TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM VE

Transkript

1 TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM VE ARAġTIRMA HASTANESĠ ÇOCUK CERRAHĠ BÖLÜM UYUM EĞĠTĠMĠ REHBERĠ KADIN DOĞUM KAMPÜS

2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. ÖNSÖZ 2. BÖLÜM YÖNETĠCĠ VE ÇALIġANLARI 3. BÖLÜMÜN FAALĠYETLERĠ VE ĠġLEYĠġĠ 4. BÖLÜMÜN FĠZĠKĠ YAPISI 5. ÇALIġANLARIN MESLEKĠ KATEGORĠLERĠNE GÖRE GÖREV, YETKĠ VE SORUMLULUKLARI 6. BÖLÜM ĠLE ĠLGĠLĠ YAZILI DÜZENLEMELER 7. HĠZMET KALĠTE STANDARTLARI 8. ÇALIġACAĞI BÖLÜM ĠLE ĠLGĠLĠ EĞĠTĠM a) YatıĢ verilen hastaya hemģirelik yaklaģımı b) Yüksek ateģli çocuk hastalarda hemģirelik bakımı c) Preoperatif hasta hazırlığı hemģirelik bakımı d) Postoperatif hastada hemģirelik bakımı e) GiriĢimler f) Ex olan hastaya hemģirelik yaklaģımı g) Plastik cerrahi bölümü hemģirelik bakımı (jinokomasti, meme asimetrisi, abdominoplasti, polidaktili ameliyatlarında hemşirelik bakımı) h) Plastik cerrahide lokal iģlemler

3 ÖNSÖZ Sağlık hizmetlerinin kaliteli sunulması, kaliteli bilgi ve deneyimle gerçekleģmektedir. Sakarya Üniversitesi Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi kuruluģundan bu yana kaliteli hizmeti önemsemiģ ve Sağlık Bakanlığının Hizmet Kalite Standartlarını uygulamaya çaba göstermiģtir. Her alanda yenilenen eğitim çalıģmalarıyla, personel verimi en üst düzeyde tutulmaya çalıģılmaktadır. Sağlık kuruluģlarında Hasta ve ÇalıĢan Güvenliğini olumsuz etkileyebilecek pek çok faktör bulunmaktadır. Sağlık kuruluģlarının süreçlerdeki basit hataları hastaya zarar verecek Ģekilde ortaya çıkmasını engelleyecek yeni tasarımlar yapmaları ve hataların hastaya ulaģmadan önce tespit edilmesini ve düzeltilmesini sağlayacak önlemleri almaları gerekmektedir. Bilinmelidir ki yapılan küçük hatalar zamanla alıģkanlık haline gelmekte ve hizmet kalitesini düģürmektedir. Ayrıca çağımızda hasta bakım hizmetleri ile ilgili yeni bilgiler üretilmekte ve anlayıģlar geliģtirilmektedir. Bu ve benzeri sebepler sürekli eğitimi kaçınılmaz kılmaktadır. Hizmet kalitesini önemseyen ve gereğini yapma hassasiyetini sürekli olarak taģıyan hastanemiz tarafından düzenlenen bu rehber kaliteli hizmet verme adına çalıģmaya yeni baģlayacak olan hastane personelimizin uyumunu sağlamak için hazırlanmıģtır. Sağlık hizmetinin odak noktası insandır ve sunulan hizmetlerde gerek hasta ve yakınlarının gerekse çalıģanların memnuniyeti esastır. Bu ilke idaresiyle birlikte tüm çalıģanlarımızın ilke edineceği temel koģuldur. BaĢarı dileklerimizle. S

4 MĠSYONUMUZ Sağlık hizmetinde insan odaklı, güvenilir, çevreye duyarlı, hasta güvenliğini ve hastaların sosyal değer yargılarını önemseyen, personelinin çalıģma koģulları ile ilgili taleplerini göz önünde tutan, yenilikçi ve sürekli kendini geliģtiren yönetim anlayıģını kurum kültürü haline dönüģtürmektir. VĠZYONUMUZ Sunduğumuz Sağlık Hizmeti Standartlarının yükseltilmesi için, tecrübeli ve uzman eğitim kadromuzla, tıbbi ve teknolojik geliģmeleri takip ederek, elde ettiğimiz bilgi ve deneyimlerimizi, hastalarımızın ve çalıģanlarımızın hizmetine sunarak, bilimsel çalıģmalarla bölgemizin referans hastanesi olmaktır. POLĠTĠKAMIZ - Sağlık Bakanlığı mevzuatları doğrultusunda Hizmet Kalite Standartlarının Ģartlarına uyarak etkinlik ve verimliliğin sürekli olmasını sağlamak - ÇalıĢan memnuniyetini göz önüne alarak hastaların ihtiyaç ve beklentilerini karģılamak - Kaynaklarımızı en iyi Ģekilde kullanarak güler yüzlü, yetenekli, bilgili ve deneyimli ekiplerimizle güvenilir sağlık hizmeti vermek - Sosyal dayanıģma sağlanarak, temiz, güvenli, düzenli ve katılımcı bir çalıģma ortamı sağlamak - Birimler arasında koordinasyonu sağlamak, personelimizin geliģmesini sürekli kılmak ve motivasyonunu artırmak amacıyla eğitimler düzenlemek. - DeğiĢime açık olmak ve sürekli kendimizi geliģtirmek.

5 2. BÖLÜM YÖNETĠCĠ VE ÇALIġANLARI Sorumlu Hekim : Prof. Dr. Zekeriya ĠLÇE (Hastane Yöneticisi) Çocuk Cerrahi Hekimleri : Yrd. Doç. Dr. Turan YILDIZ Op. Dr. Aysel YUCAK Op.Dr.M. Baha ÇETĠN Op.Dr. Gültekin BÜYÜKARSLAN Sorumlu HemĢire : Melek DERVĠġ Ebeler ve HemĢireler Kat Sekreteri : Elif ÖZKAN Kübra FĠDAN AyĢe DOĞAN Hava BAYLAN Gülen DAGÜL : Mihrican YAVUZ Temizlik Personelleri : Ġlknur ÖRS Suat SARI 3. BÖLÜMÜN FAALĠYETLERĠ VE ĠġLEYĠġĠ ÇalıĢma saatleri; 08:00-17:00 mesai, hafta içi 16:00-08:00 nöbet ve hafta sonu 09:00-09:00 nöbet Ģeklindedir. Doktor vizite sonrasında iģ listesi yapılır, verilen liste gün içinde öncelik sırasıyla tamamlanır.

6 Tedavi saatleri doktor orderlarına göre düzenlenir. Sabah tedavi yapılır, ANT ler alınır, hasta odalarının düzeni sağlanır. Yapılan iģlemler ve giriģimler hemģire gözlemine ve otomasyon sistemine kayıt edilir. Tedavi defterleri yazılır, eczaneden ilaç istemleri otomasyon üzerinden yapılır. Gün içinde düzenli olarak hastaların takiplerine belirli aralıklarla devam edilir. Servise yeni yatan hastaların odası belirlenip, yatağı hazırlanır. HemĢire anamnez formu, düģme riski formu, hemģire takip formu doldurulur. Ameliyat planlanıyorsa güvenli cerrahi kontrol listesi formu, preop-postop hasta bakım formu diğerlerine ek olarak doldurulur. Ameliyat edilecek hastaların preop hazırlıkları (damar yolu, ameliyat bölgesi iģareti, hasta bilekliği, hasta ameliyat onam formu, anestezi onay formu kontrolü) yapılır. Ameliyata gidecek hasta sedyeye alınarak bir hemģire ve bir yardımcı personel eģliğinde ameliyathane hemģiresine teslim edilir. Ameliyattan çıkan hasta yine aynı Ģekilde sedye üzerinde ameliyathane hemģiresi tarafından servise getirilir ve teslim alınır. Ameliyattan gelen hastaların postop bakımı yapılır. Nöbet teslimleri servis sorumlusu eģliğinde önce bankoda daha sonra hasta baģında nöbetçiye teslim edilir. Nöbetçi bire bir hastaların tedavi bakım ve takiplerinden sorumludur. Servisin düzenini ve temizliğinin yapılmasını sağlar. Nöbetçi nöbet yerini kesinlikle terk edemez. 4. BÖLÜMÜN FĠZĠKĠ YAPISI Servisimiz hastanenin 1. katında yer almaktadır. 1 pansuman odası, 1 hemģire odası, 1 Kat ofisi,

