TRAFİK GÜVENLİĞİ VE AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ. Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

Transkript

1 TRAFİK GÜVENLİĞİ VE AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ Yrd. Doç. Dr. Sercan SERİN

2 Giriş: Bilgi teknolojilerinin ulaştırma alanında kullanımı Akıllı Ulaşım Sistemleri (Intelligent Transportation Systems- ITS ) olarak adlandırılmıştır. ITS trafik ve yol güvenliğinin arttırılması ve muhtemel risklerin azaltılabilmesi için önemli roller oynamaktadır.

3 Akıllı ulaşım sistemleri; Ulaşım sistemleri hakkında bilgi paylaşımı, Organizasyonu, Analizi, Bilgilerin toplanması gibi kolaylıkları sağlayıp, Ulaştırma sistemlerinin etkinliği, Ekonomik yapısı, İşletmesi, Etkin kullanımı için tüm dünyada çok büyük önem taşımaktadır.

4 AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ: ITS nin bugüne kadar olan gelişim sürecinde üç önemli aşama dikkati çekmektedir. Birinci dönem li yılları kapsayan dönemde Japonya da Kartlı Geçiş Kontrol Sistemi Amerika da Elektronik Rota Kılavuzlama Sistemi Almanya da benzer bir sistem olan ALI dir İkinci aşama ise 1980 den 1995 yılına kadar olan dönemi içine almaktadır, Akıllı Araç-Otoyol Sistemleri (IVHS) projeleri Günümüzde ise üçüncü aşama yaşanmaktadır.

5 AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİ: Gelinen son aşamada ITS nin dikkat çeken üç özelliği; Pratik uygulamalara rastlanması Farklı tür problemlerin çözümü için kullanılması Ulusal ve uluslararası bilgi teknolojisi içerisinde önemli bir kavram olarak tanınmaya başlanmış olmasıdır.

6 AKILLI ULAŞIM SİSTEMİNİN BİLEŞENLERİ: Trafik Kameraları Yol Sensörleri Trafik Yoğunluk Haritası Değişken Mesaj Sistemleri (DMS) Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) Mobil Bilgi Sistemi Trafik Kural İhlali Tespit Sistemi Online Kavşak Kontrol Sistemi Yazılımları Kameralı Trafik Analiz Sistemi Otomatik Yol ve Meteoroloji Gözlem Sensörleri (OYMGS)

7 Trafik Kameraları: Kritik noktalara yerleştirilen; sabit ve belli dönüş açılarına sahip trafik kameraları ile ana arterlerdeki trafik durumu anlık olarak Trafik Kontrol Merkezinden izlenebilmektedir. Elde edilen anlık trafik durum bilgileri DMP (Değişken Mesaj Panoları), Ulusal ve Yerel TV kanalı, radyo kanalı, Mobil Cep Uygulamaları ve Web aracılığı ile sürücü ve yolcuların bilgilendirilmesi sağlanabilmekte, böylece kent içi ana arter yol ağının en uygun şekilde kullanımı sağlanmaktadır.

8 Yol Sensörleri : Asfalt altına monte edilen Yol kenarına monte edilen Anlık Trafik Akımı verileri yol ağının belirli kesimlerine yerleştirilen özel sensörler ile elde edilmektedir. Elde edilen veriler iki ana işlemde girdi olarak kullanılmaktadır. Birincisi; kavşakları yönetmek, sinyal sürelerini ayarlamak, ikincisi ise şehir genelinde ana arterler ve çevre yollarındaki trafik akım bilgilerini tespit edip mevcut alt yapının daha verimli kullanılmasına yönelik yönlendirmelerde bulunmaktır.

9 Trafik Yoğunluk Haritası: Trafik Kontrol Merkezleri trafiği anlık olarak trafik kameraları ve trafik akımı hakkında detaylı bilgiler tespit edebilen sensörler ile 7 gün 24 saat gözlemleyebilmektedir. Elde edilen bu anlık veriler işlenerek ve farklı verilerle birleştirilerek trafik durumu bilgisine dönüştürülmektedir. Anlık trafik durumu hakkında sürücülerin seyahat öncesi ve seyahat sırasında bilgilendirilmesi ile mevcut yol ağının daha verimli kullanımı amaçlanmaktadır.

10 Değişken Mesaj Sistemleri (DMS): Değişken Mesaj Panoları (DMP) ile sürücüler yolculuk sırasında anlık trafik durumu hakkında bilgilendirilmektedirler. DMP'ler ile sürücülerin trafik kazaları, yoğunluk, hava ve yol durumu gibi trafiği etkileyen olaylardan haberdar edilmesi suretiyle alternatif güzergâhlara yönlenebilmesi ve yol ağı kapasitesinin etkin olarak kullanılması sağlanmaktadır.

