FİZİK 9. SINIF. Mustafa Kara

Transkript

1 FİZİ 9. SINIF ustafa ara EYÜ

2 Her türlü yayım akkı. aittir. Bu kitabın baskısından 846 ve 96 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince alıntı yapılamaz, fotokopi, dijital vs. yöntemiyle çoğaltılamaz, resim, şekil şema, grafik vb.leri yazarın izni olmadan kopya edilemez. ISBN : Yayına Hazırlama Baskı : Bİ-FOT DURSUN SIRIIGİ : Ada atbaası Baskı Tarii : EYÜ Dizgi ve Redakte : ustafa SARI

3 ÖNSÖZ Sevgili Öğrenciler, Dört yıllık müfredata uygun olarak azırladığım, 9. Sınıf Fizik kitabımın güncellenmiş baskısında; konular kısa ve anlaşılır bir şekilde ele alındı, öğrenmeyi kolaylaştırmak amacı ile çözümlü sorular azırlandı, öğrendiklerinizi pekiştirmek amacı ile doğru- yanlış ve boşluk doldurma etkinliklerine yer verildi. Ayrıca kolaydan zora doğru giden bol miktarda bölüm testleri ilave edildi. Bu kitap okul derslerinize faydalı olacağı gibi, gireceğiniz sınavlarda sizin başarınıza başarı katacaktır. Bu kitabın siz sevgili öğrencilerimize faydalı olması dileklerimle. ustafa ARA Fizik Öğretmeni

4 İÇİNDEİER: FİZİ BİİİNE GİRİŞ... 7 ADDE VE ÖZEİERİ... Dayanıklılık, Adezyon, oezyon... 7 UVVET VE HAREET... 9 Newton un Hareket Yasaları... 9 İŞ-GÜÇ VE ENERJİ... ISI VE SICAI... Hal Değişimi... 4 Genleşme ve Büzüşme... 9

5 BİRİNCİ BÖÜ FİZİ BİİİNE GİRİŞ

6

7 FİZİ BİİİNE GİRİŞ Bölüm - FİZİ: adde ve enerji arasındaki etkileşmeyi inceleyen, doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üretmeye çalışan bir bilim dalıdır. Fizik ayatımızın er alanında vardır. Günlük ayatımızda kullandığımız elektrikli araçların çalışmaları, yıldızların areketleri, atomun parçalanması gibi birçok olayı fizik bilimi incelemektedir. FİZİĞİN AT AANARI: ekanik anyetizma Optik atıal fizik Nükleer fizik Atom fiziği Termodinamik Elektrik ekanik: uvvetlerin etkisi altında kalan cisimlerin nasıl areket ettiğini ve nasıl etkileştiklerini inceler anyetizma: Dünyanın manyetik alanını, manyetik maddelerin ve elektrik akımından oluşan manyetik alanı inceler. Optik: Işığın doğasını, özelliklerini, ışığın yansımasını, kırılmasını, yani ışıkla ilgili olayları inceler. atıal Fiziği: Yoğun aldeki maddelerin, elektriksel, manyetik, optik ve esneklik özelliklerini inceler. atılardaki kristal yapıları inceler. Nükleer Fizik: Atom çekirdeğinin yapısını, kararsız çekirdeklerin nasıl ışıma yaptıklarını inceler. Atom Fiziği: Atomların yapısını oluşturan unsurların nasıl etkileştiğini inceler. Termodinamik: Enerjinin madde içinde nasıl yayıldığını, nasıl iletildiğini inceler. Sıcaklık ve ısı kavramlarını, genleşmeyi inceler. Elektrik: addenin yapısındaki elektron ve protonların saip olduğu elektrik yükleri ile bunların neden olduğu elektriksel alan ve elektriksel kuvveti inceler Fiziğin alt alanları, ayatımızın er anında vardır ve olumlu kullanıldığında ayatımızı, yaşantımızı kolaylaştırmaktadır. Göz kusurlarının tedavisinde, ultrason, x-ışınları (röntgen), EG, NR gibi ciazların kullanımında, aberleşmede, ava tamininde (eteoroloji), astronomide, fizik bilimi kullanılmaktadır. GÖZE: Bir olayla ilgili, duyu organları veya duyu organlarını kuvvetlendirecek araç ve gereçler kullanılarak yapılan incelemelerdir. Fiziksel iki farklı gözlem vardır. - Nitel Gözlem: Bir insanın beş duyu organını kullanarak, ölçü aracı kullanmadan yapılan gözlemdir. Sonuçları kişiden kişiye değişebilir. Araba çok ızlı, ızı km/ olabilir diyen çocuk nitel bir gözlem yapmıştır. - Nicel Gözlem: Bir ölçme aracı kullanılarak yapılan gözlemdir. esinlik ifade eder. Nicel gözlem sonuçları erkes için aynıdır. Aracınızın ızını radar, km/ olarak ölçtü diyen polis nicel bir gözlem yapmıştır. ÖRNE Bugün ava çok sıcak diyen Celal nitel bir gözlem yapmıştır. Şuanki avanın sıcaklığını termometre ile 4 C olarak ölçen Ceylin, nicel bir gözlem yapmıştır. 9. S I N I F 7 F İ Z İ

8 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ÖRNE Sınıfta üç öğrenciye bir uç kutusunun boyunun kaç cm olduğunu; tamin etmelerini söyledik.. öğrenci cm. öğrenci cm. öğrenci 4 cm taminde bulundular Bu öğrenciler nitel bir gözlem yapmışlardır. Bu öğrencilere bir cetvel vererek uç kutusunun boyunu ölçmelerini istedim.. öğrenci 8 cm. öğrenci 8. cm. öğrenci 8 cm değerlerini buldular. Bu öğrenciler nicel bir gözlem yapmışlardır. Nitel gözlemler kişiden kişiye değişmekte, nicel gözlemde ise değişkenlik çok daa azdır. Nicel gözlemler kesin bir sonuç bildirir. ÖÇE: Bir büyüklüğün kendi cinsinden birim olarak kabul edilmiş başka bir büyüklükle karşılaştırılmasıdır. Uzunluk ölçümünde metre kullanılırken, kütle ölçümünde kilogram kullanılır. Zamanı saat ile ölçersek, kullandığımız elektriği elektrik sayacı ile ölçeriz. Türetilmiş Büyüklükler : uvvet... Newton Enerji... Joule Hız... m/s İvme... m/s Alan... m Hacim... m Güç... Watt Özkütle... gr/cm omentum... newton.saniye Basınç... pascal Ton (t) kg = g ental (q) kg = dag ilogram (kg) kg = g Hektogram (g) kg = 4 dg Dekagram (dag) kg = cg Gram (g) kg = 6 mg Desigram (dg) Santigram (cg) iligram (mg) gram = desigram = cantigram Fiziksel büyüklükler, temel büyüklükler ve türetilmiş büyüklükler olarak ikiye ayrılır. Temel büyüklükler: Uzunluk... etre ütle... ilogram Zaman... Saniye Sıcaklık... Derece( C, ) Işık şiddeti... Candela Elektrik akımı... Amper adde miktarı... ol gram = miligram 4g =,4 dekagram (dag) g =, ektogram (g) gr =, kilogram (kg) kental (q)= kg ton (t)= kg dag=,.. kental (q) 4 kg= 4 dg mg =. -..g 9 g + 8 dg + dag = 48 mg 8 g + 8 dag + 8 g = 4 g 4 kg + 4 g = 44 dag F İ Z İ 8 9. S I N I F

9 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ilometre (km) Hektometre (m) Dekametre (dam) etre (m) Desimetre (dm) Santimetre (cm) ilimetre (mm) metre = desimetre (dm) metre = cantimetre (cm) metre = milimetre (mm) metre =, dekametre (dm) metre =, ektometre (m) metre =, kilometre (km) 6 dm =,6 m 6 mm =,6 dam 8 km = 8 cm m + 4 cm + mm = 4 cm m + 8 dm =,8 dam 6 km + m + 7 cm = 67 m Gigaamper (GA) egaamper (A) iloamper (A) Amper (A) iliamper (ma) ikroamper(µa) Nanoampe (na) Pikoamper (pa) amper = miliamper (ma) amper = 6 mikroamper (µa) amper = 9 nanoamper (na) amper = pikoamper (PA) amper = - kiloamper (ka) amper = -6 egaamper (A) amper = -9 gigaamper (GA) na =. -9 A ma =. - GA ka =. - A 4 ka = 4. µa ÖÇEDE YAPIAN HATA VE HATAARIN AYNAARI - Ölçme yapan kişiden kaynaklanan ata - Ölçme aracından kaynaklanan ata - Ölçümün yapıldığı ortamdan kaynaklanan ata - Ölçme yönteminden kaynaklanan ata Fizikte, skaler ve vektörel büyüklük olarak iki ölçme vardır.... Bir birim ve sayı kullanılarak tanımlanan büyüklüklere skaler büyüklük denir.... Sayı ve birimin yanında yönü de bulunan büyüklüklere vektörel büyüklük denir.(ivme) Skaler Büyüklük Vektörel Büyüklük metre Newton(uvvet) kilogram m/s(hız) C 4 m/s (İvme) m Yer değiştirme joule Ağırlık BİİSE YÖNTE Bilimsel bir çalışmayı, diğer çalışmalardan ayıran en önemli fark, verilere dayalı olmasıdır. Bilimsel bir çalışmanın olabilmesi için bir probleme itiyaç vardır. Problemi belirledikten sonra, problem 9. S I N I F 9 FİZİ

