Kadınlar olarak emek ve istihdam konusunda yürüttüğümüz

Transkript

1 Bülten KADIN EMEĞİ VE İSTİHDAMI GİRİŞİMİ Sayı:2 KEİG Bülten in ikinci sayısıyla yeniden buluştuk. Bu sayıda geçtiğimiz iki ayda gündemde öne çıkanları, KEİG Platformu na üye kadın örgütleri olarak yürüttüğümüz çalışmaları, güncel gelişmelere dair yorumlarımızı paylaşmak istiyoruz. Kadınlar olarak emek ve istihdam konusunda yürüttüğümüz mücadeleye durmadan devam ediyoruz. Geçtiğimiz iki ayda da Platform adına toplantılara katıldık, deneyimlerimiz ve ürettiğimiz bilgi ile sözümüzü görünür kılmaya çalıştık. Kendi içimizde atölyeler ve toplantılar düzenledik. İzmir de Platform üyelerinin ve çevre illerden kadınların bir araya geldiği bir toplantı yaptık. Diyarbakır Barosu ile birlikte İstihdamda Kadına Yönelik Ayrımcılık ve CEDAW başlıklı bir seminer düzenledik. Dava takibi konusunda yaptığımız çalışmalar sürüyor. Ayrıca, başlatmaya karar verdiğimiz kreş kampanyasının çalışmaları hız kazanarak devam ediyor; platform üyesi olan ve olmayan kadın örgütleri ve gruplarının bulunduğu 12 ilde kreş atölyeleri düzenledik, kadınlar olarak nasıl bir kreş istiyoruz sorusuna deneyimlerimizden yola çıkarak cevap bulmaya çalıştık, taleplerimizi ortaya çıkardık. Peki geçtiğimiz iki ayda gündemde neler vardı? Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ortaklığında başlatılan Enerji Hanım projesi, kadın örgütlerinin tepkisine yol açtı. İstanbul Karaköy de kapatılan 6 genelevde çalışan seks işçileri, durumu protesto eden bir basın açıklaması yaptı. İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel in kadın istihdamının arttırılması genelgesine dair Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı na sunduğu soru önergesine, Fatma Şahin den yanıt geldi. İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi nin düzenlediği Kadın Çalıştayı nda kadınlar, Evde, işte çalışıyoruz, sağlığımızdan olmak istemiyoruz sloganıyla bir araya geldi. İlk bültenimizi Türkiye genelinde olabildiğince çok yere dağıtmaya çalıştık. Çalışmalarımızla ilgili olumlu tepkiler aldık. Diğer sayılarımız için de eleştiri ve önerilerinizi bekliyoruz. Bize ulaşmak için: Devamı son sayfada... web sitesi : e-posta : iletisim@keig.org : : Adres : Kamer Hatun Mah. Hamalbaşı Sok. 22/13 Beyoğlu / İSTANBUL Tel-Fax : Keig den haberler s.2 Kreş kampanyamız ve dava takibi s.6 Söyleşi s.10

2 2 Bülten KEİG DEN HABERLER Kadınlar olarak örgütlenmenin anlamının konuşulduğu grup çalışmalarında, kadın örgütlenmesinin güçlenebilmesine dair çözüm önerileri de tartışıldı. Denizli de Sergi YAŞAM SAHNESİNDE KADIN Tarih: Mart 2013 Saat: Yer: Denizli Çınar Meydanı Turan Bahadır Sergi Salonu Kadınlar Urfa da KADIN ÖRGÜTLENMESİNİ KONUŞTU KEİG Platformu üyelerinden Yaşam Evi Kadın Dayanışma Derneği Urfa da Şubat tarihlerinde Kadın ve Kadın Örgütlenmesinin Önündeki Engeller ve Çözüm Önerileri isimli bir çalıştay düzenledi. Çanakkale, Trabzon, İzmir, Mersin, Adana, Diyarbakır, İstanbul, Antalya gibi Türkiye nin çeşitli illerinde bulunan yaklaşık 30 kadın örgütünden kadınların katıldığı çalıştayda, 50 civarında kadın bir araya geldi. Yaşam Evi Kadın Dayanışma Derneği nin çalışmalarının aktarıldığı ilk oturumun ardından, kadınlar üç farklı grup halinde kadınların örgütlenmesi önündeki engeller ve imkanları konuştu. İki gün boyunca kadınlar olarak örgütlenmenin anlamının konuşulduğu grup çalışmalarında, kadın örgütlenmesinin güçlenebilmesine dair çözüm önerileri de tartışıldı. Son oturumda her grup kendi tartışmalarını sundu ve sunumlara dair tartışma yürütüldü. Kapanış oturumunda söz alan Yaşam Evi gönüllüsü Sevinç Özipek, içeriğin oluşturulmasından çalıştayın düzenlenmesine kadar tüm işlerin katılımcı örgütlerin kolektif çalışmasıyla örüldüğünü aktararak verimli bir çalışma olduğunu belirtti. KEİG Platformu üyelerinden Girişimci Kadınların Desteklenmesi Derneği / GİKAD, 8 Mart etkinlikleri kapsamında bir sergi düzenliyor. Derneğin kuruluşundan beri devam eden Yaşam Sahnesinde Kadın sergisinin bu yıl üçüncüsü düzenlenecek. Sergide, el işi ürünler ile kadınların tarihine dair çeşitli fotoğrafların, işlerin yer aldığı nostalji köşesi bulunuyor. Sergide ayrıca, kadınların haklarına dair yazılar ve afişler ile derneğin çalışmalarını anlatan köşeler de yer alıyor. Bu yılki sergide ziyaretçilerin hem izleyebileceği hem de katılabileceği, eski çocuk oyunlarının olduğu bir çocuk oyun köşesi de bulunacak. Sergiyi Mart tarihleri arasında Denizli Çınar Meydanı nda bulunan Turan Bahadır Sergi Salonu nda saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz. GİKAD lı kadınlar sizi bekliyor.