7 Kirli ve Temiz Odası ile birlikte ayrıca 6 hasta odası olmak üzere toplam 12 yataktan oluģmaktadır. 5. ÇALIġANLARIN MESLEKĠ KATEGORĠLERĠNE GÖRE GÖREV, YETKĠ VE SORUMLULUKLARI Servis Şef ve Uzmanlarının Görev ve Yetkileri : Madde 114 Servis Ģef ve uzmanları: a) Servislere kabul edilen hastaları uzmanlıkları çerçevesinde muayene ve tedavi eder. Kendi servisinin polikliniğini yaparlar. Ayrıca çeģitli uzmanlık dalları bulunmayan küçük yataklı tedavi kurumlarında Tababet ve ġuabatı Sanatlarının Tarzı Ġcrasına Dair Kanunun hükümleri çerçevesinde diğer uzmanlık Ģubelerine ait hastaları da muayene ve tedavi etmekle yükümlüdür. Ancak ilk tedaviden sonra mutlaka ilgili dal uzmanının görmesi gereken vakaları, gereği yapılmak üzere baģtabibe bildirir. ġef ve uzmanlar, hasta müģahade ve tabelalarının düzenli ve usulüne uygun olarak yazılmasından sorumludurlar. b) Her ne zaman olursa olsun Ģubelerinde çıkan önemli ve acil vakalar nedeniyle kurumca kendilerine yapılan davete gelmek ve gereken muayene ve tedaviyi yapmakla yükümlüdürler. Herhangi bir hasta hakkında konsültasyon için diğer Ģubelerden gelen davetleri kabul ve görüģlerini bildirmek zorundadırlar. Aynı Ģubeden birçok uzman bulunan kurumlarda bu çeģit hizmetler baģtabibin düzenleyeceği sıraya göre nöbetleģe yapılır. c) Poliklinik ve servislerinde ihbarı mecbur bir bulaģıcı hastalık görüldüğünde, ihbar vesikasıyle durumu baģtabibe bildirirler. d) Orijinal çalıģmalara esas teģkil edebilecek nadir vakalara rastladıkça, hastane bilimsel konseyine sunulmak üzere bütün belgeleri ile beraber baģtabibe verirler. Servis Ģef ve uzmanları, servis istatistiklerinin düzenlenmesi ve zamanında idareye verilmesi ile servis protokol defterinin usulüne uygun olarak tutulmasından sorumludurlar. e) Kurum içinde yapılacak ameliyatlarda; 1219 sayılı Tababet ve ġuabatı Sanatlarının Tarzı Ġcrasına Dair Kanunun aģağıda belirtilen 70. maddesine uymaları zorunludur. (Tabipler, diģ tabipleri ve diģçiler yapacakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı hacirde ise veli veya vasisinin evvelemirde muvafakıtını alırlar. Büyük ameliyei cerrahiyeler için bu muvafakatın tahriri olması lazımdır. Veli veya vasisi olmadığı veya bulunmadığı veya üzerinde ameliyat

8 yapılacak Ģahıs ifadeye muktedir olmadığı takdirde muvafakat Ģart değildir.) Ameliyatı yapan uzman, ameliyatın sonunda yaptığı ameliyatı ameliyat kayıt defterine kaydeder (Ek 52 Form 11) f) Poliklinik ve servislerde geçen önemli fenni ve idari vakaları baģtabibe bildirirler. g) Servislerine lüzumlu alet, ilaç ve sıhhi malzeme için örneğine uygun birer istek belgesi (Ek 37 Form 88) düzenleyerek baģtabibe havale ettirdikten sonra bunların cinsine göre imza mukabilinde eczane veya depodan alınmasını sağlar. h) Servislerine ait bütün demirbaģ eģyanın bakımı, muhafazası ile tüketim maddelerinin yerinde ve ekonomik kullanımından sorumludur. i) Kadın hastalıkları ve doğum uzmanları ile aile planlaması kursu görmüģ diğer tabipler aile planlaması uygulamaları yapmak ve kendi birimleri içinde bu çalıģmaları düzenlemekle yükümlüdürler. Servis Sorumlu Hemşirelerinin Görev ve Yetkileri : Madde 131 HemĢire adedi müsait olan kurum ve servislerde, servisler, ameliyathane ve hemģirelik hizmeti bulunan diğer ünitelerdeki hizmetlerin sürekliliğini sağlamak için BaĢtabiblikçe servis veya bölüm sorumlu hemģirelikleri kurulabilir. Bu servis sorumlu hemģireleri nöbete girmezler. Hafta tatillerini cumartesi, pazar günleri yaparlar. a) BaĢhemĢirenin o servisteki yardımcısı olup, servisinde bulunan bütün hemģire, ebe, hemģire yardımcısı, hasta bakımında çalıģan yardımcı hizmetler sınıfı personelinin iģ bölümünü yapar, bunların çalıģmalarını izler. b) Servis hemģirelerinin hizmette birinci derecede amiri olup servis Ģef ve uzmanlarının ve baģ hemģirenin direktifleri ile hasta tedavi bakımının en iyi Ģekilde yapılmasıyla ve servisindeki düzen ve disiplini sağlamakla yükümlüdürler. c) Servis demirbaģ ve tüketim maddelerini teslim alır. Bunların muhafazasından ve yerinde kullanılmasından sorumludurlar. d) Servisin temizliğini, yatan ve çıkan hastaların iģlemlerini, hemģire ve diğer hizmetlilerin görev taksimi ve düzenlenmesini bizzat yapar ve bunların çalıģmalarını denetler, yemek dağıtımının, acil ilaç dolabının iģlerliğini düzenler. e) Ameliyathane sorumlu hemģiresi, ameliyathane hemģirelerinin birinci derecede amiri olup buradaki hemģirelik hizmetlerinin düzenli yürütülmesinden ameliyathane sorumlusuna ve baģhemģireye karģı sorumludur. f) Servis eczacısı bulunmadığı hallerde ona ait görevleri yapar veya yaptırır. g) Servis istatistiklerinin idareye zamanında verilmesini sağlar.

9 Hastane Hizmetlilerinin Görevleri : Madde 135 Hastane hizmetlileri, hastanenin temizliği, hastaların laboratuar vesaire yerlere götürülüp getirilmesiyle ilgili her türlü hizmetleri yapan yardımcı hizmetler sınıfı personelidir. Servis sorumlu hemģiresi ve hemģirelerinin direktif ve sorumluluğu altında, servislerin genel temizliklerini yapar ve hasta yemeklerini mutfaktan getirirler, HemĢirelerin dağıttığı yemek servisini yaparlar, hastaları bir yerden bir yere (Laboratuar, servislere) götürüp getirirler. Laboratuara gidecek muayene materyalini götürürler ve kendilerine verilen saatte neticelerini alırlar. Bizzat hasta bakımı ve hemģirelik hizmetleriyle ilgili olmamak üzere tabip, çalıģtığı servis veya laboratuarların hemģire, ebe ve tıbbi teknisyeni tarafından verilen emir ve görevleri yerine getirirler. Hastaların istek ve ihtiyaçlarını, servisteki önemli olayları, ağırlaģan hastaların ıstıraplarını nöbetçi hemģireye derhal bildirirler, kendilerine teslim edilen hasta ve kurum eģyasından sorumludurlar. Hastane hizmetlilerinin kendilerine verilen görevlere uyumunu ve bu konularda eğitimini ilgili tabip, hemģire ve tıbbi teknisyenler sağlar. 6. BÖLÜM ĠLE ĠLGĠLĠ YAZILI DÜZENLEMELER Bölüm ile ilgili kullanılan onamlar, formlar vb. düzenlemeler Bölüm Hizmet Kalite Dosyası, Enfeksiyon Kontrol Programı Dosyası ve Hasta Dosyalarında mevcuttur 7. HĠZMET KALĠTE STANDARTLARI Sağlıkta DönüĢüm Programının ana hedeflerinden biri de sağlık hizmetlerinde sürekli kalite geliģimini sağlamaktır yılında ülkemize özgü bir uygulama olarak performansa dayalı ek ödeme sistemi geliģtirilmiģ, ikinci bir aģama olarak da bu sisteme 2005 yılında sağlık hizmet sunumunda kaliteyi esas alan Kurumsal Performans ve Kaliteyi GeliĢtirme çalıģması ile kalite boyutu eklenmiģtir. Böylece sağlık hizmetine eriģim, hizmet alt yapısı,