10 FİZİ BİİİNE GİRİŞ durumunu açıklayan verileri elde etmek için gözlem- ÖRNE ler, deneyler, araştırmalar yapılır. 7 Verileri topladıktan sonra HİPOTEZ kurulur. Hipotez: Bilimsel bir problemin çözümü için, verilere dayalı olarak kurulan geçici çözüm yoludur. Bilim adamları, inceledikleri problemi çözebilmek için, veriler toplarlar. Topladıkları verilere göre bir dizi ipotez kurarlar. Sonra kurulan ipotezleri Test etme sürecine tabi tutarlar. Bu süreç sonunda bazı ipotezler önem kazanır. Deneylerle destek bulurken, bazılarının ise geçerli olmadığı sonucuna varılır. Teori: Gözlenen bir doğa olayı ile ilgili yapılan genellemelerin açıklamalarıdır. Yasa: Doğruluğu kanıtlanmış varsayımlardır. BİİSE YÖNTE BASAAARI, g Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölüme yerleştirilmesi, grama karşılık gelmektedir. cismi kaç gramdır?. = x +7.,. = x +, =,4 gr.. x - Problemin belirlenmesi - Problemle ilgili verilerin toplanması ÖRNE 4 - Verilere uygun ipotezin kurulması 4- Hipoteze dayalı deneyler tasarlama - Hipotezin doğruluğu için kontrollü deneyler yapma 6- Deney sonuçlarının tekrarlanabileceğini kontrol etme, verileri analiz etme, önceden yapılan taminlerle karşılaştırma. 7- Verilerden sonuç çıkarma 8- Sonuçların ipotezi ne ölçüde desteklediğine ve literatürdeki bilgilerle ne ölçüde tutarlı olduğuna karar verme. FİZİTE ODEEE Günlük yaşamda gerçeğine benzetilerek yapılan olay ve olgulara modelleme denir. Gemi maketi, cansız mankenler, oyuncaklar, atom modeli, güneş sistemi modeli modellemeye birer örnektir.... odelleme ile, olaylar tekrar tekrar denenebilir.... odelleme, gerçeğine benzetilerek yapıldığı için ekonomiktir.... odelleme ile olaylar görsellik kazanır ve anlaşılmayı kolaylaştırır.... odeller, o konu akkında düşünmeyi ve yeni buluşlar gerçekleştirmeyi kolaylaştırır. x 9 g 8 g Eşit kollu terazi dengededir. Binici assasiyeti, gramdır. cismi kaç gramdır? x + 9 = , x + 9 = 8,8 x = 9,8 gr.. ÖRNE 4 gr. F Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi gramdır. F cismi kaç gramdır? F İ Z İ 9. S I N I F

11 FİZİ BİİİNE GİRİŞ Biniciütlesi Hassasiyet = = = Bölme Sayısı 4 = F +. 4 = F + F = 4 gram 4. ÖRNE 4 6 ÖRNE? 6,8 gr. 6 gr. gr., gr. Eşit kollu ve özdeş teraziler dengededir.. terazide binici kaçıncı bölmededir? T 6 gr. P T Eşit kollu terazi dengededir. Binici assasiyeti, gramdır. P cismi kaç gramdır? T= 6+., P= T+6., T= 6+ P= 7+6., T= 7 gram P= 4 gram - 6,8 = 6 +. x = Hassasiyet,8 =. x Hassasiyet =,4 =,4,8 = n.,4 N = 7 Yedinci bölmeye getirilmeli. ÖRNE. 6 = 6 gr. ÖRNE 4 l l l l T 9 gr. x x gr. Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi, grama karşılık gelmektedir. T cismi kaç gramdır? +,. = 6 =, gram + = 4., + T, +,9 = 4., + T + = 6., +, + 6 =,6 + =,9 gram 46,4 =,4 + T T= 46 gram olları eşit olmayan teraziler dengededir. in kütlesi kaç gramdır? 9. l = x. l x. l =. l 9 x = x x = 9 x= gram 9. S I N I F FİZİ

12 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ÖRNE ÖRNE 8 P P Binici P gr 46 gr Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi gramdır. P nin kütlesi kaç gramdır? Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık gelmektedir., ve P cisimlerinin kütlelerini sıralayınız? Hassasiyet = = gram P + +.=46 P + = 46 P = 46- P = gram + = P = P = + = 9 gram = + 9 = + P = 6 + = 6 P = 7 > P >. ÖRNE ÖRNE Aşağıdakilerden angileri türetilmiş büyüklüktür? I) Zaman II) Newton III) Hız IV) Hacim Eşit kollu teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık gelmektedir. x in kütlesi kaç gramdır? II, III ve IV. T = x + 6 (x + 8) = x + 6 T = x + 8 x + 6 = x = x x x = gram ÖRNE Aşağıdakilerden angileri temel bir büyüklüktür? I) etre II) Saniye III) Joule IV) Gram I, II ve IV F İ Z İ 9. S I N I F

13 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ÖRNE Atomların yapısını ve özelliklerini atomların birbiri ile ilişkilerini inceleyen fiziğin alt dalına. denir. Noktalı yere ne gelmelidir? Atom Fiziği. ÖRNE Yoğun aldeki maddelerin, elektriksel, manyetik özelliklerini, maddelerin kristal yapılarını inceleyen fiziğin alt alanına ne denir? atıal Fiziği. ÖRNE adde ve enerji arasındaki etkileşmeyi inceleyen, doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar üreten bilim dalına ne ad verilir? Fizik. ÖRNE Yalnız duyu organlarımızla yaptığımız gözleme ne ad verilir? Nitel Gözlem. ÖRNE Aşağıdaki büyüklüklerden angileri vektörel bir büyüklüktür? I) Amper II) Volt III) Newton IV) etre Yalnız III ÖRNE Aşağıdakilerden angileri fiziğin uğraş alanına girmez? I) Astronomi II) Güneş Sistemi III) Yıldız Falı IV) Bilgisayar V) Cep Telefonu VI) Fotosentez III ve VI. ÖRNE Gerçek bir olayla ilgili, üzerinde çalışma yapılabilmesi için, olguya benzetilerek yapılan örneklere ne ad verilir? odelleme. ÖRNE Bilimsel bir problem ile ilgili, gözlemler sonucu elde edilen verilere dayanılarak kurulan geçici çözüm yoluna ne ad verilir? Hipotez. ÖRNE anın vücudumuzda dolaşması angi fiziksel kanun ile gerçekleşir? Basınç. ÖRNE Gözümüzdeki görme olayı, angi fizik yasasının bir uygulamasıdır? Optik 9. S I N I F FİZİ

14 FİZİ BİİİNE GİRİŞ AŞAĞIDAİ CÜEERİ DOĞRU VE YANIŞ OARA İŞARETEYİNİZ ( ) ) Aynı ölçü aleti kullanarak, asanın boyunun öğrenciler tarafından farklı ölçülmesi, ölçen kişiden kaynaklanan atadır. ( ) ) Enerji birimi joule, skaler bir büyüklüktür. ( ) ) Problem çözümü için, gözlemler sonucu öne sürülen geçici çözüm yoluna ipotez denir. ( ) ) uvvet birimi Newton, vektörel bir büyüklüktür. ( ) ) Ölçmenin yapıldığı ortamın sıcaklığı, ölçme sonucunu etkiler. ( ) ) Suyun sıcaklığını dokunarak tamin etme nicel bir gözlemdir. ( ) 4) Hipotez, doğruluğu kanıtlanmamış geçici çözüm yoludur. ( ) 4) Şekerin kütlesini terazi ile ölçme nitel bir gözlemdir. ( ) ) atıal fiziği, yoğun aldeki maddelerin fiziksel özelliklerini inceler. ( ) 6) urulan bir ipotezin doğrulunu kanıtlamak için kontrollü deneyler yapılır. ( ) ) Saat, temel bir büyüklüktür. ( ) 7) Atom çekirdeğinin içindeki etkileşmeyi ve çekirdek parçalanmasını inceleyen fiziğin alt bilim dalına Atom fiziği denir. ( ) 6) ilometre türetilmiş bir büyüklüktür. ( ) 8) Vücudumuzdaki kan dolaşımı, fizikte basınç olayı ile ilgilidir. ( ) 7) itre türetilmiş bir büyüklüktür. ( ) 9) Gözde meydana gelen görme bozuklukları için gözlük kullanılması fizik ile ilgilidir. ( ) 8) Termodinamik maddenin ısı alışverişini ve ısının iletilmesini inceler. ( ) ) Tıpta kullanılan lazer, R ciazı, röntgen ciazı, fiziğin uygulama alanlarındandır. ( ) ) ütle dinamometre ile ölçülür. ( ) 9) Isı termometre ile ölçülür. ( ) ) Akım şiddeti ampermetre ile ölçülür. -D -D -Y 4-Y -D 6-Y 7-D 8-D 9-Y -D -D -D -D 4-D -D 6-D 7-Y 8-D 9-D -D -Y F İ Z İ 4 9. S I N I F