3 Bülten 3 KEİG DEN HABERLER İzmir de ESNEK ÇALIŞMA VE EV EKSENLİ ÇALIŞMAYI KONUŞTUK Ege Bölgesinde çalışma yaşamında esnek çalışma, ev eksenli çalışma, kadın emeği ve kreş sorunu konulu iki günlük toplantı, KEİG İzmir Çalışma Grubunu oluşturan İzmir Kadın Dayanışma Derneği, Buca Evka 1 Kadın Kültür ve Dayanışma Evi-BEKEV ve Çiğli Evka 2 Kadın Kültür Evi Derneği - ÇEKED tarafından düzenlendi. 17 Şubat'taki oturumlarda İzmir'de bulunan kadın örgütleri ve kadın gruplarından kadınlar ile Denizli, Muğla, Aydın, Çanakkale, Karaburun, Ödemiş, gibi çevre il ve ilçelerden yaklaşık 45 kadın bir araya geldi. Kadınlar, Ege Bölgesinde kadınların emeği ve istihdamı alanındaki problemleri konuştu, deneyimler aktarıldı. Ev eksenli Kadınlar, Ege Bölgesinde kadınların emeği ve istihdamı alanındaki problemleri konuştu, deneyimler aktarıldı. çalışma, esnek çalışma, kadın kooperatiflerinin durumu, mesleki eğitimler, bakım hizmetleri, il istihdam kurullarına katılım gibi konular üzerine tartışma yürütüldü. Bölgedeki kadınların deneyimlerini aktaran kadınlar, birlikte nasıl yol alınabileceğine dair konuştu. 18 Şubat'ta devam eden toplantının sabah oturumu, İl Genel Meclisi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Valilik Kadın-Erkek Eşitlik Birimi, İzmir Büyükşehir Belediyesi, KOS- GEB, Kadın Dostu Kent Programından temsilciler ile sivil toplum örgütleri ve kadın örgütlerinden kadınların katılımıyla gerçekleşti. Muğla Üniversitesi nden Doç. Dr. Saniye Dedeoğlu'nun "Esneklik, Kadın Emeği ve Ev-Eksenli Çalışma" isimli sunumunun ardından konuya dair tartışma yürütüldü. Öğleden sonraki oturumlarda ise kadınlar toplantıya dair değerlendirme yaparak bundan sonra yapılacaklara ilişkin bir yol haritası çıkardı. Kadınlar ayrıca, KEİG Platformu olarak yürütülen kreş kampanyasıyla ilgili de tartışma yürüttü. KEİG PLATFORMU NA ÜYE KADIN ÖRGÜTLERİ OLARAK PINAR SELEK İN YANINDAYIZ! Başta kadınlar olmak üzere tüm ezilenlerin haklarını savunan Pınar Selek'in üç kez beraat ettikten sonra Yargıtay'ın bozma kararı nedeniyle, yargılandığı mahkeme tarafından ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum edilmesini (24 Ocak 2013) akıl, vicdan ve adalet açısından kabul edilemez buluyoruz. Kendisini yürüttüğü hukuk mücadelesinde sonuna kadar destekliyoruz. KEİG Platformu

4 4 Bülten GÜNDEMDE NELER VARDI? ENERJİ HANIM KAMU SPOTU KALDIRILMALI Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın ortaklığında yürütülen Enerji Hanım projesine kadın örgütlerinden gelen tepkiler devam ediyor. Filmmor, projeyle ilgili açıklama yaparken İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel kamu spotuyla ilgili soru önergesi verdi. 20 ili kapsayan Enerji Hanım projesi, "kadınları enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirmeyi" hedeflediğini söylüyor. Ailede günlük faaliyetlerin sürdürülmesinde ve tüketiminde karar verici kişi olarak kadınların önemli bir rolü bulunmaktadır," denilen proje kapsamında, evde enerji tasarrufunun sağlanması için kadınlara önerilerin verildiği bir kamu spotu dolaşıma girdi. Konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Cinsiyete dayalı iş bölümü ve cinsiyetçiliği meşru kılan bu spotu yayından kaldırmaya ve yerine eşitlikçi bir spot hazırlamaya çağırıyoruz!" diyerek yetkili bakanlıklara seslenen Filmmor, öneri olarak hazırladığı alternatif spotu da kamuoyu ile paylaştı. Barış ve Demokrasi Partisi İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel de Meclis te konuyla ilgili bir basın açıklaması yaparak toplumdaki cinsiyet rollerini pekiştiren bu projeye kadın örgütlerinin tepkisinin sürdüğünü belirtti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı na konuyla ilgili soru önergesi sunan Tuncel, kamu spotunun kaldırılmasını talep etti. ŞAHİN: GENELGE ÇALIŞMA BAKANLIĞI NIN SORUMLULUĞUNDA Barış ve Demokrasi Partisi İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel'in Kadın İstihdamının Arttırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanmasına Dair Başbakanlık Genelgesine (No: 2010/14) dair verdiği soru önergesine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin'den 24 Ocak 2013 tarihinde yanıt geldi. Sebahat Tuncel, KEİG Platformu nun 12 ilde genelgenin uygulanıp uygulanmadığına dair yürüttüğü araştırmanın sonuçlarına da dayanarak Bakanlığa 22 Kasım 2012 tarihinde bir soru önergesi vermişti. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından önergeye verilen cevapta, genelgenin revize edilmesine dair çalışma başlatıldığı belirtildi. Genelgenin uygulanıp uygulanmadığına dair denetimin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB)'nın sorumluluğunda olduğu belirtilen cevapta, kamu ve özel sektörde cinsiyet eşitliğine uyulup uyulmadığına dair tespit yapmanın ise İş Müfettişlerinin yetkisinde olduğu söyleniyor. Kamuda üst düzey yöneticilerin alımında kadın-erkek eşitliğinin gözetilmesine dair genelge maddesinin uygulanıp uygulanmadığına ilişkin ayrıntılı bilginin Devlet Planlama Teşkilatı'ndan alınmasının uygun olacağı ifade ediliyor. Ayrıca, konuyla ilgili kendi bakanlıkları ile ÇSGB'nin eşgüdümlü çalışma yapmasının yararlı olacağı belirtiliyor.

