Impressum. Das österreichische Gesundheitssystem Ein Wegweiser für Migrantinnen und Migranten Gesundheit Hand in Hand

Transkript

1

2

3 Impressum Das österreichische Gesundheitssystem Ein Wegweiser für Migrantinnen und Migranten Gesundheit Hand in Hand Herausgeber: Volkshilfe Wien Weinberggasse 77, 1190 Wien Tel.: 01 / Internet: Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. (EMZ) Königstraße 6, Hannover Tel.: 0511 / ethno@onlinehome.de Internet: Leitung: Mag. Stephan Amann, MAS MBA (Volkshilfe Wien), Dipl. Soz. Ramazan Salman (Geschäftsführer EMZ) Redaktion: Mag. Armin J. Hanschitz, MSc und Mag. Petra Dachs, Lehrerin für GuKP (Volkshilfe Wien), Klara Starikow, MSc Public Health (EMZ) Autoren: Alexander Toth, Dr. Elisa Norden-Wainig, Mag. Eveline Fiedler, Dr. Petra Drabo, Dr. Ilyas Kozanli, Mag. Gernot Antes, MPH, Mag. Petra Dachs, Mag. Armin J. Hanschitz, MSc Übersetzung: Matthias Wentzlaff-Eggebert, MM; Dr. Nezih Pala; Miloš Petković, Prof.; Dr. Olga Martynova journalistisches Lektorat: Mag. Alexandra Laubner Fotografie: BilderBox.com, istockphoto.com, G. Oberweger ( R. Skof, R. Peschetz Covergestaltung, Layout & Satz: Roland Peschetz (STARRYDYNAMO.STUDIOS) Dieses Projekt wird durch die Mitteln des Bundesministeriums für Inneres und das Staatssekretariat für Integration kofinanziert. Die vorliegende Publikation ist Teil des Projektes MiMi-Wien. Wenn in diesem Wegweiser Personengruppen benannt sind, wird im Folgenden die männliche Schreibweise verwendet. Es sind aber weibliche und männliche Personen gleichermaßen gemeint. Dies geschieht aus Gründen des besseren Leseflusses und ist nicht als diskriminierend zu verstehen. Für die Richtigkeit und Vollständigkeit der angebotenen Informationen sowie Internetadressen wird keine Haftung übernommen. Alle Rechte vorbehalten. Das Werk ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf deshalb der vorherigen schriftlichen Genehmigung. Eigenverlag: Volkshilfe Wien Stand: Wien, November 2013

4 İçindekiler Müsteşar Sebastian Kurz un önsözü...4 Yüksek Sosyolog Ramazan Salman ın önsözü...5 Avusturya: Rehber olarak Viyana... Prof. Erika Stubenvoll...6 Sağlığınız bizim için önemlidir!...7 Avusturya sağlık sistemi Sağlık sigortası Zorunlu sağlık sigortası zorunlu sağlık sigortasına kimler üyedir? Sigortalı olmayan kişilerin tedavileri kim tarafından üstlenilir Zorunlu sağlık sigortasının sunduğu hizmetler Ek ödemeler/ katkı payları Ek ödemelerden muafiyet 2. Doktorda Hangi doktora gitmeliyim? Doktor ziyaretine hazırlık Doktora beraberimde neler götürmeliyim? Doktorla görüşme Sır saklama mükellefiyeti Doktorunuz sizi bu konuda bilgilendirmelidir Erken teşhis muayeneleri ve ihtiyati muayeneler koruyucu aşılar 3. Eczanede Diş doktorunda Hastanede Hangi hastaneye gitmeliyim? Hastane tedavileri yönetmeliği (giriş) Hasta bilgileri Hastaneye beraberimde neler götürmeliyim? Sık yapılan muayeneler Ameliyatlar ve doktorun yükümlülükleri hakkında bilgi verilmesi Hastanede günlük yaşam Taburcu olma 6. Acil durumlarda ne yapılmalı? Evde bakım ve destek hizmetleri Bakım parası derecelendirmesi Bakım telefonu Sosyal hizmet sağlayıcıların servisleri Yaşlılara yönelik konut, destek ve bakım hizmetleri 8. Kamusal Sağlık Hizmetleri (Der öffentliche Gesundheitsdienst) Başka bilgiler edinebileceğiniz adresler Sağlığınız için el ele... 48