15 FİZİ BİİİNE GİRİŞ AŞAĞIDAİ CÜEERDE BOŞ BIRAIAN YERERE UYGUN CEVAPARI YAZINIZ. ) Fiziğin alt bilim dalı olan.. ışıkla ilgili olayları inceler. ) Ağırlık büyüklüktür. ) Bilimsel bir bilgiyi diğer bir bilgi türlerinden ayıran şey, dayalı olmasıdır. ) Direnç birimi.. dur. 4) Isı,.. ile ölçülür. ) Bir problemle ilgili ipotez kurmadan önce. yapılır. ) Akım şiddeti ile ölçülür. 4) Bir büyüklüğün ölçülmesinde, bulunan ölçüm değerinin, gerçek değerden farklı olmasına denir. ) Doğada gerçekleşen olayları inceleyen, bu olayları açıklamada deneysel bilgileri kullanan ve formulüze eden bilim dalına denir 6) Cisimlerin areketlerini inceleyen fiziğin alt alanına. denir. 7) Bir ülkenin yerini bulabilmek için, arita kullanırız. Harita bizim için bir. dir. 8) Bir büyüklüğün kendi cinsinden birim kabul edilen başka bir büyüklükle karşılaştırılmasına.. denir. 6) Bir arkadaşımızın kilosunu, bakarak taminde bulunma bir gözlemdir. 7) Fizik yasa ve teorilerini ifade etmek için kullanılan dil 8) Bilim adamları yaptıkları araştırmalarda,. Yöntem basamaklarını kullanır. 9) Herangi bir ölçü aleti kullanmadan yapılan gözlemlere.. denir. ) Bir cismin kütlesini ölçmek için. kullanılır. 9) Yalnız sayı ve birimi ile ifade edilen büyüklüklere. büyüklük denir. ) ) ararsız atom çekirdeklerinin nasıl ısıma yaptıklarını inceleyen fiziğin alt alanına, denir. - Optik - Temel (Skaler) - Deneylere -Türetilmiş (Vektörel) - Gözlem - Om 4- Ölçmede ata 4- alorimetre - Fizik - Ampermetre 6- Nitel 6- ekanik 7- atematiktir 7- odel 8- Bilimsel 8- Ölçme 9- Nitel Gözlem 9- Skaler - Terazi - Nükleer Fizik ) Zaman.. büyüklüktür. 9. S I N I F FİZİ

16 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - ) Aşağıdakilerden angisi nitel bir gözlemdir? 6) dm + dam + mm = aç metredir? A),6 B),6 C),6 D),6 E),6 A) Ağaçlar çiçek açmış. B) Sınıfımız m tür. C) Açık ava basıncı 76 cm- Hg dır. D) Suyun özkütlesi g / cm tür. E) Bugün ava sıcaklığı C dir. ) Aşağıdakilerden angisi nicel gözlem olarak değerlendirilebilir? I- ırmızı ayakkabı giymiş. II- Depo 8 litre su aldı. III- Benim boyum 6 cm dir. IV- Ali, Ceylin den cm daa uzun. A) I-III B) II-IV C) I-III-IV D) II-III-IV E) II-III ) Aşağıdakilerden angisi temel bir büyüklüktür? A) Hacim B) Zaman C) Enerji D) uvvet E) Hız 7) 8 g + cg + g = aç kilogramdır? A),8 B),8 C),8 D),8 E),8 8) Aşağıdakilerden angileri doğrudur? I- atıal Fiziği, doğadaki katı cisimlerin fiziksel özelliklerini inceler. II- Nükleer Fizik, ısı aktarımını, ısı iletkenliğini inceler. III- Hipotez, doğruluğu deneylerle kanıtlanmış teoridir. IV- Gözlem, duyu organlarıyla, duyu organlarının assasiyetini artırıcı araç ve gereçlerle doğanın incelenmesidir. A) I-II-III B) II-III-IV C) I-II-IV D) I- II-III-IV E) I ve IV 4) I- g, II- Saniye, III- Newton Yukarıdaki büyüklüklerden angileri türetilmiş büyüklüktür? A) I B) I-II C) III D) II-III E) I-III ) I- Hız II- Enerji III- Sıcaklık IV- İvme Yukarıdaki büyüklüklerden angileri skaler büyüklüktür? A) I-II B) II-III-IV C) I-III-IV D) II-III E) III-IV 9) Aşağıdakilerden angileri fiziğin uygulamalarına örnek verilmez? A) Gökyüzünün teleskopla incelenmesi. B) ıknatısın manyetik alan çizgilerinin varlığının gösterilmesi. C) Ampermetre ile akım şiddetinin ölçülmesi. D) Elementlerin birbirleri ile bileşik oluşturması. E) Hareket alindeki cisimlerin ivmelerinin ölçülmesi. F İ Z İ 6 9. S I N I F

17 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ) Aşağıdakilerden angisi doğrudur? 4) A) cg =. - g B) Tekerlek basıncının atm olarak ölçen tamirci, nicel bir gözlem yapmıştır. Temel Büyüklük Türetilmiş Büyüklük C) ekanik, durgun aldeki cisimleri incelemez. D) ütle, dinamometre ile ölçülür. Amper Newton E) Bilimsel bir çalışmada, kurulan ipotez er zaman doğrudur. etre Joule Y ) Aşağıdakilerden angisi yapılan ölçmede atanın nedeni değildir? A) Ölçme yöntemi. B) Ölçmeyi yapan kişiden. C) Ölçme aletinden. D) Ölçmenin yapıldığı ortamdan. E) Ölçmede fazla ölçüm yapmasından. Yukarıdaki kavram aritasında, ve Y kutularına aşağıdaki büyüklüklerden angileri yazılırsa doğru olur? kutusu Y kutusu A) Volt Gram B) ilogram Saniye C) Saniye Watt D) ol Derece E) Calori Volt ) Skaler Büyüklük Vektörel Büyüklük ) Gözleme dayanan, duyu organlarının kullanıldığı, ölçümün olmadığı gözleme ne ad verilir? Enerji ütle Hız İvme A) Nicel gözlem B) Hipotez C) Deney D) Nitel gözlem E) Temel büyüklük ) Şekildeki grafiğe göre x-t arasındaki bağıntı nedir? x (m) Yukarıdaki kavram aritasında ve Y kutularına aşağıdaki büyüklüklerden angileri yazılırsa doğru olur? kutusu Y Y kutusu A) Uzunluk Sıcaklık B) uvvet Yerdeğiştirme C) Sıcaklık Hacim D) Zaman uvvet E) Zaman Uzunluk A) x = t B) t (s) t x= C) x = t D) x = t E) t -A -D -B 4--C -D 6-B 7-A 8-E 9- D -B - E -D -A 4-C -D 9. S I N I F 7 FİZİ

18 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - 6), dam mm uzunluk birimi dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir? ) adde ve enerji arasındaki etkileşimi inceleyen ve doğadaki olaylarla ilgili mantıklı açıklamalar getiren bilim dalına ne ad verilir? A) imya B) Fizik C) Biyoloji D) atematik E) Felsefe A) B) C) D). - E). - 7) Doğruluğu yeteri kadar deneylerle kanıtlanmış olan varsayıma ne ad verilir? A) Hipotez B) Gözlem C) Yasa D) Veri E) Ölçme ) Aşağıdakilerden angisi temel büyüklük değildir? A) Uzunluk B) Zaman C) Enerji D) ütle E) Akım 8) Fiziğin alt bilim dalı olan termodinamik angi konuyu inceler? A) Optik B) Işıma C) Isı D) Hareket E) ıknatıs ),9 na =..µa Akım dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir? A) B) 9. 4 C) D) 9. - E) 9. 4),4 ma =. GA akım şiddeti dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir? A) 4. - B) 4. - C)4. -6 D) 4. - E) ) Fiziksel bir büyüklüğün ölçülmesinde aşağıdakilerden angisinin yapılması atayı en aza indirger? A) Ölçüm sırasında ortamın sürekli değişkenlik göstermesi B) Uzunluğun metre yerine kulaçla ölçülmesi C) Ölçüm aracının assaslığının bozulması D) Akım şiddetini ölçerken ampermetre yerine miliampermetre kullanmak E) Sıcaklığın ölçülmesinde F termometresi yerine R termometresi kullanmak ) cg =..g kütle birimi dönüşümünde noktalı yere ne gelmelidir? A). 6 B). C). D), E), ) Aşağıdaki birimlerden angisi temel bir büyüklüğe aittir? A) Joule B) m s D) etre E) Newton C) s m F İ Z İ 8 9. S I N I F