10 süreçlerin değerlendirilmesi, hasta memnuniyetinin ölçülmesi ve belirlenen hedeflere ulaģma derecesinin ölçümüne dayalı kapsamlı bir hastane değerlendirme sistemi hayata geçirilmiģtir yılında kamu hastanelerinde hayata geçirilen Kurumsal Performans ve Kaliteyi GeliĢtirme çalıģmasının en önemli parametresini kalite kriterleri oluģturmaktadır. 100 sorudan oluģan kalite kriterleri, 2007 yılı baģında yapılan revizyonla 150 sorudan oluģan bir set halini almıģtır yılında yapılan revizyonda ise 150 sorudan oluģan kalite kriterleri tamamen revize edilerek hem yapısal, hem dizayn hem de metodolojik açıdan yeniden düzenlenmiģtir. Kalite kriterleri Hizmet Kalite Standartları adını alarak toplam 354 standart ve yaklaģık 900 alt bileģenden oluģan bir set halini almıģtır yılı içinde özel hastane ve üniversite hastanelerine yönelik olarak toplam 388 standart ve yaklaģık 1450 alt bileģenden oluģan Özel Hastane Hizmet Kalite Standartları hazırlanarak yayınlanmıģtır. Hizmet Kalite Standartları pek çok uzman tarafından ulusal ve uluslararası kaynaklar doğrultusunda farklı kurumsal yapılanmalar, problemli alanlar, ülke koģulları dikkatle alınarak hazırlanmıģtır. Değerlendiricilerin, hastane kalite temsilcilerinin, farklı çevrelerden çeģitli uzmanların geri bildirimleri, görüģ ve önerileri değerlendirilmekte ve nihayetinde BaĢkanlık ekibinin bugüne kadar edindiği tecrübe de kullanılarak son derece titiz bir çalıģma ile hastanelerimiz için tüm süreçlere ıģık tutan bir değerlendirme aracına ulaģılmaktadır. Hizmet Kalite Standartları ve birlikte yayımlanan rehberler, sağlık hizmeti sunanlara uygulamalarında yol göstermek misyonuna sahip olduğu gibi bu uygulamaların yerinde değerlendirilmesi aģamasında da bir çizelge fonksiyonu görmektedir. Bakanlığa biçilen bu rol ve görevler ıģığında geliģtirilen bu standart ve rehberlerle birlikte hem uygulayıcıların hem de uygulamaları değerlendirecek olan Bakanlık ekiplerinin eğitilmesi sistemin bütüncül anlamda olumlu ve etkin bir yapıya bürünmesini sağlamaktadır. BÖLÜM ĠLE ĠLGĠLĠ HĠZMET KALĠTE STANDARTLARI KLĠNĠKLER Hasta odalarında fiziki düzenleme yapılmalıdır. Her yatağın baģında tıbbi gaz sistemine bağlı hasta baģı paneli bulunmalıdır. Hasta odalarında lavabo, banyo ve tuvalet bulunmalıdır.

11 Yatak baģı bağlantılı hemģire çağrı sistemi bulunmalıdır. Hastaların kullandığı tüm banyo ve tuvaletlerde hemģire çağrı sistemi bulunmalıdır. Hasta odalarının temizliği günde en az iki kez yapılmalıdır. Hasta odalarında refakatçilerin dinlenebilmelerine yönelik düzenleme bulunmalıdır. Hasta odalarında refakatçilerin dinlenebilmeleri için pozisyon verilebilen koltuk/kanepe/yatak bulunmalıdır. Çocuk servislerinde bu düzenlemeler yetiģkinlere uygun nitelikte olmalıdır. Güvenli Cerrahi Kontrol Listesinin "Klinikten Ayrılmadan Önce" bölümü kontrol edilmelidir. Ġlaç ve kit muhafaza edilen buzdolaplarının sıcaklık takipleri yapılmalıdır. Buzdolaplarının içinde bulunan malzemelere göre sıcaklık takibi yapılmalıdır. Hasta BaĢı Test Cihazlarının (HBTC) kullanımı düzenlenmelidir. HBTC nin kullanıldığı bölümlerde sorumlular belirlenmelidir. HBTC nin envanteri tutulmalıdır. HBTC nin bakımı ve temizliği yapılmalıdır. HBTC için kalibrasyon ve kalite kontrol testleri çalıģılmalı ve kayıt altına alınmalı, Kalite kontrol sonuçlarında uygunsuzluk tespit edilmesi halinde düzeltici önleyici faaliyet baģlatılmalıdır. HBTC yi kullanacak çalıģanlara; çalıģılacak testlerin preanalitik, analitik ve postanalitik evrelerinde dikkat edilmesi gereken hususlar, kalibrasyon ve kalite kontrol sonuçlarının değerlendirilmesi, cihazın temizliği ve bakımı hakkında eğitim verilmelidir. HBTC'de çalıģılmıģ olan tüm test sonuçları, hasta dosyasına kayıt edilmelidir. Hasta kimliğinin doğrulanmasına yönelik düzenlemeler yapılmalıdır. YatıĢı yapılan her hastada beyaz renkli kimlik tanımlayıcı kullanılmalıdır. Alerjik hastalarda ise sadece kırmızı renkli kimlik tanımlayıcı kullanılmalı, Hasta kimlik tanımlayıcı barkotlu olmalı, Kimlik tanımlayıcıda; protokol numarası, hasta adı soyadı, doğum tarihi (gün/ay/yıl) bilgileri yer almalıdır. Tanı ve tedavi için yapılacak tüm iģlemlerde hasta kimliği doğrulanmalıdır. Sağlık çalıģanları, hasta kimlik tanımlayıcıların kullanımı ve hasta kimliğinin doğrulanması konusunda eğitilmelidir.

12 Hastanın beraberinde getirdiği ilaçların yönetimine iliģkin düzenleme bulunmalıdır. Hastanın beraberinde getirdiği ilaçlar hemģire tarafından teslim alınmalı, hekimi tarafından kontrol edilmeli ve hemģire terafından uygulanmalıdır. Teslim alınan ilaçların miat kontrolü yapılmalı, miadı geçmiģ ilaçlar imha edilmelidir. Ġlaçların güvenli uygulanmasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Ġlaçlar, kapalı kaplarda ve kiģiye özel olarak hazırlanmalı, kaplarda hastaların kimlik tanımlayıcı bilgileri bulunmalıdır. Tedavi planı hekim tarafından yazılmalı, kaģelenmeli ve imzalanmalıdır. Tedavi planı; ilacın tam adını, uygulama zamanını ve dozunu, uygulama Ģeklini ve veriliģ süresini içermelidir. HemĢire hekimin tedavi planını hemģire gözlem formuna kaydetmelidir. Tedavi sürecindeki ilaçlar hastaya hemģire tarafından uygulanmalı, Stajyerlerin ilaç uygulamaları da hemģire gözetiminde olmalıdır. Ġlaçların karıģmasını engellemeye yönelik düzenleme yapılmalıdır. Ġlaç isimleri kısaltılarak yazılmamalıdır. YazılıĢı, okunuģu, ambalajı birbirine benzeyen ilaçların listeleri hazırlanmalı, listeler kullanım alanında bulunmalıdır. YazılıĢı, okunuģu, ambalajı birbirine benzeyen ilaçların dolaplardaki yerleģimi ayrı raflarda yapılmalıdır. Pediatrik dozda kullanılacak ilaçlara yönelik tedbirler alınmalıdır. Pediatrik dozdaki ilaçların listeleri ilgili bölümlerde bulunmalıdır. Pediatrik dozdaki ilaçların dolaplardaki yerleģimi diğer ilaçlardan ayrı raflarda yapılmalıdır. Acil kullanılabilecek pediatrik ilaçların kilograma göre dozları listelenmeli, Listeler ilgili bölümlerde bulunmalıdır. YeĢil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlara yönelik düzenleme yapılmalıdır. YeĢil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçlar kilitli alanlarda bulundurulmalıdır.