5 Bülten 5 EVDE, İŞTE ÇALIŞIYORUZ, SAĞLIĞIMIZDAN OLMAK İSTEMİYORUZ İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, 16 Şubat ta Petrol İş Sendikası Genel Merkezi nde bir Kadın Çalıştayı düzenledi. Evde, işte çalışıyoruz, sağlığımızdan olmak istemiyoruz sloganıyla yapılan çalıştayda, farklı iş kollarından kadınlar bir araya geldi. SOKAKLARDA KAYITDIŞI VE KONTROLSÜZ ÇALIŞMAK İSTEMİYORUZ Tarım işçileri, sağlık işçileri, mühendisler, fabrika işçileri, ev işçileri ve ev eksenli çalışan kadınlar iş güvenliği ve işçi sağlığı politikaları kapsamında yaşadıkları problemleri ve iş hayatında maruz kaldıkları ayrımcılıkları dile getirdi. Üç bölüm şeklinde gerçekleşen çalıştayda konuşan Marmara Üniversitesi nden Yrd. Doç. Dr. Berna Güler Müftüoğlu, önlenebilir ve engellenebilir kazaların iş kazası değil, iş cinayeti olduğunu belirterek 2012 yılında en az 61 işçi kadının hayatını kaybettiğini ekledi. Müftüoğlu sunumunda şu verilere yer verdi: Tüm dünyada yoksulların %70 ini kadınlar oluşturuyor, işlerin üçte ikisini kadınlar yapıyor, toplam gelirin yalnızca 10 da biri kadınlara ait. Tarımda kadın emeğine dair sunum yapan Neslihan Karatepe cinsiyete dayalı iş bölümü sonucu kadınların ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaya başladığını söyledi ve tarım sektöründe kadınların yüzde 6.4 ünün cinsel, yüzde 20 sinin fiziksel, yüzde 24.5 inin duygusal şiddete maruz kaldığını belirtti. Sağlık sektöründe çalışan kadınların durumuna dair bir sunum yapan Zehra Koçyiğit ve Gülşen Türker ise sağlık sektöründe kadınların tüm dünyada 16 kat daha fazla mobbinge maruz kaldıklarını ifade etti. Kadın mühendis ve mimarların, ev işçilerinin, ev eksenli çalışan kadınların çalışma koşullarına dair sunumların da yapıldığı çalıştayda ayrıca, çeşitli direnişlerden işçi kadınlar da deneyimlerini aktardı. Esnek çalışma, güvencesizlik, düşük ücret ayrımcılık, taciz ve psikolojik şiddet gibi sorunların ve ayrımcılık biçimlerinin ortaklaştığı çalıştay, 12 maddeden oluşan sonuç bildirgesinin açıklanmasıyla sona erdi. İlk kez yapılan çalıştayın her sene tekrarlanacağı belirtilirken, çocuklarıyla gelen kadınlar için bakım hizmeti de sağlandı. İstanbul Karaköy Genelevinde çalışan seks işçileri, 6 genelevin mühürlenmesine karşı Karaköy de düzenledikleri eylemde sokaklarda kayıtdışı ve kontrolsüz bir şekilde çalışmak istemiyoruz dedi. Açıklamada son bir yıldır, kayıt altında çalışan seks işçileriyle ilgili herhangi yasal düzenleme yapılmadan veya alternatif bir yer göstermeden genelev kapsamındaki işletmelerin kapandığı belirtildi. Açıklama şöyle devam etti: Bu durum bizler gibi burada hizmet veren yüzlerce genel kadının sokağa düşmesine ve başkaca bir iş yapamayacakları için mesleklerini kayıt dışı ve kontrolsüz bir şekilde yapmasına sebep verecektir. Bizler her ne kadar yapmış olduğumuz iş nedeni ile toplum nezninde tamamen dışlanmış bir grup da olsak bizler de insanız ve insanca yaşama ve devletin mevzuat hükümleri uyarınca bize tanınan en temel hakkımız olan çalışma hak ve özgürlüğümüze saygı gösterilmesini isteme hakkımız mevcuttur, diyen seks işçileri, kapatma kararının geri alınması için iç hukuk yollarının deneyeceklerini, gerekirse AİHM e gidileceğini ifade etti.