19 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ) Aşağıdaki ifadelerden angisi yanlıştır? A) uvvet, türetilmiş ve vektörel bir büyüklüktür. B) Ampermetre, temel büyüklük ölçer. C) Eşit kollu terazi temel büyüklük ölçer. D) Sıcaklık türetilmiş bir büyüklüktür. E) ronometre, temel büyüklük ölçer. 4) Y Bir öğrenci yaptığı deneyde ile Y değişkenleri arasında tablodaki değerleri elde etmiştir. ile Y arasındaki değişim grafiği nasıldır? A) Y B) Y C) Y D) Y E) Y ) I. Hız temel bir büyüklüktür. II.Hız vektörel bir büyüklüktür. III. İvme türetilmiş bir büyüklüktür. Yukarıdaki ifadelerden angileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III ) : Fotoğraf makinalarında : Yeni yıldızların keşfedilmesinde : Gezegenlerin areketlerini gözlemlemede Yukarıda verilenlerden angilerinde fiziğin alt alanı optikten yararlanılmaktır? A) Yalnız B) Yalnız C) Yalnız D) ve E), ve 6) I. Bugün kar yağıyor ava sıcaklığı C nin al- ) Şekildeki cisimlerin kuş bakışı (üstten) görünüşleri nasıldır? tındadır. II. etre ile ölçülen Ceylin in boyu 6 cm dir. III. Ağaçlar yapraklarını dökmeye başladı. Yargılarından angileri nitel ve nicel gözlemdir? I II III A) Nicel Nitel Nitel A) B) C) D) E) B) Nitel Nicel Nitel C) Nicel Nitel Nicel D) Nitel Nitel Nitel E) Nicel Nicel Nitel -B -C -A 4-D -E 6-B 7-C 8-C 9-D -D -D -E -A 4-C -E 6-B 9. S I N I F 9 FİZİ

20 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - ) Aşağıdakilerden angisi fiziğin uğraş alanı değildir? A) Işık ve optik B) Isı sıcaklık ve genleşme C) Astronomi ve yıldız falı D) adde ve Enerji E) Atom çekirdeğinin incelenmesi ) Bir olay ilgili duyu organları araç ve gereç kullanılarak yapılan incelemelere ne ad verilir? A) Gözlem B) Hipotez C) Teori D) Yasa E) Ölçme 6) Doğadaki olayları inceleyerek anlamaya yardımcı olan, mantıklı ve akılcı açıklamalar üretmeye çalışan bilim dalına ne ad verilir? A) Fizik B) imya C) Biyoloji D) Yer Bilimleri E) atematik ) anyetik alanları ve manyetik kuvvetleri inceleyen fiziğin alt bilim dalına ne ad verilir? A) Atom fiziği B) atıal Fiziği C) ekanik D) anyetizma E) Elektrik 7) Gerçek bir olayla ilgili araştırma yapılırken, bu olaya benzeyen başka bir olay kurgulanarak, üzerinde çalışma yapılmasına, gerçek olgulara benzetilerek yapılan kopyalara, ziinde tasarlanan, olay ve olguların canlandırılmasına ne ad verilir? ) Yoğun aldeki maddelerin elektriksel, manyetik, optik ve esneklik özelliklerini inceleyen fiziğin alt alanına ne ad verilir? A) atıal fiziği B) Termodinamik C) Optik D) anyetizma E) Nükleer Fizik A) odelleme B) Teknoloji C) anun D) Navigasyon E) Nanoteknoloji 8) Aşağıdakilerden angisi yanlıştır? A) Teknoloji yaşam kalitesini artırır. B) Her teknolojik gelişme faydalıdır. C) Fizik ve teknoloji sürekli iç içedir. D) atematiksiz fizik dilsiz insana benzer. E) Bilimsel çalışmalar sorularla başlar. 4) Enerjinin madde içersinde nasıl yayıldığını ve nasıl iletildiğini inceleyen fiziğin alt dalı nedir? A) ekanik B) Termodinamik C) Atom fiziği D) Optik E) atıal Fiziği 9) Bilimsel çalışmalarda elde edilen bilgilerin, insan yaşamının kalitesini artırmak için günlük yaşama aktarılmasına ne ad verilir? A) Bilgisayar B) atematik C) odel D) Ölçme E) Teknoloji F İ Z İ 9. S I N I F

21 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ) Bilimsel çalışmalar sonucunda ispatlanmış ipotezlerle ilgili yapılan çalışmalar ne ad verilir? ) dm = m A), B), C), D) E) A) Yasa B) Teori C) Gözlem D) odelleme E) Deney 6) µm = m A). -8 B). -6 C). -4 D). - E) ) Aşağıdakilerden angisi temel bir büyüklük değildir? A) Zaman B) Akım Şiddeti C) Sıcaklık D) Özkütle E) ütle 7) 6 g =. mg A),6 B) 6 C) 6. 4 D) 6. 6 E) 6. 9 ) Aşağıdakilerden angisi temel bir büyüklüktür? 8) 4 ma = A A) B) C) 4. - D) E) 4. - A) Joule B) iligram C) Newton D) etre/sn E) itre ) Bir ölçme aracı kullanılarak yapılan gözleme ne ad verilir? A) Nitel gözlem B) Nicel gözlem C) Fizik yasası D) Terazi E) Akım şiddeti 4) Aşağıdakilerden angisi nicel bir gözlemdir? A) Akım şiddetinin ampermetre ile ölçülmesi B) Dokunarak sıcaklık ölçülmesi C) Bir cismin uzunluğunu bakarak söyleme D) itabın ağırlığını kaldırarak taminde bulunmak E) Aracın ızını sesinden tamin edebilme 9) Gözlemler sonucunda elde edilen bulgulara dayanılarak oluşturulan geçici çözüm yoluna ne ad verilir? A) Gözlem B) Yasa C) Hipotez D) Teori E) odel ) Aşağıdakilerden angisi yanlıştır? A) Sıcaklık temel bir büyüklüktür. B) ütle skaler bir büyüklüktür. C) alori bir enerji birimidir. D) Özkütle türetilmiş bir büyüklüktür. E) Astronomi fiziğin alt alanıdır. -C -D -A 4-B -A 6-A 7-A 8-B 9-E -B -D -B -B 4-A -A 6-C 7-D 8-B 9-C - E 9. S I N I F FİZİ

22 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - 4 ) I. Uyduların dünya çevresinde dolanması II. İletkenlerden elektrik akımının geçmesi III. Elementlerin bileşik oluşturması Yukarıdakilerden angileri fiziğin uygulamalarındandır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ) Bilim insanı ile ilgili olarak, I. Olaylarla ilgili gözlem yapar, II. Olaylarla ilgili veriler toplar, III. ontrollü deneyler yapar, IV. urduğu ipotezin er zaman doğru olduğunu savunur. Yargılarından angileri doğrudur? A) I ve II B) I, II ve III C) II ve III D) III ve IV E) II ve IV ) I. Elektronlarla çekirdek arasındaki çekim kuvveti II. ıknatısın demiri çekmesi III. ışın ağaçların yapraklarını dökmesi Yukarıdakilerden angileri fiziğin uğraş alanındadır? A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II E) Yalnız II ) Fiziğin alt bilim dalları ile ilgili olarak; I. ekanik, cisimlerin areketini inceler II. Atom fiziği atomun yapısını inceler III. atıal fiziği yoğun aldeki maddelerin manyetik, optik, esneklik özelliklerini inceler IV. Nükleer fizik, ısının madde içinde yayılmasını inceler Yargılarından angileri doğrudur? 6) Aşağıdakilerden angisi günlük ayatta kullandığımız fizik bilimine örnek değildir? A) Asansör B) ıknatıs C) ikrodalga fırını D) Fotoselli musluk E) Suyun oluşumu 7) Yüklü parçacıkların manyetik alanda areketini inceleyen fiziğin alt bilim dalına ne ad verilir? A) anyetizma B) Elektrik C) Nükleer Fizik D) atıal Fiziği E) Atom Fiziği 8) Fiziğin ışık ile ilgilenen alt bilim dalına ne ad verilir? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) I ve II D) I ve III E) II, III ve IV 4) Aşağıdakilerden angisi fiziğin uğraş alanı değildir? A) Geminin yüzmesi B) Helikopterin uçması C) Peynirin küflenmesi D) otorun çalışması E) Teleskop A) Plazma B) Aurora C) Genetik D) Termodinamik E) Optik 9) Isı ve sıcaklık kavramlarını inceleyen fiziğin alt bilim dalına ne denir? A) Optik B) Güneş C) Termodinamik D) Elektrik E) Frekans F İ Z İ 9. S I N I F