11 Elektronik Denetleme Sistemi (EDS): Elektronik Denetleme Sisteminin amacı kural ihlali yapan araçların tespitini sağlamaktır. Buna bağlı olarak; Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi, Emniyet Şeridi İhlal Tespit Sistemleri geliştirilmiştir.

12 Mobil Bilgi Sistemi: Belediye birimlerinin projeleri için ihtiyaç duyduğu çeşitli kent bilgilerinin GIS (Geographical Information System) ortamında yerinden, tek adımda ve kontrollü olarak toplanması ve mevcut bilgilerde güncelleme yapılmasını sağlar. Belediye ekipleri ve müteahhitlerin kent içinde yaptığı çalışmaların arazide kontrol ve takip edilebilmesi için de kullanılır. İnternet üzerinden gerekli bilgilerin merkeze online olarak iletilmesini sağlayan mobil GIS sistemidir.

13 Trafik Kural İhlali Tespit Sistemi : Trafik Kural ihlal Tespit Sistemleri, tüm dünyada kullanılan hali ile Kırmızı Işık İhlal Sistemi, Emniyet Şeridi ihlal Sistemi ve Trafik Kuralları İhlal Sistemleri olarak üç ana kategoride değerlendirilmektedir.

14 Online Kavşak Kontrol Sistemi Yazılımları : Online Sinyalize Kavşak Kontrol Sistemi (JM), Trafik Kontrol Merkezi nden sinyal programı gözlemleyebilmekte, böylece optimum kavşak süreleri hesaplanarak, sürekli ve dinamik olarak kontrol edilebilmektedir. Sinyal süreleri değiştirilebilmekte, arızalar tespit edilmekte, afet halinde, sinyalize kavşaklara müdahale edilebilmektedir.

15 Kameralı Trafik Analiz Sistemi : Kavşaklardaki trafik bilgilerinin toplanması, analiz edilmesi ve verilere göre sinyalizasyon süresinin ayarlaması amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir. Kameralı Trafik Analiz Sistemi; kuyruk uzunluğunun aşılması ve zamanın belirlenmesi, alan boşluğunun tespiti, duran araç alarm bilgisi, seyahat süresi, duruş sürelerinin ortalama zamanı, takip mesafesi ve kuyruk uzunluğu, kavşak merkezi ve çıkışının meşguliyet ölçüm ve analizlerini yapılabilmektedir.

16 Otomatik Yol ve Meteoroloji Gözlem Sensörleri (OYMGS) : Otomatik Yol ve Meteoroloji Gözlem Sensörleri (OYMGS) tıkanıklık ve gecikmeleri, kazaları azaltmak ve yol güvenliği artırmak, zararlı gazların salınımını azaltmak, Doğru oranlarda ve zamanlarda tuzlama ve kimyasal madde dökme işlemleri yapmak, bakım-kontrol maliyetlerini azaltmak için kullanılır.

17 AKILLI ULAŞIM SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI Başlangıçta ITS, otoyollardaki işletim problemlerini çözmeye ve hizmet kalitesini yükseltmeye yönelik olarak tasarlanmıştır. Ancak zaman içinde farklı ulaştırma türlerini içine alan çalışmalarla zengin bir uygulama alanı oluşmuştur. Otoyol yönetim sistemleri Olay yönetimi sistemleri Arter Yönetim Sistemleri Elektronik Ödeme Sistemleri Toplu taşıma yönetimi sistemleri Karayolu-demiryolu kavşağı yönetimi Acil durum yönetimi sistemleri Bilgi -Danışma Yönetimi Yolcu Bilgilendirme Yolcu Danışma Kaza Önleme ve Güvenlik Sistemleri Yol İşlemleri ve Bakım Yol-Hava Yönetimi

18 Otoyol yönetim sistemleri Bir otoyol sistemi üzerindeki trafik şartlarını izlemek ve trafik akımının maruz kaldığı tekrarlı/tekrarsız engelleri belirlemek için, en uygun yönetim stratejileri ve bilgi yayma yöntemlerinin kullanılmasıyla seyahat edenlere gerçek zamanlı yol bilgilerinin temini otoyol yönetimi ile sağlanır.

19 Olay yönetimi sistemleri Olay yönetimi, olayı algılama, yardım araçlarının varışının ayarlanması, trafik kazalarını, hasarlı araçları, enkazları, otoyol ve belli başlı anayollardaki diğer tekrarlanmayan akış engellerini hızlı bir şekilde belirleyip, kaldırmak için organizasyon ve faaliyetler yapar ve trafiğin normale dönmesi süresini ayarlayarak olayın trafiğe etkisini azaltır.