6 6 Bülten KREŞ KAMPANYAMIZ ve DAVA TAKİBİ Bakım hizmetleri, özellikle çocuk bakımı, kamu tarafından sunulması gereken bir hizmet, bir sosyal haktır. Çocuk bakımı TÜM TOPLUMUN SORUMLULUgUDUR! Bültenimizin geçen sayısında, çocuk bakım ve eğitim hizmetlerini ele alarak bir kampanya örgütlemeye başladığımızı duyurmuştuk. Bu süreçte, 12 ilde çocuk bakım eğitim ve hizmetlerine ilişkin bilgileri ilgili kurumlarla yaptığımız görüşmeler sonrasında elde ettik. Ayrıca, kadınlar, kadın örgütleri, meslek örgütlerinden kadınlar, sendikalı kadınlar olarak kreş atölyeleri düzenledik, ihtiyacın ne olduğunu bu atölyelerde hep birlikte tartıştık, taleplerimizi belirledik. Bu sayıda, çeşitli illerden elde ettiğimiz bazı verileri ve kreş atölyelerinin sonuçlarını paylaşmayı istiyoruz. 0-3 yaş arası çocuk bakım ve eğitimine yönelik hizmetlerle ilgili verilerin kolay ulaşılabilir olduğunu söylemek güç. Verileri edinebilmek için ilgili kurumlarla görüşmeler gerçekleştirdik. 3 yaş üstü çocuk bakım ve eğitim hizmetleriyle ilgili veriler ise Milli Eğitim Bakanlığı nın raporlarında mevcut. Her iki yaş grubundaki çocuklar için de bu hizmetler henüz yeterli değil. Antalya da yerel yönetimlere ait üç adet kreş, Akdeniz Üniversitesi ne ait bir kreş mevcut. İldeki özel kreşlerin sayısı ise İstanbul, İzmir, Ankara vb. kentsel alanlarda olduğu gibi yüksek. 0-6 yaş grubuna hizmet veren 18 kreş, 3-6 yaş grubuna hizmet veren 80 kreş, 3-14 yaş grubuna hizmet veren 9 kreş ve gündüz bakımevi bulunuyor. Fakat özel kreşlerin maliyetinin yüksek olması nedeniyle her çocuğun bu kreşlerden yararlanması söz konusu değil. İşveren tarafından açılan bir kreşin olmadığı da gelen bilgiler arasında. Denizli de, 0-36 aylık çocukların bırakılabileceği bir kreş yok ay arası çocukların gidebileceği Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı 20 Anaokulu, Çocuk Hizmetleri Müdürlüğü ne bağlı 39 özel gündüz bakım evi var. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) nde kreş bulunuyor; ancak vardiyalı çalışma saatlerine göre düzenlenmiş olup olmadığı net olarak bilinmi-

7 Bülten 7 yor. Geçmişte var olan belediye kreşlerinin yerini, etüt merkezi olarak faaliyet gösteren bilgi evleri almış durumda. Urfa da sanayideki işyerlerine ait kreşler yok. Burada vardiyalı çalışanların çocuklarını bırakabileceği, her saat hizmet veren kreşler de mevcut değil. İlde genel olarak yeterli sayı ve kapasitede kreş bulunmuyor. Var olan kreşler ise gereken koşulları sağlamakta yetersiz. Çocuk bakım hizmetlerinin görece yüksek olduğu İzmir de bir OSB ve bir serbest bölgede kreş mevcut; ancak kapasiteleri yetersiz. Büyükşehir Belediyesi ne ait 8 kreş (2-3 yaş), 8 anaokulu (4-5 yaş) ve 3 eğitim merkezi (+6 yaş) bulunuyor. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ne ait özel 83 tane gündüz bakım evi, 7 kreş (0-6 yaş) ve 16 çocuk kulübü bulunuyor. Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı 2 kreş (3-6 yaş), 28 çocuk evi ve 76 anaokulu mevcut. İstanbul da yerel yönetimlere ait kreşler mevcut olmakla birlikte, ihtiyacı karşılayacak sayı ve kapasitede değil. Trabzon ve Diyarbakır da da Belediyenin kreşi kapatılmış; ancak yeniden açılacağı bilgisine ulaştık. Çocuk bakım ve eğitim hizmetlerinin yetersiz oluşu ve bu durumun özellikle kadınlar açısından yarattığı sorunları ve çocuk bakımının nasıl olması ve kim(ler) tarafından karşılanması gerektiği sorularını atölyelerde tartıştık, tespit ve taleplerimizi belirledik: Çocukların yetiştirilmesi sadece kadınların değil erkeklerin ve de tüm toplumun sorumluluğudur. Bakım hizmetleri, özellikle çocuk bakımı, kamu tarafından sunulması gereken bir hizmet, bir sosyal haktır. Çocuk bakımı hizmetinin kadınların sorumluluğunda görülmeyip kamu tarafından sunulması, kadınların sosyal hayata ve çalışma hayatına katılmalarının ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının bir aracıdır. İş ve ev yaşamının uyumlaştırılması sadece kadınlar üzerinden tartışılmamalıdır. Bu durum, sosyal devletin küçüldüğü bir süreçte, tüm bakım hizmetlerini ev içine devrederken, ev içindeki tüm yükün de toplumsal rolleri çerçevesinde kadınların sırtına yüklenmesini beraberinde getirmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği bu noktada daha da artmaktadır ve dolayısıyla hem Anayasa nın 10. Maddesine, hem Türkiye nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ne ve hem de AB direktiflerine aykırıdır. Bu nedenlerle, kreşle (ve diğer bakım hizmetleriyle) ilgili düzenlemelerin, aşağıdaki noktaların dikkate alınarak yapılmasını talep ediyoruz: Çocuk bakımı hizmetinin kadınların sorumluluğunda görülmeyip kamu tarafından sunulması, kadınların sosyal hayata ve çalışma hayatına katılmalarının ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının bir aracıdır.