23 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ) I. Saniye II. Newton III. Volt IV. Joule Yukarıdakilerden angisi temel büyüklüklerdendir? A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız I D) I ve III E) I, II ve IV ) Aşağıdakilerden angisi skaler büyüklüktür? A) uvvet B) İvme C) Ağırlık D) Yerçekim İvmesi E) Zaman ) I. etre II. Amper III. etre/saniye IV. Joule/etre Yukarıdakilerden angileri türetilmiş büyüklüklerdendir? 6) 9 µa kaç A eder? A) B) 9. C) 9. - D) 9. - E) 9. - A) I ve II B) III ve IV C) I ve III D) II ve IV E) I, III ve IV 7) GA kaç ma eder? ) I. Hız II. İvme III. uvvet IV. Sıcaklık V. Zaman VI. Güç Yukarıdakilerden angileri temel büyüklüklerdendir? A) IV, V ve VI B) II, III ve VI C) I, II ve IV D) IV ve V E) I, III ve V ) I. Enerji II. Uzunluk III. ütle IV. Isı Yukarıdakilerden angisi türetilmiş büyüklüklerdendir? A) I ve IV B) II ve III C) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV A). B). C). - D). - E). 6 8) 4 dm kaç m eder? A) 4. 6 B) 4. 4 C) 4. D) 4. - E) ) dg kaç g eder? A). B). C). - D). - E). -4 4) Aşağıdakilerden angisi vektörel büyüklüktür? A) Sıcaklık B) Enerji C) Akım Şiddeti D) Özkütle E) Hız -B -D -A 4-C -B 6-E 7-A 8-E 9-C -C -B -D -A 4-E -E 6-E 7-B 8-D 9-C 9. S I N I F FİZİ

24 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - ) Celal, defterindeki bir yaprağın kalınlığını ölçmek istiyor. Bu ölçüme uygun ölçü aleti aşağıdakilerden angisidir? A) Cetvel B) ezro C) umpas D) etre E) Terazi 4) Celal: Işık ile ilgili olayları inceliyorum. Derya: Atomların yapısını oluşturan unsurları inceliyorum. Ege: Isı ve sıcaklık ile ilgili olayları inceliyorum. ine: anyetik maddeleri inceliyorum. Eda: ararsız çekirdeklerin ışımalarını inceliyorum. Yukarıdaki öğrencilerden angisi fiziğin alt alanı olan manyetizma yerine kendini koymuştur? A) Celal B) Derya C) Ege D) ine E) Eda ) Ali: Oda sıcaklığının termometre ile C olarak ölçtü. Burak: Çantasını eşit kollu terazi ile tartarak 6 kg olarak ölçtü eral: Ocaktaki suyun sıcaklığını, dokunarak 4 C olabileceğini söyledi. Yukarıdakilerden angisi nicel bir gözlem yapmıştır? A) eral B) Burak C) Ali, eral D) Ali, Burak E) Burak, eral ) I. Hipotez urma II. Olaylarla ilgili gözlem yapmak III. Verilerden sonuç çıkarma IV. ontrollü deneyler yapmak Yukarıdaki bilimsel basamaklarının bilimsel yönteme uygun olarak sıralaması aşağıdakilerden angisi gibidir? A) I, IV, II, III B) II, I, IV, III C) III, I, IV, II D) I, II, IV, III E) IV, II, I, III 6) Ceylin: Ben temel bir büyüklüğüm. Gizem: Ben türetilmiş bir büyüklüğüm. ) Bir ölçmede atayı en aza indirmek için; I. Hassasiyeti yüksek olan ölçü aleti kullanılmalı II. Ölçü aleti bozuk olmamalı III. Sıcaklığı sabit ve aydınlık bir ortamda ölçme yapmalı IV. Ölçmede göz kararı olarak sonuçlar yazılmalı İşlemlerinden angileri yapılmalıdır? A) I ve II B) I ve III C) I, II ve IV D) I, III ve IV E) I, II ve III Derya: Ben temel bir büyüklüğüm. Buna göre aşağıdakilerden angisi doğrudur? Ceylin Gizem Derya A) Enerji İvme ütle B) Hız Uzunluk uvvet C) Zaman Hız İvme D) Güç İş Uzunluk E) Zaman uvvet ütle F İ Z İ 4 9. S I N I F

25 FİZİ BİİİNE GİRİŞ 7) Bilimsel yöntemle ilgili olarak aşağıdaki verilerden angisi, ipotez kurulduktan sonraki durumlardan biri olamaz? A) Olaylarla ilgili gözlem yapma B) ontrollü deneyler yapma C) Verileri önceden yapılmış verilerle karşılaştırma D) Sonuçların ipotezi ne ölçüde desteklediğini değerlendirme E) Verilerden sonuç çıkartılması ) Ali: Aracın ızını m/s olarak ölçtü Ayşe: Pazardan 4 kg Patates aldı. Aslı: Evden okula metre yürüdü. urat: endi ağırlığını 7 Newton ölçtü. Yukarıdaki öğrencilerden angisi skaler bir ölçüm yapmıştır? A) Ali ve Aslı B) Ayşe ve urat C) Ayşe ve Aslı D) Ali, Ayşe ve Aslı E) Ali, Aslı ve urat 8) m = Z= metre s = Joule N = Newton Yukarıdaki arflerden angisi vektörel büyüklüklerdendir? A) ve B) ve N C) C, ve Z D), ve N E), Z ve N ) Burak: apalı bir camekan içinde altın tartıyor. Cemal: Rüzgarlı bir ortamda bir beer suyun kütlesini tartıyor. Büşra: Gözlüğü olduğu alde gözlük takmadan arkadaşının boyunu ölçüyor. Ece: afesi arızalı bir terazi ile ölçüm yapıyor. Seda: Yanan sobanın yanında metal cetvel ile defterinin boyunu ölçüyor. 9) Aşağıdaki ölçümlerden angisi kesin bir sonuca varma açısından en güvenilirdir? A) Bir fidanın boyunun er gün ölçülmesi B) Bir aftalık sürelerle nerin derinliğinin ölçülmesi C) Her saat başı ava sıcaklığının ölçülmesi D) Bir aylık sürelerle birim alana düşen yağış miktarının ölçülmesi E) Bir günlük sürelerle bir çocuğun saç uzunluğunun ölçülmesi Yukarıdaki öğrencilerden angisi ölçmede en az ata yapar? A) Burak B) Cemal C) Büşra D) Ece E) Seda -C -D -E 4-D -B 6-E 7-A 8-B 9-C -C -A 9. S I N I F FİZİ

26 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - 6 4) 9 ) 8 gr. (Sol) P (Sag) gr. Şekildeki eşit kollu terazi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama denk gelmektedir. S cisminin kütlesi kaç gramdır? S Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binicinin kütlesi 8 gramdır. Binici sağ tarafta. bölmeye getirildiğinde, terazinin tekrar dengeye gelebilmesi için kaç grama itiyaç vardır? A) B) 4 C) 6 D) 4 E) A).4 B).6 C) 4. D) 4.8 E). ) 8 8 ) 6 gr. 9 gr. 7 gr. 9,4 gr. gr. gr. Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. Binici kütlesi kaç gramdır? Eşit kollu teraziler şekildeki gibi dengededir. Binici kütle oranı m kaçtır? m F A) B) C) D) E) 6 4 A) 6 B) 4 C) D) 4 E) 6 ) 6) 4 Y T T Y gr. Eşit kollu terazi dengededir. Binicilerin duyarlılığı gramdır. P cismi kaç gramdır? P Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Y nin kütlesi kaç gramdır? (Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık gelmektedir.) A) B) 4 C) 4 D) E) A), B) C), D), E) F İ Z İ 6 9. S I N I F

27 FİZİ BİİİNE GİRİŞ 7) )? 4 6 Y gr. R R 8 gr. 8 gr. Eşit kollu ve özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi, grama karşılık gelmektedir. II. Terazide binici kaçıncı bölmede olmalıdır? Eşit kollu terazi dengededir. binicisinin kütlesi gram, Y binicisinin kütlesi gramdır. cismi kaç gramdır? A) B) 4 C) 6 D) 8 E) A), B),7 C) 4,6 D),8 E) 7, ) 4 6 8) 4 F F P P Eşit kollu ve özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık gelmektedir. nin kütlesi kaç gramdır? Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir., F, cisimlerinin kütleleri arasındaki ilişki nedir? 9 F A), B), C), D) E) 7 A) > > F B) > F > C) F > > D) > F > E) F > > ) 9) 8 F g Eşit kollu terazi ve binicileri ile dengededir. nin kütlesi gram, nin kütlesi gramdır. F cismi gram ise, cismi kaç gramdır? A) 7,7 B),7 C) 6, D) 9 E) 9 gr. P P T Eşit kollu ve özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık gelmektedir. T P gr.. terazide binici kaçıncı bölmede olma- lıdır? A) B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 -B -B -C 4-D -E 6-C 7-B 8-A 9-C -D -B -C 9. S I N I F 7 FİZİ