13 YeĢil ve kırmızı reçeteye tabi ilaçların devir teslimi yapılmalıdır. Devir teslim kayıtlarında; ilacın hangi hastaya kaç adet kullanıldığı, ilacın kullanıldığı tarih, ilacı kimin uyguladığı, kime kaç adet ilaç teslim edildiği, teslim alan ve teslim edenlerin imzaları kayıt edilmelidir. Advers Etki Bildirimi ile ilgili düzenleme yapılmalıdır. Ciddi ve beklenmeyen advers etkiler farmakovijilans sorumlusuna bildirilmelidir. Sözel istem uygulamasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Sözel istem uygulama sürecinde; Ġstem, istemi alan kiģi tarafından yazılmalı, yazılan kiģi tarafından yazılı istem geri okunmalı, gerektiğinde verilen ilacın adı kodlama yöntemi ile tekrar edilmeli, istemi veren kiģi tarafından istemin doğruluğu sözel olarak onaylanmalıdır. Sözel istem en geç 24 saat içerisinde hekim tarafından tedavi planına yazılmalıdır. Sözel istem uygulaması hakkında hemģire ve hekimlere eğitim verilmelidir. Kan ve/veya kan ürünleri için istem formu doldurulmalıdır. Kan ve/veya kan ürünleri istem formunda; Hastanın; adı ve soyadı, protokol numarası, tedavi gördüğü bölüm, tanısı, kan grubu, transfüzyon endikasyonu, o hastaya daha önce transfüzyon yapılıp yapılmadığı, hasta kadın ise daha önce doğum yapıp yapmadığı, kan ve/veya kan ürününün istem gerekçesi, hazırlanacak kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı, planlanan veriliģ süresi, hekim kaģesi ve imzası yer almalıdır. Transfüzyon sürecinin güvenliğini sağlamaya yönelik düzenleme yapılmalıdır. Transfüzyon öncesi, çapraz karģılaģtırma test sonucu ile hasta bilgileri iki sağlık çalıģanı tarafından doğrulanmalıdır. Transfüzyondan hemen önce, iki sağlık çalıģanı tarafından; hastanın kimliği, kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı, ürünün planlanan veriliģ süresi doğrulanmalıdır. Transfüzyonun ilk 15 dakikası sağlık çalıģanı tarafından gözlenmelidir. Transfüzyon boyunca her 30 dakikada bir hastanın vital bulguları izlenmelidir.

14 Hastanın güvenli transferi sağlanmalıdır. Yatan hastaların düģmelerinin önlenmesine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Yatan hasta, bölüme kabulünde düģme riski yönünden değerlendirilmeli,,değerlendirme hastane tarafından belirlenen bir ölçekle yapılmalı, hastanın klinik durumuna göre düģme riski değerlendirmesi tekrarlanmalıdır. DüĢme riski olan hastalar için, hastanın risk düzeyine yönelik önlemler alınmalıdır. DüĢme riski olan hastalar dört yapraklı yonca figürü ile tanımlanmalı ve bu tanımlayıcı hastanın odasının giriģ kapısında bulunmalıdır Yatan hastalarda düģme olayı gerçekleģtiğinde kalite yönetim birimine bildirim yapılmalı, olay ile ilgili gerekli düzeltici önleyici çalıģmalar baģlatılmalıdır. Yatan hastalarda hareket kısıtlamasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Hareket kısıtlama kararı hekim tarafından verilmeli, hareket kısıtlama kararı tedavi planında yer almalı. Tedavi planında; uygulamanın baģladığı tarih ve saat, uygulamanın hangi aralıklarla kontrol edileceği, uygulamanın sonlandırıldığı tarih ve saat belirtilmelidir. Kısıtlılığın devamı ile ilgili karar en geç 24 saatte bir gözden geçirilmelidir. Yatan hastalara, tedavi sürecinde eğitim verilmelidir. Bu eğitim; kullanacağı ilaçlar, tıbbi cihazlar, beslenmeleri, egzersizleri, kontrol zamanı ve bakıma iliģkin dikkat edilecek hususlar, el hijyeni, sigara kullanan hastalara sigarayı bırakma tavsiye eğitimi konularını kapsamalıdır. Hastalara verilen eğitimlere iliģkin kayıtlar hasta dosyasında bulunmalıdır. ÇalıĢanlar tarafından kiģisel koruyucu ekipman kullanılmalıdır. Bölüm bazında kullanılması gereken kiģisel koruyucu ekipman belirlenmelidir. KiĢisel koruyucu ekipman çalıģma alanlarında ulaģılabilir olmalıdır. KiĢisel koruyucu ekipman kullanımı konusunda çalıģanlara eğitim verilmelidir. Acil müdahale seti bulunmalıdır. Sağlık hizmeti sunum alanlarında acil müdahale seti bulunmalıdır. Bölümler acil müdahale setinde bulunması gereken ilaç, malzeme ve cihazları belirlemelidir. Ġlaç ve malzemelerin minimum ve maksimum stok seviyeleri belirlenmelidir.

15 Minimum ve maksimum stok seviyeleri takip edilmelidir. Ġlaç ve malzemelerin miat takibi yapılmalıdır. Tıbbi cihazların yönetimine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Tıbbi cihazların bölüm bazında envanteri bulunmalıdır. Tıbbi cihazların bakım, onarım, ölçme, ayar ve kalibrasyonlarına yönelik plan bulunmalı, plan dahilinde cihazların ölçme, ayar ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Kalibrasyonu yapılan cihazların kalibrasyon etiketi bulunmalıdır. Etikette; kalibrasyonu yapan firmanın adı, kalibrasyon tarihi, geçerlilik süresi, sertifika numarası bulunmalıdır. Hastanenin temizliğine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Bölüm bazında temizlik planı bulunmalıdır. Risk düzeylerine göre temizlik kuralları belirlenmelidir. Temizlik malzemeleri ve malzemelerin kullanımı ile ilgili kurallar belirlenmelidir. Tüm kapalı ve açık alanların temizlikleri kontrol edilmelidir. Kontrol aralıkları, Kontrol sorumluları belirlenmelidir. KiĢisel temizlik alanlarına yönelik düzenleme yapılmalıdır. KiĢisel temizlik alanlarının kapıları dıģarı doğru açılmalıdır. KiĢisel temizlik alanlarının temizliği sağlanmalıdır. KiĢisel temizlik alanlarında temizlik malzemeleri bulundurulmalı, Sıvı sabun, kâğıt havlu, tuvalet kâğıdı ve poģetli çöp kutusu bulundurulmalıdır. Sıvı sabun kaplarının üstüne ekleme yapılmamalı, BoĢalan sabunluk yıkanıp iyice kurutulduktan sonra tekrar doldurulmalıdır. Riskli giriģimsel iģlemler öncesinde hasta bilgilendirilmeli ve rızası alınmalıdır. Hasta mahremiyetini sağlamaya yönelik düzenlemeler bulunmalıdır. Hasta yatakları kullanıma hazır olmalıdır. ÇarĢaf, nevresim ve yastık kılıfları temiz ve ütülü olmalıdır. ÇarĢaf, nevresim ve yastık kılıfı her gün ve gerektiğinde değiģtirilmelidir. Hastanın/hasta yakınının bölüme uyumu sağlanmalıdır.

16 Hastanın bölüme kabulünde hasta/hasta yakını; o Kahvaltı ve yemek saatleri, o Hasta ve yakınının uyması gereken kuralları, o Ziyaret saatleri ve kuralları, o Telefon kullanımı, o Tuvalet-banyo kullanımı, o HemĢire çağrı sistemi kullanımı, o Hekimin günlük vizitleri konularında bilgilendirilmelidir. Kalibrasyonu yapan firmanın adı, Hastanın bölüme kabulünde genel durumu değerlendirilmelidir. Hastanın genel durumu fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden değerlendirilmelidir. Hasta gereksinimleri doğrultusunda hemģire bakım planı düzenlenmelidir. HemĢire bakım planı hekim tedavi planı ile koordineli olmalıdır. HemĢire bakım planına; o Hastanın bakım gereksinimleri, o Bakım gereksinimlerine yönelik hedefler, o Bakım gereksinimlerine yönelik uygulamalar, o Uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi kayıt edilmelidir. HemĢire nöbet teslimlerine yönelik düzenleme yapılmalıdır. Nöbet teslimleri, nöbeti devreden ve devralan hemģireler arasında yapılmalı, önce deskte, sonra hasta baģında yapılmalı, hasta bakım sürecindeki bilgileri kapsamalıdır. Hasta/hasta yakınları hastanın genel durumu ve tedavi süreci hakkında hekim tarafından bilgilendirilmelidir. Ġzolasyon önlemleriyle ilgili düzenleme yapılmalıdır. Enfekte veya kolonize hastalara yönelik izolasyon önlemleri alınmalıdır. Ġzolasyon odasının giriģ kapısında uygulanan izolasyon yöntemini gösteren bir tanımlayıcı bulunmalıdır.