8 8 Bülten KREŞ KAMPANYAMIZ ve DAVA TAKİBİ Çocukların yaşadığı her yerde, her çocuğa uygun kreş! Çocuk, yaşlı, engelli ve hasta bakımı gibi bakım yükümlülükleri yalnızca kadınların değil, tüm toplumun paylaşması gereken bir sorumluluktur. Kaliteli ve ulaşılabilir bakım hizmetleri devlet tarafından sunulmalı ve ayrıca erkekler tarafından paylaşılmalıdır. Çocuk bakım ve eğitim hizmetleri tüm ebeveyn ve çocuklar için bir hak haline getirilmelidir. Mahalle kreşleri, işyeri kreşleri, Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kreşleri gibi birçok kreş modeli var olmalı, çocuklarını nasıl bir kreşe göndereceklerinin tercihi ebeveyne bırakılmalıdır. Kreşler, kolay ulaşılabilir, ücretsiz, nitelikli ve özellikle vardiyalı çalışanların çocukları için 24 saat açık olmalıdır. Bakım hizmeti veren kurumlarda hem kadın, hem erkek çalıştırılmalıdır. Çalışanlar, çocuk gelişimi ve toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi almış olmalı ve her türlü ayrımcılık pratiğinden ve söylemlerinden uzak durmalıdırlar. Eğer ebeveyn dışarıda çalışıyorsa, çalışma düzeneğine (vardiya sistemi, part-time, vb.) uygun olarak ve çalışma biçimi gözetilmeden işyerinde çalışan herkes için emzirme odası ve bakım hizmeti olanağı sağlanmalıdır. İşyerlerinde emzirme odası ve çocuk bakım hizmeti verilmesi zorunluluğu kadın çalışan sayısı üzerinden değil, toplam çalışan sayısı üzerinden uygulanmalıdır. Özellikle ebeveynin evde ya da dışarıda tam gün çalıştığı bir düzende, kreş hizmeti vermenin yanı sıra, sistemi nedeniyle yarım gün okula giden ilköğretim öğrencilerinin gün içinde ders çalışıp, sosyalleşebilecekleri merkezlerin oluşturulması gerekmektedir. Kreşlerin denetim ilkelerinin belirlendiği yönerge çıkarılmalıdır ve kreş denetimleri ebeveynlerin de içinde bulunacağı, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ne bağlı çalışan sosyolog ve uzmanlar ile STK lardan oluşan bir kurul tarafından belli sürelerde yapılmalıdır. Kreşlerle ilgili yönetmelik ve esaslar net ve uluslar arası standartlara uygun olmalı, var olan iktidara göre kreş politikaları şekillenmemelidir. Yerel yönetimlerin kreş açması için yerel yönetimler yasasında gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Kooperatiflerin kreş açabilmeleri için ilgili yasada değişiklik yapılmalıdır. Yürüttüğümüz kreş kampanyası kapsamında oluşturduğumuz, yukarıdaki tespit ve talepleri içeren imza metnine internet sitemizden ulaşabilirsiniz. Destek vermek içinse adresine posta göndermeniz ya da metne sitemizden ulaşarak imzanızı vermeniz yeterli. İstihdamda Kadına Yönelik Ayrımcılık Dava Takibi Programı Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi Platformu (KEİG) olarak 2007 dan beri kadının emek ve istihdam alanında yaşadığı ayrımcılık üzerine çalışmalar yapmaktayız. Uygulanmayan ya da yetersiz olan yasal mevzuatın ev içi emek, kayıt dışı çalışma, güvenceli ve güvencesiz istihdam alanında kadınların yaşadığı ayrımcılığın önemli sebeplerinden olduğunu düşünüyoruz. Bu düşünceyle hukuk alanında bir çalışma yapmaya karar verdik. Amacımız yasal mevzuattaki eksik uygulamaları ve yetersiz mevzuatı değiştirecek bir çalışma gerçekleştirmekti. Bunun için dava takibi yöntemini benimsedik. Çünkü etkili yürütülen dava takibi yönteminin sorunlu yasal mevzuat uygulamalarını, ihlallerini ve eksikliklerini ortaya çıkarmak, bu konuda veri oluşturmak ve aynı zamanda savunuculuk yapmak çin en uygun yöntem olduğunu düşünüyoruz. Ağustos 2012'den beri çalışmalarını yürüttüğümüz program hakkında neler yaptık sizinle paylaşmak isteriz. Dava takibi kadın hareketinin çok uzağında olan bir yöntem olmasa da, kadının istihdamda yaşadığı

9 Bülten 9 ayrımcılık konusunda ilk defa böyle bir çalışma gerçekleşecekti. Bu nedenle çalışmamızı oluştururken istihdam, kadının istihdamdaki durumu ve dava takibi çalışmaları konusunda bilgi ve deneyim sahibi kişilerle görüşmeler yaptık. Görüşmelerimizi olabildiğince geniş bir perspektifte tutmaya çalıştık. Öğretim üyeleri, sendika avukatları, kadın haklarına duyarlı avukatlar ve daha evvel farklı konularda dava takibi yapmış STK'larla Kasım 2012'ye kadar görüşmelerimiz sürdü. 