5 Önsöz Sağlımız hepimiz için çok değerlidir. Toplumsal hayata ne dereceye kadar katılabileceğimizi belirlediği için hayatımızın tüm alanlarına nüfuz eder ve entegrasyon politikasının başlıca dayanaklarından birini oluşturur. İstatistiki veriler, göçmen kökenli insanların önleyici sağlık hizmetlerinden Avusturyalılara kıyasla çok daha nadiren yararlandıklarını ve doktora gittiklerinde çoğu zaman zaten acil sağlık sorunlarına sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Kültürel farklılıklar, daha düşük bir sosyoekonomik statü ve eğitim seviyesi, sosyal izolasyon, dilsel sorunlar, göçmenlik geçmişi ve Avusturya sağlık sistemi hakkında bilgi sahibi olunmaması, göçmenlerin sağlık hizmetlerinden yararlanmasını zorlaştırabilir. Bundan dolayı entegrasyondan sorumlu bağımsız uzmanlar komisyonu yıllık olarak yayımlanan entegrasyon raporunda, göçmenlerin sağlık imkanlarından faydalanma becerisinin basit ve hedef kitleye dönük projelerle yükseltilmesinin ve aynı zamanda göçmenlerin Avusturya sağlık ve bakım hizmetleri sistemine duydukları güveninin yükseltilmesinin hedeflenmesi gerektiğini ifade etmiştir. Almanya da yıllardır başarıyla uygulanmakta olan MiMi-Sağlık Rehberleri ( MiMi-GesundheitslotsInnen ) projesi, bunun için gerekli bilgileri basit bir şekilde ve kültürel farklılıklar konusunda hassasiyet göstererek aktarır ve göçmenlerin de kendi sağlıklarının uzmanı olmasını mümkün kılar. Ortak siyasi hedefimiz, toplumumuzdaki artan çeşitliliğin yeterli ölçüde dikkate alınması ve bu ülkedeki her yurttaşa kökeni ve geçmişinden bağımsız olarak uygun bir tıbbi tedavi ve bakım imkanı sunmak olmalıdır. Almanya ve Avusturya daki ortaklarımızla birlikte bu önemli projeyi Avusturya da başlatabilmiş olmak bu nedenle beni daha da mutlu etmektedir! Sebastian Kurz Entegrasyondan Sorumlu Müsteşar 4

6 Önsöz Sağlık, ekonomik başarı elde edebilmenin, eğitim imkânlarından daha yaygın bir şekilde yararlanabilmenin, mutlu ve mesut bir hayat sürebilmenin önemli temelini oluşturur. Sağlık sisteminin imkânlarından yararlanabilmek sosyal adaletin, toplumsal dayanışmanın ve toplumumuzda başarılı bir entegrasyonun kaynağını teşkil etmektedir. Bütün insanlar sağlıklı ve bağımsız bir hayat sürebilmeye yönelik aynı fırsatlara sahip olmalıdır. Bu nedenle Avrupa daki göçmenler olarak, Entegrasyon Müsteşarlığı vasıtasıyla bu görevi kararlılık ve inançla üstlenen Avusturya İçişleri Bakanlığına son derece müteşekkiriz. Müsteşar Sebastian Kurz yönetimindeki Entegrasyon Müsteşarlığının elinizdeki bu broşürü desteklemiş ve mümkün kılmış olmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Bu sağlık rehberinin Avusturya sağlık sistemi hakkında bilgilendirmesi ve sunulan çeşitli imkânlardan uygun bir şekilde yararlanılmasına yardımcı olması öngörülüyor. Avusturya daki sağlık sistemi dünyadaki en modern ve gelişmiş sistemlerden biridir. Seçkin uzmanlar geniş kapsamlı tıbbi hizmetler sunmakta ve bütün yurttaşların sağlıklı olmalarını sağlamaktalar. Ayrıca bu hizmetler sadece hastalandığınızda değil, çocuklara, kadınlara ve yaşlılara yönelik önleyici muayeneler şeklinde de sunulmaktadır. Ayrıca Viyana Halk Yardımı ( Volkshilfe Wien ) kurumuna, yönetim kurulu üyelerine, yetkin çalışanlarına ve dünya kenti Viyana nın uzmanlarına bu broşürü ortaklaşa hazırlamalarından ve MiMi-Entegrasyon programını kabul ederek takdir etmelerinden dolayı teşekkür etmek isterim. Çok dilli sağlık rehberleri, sağlık kampanyaları ve elinizde bulunan bu sağlık broşürü sayesinde sağlıklı ve başarılı entegrasyona katkıda bulunulmaktadır. MiMi-Entegrasyon programının bu tasarımı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından kilit tasarım olarak değerlendirilerek onurlandırılmıştır. Artık bu program Viyana Halk Yardımı ve Ethno Tıp Merkezinin yardımları sayesinden Avusturya daki göçmenlerin de hizmetine sunulabilmektedir. Yüksek Sosyolog Ramazan Salman Almanya Ethno Tıp Merkezi Derneği Genel Müdürü ve MiMi-Entegrasyon programının mucidi 5