20 Arter Yönetim Sistemleri Kent içi ulaşım ağının özellikle de ana yolların, trafik sinyal zamanlarının düzenlenmesi, koordine edilmesi ve kontrolü amacıyla kurulan sistemlerdir. Gerçek zamanlı sinyalizasyon kontrolü, toplu taşıma ve acil durum araçlarına duyarlı sinyal zamanlarının düzenlenmesi de arter yönetimi ile yapılmaktadır.

21 Elektronik Ödeme Sistemleri Bu sistem, ücret toplama noktalarındaki gecikmeleri azaltmak için elektronik finansman işlemlerini uygulamak, yolcular ve kamu kurumlarının nakit para ihtiyacını azaltmak, kuruluşlar arasında ortak bir ödeme ortamı kurmak ve kurumsal maliyetleri düşürmek veya seyahat ile ilgili yol ve park ücretlerini toplamak için elektronik haberleşme, veri işleme ve veri saklama imkânlarının kullanıldığı sistemlerdir.

22 Toplu taşıma yönetimi sistemleri Bir toplu taşıma işletmesine ait taşıt filosunun yönetimini gerçek zamanlı olarak, araç konumlarını izlemek suretiyle destekleyen sistemlerdir. Araçiçi sensörler kullanmak suretiyle taşıt performans parametreleri, yağ/yakıt seviyeleri, lastik basıncı ve rutin bakım durumu da elektronik olarak bu sistemlerle izlenebilir

23 Karayolu-demiryolu kavşağı yönetimi Karayolu sürücülerini geçiş tehlikeleri konusunda yeterince uyarabilmek amacıyla güvenlik sistemlerinin kullanılmasına imkân tanıyan otomatik sistemlerdir.

24 Acil durum yönetimi sistemleri Acil durum yönetim sistemlerinin amacı, acil durum ekiplerinin müdahale sürelerini iyileştirerek, hayat kurtarmak ve maddi zararları azaltmaktır. Acil durum yönetiminin üç ana bileşeni, acil durum aracı, filo yönetimi ve güzergah kılavuzluk hizmetidir

25 Yolcu Bilgilendirme Yolcu bilgilendirmeleri internet web siteleri, anında mesajlar, cep telefonları, uydu radyosu, yerel radyo ve televizyonlar aracılığı ile tarifler, rotalar, yol durumu bilgilendirilmesi gibi yolculuk şeklinin belirlenmesi ve yurt çapında alarm sistemlerini de içerebilir.

26 Yolcu Danışma Yolcu Danışma sistemleri yolculuk öncesi danışma (web sitesi, radyo programı, TV), seyir halinde danışma (araç içi sistemler, navigasyon cihazları, telefon), turizm ve etkinliklerde seyahat servisleri, gelişmiş park etme (yön rehberliği ve dinamik mesaj işaretleri), elektronik ödeme işlemleri gibi yaraları vardır

27 Kaza Önleme ve Güvenlik Sistemleri Kazaların önlemesi ve bunlara karşı güvenlik oluşturması amacı ile yol geometrisi uyarı sistemi, viraj hız uyarısı, yokuş aşağı hız uyarısı, rampa uyarı aşırı yükseklik-aşırı genişlik uyarısı, karayolu-demiryolu kesişme sistemleri ve yaya güvenliği gibi tedbirleri içine alır.

28 Yol İşlemleri ve Bakım Yol İşlemleri ve Bakım çalışmalarında bilgi yayılımı, çalışma bölgesi yönetimi, geçici trafik yönetimi, geçici kaza yönetimi, şerit yönetimi, değişken hız limiti, hız uygulaması gibi faaliyetleri kapsar

29 Yol-Hava Yönetimi Yol-Hava Yönetimi sistemleri hava ve yol takibi, görüntüleme ve tahmin, yol yüzeyi ve atmosfer şartları, bilgi yayılımı, trafik kontrolü, değişken hız limitleri, sinyaller, şerit kullanımı, yanıt ve düzeltme, sabit ve mobil kış bakımı gibi çalışmaları kapsar.

30 Değerlendirme ITS gelişmiş ve gelişmekte olan tüm ülkeler için zorunlu hale gelmektedir. Ülkemizdeki trafik kazaları ve sıkışıklıklar yüzünden meydana gelen maddi ve manevi kayıplar dikkate alınacak olursa, ITS ye belki de en çok ve acil ihtiyaç duyulan bir ülkede yaşamaktayız. Önceliğin yolcu ve trafik güvenliği olduğu unutulmamalı ve buna göre politikalar belirlenmelidir. Elde edilen veriler ışığında değişken şartlara göre dinamik çözümler geliştirilmeli ve kurumlar arası işbirliği oluşturulmalıdır. ITS nin kullanılacağı alanlar için fayda/maliyet analizleri yapılarak da uzun vadede büyük getiriler sağlayacağı kuşkusuzdur.