8-9 Aralık 2012 de İstanbul da platform üyeleri, sendika temsilcileri, öğretim üyeleri, çeşitli baroların kadın komisyonlarında ve platform üyelerimizle çalışan avukatların katılımıyla istihdamda kadına yönelik ayrımclık konsunda Dava Takip Semineri ni gerçekleştirdik. Sunumlarla istihdamı ve kadınların yaşadığı ayrımcılığı hep beraber tartıştık. Çalışmamızın çıktılarına web sitemizden ulaşabilirsiniz. Ayrıca seminerde yapılan sunumlardan bir de kitapçık hazırladık. Amacımız seminerde ortaya çıkan bilgi ve tartışmaların daha da yayılmasını sağlamak. Kitapçığın Pdf versiyonuna web sitemizden ulaşabilirsiniz. Çalışmamızda açıkça göründüğü üzere kadınların istihdamda yaşadığı ayrımcılığın farkına varmak, iş davalarında ayrımcılık perspektifini yerleştirmek ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) Komitesi gibi etkili uluslararası mekanizmaları kullanmakla hak ihlalleri yasal çerçevede daha görünür ve korunur hale getirilebilir. Belki de en önemli veri, kadının istihdamda yaşadığı ayrımcılığın ne kadar görünmez olduğunu fark etmemizdi. İş davalarına bakan avukatlar dahi davaların toplumsal cinsiyet boyutunu şu zamana kadar göz ardı ettiklerini ifade ettiler ve bizden bu tür davalarda toplumsal cinsiyet perspektifini yerleşirebilmek için avukatlara yönelik seminerler düzenlememizi talep ettiler. İlk olarak 23 Şubat günü Diyarbakır Barosu ile beraber Diyarbakır'da avukatlara yönelik İstihdamda Kadına Yönelik Ayrımcılık ve CEDAW Semineri düzenledik. 50'nin üstünde katılımın olduğu seminerde Doç. Dr. Zeynep Kıvılcım uluslararası belgelerin iç hukukta yerine, platformumuzun üyelerinden Av. Ayşe Çelik istihdamda ayrımcılığa, Genel-İş avukatlarından Av. İnciser Alptekin örnek Yargıtay kararlarına ve Öğr. Gör. Sevinç Eryılmaz ise CEDAW Sözleşmesi ve Komiteye başvuru yollarında dair tartışmaları yürüttü. Oldukça verimli geçtiğini Son olarak bir de çağrımız var. Aşağıda belirttiğimiz durumlar kadının istihdamda yaşadığı ayrımcılıklardan bazılarıdır. Eğer siz ya da müvekkiliniz bu durumlardan biri ve/veya birkaçını yaşıyorsa bize ulaşabilirsiniz. İş ilanlarında cinsiyet belirtilmişse, Kadınlara iş görüşmesinde gebelik durumları, medeni halleri, yaşları soruluyorsa, Terfilerde aynı konumlarda olsa da kadın çalışan yerine erkek çalışan tercih ediliyorsa, Gebelik ve doğum izni nedeniyle düşündüğümüz seminerleri kadının istihdamda yaşadığı ayrımcılığı görünür hale getirmek için mümkün olduğu kadar yaygınlaştırmak istiyoruz. Eğer siz de bölgenizde veya kurumlarınızda benzer bir çalışma yapmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz. Çünkü ne kadar çok dava ve sendikal süreç kadına yönelik ayrımcılığın farkına varılarak ele alınırsa uygulanmayan yasaların en azından uygulanır hale geleceği, iş hayatında yaşadığı ihlali dile getirmeyen kadınların yaşadıklarını daha rahat dile getirir hale geleceği ve CEDAW'ı kullanarak iş yaşamında da kalıplaşmış toplumsal cinsiyet rollerinin kırılabileceği görüşündeyiz. Bunları yaşıyorsanız bize ulaşabilirsiniz işten çıkarma, daha düşük mevkide işe başlatma yapılıyorsa, Kadın-erkek çalışılan bir işletmede kadınların ihtiyaçlarına dair yerler bulunmuyorsa, uzaksa, erkekler için yapılandan bozmaysa, 50/d kadrosunda bulunan araştırma görevlilerinin işten çıkarılmalarında doğum izni öğrenim süresinden sayılıyorsa, İşe alımlarda sadece kadınlara gebelik halinde kullanmak üzere boş kağıt imzalatılmaya çalışılıyorsa, imzalamadan SGK'ları yapılmıyorsa.

10 10 Bülten SÖYLEŞİ Eskiden bizim kadınlar nerde böyle mahkemelere gidecek? Birlikte olmanın gücüyle bugüne geldik işte. Çanakkale Kadın El EmeGini DeGerlendirme DerneGi (elder) Çanakkale de yaklaşık 15 sene önce, örgütlenme ihtiyacı içinde olan birkaç kadın bir araya geldi. Kadının İnsan Hakları Eğitimi Programı na (KİHEP) katıldılar ve bu çalışma sonunda bir dernek kurma fikri ortaya çıktı yılında Çanakkale Kadın El Emeğini Değerlendirme Derneği ni, 2002 yılında da derneğin Kadın Danışma Merkezi ni kurdular. Kurslar, atölyeler, toplantılar, eylemlerle kadınlara yönelik şiddete karşı ve kadınların ekonomik bağımsızlığını kazanması için örgütlenerek çoğalmaya devam eden kadınlar; bir yandan da kendilerine tahsis edilen sabit pazar alanında ürettiklerini satıyor. Kuruluşundan bu yana ELDER üyesi olan Sultan Ateş ile derneğin hikâyesini konuştuk... 1 ELDER'in kuruluş sürecinden başlayalım... Nasıl dahil oldunuz? Küçük çocuğum ikinci sınıfa başladı, ben evden çıktım. Önce kulaktan dolma bilgilerle toplum merkezine gittim. Gittiğimde görüştüm, kursları olduğunu, istersem katılabileceğimi, zamanımı değerlendirmem gerektiğini söylediler. Orda el becerisi kurslarıyla, öyle çiçek yapmaya falan başladım. Sonra biz kişilik bir grup oluşturduk ve kurslar bittikten sonra, "N'apalım, bunlara nasıl pazar alanı oluşturacağız, nasıl olacak?" diye sormaya başladık. Bir dernek kuralım dedik ve arkadaşlarla ELDER'i kurduk. Dernekle birlikte neler değişti? İlk olarak Kadının İnsan Hakları Eğitimi (KİHEP) aldık, ondan sonra derneğimiz kuruldu. Elde ürettiklerimizi bir şekilde çıkarmak gerekiyordu. Belediye bize pazardan bir yer verdi, ücret falan talep etmeden. Biz artık dönüşümlü, iki arkadaş, üç arkadaş, yani ev-çocuk durumuna göre çıkıyorduk. Geçen seneye kadar standlarımızı