28 FİZİ BİİİNE GİRİŞ TEST - 7 4) 7 ) 4 7, gr. Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi, grama karşılık gelmektedir. nin kütlesi kaç gramdır? 8 gr. A) 6,8 B) 6, C), D) 4, E),8 Bir x cismi şekildeki gibi dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi, grama karşılık gelmektedir. cismi kaç gramdır? A) 6 B) 7 C) 8 D) E) ) 4 8 ) mmm Y mm Y Z Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binici kütlesi m dir. ve Y cisimlerinin kütleleri oranı Y kaçtır? Eşit kollu terazi şekildeki gibi dengededir. = g Z = 9 g A) 7 7 B) 4 C) 9 D) 8 E) Binici kütlesi 4 gram olduğuna göre Y nin kütlesi kaç gramdır? A) 9,6 B) 9, C) 8,8 D) 8, E) 7,8 ) 8 6) 6 4 F F Özdeş teraziler şekildeki gibi dengede ve terazilerin duyarlılığı gramdır. nın kütlesi kaç gramdır? A) B) 9 C) 7 D), E), T Özdeş ve eşit kollu teraziler dengededir. Binici assasiyeti, gramdır., T ve Y cisimlerinin kütleleri arasındaki ilişki nedir? A) > T > Y B) > Y > T C) T > Y > D) T > > Y E) Y > > T T Y F İ Z İ 8 9. S I N I F

29 FİZİ BİİİNE GİRİŞ 7) 6 ) 8 6 gr. F Eşit kollu teraziler dengededir. Binici kütlesi gramdır. nın kütlesi 6 g olduğuna göre, nin kaç gramdır? A) 68 B) 66 C) 6 D) 8 E) 6 F Y Y P P P Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binici assasiyeti gramdır. P nin kütlesi kaç gramdır? A) B) 6 C) 8 D) E) ) 4 8) gr. T T Z Eşit kollu terazi dengededir. Binici kütlesi gramdır. cismi kaç gramdır? Eşit kollu terazide binici assasiyeti, gramdır. Z Cisminin kütlesi 4 gramdır. T nin kütlesi kaç gramdır? A), B),6 C),8 D) 4, E) 4, A), B), C) D) 8, E) ) 8 4 F F 9) 9 F F Özdeş teraziler ( eşit kollu) şekildeki gibi dengededir. ve F nin kütleleri oranı m kaçtır? m F F Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir., F, cisimlerinin kütleleri arasındaki ilişki nedir? A) 4 9 B) 7 C) 7 D) 7 E) A) > > F B) > F > C) > F > D) = > F E) F > > 9. S I N I F 9 FİZİ

30 FİZİ BİİİNE GİRİŞ ) l l l ) binici = 9 gr. 8 gr. 4 gr. = 9 gr. 4 g olları eşit olmayan terazi dengededir. Binici kütlesi gramdır. cismi kaç gramdır? A) 4, B) C), D) 6, E) 6, Sekil - I Sekil - II Eşit kollu özdeş teraziler şekildeki gibi dengededir. Şekil II de binici kaçıncı bölmeye getirilmelidir? A) B) C) 7 D) 8 E) 4) 8 6) Y Y Y Z g F F Şekildeki eşit kollu terazilerin binicileri gramdır. cismi kaç gramdır? A) B) C) 7 D) E) 4 Y Y Y Z 4 Eşit kollu özdeş teraziler dengededir. Binicinin bir bölme yer değiştirmesi grama karşılık geliyor. Y cisminin kütlesi kaç gramdır? A) B) C) 4 D) 6 E) 8 -A -E -D 4-C -B 6-C 7-C 8-A 9-B -D -E -A -A 4-B -C 6-B F İ Z İ 9. S I N I F

31 İİNCİ BÖÜ ADDE VE ÖZEİERİ Dayanıklılık, Adezyon ve oezyon, Yüzey Gerilimi

32

33 ADDE VE ÖZEİERİ Bölüm - Su; katı, sıvı ve gaz aline dönüşebilmektedir. Su buarlaşırken gaz, yağmur alinde veya okyanuslarda sıvı donduğunda (kar, dolu) katı aldedir. addelerin ortak özelliklerine baktığımızda; kütle, acim, eylemsizlik ve tanecikli yapıya saip olmalıdır. Her maddenin bir kütlesi ve acmi vardır. addeler duruyorsa durmaya, areket ediyorsa ızlarını ve yönlerini değiştirmeden arekete devam etmelerine eylemsizlik denir. Tüm maddeler atomlardan oluştuğu için tanecikli ve boşluklu yapıdadır. addelerin bazılarını gözle görebilmemize rağmen, bazılarını göremeyiz. Örneğin ava vardır diyoruz, fakat göremiyoruz. Hava renksizdir ve belirli bir şekli yoktur. addeler doğada atı, Sıvı, Gaz ve Plazma alinde bulunurlar.. atı Hal: Belirli bir şekilleri ve acmi vardır. maddenin molekülleri arasındaki kimyasal bağlar, molekülleri bir arada tutacak kadar güçlüdür.. Sıvı Hal: Belirli bir şekli yoktur. onuldukları kabın şeklini alırlar. oleküller arasındaki bağlar daa zayıf olduğundan moleküller birbiri üzerinden kayarak sıvı alini oluşturur.. Gaz Hali: Belirli bir şekilleri ve acmi yoktur. konulduğu kabın şeklini alırlar ve acmi de konuldukları kabın acmi kadardır. oleküller arası bağlar yok denilecek kadar azdır. 4. Plazma Hali: Plazma için iyonize olmuş gaz ifadesi de kullanılır. En fazla Güneş ve Gezegenler arası ortam ve gezegen atmosferinin dış katmanları plazma alindedir. Yüksek ısılı fırınlarda da elde edilir, fakat çok paalıdır. Plazma ali elektriksel olarak nötrdür. İyi bir iletkendir. Elektrik ve manyetik alandan etkilenir. Güneş, yıldızlar, mum alevi, yıldırım floresan lamba, neon lamba, volkan lavları plazma aline örnektir. ürenin Hacmi: 4 V = πr.. üpün Hacmi: V = a.a.a V = a.. Dikdörtgenler Prizmasının Hacmi: V = a.b.c a a 9. S I N I F F İ Z İ a b.. oninin Hacmi: πr. V =.. are Piramidin Hacmi a. V= c a b r r a c a a

34 ADDE VE ÖZEİERİ ÖZÜTE Bir maddenin birim acminin kütlesine denir. d arfi ile gösterilir. m g d = = v cm Bir maddenin sabit sıcaklıktaki özkütle grafikleri aşağıdaki gibidir. m d d aynama ısısı Özkütle, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir. Çözünürlük, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir. Erime noktası, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. aynama noktası, sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. V V m arışan Sıvıların Özkütlesinin Hesaplanması: m + m V.d + V.d d = = V + V V + V Sıvılar Eşit Hacimde arışırsa; d k d + d = Sıvılar Eşit ütlede arışırsa;.d.d dk = d + d ADDEERİN AYIRT EDİCİ ÖZEİERİ addelerin kendine ait özellikleri vardır. Aynı ölçülerde, aynı renge boyanmış iki maddeyi nasıl ayırt ederiz? Tabii ki, ilk önce özkütlelerine bakarız. addelerin Ayırtedici özellikleri Yoğunluk Erime veya donma sıcaklığı aynama sıcaklığı Özısı Isı iletkenliği Elektrik iletkenliği Genleşme özelliği Çözünürlük Erime ısısı Boyca uzama katsayısı, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Genleşme katsayısı, katı ve sıvı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Öz ısı, katı, sıvı ve gaz maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Erime ısısı, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Hava, kokusuz ve renksizdir. Hava akışkandır. Su, doğalgaz, ateş, öteleme areketi yaparlar. Doğalgaz, ateş, sıkıştırılabilir ADDEERİN DEĞİŞİİ Fiziksel Değişme: Bir maddenin dış görünümünde meydana gelen değişmedir. Fiziksel değişmede, maddenin toplam kütlesinde, atom, molekül ve iyon şeklinde değişiklik yaşanmaz. Şekil değişikliği Boyut değişikliği Hal değiştirme onum değiştirme imyasal Değişme: Bir maddenin iç yapısında (atom, molekül) meydana gelen değişmedir. addenin tanecikli yapısının değişmesi, yeni madde FİZİ 4 9. S I N I F