17 Solunum izolasyonunda sarı yaprak, damlacık izolasyonunda mavi çiçek, temas izolasyonunda kırmızı yıldız tanımlayıcıları kullanılmalıdır. El hijyenini sağlamaya yönelik malzeme bulunmalıdır. Sağlık hizmeti sunulan alanlarda alkol bazlı el antiseptikleri bulunmalıdır. Her yatak baģında alkol bazlı el antiseptik solüsyonları bulunmalıdır. Atıkların kaynağında ayrıģtırılmasına yönelik düzenleme yapılmalıdır. Her bölüm için atıklar belirlenmelidir. Uygun atık kutuları kullanılmalıdır. Laboratuvara gönderilecek örneklere yönelik düzenleme yapılmalıdır. Örnekler için bölüm bazında örnek toplama alanı belirlenmelidir. Örnekler düzenli bir Ģekilde muhafaza edilmelidir. 9. ÇALIġACAĞI BÖLÜM ĠLE ĠLGĠLĠ EĞĠTĠM A- YATIġ VERĠLEN HASTAYA HEMġĠRELĠK YAKLAġIMI 1. Serviste yatıģı yapılan hasta servise ilk geldiğinde, ilgili servis hemģiresi tarafından karģılanır. 2. HemĢire hastaya kendisini tanıtır. 3. Hastanın hangi yatağa alınacağını belirler, yatağa yatırılmasını sağlar. 4. Hastasının kiģisel bakımlarını (pijama giymek, lavabo ihtiyacı vb.) yapmasını sağlar. 5. Hasta yatağı belirlendikten sonra hastanın anemnezi, yaģam bulguları alınır ve tedavisi yapılır. 6. Tedavisi hakkında bilgi verilir. 7. Servisin iģleyiģi hakkında genel bilgi verilir. (Örneğin: hemģireye, kantine, hasta haklarına nasıl ulaģacakları hakkında) 8. Hastanın gün içinde genel durumundaki (psikolojik ve fiziksel) değiģiklikler gözlemlenir. 9. Bunlarla ilgili gerekli kayıtlar tutulup ilgili hekime bildirilir. 10. Hasta taburcu edilince taburculuk eğitimi verilir (Beslenme, egzersiz ilaç vb.).

18 B- YÜKSEK ATEġLĠ ÇOCUK HASTALARDA HEMġĠRELĠK BAKIMI 1. Hasta için sakin ve güvenli bir ortam sağlanır. 2. Vücut ısısı ve diğer vital bulgular düzenli aralıklarla takip edilir ve hemģire gözlem çizelgesine kaydedilir. 3. Hastanın sıvı alımı sağlanır, IV destek sağlanır. 4. Gerekirse aldığı çıkardığı takibi yapılır ve kaydedilir. 5. Soğuğa yakın ılık suyla soğuk uygulama yapılır ve kaydedilir. (Uygulama 10dk.'yı geçmemeli, ateģ 1 0 C derece'den fazla düģürülmemeli.) 6. Oda havalandırılır, oda ısısının C derecede olması sağlanır. 7. Gerekli görülen kültürler aseptik koģullarda ve tekniğine uygun olarak alınır. 8. Doktor istemine uygun olarak hastaya antipiretik ilaçlar uygulanır. 9. Hastanın uygulamalara yanıtı mutlaka kaydedilir. C- PREOP HASTA HAZIRLIĞI HEMġĠRELĠK BAKIMI 1. Poliklinikten veya acil servisten yatıģı yapılan hasta, dosyasıyla servise gelir. 2. Hasta uygun oda ve yatağa hemģire tarafından alınır. 3. HemĢire hasta dosyasını teslim alır, tetkiklerini kontrol eder tamamlar (Ekg, PA Akciğer, Usg, tetkikler, onam belgesi, anestezi konsültasyonu) 4. HemĢire hastaya gerekli eğitimi yapar ve yapılacak iģlem konusunda bilgi verir. 5. HemĢire bir gece önceden hastanın aç kalmasını sağlar. 6. Ameliyat bölgesi tıraģı doktor belirtmediği sürece ameliyathanede yapılır önceden yapılacaksa hastalara jilet yerine tüy dökücü krem önerilir. HemĢire ameliyat bölgesini kontrol eder (kiģisel hijyen, taraf iģareti ) eğer bir eksiklik varsa tamamlanmasını sağlar. 7. HemĢire hastanın protezlerini çıkarır, oje, makyaj, takılarını çıkarır, üzerinde metal herhangi bir Ģey kalmamasını sağlar. 8. HemĢire hastanın boks gömleğini giymesini sağlar. 9. HemĢire hastanın anestezi orderındaki premedikasyonu uygular. 10. HemĢire, hastanın güvenli bir Ģekilde dosya ve malzemeleriyle birlikte ameliyathaneye transportunu sağlayarak ameliyathanedeki ilgili personele teslim eder.

19 11. Ameliyathanede hemģire hazırlığı kontrol eder ve hastayı teslim alır. D- POSTOP HASTADA HEMġĠRELĠK BAKIMI UYGULAMALAR 1. Ameliyathaneden çıkıģı yapılacak hasta dosyasıyla teslim alınır. 2. Hasta yatağına transport kurallarına uyularak alınır. 3. Vücut ısısını korumak amacıyla üzeri örtülür. 4. Hasta için güvenli, sessiz, sakin bir ortam sağlanır, baģı yan çevrilir. 5. Böbrek küvet hastanın yakınına bırakılır. 6. HemĢire vital bulgularını takip eder. 7. HemĢire kanama kontrolünü yapar. 8. HemĢire doktor orderindeki tedaviyi düzenler ve uygular. 9. Hastada meydana gelen herhangi bir problemi doktora haber verir ve gerekli müdahaleyi yapar. 10. Hastaya solunum egzersizlerini yaptırır. 11. Diyetini almasını sağlar. 12. Mobilizasyonunu sağlar. 13. KiĢisel hijyenini sağlar. 14. Psikolojik destek sağlar. 15. Bu dönemde yapması gerekenler hakkında bilgi verir. 16. Tüm bilgi ve bulgular hasta dosyasına kaydedilir. Postoperatif mobilizasyon ve hemģirelik uygulamaları: Ameliyat sonrası ilk kaldırma iģlemi sırasında, hareket süresince hemģire hastanın yanında bulunur. Ġlk ayağa kaldırmada hasta sadece oda içerisinde yürütülür. Ġlk ayağa kaldırmadan önce hastanın yaģam bulguları normal sınırlar içinde olmalıdır. ĠĢlem basamakları; ĠĢlem hakkında hasta bilgilendirilir, hasta mobilizasyon için cesaretlendirilir, Vital bulguları kontrol edilir. Hijyenik bakım, giysiler varsa değiģtirilir. Yatak baģı kaldırılarak hasta yatak içinde oturur pozisyona getirilir,

20 Bir süre oturulur ve tekrar yaģam bulguları kontrol edilir. YaĢam bulguları normal ise ve hasta kendini iyi hissediyor ise kaldırma iģlemine devam edilir. Yatak düzleģtirilir ve yüksek ise en alt konuma indirilir, Drenaj kateterleri kontrol edilip, klampe edilir, Hasta yatak kenarına yaklaģtırılır ve rahat dönebildiği tarafa yan çevrilir, Hasta koltuk altından tutulup, kaldıran kiģinin omzundan destek alması sağlanır, Ağrıyı azaltmak için insizyon yerini eliyle desteklemesi istenir, Hastanın bacaklarını sarkıtarak, yavaģça yatak kenarına oturtulur, Nabız ve solunumu kontrol edilir, BaĢ dönmesi ve bulantı olursa hasta kendini iyi hissedene kadar yatak kenarında oturur halde bekletilir. Hasta kendini iyi hissetmezse iģlem ertelenir. Hastanın terlikleri giydirilir. Bir kol ile hasta koltuk altından desteklenirken, diğer el ile hastanın diren kateterlerini kontrol ederek hasta yavaģça ayağa kaldırılır, BaĢ dönmesini engellemek için, baģın dik tutması ve karģıya bakması söylenir, Bulantısı varsa derin nefes alması söylenir, Hasta oda içerisinde yavaģ yavaģ (3-5- adım) dolaģtırılır, Hastayı yormadan iģlem tamamlanıp hasta yatağına götürülür, Hasta önce yatağa oturtulur, rahat yatabilmesi için yatağın baģı kaldırılır, Hastanın koltuk altından desteklenerek, kalktığı gibi yan olarak yatağa yatması sağlanır, Hastaya rahat edebileceği pozisyon verilir, Drenaj kateterleri yatağa tespit edilip, klempleri açılır, Damar yolu açık ise sıvı hızı ayarlanır. Bilgi ve bulgular hemģire gözlem notlarına kaydedilir. Hastanın gaz çıkartıp, çıkartmadığının takibi yapılır. Hastanın her mobilizasyonunda yürüyüģ mesafesi artırılır. Durumuna göre iki-üç saat ara ile hasta mobilize edilir. E- GĠRĠġĠMLER 1) Aspirasyon ilkeleri Aspirasyon iģlemi ihtiyaç duyulduğu oranda yapılmalıdır. Gereksinim hastanın sürekli olarak izlenmesiyle saptanabilir. Gereksinim saptandıktan sonra uygun Ģekilde aspire etmek

