimlerinde gerçekleştirilmektedir. Bu değerlendirmelerin sonuçları iç tetkik raporları ile kayıt altına alınmaktadır. Kuruluşun uymayı taahüt ettiği herhangi bir diğer şart yoktur. İlgili Dökümanlar İzleme ve Ölçme Prosedürü Uygunsuzluk Düzeltici Faaliyet ve Önleyici Faaliyet... Ltd, uygunsuzlukların takibi ve incelenmesi, bu uygunsuzluklarla zararlı etkileri hafifletecek yönde harekete geçilmesi, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılması ve sonuçlandırılması konusunda sorumlulukların ve yetkilerin belirlenmesi için yöntemleri belirleyen ve sürekliliğini sağlayan prosedürler ve yardımcı dokümanlar yayınlamıştır. Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Prosedürü nde konuyla ilgili uygulamalar açıklanmıştır. İlgili Dökümanlar Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Prosedürü Kayıtların Kontrolü Firmamız çevre ile ilgili kayıtların belirlenmesi, idamesi ve yönetimi için gerekli prosedür ve talimatlar yayınlayarak, yöntemler belirlemiş ve devamlılık sağlanmıştır. Çevre Yönetim sistemi ile ilgili kayıtların tutulmasının kontrol altına alınması için Kayıtların Kontrolü Prosedürü yayınlanmıştır. İlgili Dökümanlar Kalite Kayıtları Prosedürü İç Tetkik... Ltd, Çevre Yönetim Sistemi standardının şartlarını da içine almak üzere, planlanan düzenlemelere uyup uymadığını ve uygun şekilde uygulanıp, idamesinin sağlanıp sağlanmadığını tayin etmek, elde edilecek sonuçlar hakkında yönetime bilgi sağlamak amacıyla uygun aralıklarla yapılması gereken kuruluş içi ÇYS denetimleri için yıllık program hazırlamaktadır. Bu program ve yardımcı dokümanlarının hazırlanması İç Tetkik Prosedürü ile belgeye bağlanmıştır. İç tetkiklerin koordinasyonundan Yönetim Temsilcisi sorumludur. Tetkikleri, tetkik yapılan birimden bağımsız olan,tetkik eğitimi almış personel gerçekleştirir. Tetkik sonucunda tetkik raporu düzenlenir, tetkiklerde uygunsuzluklar bulunursa; tetkik görevlileri tetkik yapılan birimden düzeltici faaliyet talebinde bulunurlar. İç tetkik raporları, yönetimin gözden geçirmesi toplantılarında ele alınır. İlgili Dökümanlar İç Denetim Prosedürü 4.6 YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ... Ltd. nin üst yönetimi, Çevre Yönetim Sistemi ni belli aralıklarla gözden geçirerek, uygunluğunu, yeterliliğini ve etkinliğinin devamını teminat altına almaktadır. Değerlendirmenin iyi yapılabilmesi için sistem dokümanları içinde yönetimin gözden geçirmesi sırasında ele alınacak, doküman, belge ve kayıtlar prosedür ve talimatlar içinde belirtilmiştir. Yönetimin gözden geçirmesi ile ilgili detaylı bilgi Yönetimin Gözden Geçirmesi prosedüründe açıklanmıştır. Yönetim gözden geçirme işlemi, denetim sonuçlarını, değişen şartları ve sürekli gelişim taahhüdünü göz önüne alarak, politikada, amaçlarda ve sistemin diğer öğelerinde yapılması gereken değişiklikleri de ele alır, irdeler ve karara bağlar. İlgili Dökümanlar Yönetimin Gözden Geçirmesi Prosedürü