35 ADDE VE ÖZEİERİ oluşmasıdır. Pişme, paslanma, yanma, çürüme kimyasal değişmelere örnektir. Radyoaktif Elementler: Doğadaki elementlerin büyük bir kısmı dış etki olmadıkça değişime uğramazlar. imyasal değişmede, atomlar elektron kaybeder veya elektron kazanırlar. Atom çekirdeğindeki proton ve nötron bu kimyasal reaksiyonlardan etkilenmez. Fakat bazı elementler, çekirdeklerinde bulunan proton ve nötron sayılarının veya dizilişlerinin kendiliğinden değişmesi ile farklı bir elemente dönüşebilir. Bu tür elementlere radyoaktif element denir. Bu gerçekleşen olaya da nükleer reaksiyon denir. Elementlerin dengeli yapıları bir dış etki ile bozulunca yapısında bir değişiklik olur ve depoladığı enerjiyi salıverir. Bu durum, yapay radyoaktivite diye adlandırılır. FİSYON OAYI Uranyum atomu bir dış etki ile uyarılırsa yapısı bozulur. Atom bir birine yakın iki parçaya ayrılır ve bu esnada büyük bir enerji ve iki nötron açığa çıkar. Bu iki nötron başka iki atomu kararsız ale getir ve dört nötron açığa çıkar. Olay bu şekilde devam eder. Atom çekirdeğinin parçalanmasıyla gerçekleşen bu tür reaksiyonlara fisyon denir. Atom bombasında gerçekleşen olay budur. FÜZYON Çekirdekteki kimyasal değişim, çekirdeklerin birleşerek yeni çekirdeklerin oluşması şeklinde de gerçekleşebilir. ütle numarası küçük çekirdeklerin birleşmesi ile kütle numarası büyük çekirdekli atomlar elde edilmesine füzyon denir. Güneşte gerçekleşen olay füzyon olayıdır. İki idrojen atomunun bir araya gelerek elyum atomu oluşması. ÖRNE ÖRNEER r= cm Su 4 cm Silindirik kaptaki su, boş prizma şeklindeki kutuya boşaltılırsa, kutuda kaç cm yükselir? Suyun acmi değişemeyeceğinden, V = V π.r. = a.b.c.. = 4..x = 8.x x= cm =,7 cm 4 ÖRNE Yaprak kalınlığı, cm olan bir kitabın eni cm, boyu 4 cm dir. itap yapraktan oluşmakta ve bir kitabın bir kapağının kalınlığı, cm dir. Bu kitabın acmi kaç cm tür? Yapraklardan birinin acmi, V =,..4 = 6 cm V = 6. = 6 cm apakların acmi, V =,..4 = 4 cm 4. = cm V kitap = = 68 cm 9. S I N I F FİZİ

36 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE r= 4 cm ÖRNE Şekildeki boş kutunun içine yarıçapı cm olan kürelerden kaç tane konulabilir? r= cm cm Yarım küre şeklindeki kap ile yukarıdaki boş koni su ile doldurulmak isteniyor. oniyi doldurmak için kaç kap su konulmalıdır? (π = ) Çapı cm olur. Tabana = = tane 4 4 Vkap =. π.r. =... = 6 cm π.r..4. Vkoni = = = 6. cm 6. = kap su konulmalı 6 4 Yana = = tane 8 Yüksekliğe = = 4 tane Toplam: x x 4 = 4 tane. cm ÖRNE 4r ÖRNE r r r r 4 r I II III Su dolu I. ve II. silindirleri, boş III. silindire boşaltılıyor. Silindirlerin yarı çapları r, r ve 4r dir. Su, III. silindirde kaç yükselir? Silindirik kabın r ve r yarıçaplı bölmelerinde 4 ve yüksekliklerinde su bulunmaktadır. r yarıçaplı bölme boştur. usluklar açıldığında su yüksekliği kaç olur? Suyun toplam acmi değişmeyeceğinden, π.4r. + π.r 6 + = 6.x x = 7 6. = π.6r.x π.4r.4 + π.9r. = (π.4r + π.9r + πr ).x = 4.x 4 7 x = = 4 7 FİZİ 6 9. S I N I F

37 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE ÖRNE ütle acim grafiği verilen ve Y sıvıları eşit acimde karışırsa, karışımın özkütlesi kaç g/cm olur? d = = g / cm 4 dy = = 4 g / cm dk = = g / cm m(g) Y 4 V(cm ) Bir kenarı 4 cm olan tata küpün içinden, yarıçapı cm olan küre çıkarılıp yerine su konuluyor. Tata küpün son kütlesi kaç gram olur? (d t=,6 g/cm ) m = ,6 = 8,4 g 4 4 m= π.r (,6) =..., 4 m =,6 g son= 8,4 +,6 = 4 g. ÖRNE Bir kap boşken g, su ile dolu iken, g geliyor. Suyun yarısı alınıp, kalan kısmı d özkütleli sıvı ile doldurulduğunda kap g geliyor. d kaç g/cm tür? Suyun kütlesi = 8 g 8 = V. V = 8 cm (kabın acmi) d = d= g / cm ÖRNE m(g) A B ÖRNE cm lük boş kabın ü sıvısı ile, kalan kısmı sıvısı ile dolduruluyor. ap kaç gram ağırlaşır? 6 d = = 4 g / cm 4 d = = g / cm 6 = = g 6 m(g) 4 6 V(cm ) V(cm ) A ve B sıvılarının kütle acim grafiği şekildeki gibidir. A sıvısından cm acminde, B sıvısından 6 g kütleli sıvı alınıp karıştırılıyor. karışımın özkütlesi kaç g/cm olur? m d = m = V.d V da = = 6 g / cm VA = cm ma = g db = = g / cm VB = cm mb = 6 g ma + mb d = = = =,6 g / cm V + V + A B 9. S I N I F 7 FİZİ

38 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE ÖRNE Oyun amurundan yapılmış yandaki prizma bozulup, yarıçapı cm olan küreler yapılıyor. En fazla kaç tane küre elde edilir? (π=) 8 cm cm 6 cm 4 cm kuru kum 4 cm bulunan kaba cm su ilave edilince, su seviyesi cm izasına geliyor. Su seviyesinin 4 cm izasına kadar gelebilmesi için, kaba kaç cm daa su ilave edilmelidir? Bozulan prizmanın acmi ile, yapılan kürelerin acimleri eşit olmak zorundadır = πr =.. / / 6.8. = 4.8. = 8 tan e küre yapılır. = küre sayısı cm kuru kumun = cm ü ava cm kuru kumun = = % i ava (boşluk) 4 = 8 cm kuru kum var. 8 cm kuru kumun % i ava ise, 8. = 8. 4 = 7 cm 7 cm daa su ilave edilmelidir. ava var. ÖRNE cm kuru kum bulunan kaba 4 cm su konulunca su seviyesi cm izasına geliyor. kuru kumun % kaçı boşluktur? Su, kuru kum içindeki boşlukları doldurur. Demek ki cm kuru kumun 4 cm ü boşlukmuş. cm kuru kumun = 4 cm ü boşluk cm kuru kumun = = % boşluktur. cm. ÖRNE Bir kenarı 4 cm olan boş küpün içine yarıçapı cm olan kürelerden en fazla kaç tane konulabilir? ürenin çapı = 4 cm 4 cm lik uzunluğa tane küre konulabilir. Toplam küre sayısı: 4 cm x x = tane 4 cm 4 cm 4 cm FİZİ 8 9. S I N I F

39 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE Yandaki içi boş kutunun içine, bir kenarı 4 cm olan küplerden en fazla kaç tane konulabilir? 6 cm 4 cm cm 9 Tabana = = 8 tan e Yana = = tan e 6 Yüksekliğü = = tan e Toplam 8xx = 4 tan e 6 Tabana= = tane 4 Yana= = tane 4 4 Yüksekliğ= = tane 4 Toplam xx= 7 tane ÖRNE m(g) F V(cm ), F, sıvılarının kütle acim grafiği şekildeki gibidir. Bu sıvılardan eşit acimde alınıp karıştırılırsa karışımın özkütlesi kaç g/cm olur?. ÖRNE d + df + d d = + + d 6 = d = g / cm d d d F = = g / cm = = g / cm = = g / cm 6. cm 6 cm ÖRNE Özkütlesi g/cm olan sıvı ile, özkütlesi 4 g/cm olan başka bir sıvı eşit kütlede türdeş olarak karıştırılıyor. arışımın özkütlesi kaç g/cm olur? cm cm 9 cm cm Ölçüleri 9 x x 6 cm olan içi boş kutunun içine, ölçüleri x x cm olan cisimden en fazla kaç tane koyabiliriz?.d.d..4 8 d = = = =,6 g / cm d + d S I N I F 9 FİZİ