21 önemlidir. Aseptik tekniklere uyulmaksızın yapılan Aspirasyon hasta da enfeksiyon geliģmesine neden olabilirken, yeterince havalandırılmadan ve oksijenlendirilmeden uzun süreli yapılan aspirasyonlarda Kalp Ritim bozukluklarına ve Kardiak Arreste neden olabilmektedir. Aspirasyon da 4 temel teknik vardır: 1. Oral ve Nazolarengeal Aspirasyon 2. Oral ve Nazotrakeal Aspirasyon 3. Airway ya da E.T.T. ten Aspirasyon 4. Trakeostomi kanülden Aspirasyon Aspirasyonda Uyulması Gereken Kurallar: Aseptik çalıģılır. Orafarenks ve Trakea Steril olarak düģünülmeli. Ağız temiz olarak düģünülmeli ve ağızdaki sekresyonlar orafarenks ve trakeanın aspirasyonundan sonra temizlenmelidir. Her defasında steril nelaton sonda kullanılır. Sekresyonun fazla olduğu durumlarda açık uçlu kateter tercih edilir. Her aspirasyon 15 sn den fazla sürmemeli. Aspirasyonlar arası süre 3 dk. olmalı ve 3 kezden fazla tekrarlanmamalıdır. Aspiratör basıncı yetiģkinde mmhg, Çocukta mmhg, yeni doğanda mmhg olacak Ģekilde ayarlanır. Aksi takdirde fazla negatif basınç Pnömotoraksa neden olabilir. Oratrakeal ve Nazotrakeal Aspirasyon: Öksürük refleksiyle akciğerlerdeki sekresyonun atılamadığı durumlarda uygulanır. Ağız ya da burundan yapılabilir. Ancak öğürme reflexi az olduğu için daha çok burun tercih edilir. Kateter ucu, trakeaya kadar uzatılarak aspire edilir. Hastaya iģlem açıklanır. Semi fowlers pozisyonu verilir. Oratrakeal aspirasyon için baģ yana çevrilir. Nazotrekeal Aspirasyon için baģ Hiperextaniseyona getirilir. Hasta bilinçsiz ise, yüzü hemģireye bakacak Ģekilde yan yatırılır. Bu Ģekilde dilin arkaya kaçıp, hava yolunu kapatması ve GiS muhtevasının aspirasyonu önlenmiģ olur. Ayrıca sekresyonun çıkartılması kolay olur. Eller yıkanır. Steril eldiven giyilir. Kateter Aspiratöre takılır. Kateter hastanın kulak memesi ve burun ucu arasındaki mesafe uzunluğunda baģ ve iģaret parmağı arasında

22 sıkıģtırılır. Steril solüsyona (SF yada Distile su)batırılarak nemlenmesi sağlanır. Girerken doku tahriģ edilmemiģ olur. ĠĢlem öncesi hastaya buhar ve oksijen uygulaması yapılır. Kateter Oral ve Nazal ilerletildikten sonra aspiratör açılır. Kateter üzerindeki basınç baģ parmağı çekerek kaldırır ve kateter parmaklar arasında döndürülerek çıkartılır. Kateter steril sudan geçirilerek içindeki sekresyonun çıkması sağlanır. Bu arada hasta bilinçli ise derin nefes alıp vermesi ve öksürmesi söylenir. Bu sekresyonun daha çabuk atılmasını sağlar. Hastanın Akciğer sesleri dinlenir, solunumu izlenir ve gerekli ise iģlem tekrarlanır. ĠĢlem esnasında hastanın ağzındaki ve dil altındaki veya burnundaki sekresyonlar aspire edilerek temizlenir. Hastaya rahat bir pozisyon verilir. Sekresyonun yoğunluk, renk ve miktarı kayıt edilir. 2) Nazogastrik sonda takılması Gastro Ġntestinal Sistemine yeterli fonksiyon görmediği durumlarda biriken sıvı-gazı boģaltmak, ameliyat sonrası ve travmatik olgularda mide bulanıģ ve kusmayı gidermek GĠS fonksiyonlarını izlemek, ilaç uygulama ve hastayı beslemek amacıyla NG sonda yerleģtirilir ĠĢlemlerde hastaya açıklama yapılır. Oturur pozisyon verilir. NG sondanın ucu burun ucundan kulak memesine, oradan ksifoidin alt ucuna kadar uzatılır. Bu nokta iģaretlenir. EriĢkin birey için bu uzunluk yaklaģık cm, çocuk için ise yaklaģık cm kadardır. Hastaya baģın kaldırılması ve hafifçe geriye doğru eğmesi söylenir. Tüp burun deliğinden içeriye, aģağıya ve ileriye ilerletilir. Bu arada hastaya yutkunması söylenir. IĢlem sırasında en çok dikkat edilmesi gereken tüpün ilerleyiģi esnasında hasta öksürüyor nefes nefese kalıyor ve siyanoza giriyorsa bu tüpün solunum yollarında olduğunu göterir. Tüp çekilir, iģleme ara verilir. Tüpün takıldıktan sonra midede olup, olmadığı test edilir. Bunun için tüpün ucuna enjektör takılarak bir miktar mide içeriği aspire edilir. Ya da tüpe cc hava edilir. Aynı anda enjektörle verilen havanın streteskopla mide üzerinden oskülte edilir. NG tüp yerleģtirildikten sonra buruna tespit edilir. Sorun geliģmezse (tıkanma çıkma gibi) bir hafta takılı kalabilir.

23 3) Nazogastrik sonda ile hasta besleme Ağızdan besin ve sıvı alınamadığı durumlarda bu yöntem (gavaj) kullanılır. Beslenmede dikkat edilecek noktalar: Hastanın baģı derece yükseltilerek Semi fowlers pozisyonu verilir ya da oturulur. Tüpün yerinde olup olmadığı kontrol edilir. Barsak sesleri dinlenir. Alınamıyorsa doktora haber verilir. Besleme yapılmaz Mide içeriği enjektörle yavaģça çekilerek mide içeriğinin miktarı belirlenir. Gavaj besini oda ısısında olmalıdır. Verilecek besin iyice çalkaladıktan sonra enjektörle verilecekse enjektöre, aralıklı damla Ģeklinde verilecekse Pump setinin torbasına konur. Besin baģlangıçta 50cc komplikasyon geliģmediyse (Bulantı, Besin Aspirasyonu... gibi) 75cc ye çıkılır. Giderek her saatte 25cc arttırılarak miktar düzenlenir. Besin verdikten sonra tüpü yıkama, tıkanıklığı önlemek amacıyla cc su verilir. Tüp klemplenir. Beslenmeden 2-3 saat sonra enjektörle mide içeriği çekilir, miktarı ölçülür cc den fazla ise mide boģalımının geç olduğunu gösterir. Doktora haber verilir. Besin maddesi aralıklı damla veya sürekli damla Ģeklinde infüzyon pompasıyla verilecekse torba içinde konan besin maddesinin cc yi geçmeyecek Ģekilde konulması ve kullanılan setin 24 saatte bir değiģtirilmesi gerekir. GeliĢebilicek Komplikasyonlar; (Ağız mukozasında irritasyon. Akut Orta Kulak Iltihabı, Damakta ve burunda iritasyon, Diyare, Bulantı, Distansiyon, Besin Aspirasyonu, tüpün tıkanması...gibi) yönünden sık kontrol edilir. 4) Lavman (Rektal Lavaj): Belirli amaçlar için Rektum ve Sigmoid Kolona sıvı vermektir. Temel yapılıģ nedeni bağırsak peristaltizmini uyararak defakasyon sağlanmasıdır. IĢlem esnasında hastaya sol lateral pozisyon verilir. BoĢaltıcı ve Tedavi edici olarak iki Ģekilde uygulanır. BoĢaltıcı Lavman; musluk suyu, normal tuzlu su, hipertonik tuzlu su ve sabun köpüğü solüsyonlarıyla yapılabilir. Musluk suyu ve tuzlu su için önerilen maximum miktarlar yaģa göre farklıdır.