topluyorduk, ışık taşıyorduk, her şey seyyardı. Belediyeden sabit, kapalı bir yer istedik. Söylüyoruz, yok demiyorlardı sabit standa, ama şuydu, buydu, vs. Kordon baştan başa düzenlendi, 3 yıl sürdü. Geçen sene de bizim sabit standlarımız yapıldı. Şu anda bizim orda 40 kadının standı var. Çeşitli kurslarımız oldu, KİHEP eğitimleri, KOSGEB ile girişimcilik eğitimleri oldu. Bazı arkadaşlarımız işyeri açtı. Derneği kurduktan 3-4 sene sonra Kadın Danışma Merkezi'ni açtık zaten. Kurslarınız devam etti mi? Elde üretilen her şey, takı, gümüş, dantel, oya, ne aklınıza gelebilirse, ahşap boyama, ebru, batik, her sene bir kursumuz oldu. O günden beri bütün arkadaşlar, hepsinin yani 10 tane, 15 tane sertifikası vardır, ama hiçbirinin sosyal güvencesi yoktur. 70 tane üyemiz var, bunların 30 tanesi aktiftir zaten. Kendi standlarımızda takı, ebru, batik, patchwork, çantalar, elde üretilen her şey, ahşaplar, deniz kabuklarından süs eşyaları, aklınıza gelebilen, elde üretilen her şeyi satıyoruz. Kurslar devam ediyor. Kışın kurslarda bir birikimimiz oluyor, derneğin daha [1] Bu söyleşide kullanılan fotoğraflar Filmmor un ELDER için çektiği filmden alınmıştır.

11 Bülten 11 aktif çalışmaları oluyor. Bir folklör grubu kurduk, bu sene daha aktif olacak her şey. Sezon bitse de dernekteki işlerimiz daha aktif oluyor kışın yaza göre. Dernek üyeleri olarak birlikte ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz? Her salı bizim genel bir toplantımız var, isteyen herkes, kadın olması yeterli, katılabiliyor. Derneğin özel işleriyle ilgili kapalı toplantılarımız da oluyor. Toplantı esnasında kimse stand açmıyor, toplantı bittikten sonra gidiyor herkes. Yeni kararlar adlık. Kendi aramızda kadın bakış açısıyla eğitimler yapacağız. Geçen sene her salı toplantının bir saatlik dilimini sağlığa ayırıyorduk. Kadınlar daha bilinçlensin diye eğitimler alıyorduk. Bu sene de psikiyatri uzmanı ile konuştuk. Gerekirse, sorunları olanlarla da birebir görüşecek. Hep başkaları için yaptı kadınlar, kocası için, eşi için, kaynana, kayınvalide olanlar var, kayınpederinden şiddet görenler var, neler vardı. Hepsi kendine geldi, tek başına... Kadınlar açısından bir araya gelmek, örgütlenmek nasıl bir şey sizce? Çok şey değiştirdi, çok açıkça görülüyor. Kadınların farkındalığı oluyor. 'Kendim için ne yaparım'ı düşünüyorsun. Hep başkaları için yaptı kadınlar, kocası için, eşi için, kaynana, kayınvalide olanlar var, kayınpederinden şiddet görenler var, neler vardı. Hepsi kendine geldi, tek başına... Üretmek çok güzel bir şey, bunu maddiyata dönüştürmek, o zaman kadınların psikolojisi de kendine güven de yerine geliyor. Ekonomik özgürlüğü olduğu zaman kendini daha güvende hissediyor. Benim bir arkadaşım vardı, komşuyduk. Bir misafir gelecek ya da eve ekmek lazım, evden çıkıp bir sokak üste geçip, mesela burdan karşıya geçip bir ekmek alamıyordu. Ablası vardı mesela Çanakkale'nin bir semtinden, bir mahallesinden bir mahallesine, oraya bile gidemiyordu. Derneğe geldi, kadının insan hakları eğitimine katıldı. Şimdi çalışıyor, işe girdi. Çanakkale'de standları ilk açtığınızda nasıl tepkiler aldınız? Hiç unutmuyorum, yaşadığım bir olayı anlatayım. Bir Ağustos günü, iki tane adam geldi standa, ben onlara epey bir satış yaptım o zaman. Paket yaparken biri, "Sizin kocanız yok mu?" dedi. "Var, niye sordunuz?" dedim. "Ee, saat 11 buçuk, bu saatte kadının ne işi var burda?" dedi. "Bu benim işim," dedim. "Ya, ben şimdi eve gittiğimde karım bana yemek getirsin, çay demlesin, hizmet etsin isterim. Bu nasıl oluyor, sizin kocanız nasıl bir insan?" dedi. "O zaman siz karı değil hizmetçi almışsınız," dedim. "Aa, olur mu öyle? Ben böyle kadını evde tutmam," dedi. "Ben sizin gibi erkekleri eve sokmam," dedim ben de. Böyle olaylar çok yaşadık. İlk zamanlarda daha çoktu, şimdi pek yok. İlk başlarda kadınlar da öyleydi. Mesela 8 Mart'ta yürüyeceğiz, pankartlar falan hazırlardık, ödleri kopardı taşımaktan. Şimdi diğer derneklerle de paslaşarak grupça gidiyoruz her şeyin üstüne. Mesela kadının birine müdürü tarafından taciz uygulandı Çanakale'de, o da bize geldi. Mahkeme açıldı. Duruşmalarda her zaman yanındaydık ve her duruşmada basın açıklaması yaptık. Sonunda biz kazandık. Şimdi kazanmış durumdayız, ama adam temyiz etmiş gene. İnşallah temyizden ters dönmez de, biz kazandık şu an. Eskiden bizim kadınlar nerde böyle mahkemelere gidecek? Birlikte olmanın gücüyle bugüne geldik işte. Zaten kadın bakış açısına sahip olmanın verdiği bir 'hastalık' bu, iyileşmez bir 'hastalık'. Olmuyor, bırakamıyorsun... Ben istiyorum ki bir eski üyelerden bir de yeni üyelerden gelsin, gençlerden. Tecrübelerimizi paylaşmak lazım. Boş kalmaması lazım, dönüşümlü olunca güzel oluyor.