40 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE Özkütleleri g/cm, g/cm, g/cm olan sıvılar eşit kütlede türdeş olarak karıştırılıyor. arışımın özkütlesi kaç g/cm olur? d d d m + m + m = V + V + V = ÖRNE m m m + + =,7 g / cm r= 4 cm m = m + m + m = m m m + + d d d 8 = = g / cm 8 4 usluklar özdeş olduğu için, sıvılar eşit acimde karışmıştır. d d + d =,4 +, 4,6 = = = ÖRNE, d A ve B muslukları 4 d 8 d özdeştir. usluklar aynı anda açılıp, kabın yarısı dolunca, B musluğu kapatılıyor. abın diğer yarısı A musluğu ile dolduruluyor. ap tamamen dolduğunda kaptaki sıvı karışımının özkütlesi kaç d olur? A B Su cm A d A cm 6 cm Şekildeki su dolu silindirik kap içindeki su, yandaki kutu içine boşaltılıyor. Su kutu içinde kaç cm yükselir? (π= ) Suyun acmi değişmez. İki kap içinde de suyun acimleri eşittir. V = V πr = a.b.c.4. =.6.x.6. =.6.x x = 9,6 cm yükselir. A+B usluklar özdeş olduğu için eşit acimde sıvı akıtırlar. 4d + 8d d = = 6d 6d + 4d d = = d kaptaki karışımın özkütlesi d = d. ÖRNE d ÖRNE,4 d, d ve muslukları özdeştir. usluklar aynı anda açılıp kap dolduğunda kaptaki sıvı karışımının özkütlesi kaç d olur? A ve B sıvılarının m(g) kütle acim grafiği 8 4 A B şekildeki gibidir. A sıvısından 6 ) V(cm cm, B sıvısından 4 cm acminde sıvılar alınıp karıştırılıyor. arışımın özkütlesi kaç g/cm olur? FİZİ 4 9. S I N I F

41 ADDE VE ÖZEİERİ 8 da = = 4 g / cm VA = 6 cm ma = 4 g 4 db = = g / cm VB = 4 cm mb = 8 g ma + mb d = = = =, g / cm V + V A ÖRNE B İçinde 7 cm su bulunan kaba, bir cisim bırakılınca cisim suya tamamen batıyor ve su seviyesi 9 cm oluyor. Cismin acmi kaç cm tür?. Su bırakılan cisim, acmi kadar acimde sıvıyı yükseltir. V = 9 7 = cm cm 7 cm ÖRNE cm lük kapta, 4 cm izasına kadar su vardır. gram kütleli cisim, suya tamamen batıyor ve kaptan cm su taşıyor. Cismin özkütlesi kaç g/cm tür? V = ( 4) + V = 6 + = 8 cm m = g. ÖRNE ütlesi gram olan bir cismin ölçüleri şekildeki gibidir. İçi dolu olan bu cismin özkütlesi kaç g/cm tür? cm 4 cm m d = = V 8 d = g / cm cm cm cm ÖRNE İçinde cm cm su bulunan kaba, 8 gram kütleli cm cisim bırakılınca su seviyesi 6 cm oluyor. cisim suya tamamen battığına göre, cismin özkütlesi kaç g/cm olur? V = 6 = 4 cm m = 8 g. d = m V = 8 4 d = g / cm. V =.. = cm m = g. ÖRNE Özkütlesi,8 g/cm olan yandaki şeklin kütlesi kaç gramdır? (π= ) d = m V = d = 4 g / cm πr.. V = = =. = cm m = V.d =.,8 = 4 gram r r= cm cm 9. S I N I F 4 FİZİ

42 ADDE VE ÖZEİERİ ÖRNE I. Atom bombası bir fizyon olayıdır. II. imyasal değişmelerde enerji açığa çıkar. III. imyasal reaksiyonlarda, atom, elektron kaybeder veya elektron kazanabilir. Yukarıdaki yargılardan angileri doğrudur? ÖRNE I, II ve III a) Demirin paslanması... değişmedir. b) Buzun erimesi. değişmedir. c) Sonbaarda yaprakların renk değiştirmesi. değişmedir. d) Domatesin çürümesi. değişmedir. e) Bir binanın çökmesi. değişmedir. f) Atom çekirdeğinin parçalanması ile gerçekleşen reaksiyona. denir. g) Atom çekirdeklerinin birleşmesi ile daa büyük çekirdekli atomların oluşmasına. denir. a) imyasal b) Fiziksel c) imyasal d) imyasal e) Fiziksel f) Fizyon g) Füzyon ÖRNE Aşağıdakilerden angileri doğrudur? a) Fiziksel değişmelerde maddenin öz kütlesi değişmez b) Hacim, katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. c) Özısı, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir. d) aynama sıcaklığı, sıvılar için (saf) ayırt edici bir özelliktir. e) Genleşme katsayısı, katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir. f) Radyoaktif elementler, çekirdek bozunması sırasında radyasyon açığa çıkarır. g) Güneşte gerçekleşen reaksiyon füzyon olayıdır. a) Doğru b) Yanlış c) Doğru d) Doğru e) Yanlış f) Doğru g) Doğru ÖRNE Aşağıdaki ifadelerden angileri doğrudur? P: Su döngüsü fiziksel bir olaydır. R: ütle, acim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir. S: Reçelin şekerlenmesi fizikseldir. T: Sütten yoğurt yapılması kimyasaldır. A) P ve R B) P, R ve T C) P, S ve T ÖRNE D) R, S ve T E) P, R, S ve T Cevap = E Aşağıdaki ifadelerden angileri doğrudur? F: Genleşme katsayısı, katı, sıvı ve gaz maddeler için ayırt edici bir özelliktir. : Radyoaktif elementler, çekirdek bozunması sırasında radyasyon açığa çıkarır. : Güneşte gerçekleşen reaksiyon füzyon olayıdır. A) Yalnız F B) Yalnız C) F ve Cevap = D ÖRNE D) ve E) F, ve I. Domatesin çürümesi kimyasal bir değişmedir. II. ışa girerken yaprakların renk değiştirmesi fiziksel bir değişmedir. III. Bir binanın çökmesi, fiziksel bir değişmedir. Yukarıdaki ifadelerden angileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III Cevap = D D) I ve III E) I, II ve III FİZİ 4 9. S I N I F

43 ADDE VE ÖZEİERİ AŞAĞIDAİ CÜEERİ DOĞRU VEYA YANIŞ OARA radyasyon İŞARETEYİNİZ. açığa çıkar. ( ). Özkütle, maddenin ayırt edici bir özelliğidir. ( ). Sıcaklığı değişen cisimlerin özkütleleri de değişir. ( ). Sabit basınç ve sıcaklık altında, er maddenin özkütlesi farklıdır. ( ). addeyi oluşturan moleküllerin dönmeden ilerleme areketi yapmasına öteleme areketi denir. ( ). addenin, boyutu, görünümü gibi dış yapısında meydana gelen değişmelere fiziksel değişim denir. ( ) 4. Tüm maddeler atomlardan oluştukları alde tanecikli ve boşluklu yapıya saiptirler. ( ) 4. Atomların bir dış etki olmaksızın kendiliğinden ışıma yayarak kararlı ale geçmesine füzyon denir. ( ). oleküller arası kimyasal bağlar, molekülleri bir arada tutacak kadar güçlüdür. Tanecikler birbirine sıkıca bağlıdır. Bu maddenin sıvı alidir. ( ) 6. Bir katının acmi kuvvet uygulanarak değiştirilebilir. ( ) 7. Bir sıvının acmi sabit olup, bulunduğu kabın şeklini alırlar. ( ) 8. Birim acim başına düşen kütle miktarına eylemsizlik denir. ( ) 9. Bir maddenin şekil değiştikçe özkütlesi de değişir. ( ). Genleşme katsayısı, katılar ve sıvılar için ayırtedici bir özelliktir. ( ) 6. addenin katı alden sıvı ale geçtiği sıcaklık noktası, erime noktasıdır. ( ) 7. Özısı, sadece sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. ( ) 8. Nükleer santrallerde yakıt olarak kullanılan uranyum elementi radyoaktiftir. ( ) 9. Büyük çekirdekli atomların daa küçük atom çekirdeklerine parçalanarak enerji çıkması olayına fizyon denir. ( ). Güneş, enerjisini füzyon yoluyla sağlar. ( ). ararsız yapıdaki elementler radyoaktif elementlerdir. ( ). Atomların çekirdek bozunmaları durumunda -D -D -D 4-D -Y 6-Y 7-Y 8-Y 9-Y -D -D -D -D 4-Y -D 6-D 7-Y 8-D 9-D -D 9. S I N I F 4 FİZİ