24 Bebek için cc Çocukta cc YetiĢkinde cc Tedavi Edici Lavman; ilaç uygulaması yapılır. Örn: Neomycin solüsyonlarının uygulanması. Amaç, bağırsaklara uygulanacak cerrahi giriģimler öncesi kolondaki bakterilerin azaltılmasıdır. ĠĢlem hastaya açıklanır. Rektal tüpün ucu 3-4cm vazelin likid, pomad ya da jel ile kayganlaģtırılır. Rektuma yerleģtirilirken hastaya ağızdan derin nefes alıp-vermesi söylenir. Amaç, Anal sfinkteri gevģetmektir. Sonda ilerletilirken herhangi bir engelle karģılaģıldığında tüp hemen geri çekilmelidir. Zorlanırsa bağırsak perforasyonuna neden olabilir. Bu nedenle Rektal tüpün, yerleģtirilen kısmı ; YetiĢkinde 7,5-10 cm Çocuklarda 5 7,5cm Bebeklerde 2,5 4 cm olmalıdır. Kateter yerleģtirildikten sonra klemp açılarak sıvının yavaģça akması sağlanır. Lavman sıvısı 30-45cm yükseklikten akıtılır. Genelde 1 litre sıvı 10 dk. içinde verilir. Hastada gaz sancısı, kramp gibi rahatsızlıklar geliģebilir. Bu durumda sıvı akıģı durdurulur. ĠĢlem sonunda sonda klemplenerek çekilir. Hasta bilinçli ise mümkün olduğu kadar içerde tutması söylenir. Bebek ve çocuklarda birkaç dk. için anüs bölgesi elle sıkıģtırılır. Bu uygulama, bilinçsiz hastalarda da kullanılabilir ya da kateter içerde bekletilir. Sürgü yardımı ya da tuvalette hastanın dıģkılamasına yardımcı olunur. BoĢaltım bittikten sonra Anal bölge sabunlu suyla yıkanır ya da hastanın yıkamasına yardım edilir. 5) Üriner katater takma ve bakım Hastane enfeksiyonlarını önlemek amacıyla üriner katater takılması ve bakımı konusunda yöntem belirlemektedir. Üriner Kateter Takılması: Eller yıkanıp, kuru steril alet ile tamponlar tutulup antiseptik solüsyona batırılmalıdır. Eksternal mea çevresi temizlenip hazır kateter takma seti kullanılmıyorsa antiseptik solüsyonu yardımcı vermeli, steril örtü ile uygulama alanı örtülmelidir. Kateter hazırlanmalı ya da hazır kateter takma seti kullanılmıyorsa yardımcı paketi açarak steril kateteri uygulayıcıya vermelidir. KayganlaĢtırıcı jel üretraya sıkılıp, kateter üretraya yerleģtirilmelidir.

25 Kateterin balonunu ĢiĢirmek için kullanılacak olan steril sıvı enjektöre çekilmelidir. Steril idrar toplama kabı hastanın bacakları arasına yerleģtirilmeli, steril idrar toplama kabı yoksa steril kapalı drenaj torbası katetere bağlanmalıdır. Ġdrarın geldiği izlenip, kateterin mesanede olduğu düģünülüyorsa, buna karģılık idrar gelmiyorsa hafif suprapubik bası yaparak idrarın gelip gelmediği kontrol edilmeli, yine idrar gelmiyorsa, mesane steril SF ile irrige edilerek kateter ucunun mesanede olduğu kontrol edilmelidir. Balonlu kateter ise 8-10 ml steril sıvı ile balon ĢiĢirilir, kateter yavaģça geri çekilerek mesane boynuna oturtulmalıdır. Steril kaplı drenaj torbası takılmalıdır. Balonsuz kateter ise gelen idrar bittiğinde kateter yavaģça geri çekilerek mesanenin tamamen boģalması sağlanır. Ġdrar akıģı bittiği zaman kateter çekilerek çıkartılmalıdır. Steril örtü kaldırılır, kateter takma sırasında perinede kirlenme olduysa antiseptik solüsyon ile temizlenmelidir. Ġdrar torbasının ve toplayıcı sistemin mesane düzeyinin altında tutulması gerektiği hatırlatılmalıdır. Hasta kalktığında direnaj sisteminin bükülüp tıkanmadığı kontrol edilmelidir. Üriner kateterler periyodik olarak değiģtirilmemelidir. Kateter endikasyonu biter bitmez ürenir kateter çıkarılmalıdır. Üriner Kateter Bakımı Kateterle temastan önce ve sonra eller yıkanmalıdır. ĠĢlemler sırasında eldiven giyilip meatus su ve sabunla temizlenmelidir. Hasta banyo yapacak ise öncesinde torba boģaltılmalı ve bağlantıların kapalı olduğu kontrol edilmelidir. Hastanın transferi sırasında torbanın boģ ve bağlantıların kapalı olmalıdır. 6) Mesane Lavajı (ırrıgasyonu): Açık ya da kapalı metodla kalıcı foley sonda ile uygulanabilen mesanenin yıkanması iģlemidir. Prostatektomi uygulanan hastanın idrar akıģını kolaylaģtırmak için üretral ya da supra-pubik bir kateter yada her ikisi yerleģtirilmiģ olabilir.

26 Sürekli yada aralıklı irrigasyona olanak sağlayan kapalı drenaj uygulanır. Irrigasyon üç lümenli kateterle yapılır. Bir lümen balonu ĢiĢirmek için bir lümen idrar drenajı için ve değer lümen irrigasyon sıvısının giriģ için kullanılır. Steril irrigasyon sıvısı genellikle damla 1dk. ġeklinde sürekli az miktarda sıvıyla (60-100ml) aralıklı olarak uygulanır. Sürekli irrigasyona idrar rengi açılıncaya kadar devam edilir. Eğer hastaya instilasyon amacıyla sıvı verilmiģse solüsyon verildikten sonra kateter klemplenerek ilacın mesane mukozasını etkilemesi beklenir. AÇ. Takibi (verilen ve çıkan orantı) yapılan idrar rengi izlenir. 7) Ġntravenöz katater takılması: Sıvı ve ilaç infüzyonu nedeniyle I.V. kateter takılır. Uygun ven seçimi önemlidir. Uygun ven: Kolay bulanabilir, zedelenmemiģ olmalı ve eklem üzerinde olmamalıdır. Distalden proksimale doğru seçim yapılır. Bacak ve ayak venleri zorunlu olmadıkça kullanılmamalıdır. Hipertonik solüsyonlar, damar duvarını irrite edici ilaçları içeren solüsyonlar ve hızlı verilmesi gereken solüsyonlar için büyük venler tercih edilmelidir. Vene uygun ölçülerde kateter seçimi numara. ĠĢlem hastaya açıklanır. Tekkullanımlı eldiven giyilir. Turnike, vene girilecek alanın 10-15cm yukarısına bağlanır. Turnike, venöz kan akıģını engelleyecek sıklıkta olmalı, arteriyal kan akıģını engellenmelidir. (Radyal nabzın alınıp alınmadığını kontrol ederek anlaģılabilir.) Alkol ya da Povidon-Iyot solüsyonu ile damar boyunca yukarıdan aģağıya silinir. Damara girilecek alan bir elle sıkıca çekilerek gerdirilir. Bu Ģekilde ven ve deri iğnenin giriģi için sabitleģmiģ olur. Vene girerken doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki teknik kullanılır. Büyük venlerde doğrudan vene girme tekniği (deri ve ven aynı anda hızlıca delinerek) kullanılır. Bu teknikte iğnenin açık ağzı C-10 yukarı bakmalı ve deri ile iğne derece bir açı yapılmalıdır. Dolaylı teknik ise iğnenin açık ağzı yukarı bakacak Ģekilde ve derece açıyla delinir. Deriye giren nokta, vene girmek için belirlenen alanın yaklaģık 1cm altında ve vene paraleldir. Deriye girildikten sonra iğnenin deriyle yaptığı açı 15 dereceye kadar küçültülerek vene girilir. Bu teknik özellikle küçük ve kaygan venlerden kullanılır ve hematom oluģma olasılığı daha azdır.