12 12 Bülten NELERE KATILDIK? NELER GÖZLEMLEDİK? KEİG PLATFORMU OLARAK KEFEK TOPLANTILARINA KATILDIK TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (KEFEK), KEİG Platformu'nu iki ayrı alt komisyon toplantısına görüş almak için davet etti. İlk toplantı, "Her Alandaki Kadın İstihdamının Artırılması ve Çözüm Önerileri Alt Komisyonu" başlığında 30 Ocak'ta yapıldı. Toplantıda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan Çalışma Genel Müdürü Ali Kemal Sayın, Sosyal Güvenlik Kurumu Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanı İsmail Sevinç ve KEİG Platformu sunum yaptı. Her kurum tarafından ilk ele alınan, 2010 yılında çıkarılan "Kadın İstihdamının Artırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanması" konulu Başbakanlık Genelgesi sonrasındaki gelişmelerin değerlendirilmesi oldu. Çalışma Genel Müdürü Ali Kemal Sayın, Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu'nun sekretaryasını yürüten kurum olarak yaptığı değerlendirmede olumlu bir tablo çizmedi. Kurulda yer alan temsilcilerin yoğun işlerinden dolayı kurula gerekli ilgiyi gösteremediklerini ve izlemenin yapılamadığını belirtti. Tek olumlu çalışmanın, KAGİDER in çocuk bakım modelini kurul toplantısında sunması olduğunu ve bu konuda elde edilen bilginin ilgili kurumlara iletildiğini belirtti. SGK temsilcisi İsmail Sevinç, "Sosyal Güvenlikte Cinsiyet Eşitligi Paneli/Çalıştayı" sonuçlarını paylaştı. Çalıştay katılımcılarının esneklik konusundaki görüşlerini komisyona iletti. KEİG Platformu adına katılan Serap Güre, "Genelgenin Ardından İstihdamda Kadının Durumu" ve "Esnek Çalışmanın Kadınlara Etkileri" başlıklı iki sunum yaptı. KEİG Platformu üyelerinden olan Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği'nden İdil Soyseçkin de çocuk eğitimi ve bakım hizmetlerinin durum analizini yaparak bu hizmete kadınlar tarafından nasıl bakıldığını ve önerileri kapsayan bir sunum yaptı. Toplantıda Çalışma Genel Müdürü ve KEİG Platformu tarafından yapılan Genelge değerlendirmelerinin ortak noktası, 2 yılda Genelge kapsamında bir ilerleme olmadığı idi. KEFEK tarafından yapılan ikinci toplantı 12 Şubat'ta gerçekleşen "Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Konulu Alt Komisyonu"nun toplantısı idi. Toplantıda KAGİDER, KEİG Platformu ve TOBB Kadın Komisyonu, "Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme" konusunda görüşlerini komisyonla paylaştı. Toplantıda bütçenin sadece teknik bir metin olmadığını, politik içeriği ile farklı toplum kesimlerinin çıkar ve taleplerini yansıttığını vurguladık. Kurumların üst yönetimlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini benimsemesi ve faaliyetlerine yansıtmasının önemine değindik. Komisyon Başkanı Milletvekili Alev Dedegil, kadın erkek eşitliği kapsamında bütçenin yeniden yapılandırılmasının nasıl olacağını ilgili kurumlarla tartıştıklarını, elde ettikleri sonuçları rapor olarak hazırlayacaklarını ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme konusunun takipçisi olacaklarını belirtti. Her iki alt komisyon toplantısı da bizim açımızdan olumlu idi; çünkü kadınların politik sözünü TBMM bünyesindeki önemli komisyonlardan birine iletmiş ve komisyondaki milletvekilleri ve uzmanlarla tartışma olanağı elde etmiş olduk. Sayı:2 Aylık KEİG İletişim Bülteni KEİG Bülten'e katkıda bulunan İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı'na (Swedish International Development Cooperation Agency-SIDA) teşekkür ederiz. Sahibi Kadınlarla Dayanışma Vakfı adına Begüm Acar Sorumlu Müdür ve Yazı İşleri Müdürü Begüm Acar Yayına Hazırlayanlar Nihal Şirin Pınarcıoğlu, Serap Güre, Nevra Akdemir, Begüm Acar Katkıda Bulunanlar Begüm Ceylan Yıldız, Sultan Ateş, Huriye Özkan, İdil Soyseçkin İletişim Adresi Kamer Hatun Mah. Hamalbaşı Sok. 22/13 Beyoğlu istanbul iletisim@keig.org Grafik Tasarım Tekin Zengin Baskı İhlas Gazetecilik A.Ş. Merkez Mah. 29 Ekim Cad. İhlas Plaza No:11 A/41 Yenibosna Bahçelievler / İstanbul Tel: (212) Yayın Türü Yerel Süreli Yayın Bu bültende yayımlanan yazı ve fotoğraflar sahibinden izinsiz kullanılamaz.