27 Kan geldiği görüldüğünde kateter, kan akımına doğru ilerletilir ve turnike açılır. Kateterin içindeki çelik iğne çıkartılır. Ven içinde kalacak plastik iğne, kan akımı yönüne doğru ilerletilir ve tamamen ven içine yerleģtirilir. Tespit etmeden önce solüsyon gidip gitmediğine bakılır. Sorun yoksa tespit edilir. Kateter, belirli aralarla sadece ilaç uygulaması için takılmıģ ise Heparin kilidi uygulanır ve kateter steril kapağı ile kapatılır. Günün tarihi ve takan hemģirenin parafı atılmalıdır. 8) Postüral drenaj iģlemi: Hastaya çeģitli pozisyonlar verilerek, yer çekiminin etkisiyle, Akciğerlerin Alt Segmentlerinde birikmiģ sekresyonların trakeaya doğru atılmasını sağlamak amacıyla yapılan bir tedavi yöntemidir. Ciddi solunum zorluğu, Kafa Ġçi Basıncı Artması, YaĢam Bulgularının pozisyon değiģikliğinden olumsuz etkileneceği durumlarda uygulanmaz. Drenajın etkili olabilmesi için: Uygun pozisyon, sekresyonun sulandırılması, diyafragma solunumu uygulanması, Perküsyon ve Vibrasyon bitiminde uygun öksürtme önemlidir. Postüral Drenaj, günde 2-4 kez ya da ihtiyaca bağlı olarak yapılır. Sabahları yataktan kalkmadan ve uyumadan önce uygulanabilir. Yemeklerden önce veya 2 saat sonra uygulanmamasına dikkat edilmelidir. Her bir seansta uygulama süresi 20 dk. yi geçmemelidir. ĠĢlem hastaya açıklanır. Doktor isteminde varsa bronkodilatatör verilir. Eller yıkanır. Tampone ederek vurma hareket. El ayası fincan gibi çukurlaģtırılır. Lezyonlu olan üzerine parmak uçlarıyla kısa, ani vuruģlar yapılır. Elin çukurlaģtırılması göğüs duvarı ve el ayası arasında bir hava yastığı oluģturduğu için çok önemlidir. Ancak kuvvetli yapılmamalıdır. Vurma akciğerlerde dolaģımı, hücre aktivitelerini ve sekresyon çıkartmayı arttırır. Sarsma - lezyonlu olan, üzerine iki el üst üste konarak hastaya derin nefes alması söylenir, nefesini verirken çabuk ve ard arda titreģimler halinde fibrasyon yapılır. Hasta nefes alırken fibrasyon yapılmaz. Postural Drenajda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

28 Uygulama saati, iģlem sonunda hastanın öksürerek sekresyon çıkarıp çıkarmadığını, ayrıca hasta sekresyon çıkarmıģsa miktarı ve görünüģü HemĢire Ġzlem Çizelgesine kaydedilir. ĠĢlem esnasında hastanın genel durumu, solunum Ģekli ve öksürük biçimi gözlenmeli. Uygulama sonrası hastaya ağız bakımı verilir. Çıkan sekresyon genellikle kötü kokuludur. Oda kokusunun giderilmesi için hasta hava akımında bırakılmadan oda havalandırılmalı. Direne edilmesi istenen Akciğer segmentine göre pozisyon verilir. Çocuğa verilecek pozisyon, drenajı istenen Akciğer segmentinin anatomik yerine ve çocuğun durumuna bağlı olarak değiģebilir. Gereksinimine göre her bir pozisyonda kalıģ süresi ayarlanır. Akciğerlerin drenajı sağlanırken, çocuk Trendelenburg pozisyonuna getirilir. Her iki Akciğerin üst lob Apikai Segmentlerinin drenajında ise çocuğu oturur pozisyonda tutmak en uygun pozisyondur. Ciddi karın distansiyonu olan veya ciddi solunum zorluğu olan veya Kafa içi Basınç artıģı olan çocuklar, baģ aģağı pozisyonda tutulmalıdır. Pozisyon verildikten sonra, drene edilecek Akciğer segmentlerine Perküsyon ve Vibrasyon iģlemi yapılır. Arkasından derin solunum ve öksürme egzersizleri yaptırılır. Eğer çocuk istenen öksürme tekniğini yapamıyorsa, trakeal gıdıklama ile etkili öksürtme sağlanabilir. Trakeal gıdıklama, troid kıkırdak üzerine hafifçe bası yapılarak uygulanabilir. Perküsyon; Drenaj sırasında aralıklı olarak vurma hareketidir. Sekresyonun hızlı bir Ģekilde hareketini sağlar. Eller kubbe Ģekline getirilerek veya yumuģak bir anestezi maskesi kullanılarak yapılır. ĠĢlem kemik çıkıntıları üzerine ve karına yapılmaz. Çocuklarda iki veya üç parmağın kullanılması yeterlidir. 1-2 dk. sürmelidir. Vibrasyon: Perküsyondan hemen sonra ekspiryum sırasında göğüs duvarına, kol ve ellerin hızlı hareketleriyle uygulanan sarsıcı hareketlerdir. Sekresyonların trakeaya doğru hareket etmesine yardımcıdır. Perküsyon ve Vibrasyondan sonra hasta daima öksürtülmelidir. ĠĢlem sırasında Hipoksi yönünden izlenir. Sekrasyonun özelliği ve miktarı değerlendirilir. Ağız bakımı verilir.

29 9) Aldığı- Çıkardığı sıvı izlemi: Ameliyat sonrası dönemde, oral yolla beslenme istenmeyen durumlar, dehidratasyon nedeniyle fazla sıvı alması gereken durumlar. I.V. sıvı tedavi uygulamaları gibi durumlarda mutlaka izlem yapılmalıdır. Genelde doktor istemi doğrultusunda baģlanıp sürdürülmesine rağmen, hemģire gereksinimi kendisi belirleyip, A.Ç.Takibini baģlatabilir ya da gerek olmadığını saptayabilir. Takibe baģlarken iģlemin nasıl yapılacağı hastaya açıklanır. ĠĢlemin doğru bir Ģekilde sürdürülebilmesi hastanın iģbirliğine bağlıdır. Bilinçsiz hastalarda iģlem tamamıyla hemģire kontrolündedir. A.Ç. Takibi saatlik isteniyorsa, Her saat hastanın aldığı (oral, Nazogastrik yoluyla) içerik, miktar ve özellikle açısından belirlenir ve kayıt edilir. 1 çay bardağı 100 cc 1 su bardağı cc olarak kabul edilir. Nazogastrik ile beslemede enjektör sistemi ve infüzyon pompasıyla miktar belirlenir. Hasta bilinçli ise her saat aldığı sıvı miktarını kendine ait bir kağıda kaydetmesi istenir. ( 8 saatlik yapılacak izlemde de bu uygundur.) I.V. yolla beslemede; hangi solüsyonun hangi miktarda verileceğine karar verdikten sonra tedavinin baģlatılması ve sürdürülmesinden hemģire sorumludur. DDS ve saatte gidecek mayi miktarı belirlenir. Sıvı Ġzlem : den itibaren ya da ne zaman baģlatılması istenmiģse baģlatılır. Saatte gidecek mayi miktarına göre, her saat baģı kalan ve giden mayi miktarı kayıt edilir. 8 saatlik gönderilen mayi miktarları toplanarak hastanın aldığı diğer sıvılar eklenerek Genel Aldığı toplamında gösterilir. Hastanın Çıkardıkları (Ġdrar, NG, Kusma, Direnler) saatlik olarak takip edilecekse, miktarları bağlantı sağlanmıģ torbalarla ya da torbadan serum ĢiĢesine boģaltılarak belirlenir. Ġdrarda Ürofix ya da normal idrar torbası NG de idrar torbası kullanılır. Kusma; miktar ve özellik açısından değerlendirilir. Miktarı böbrek küvet ve ölçekli bir kapla ölçülür. Her biri ilgili alanlara saatlik olarak yazılarak 8 saatlik toplamalar Ģeklinde belirlenir. AÇ. Takibinde 24 saat sonunda Genel toplam hesaplanır. Elde edilen sonuçlar, bireyin aldığı ve çıkardığı sıvı miktarının dengeli olup olmadığı yönünden değerlendirilir.