7 Avusturya: Rehber olarak Viyana Viyana Halk Yardımı kurumu, Entegrasyon Müsteşarlığı ve Hannover deki Ethno Tıp Merkezi Derneği tarafından ortaklaşa hayata geçirilen MiMi - Viyana Sağlık Rehberleri projesi vasıtasıyla, federal başkentte yaşayan göçmenlere yönelik teşvik edici ve önleyici sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik önemli bir adım atmış bulunuyoruz. Bu amaçla Viyana Halk Yardımı kurumu çok dilli ve kültürlü sağlık rehberleri eğitmiştir. İlk katılımcılar 13 farklı ülkeden gelmektedir. Göçmen topluluklarında mültiplikatör vazifesi görecek olan bu sağlık rehberleri, Avusturya yahut Viyana sağlık sistemi ve bununla bağlantılı olarak sağlık konusundaki bilgilerini anadillerinde ve kültürel farklılıklara hassasiyet göstererek paylaşacaklar. Viyana Halk Yardımı kurumu ise onlara bu broşürü de kullanarak eşlik edecektir. Gönüllülük esasına göre çalışan sağlık rehberleri sağlıkla ilgili konularda farkındalık yaratmaklabirlikte danışmanlık hizmeti vermemekte, ancak ihtyaca göre doğru kurum ve kuruluşlara yönlendirmektedir. Ağ oluşturma faaliyetleri, bu projenin büyüyebilmesi için gerekli olan önemli bir bileşen teşkil etmektedir: Sağlık, eğitim ve göç alanlarında, MiMi Sağlık Rehberleri projesini Viyana da ve daha sonra başka federal eyaletlerde birlikte pekiştirmek istediğimiz önemli destekleyici ortaklarla (lobiler, bakanlıklar ve sivil toplum örgütleri) daha şimdiden temas sağlamış bulunmaktayız. Sağlık rehberleri ve Viyana Halk Yardımı kurumu kendilerini bu bağlamda kılavuz olarak görmekte ve herkesi kendilerine bu yolda destek olmaya davet etmektedir. Prof. in Erika Stubenvoll Viyana Halk Yardımı Kurumu Başkanı 6

8 Sağlığınız bizim için önemlidir! Avusturya sağlık sistemi dünyanın en iyi sağlık sistemlerinden biri olmakla birlikte, bu sistemin ne şekilde işlediğini anlamak çoğu zaman birçok insana zor gelmektedir. Ailemin bir bireyi hastalandığında kime başvurabilirim? Önce doktora mı gitmeliyim yoksa doğrudan hastaneye mi? Hangi masraflar karşılanıyor, hangilerini kendim ödemeliyim? Bunların ve benzer soruların cevaplarını Avusturya sağlık sistemi hakkında bilgiler içeren, Viyana Halk Yardımı kurumunun Entegrasyon ve Kültürlerarası Çalışmalar Dairesi ( Volkshilfe Wien, Abteilung Integration und Interkulturarbeit ) ile Ethno Tıp Merkezi Derneği ( Ethno-Medizinisches Zentrum e.v. ) tarafından ortaklaşa hazırlanan ve birçok dilde yayımlanan bu broşürde bulabilirsiniz. Bu broşürün sizlere yol göstermesi öngörülüyor. Broşürün son bölümünde sizlere yardımcı olabilecek kurum, kuruluş, birlik ve kuruluşların adreslerini bulabilirsiniz. Bu broşür, Avusturya Federal İçişleri Bakanlığı ile Entegrasyon Müsteşarlığı tarafından ortaklaşa finanse edilen MiMi-Viyana projesinin çalışmaları sonucunda hazırlanmıştır. MiMi-Viyana projesi, aynı isim altında Almanya da yıllarca yürütülen projede elde edilen deneyimleri esas almakta olup, Almanya/Hannover deki Ethno Tıp Merkezi Derneği ile yakın işbirliği içerisinde gerçekleştirilmektedir. Bu projeden şimdiye kadar sağlık sistemi hakkındaki bilgilere erişme imkanına sahip olmayan insanlar yararlanacaktır. Bu broşür vasıtasıyla sağlığınıza kavuşmanıza, sağlıklı ve dinç olmanıza ve her şeyden önce sağlıklı kalmanıza destek sağlayabildiğimiz için mutluyuz. 7

9 Avusturya Sağlık Sistemi Birçok insan için sağlık en önemli sermayedir. Avusturya devleti, Avusturya da yaşayan bütün insanlara cinsiyetlerinden, yaşlarından, eğitim durumlarından, kökenlerinden ve gelir seviyelerinden bağımsız olarak birinci sınıf sağlık hizmetleri sunulmasını sağlamaktadır. Kamusal sağlık hizmetleri ile sağlık sistemine yönelik idari işler federal devletin, eyaletlerin ve belediyelerin mesuliyetinde bulunmaktadır. Yatılı sağlık hizmetlerinden de sorumlu olan eyaletler, teşvik edici ve önleyici sağlık hizmetleri sunmanın yanında bakım parası da tahsis etmektedir. Belediyeler ise sosyal yardımlar ile hizmetlerden sorumludur. Avusturya sağlık sitemi üç kola ayrılmaktadır: 1. Yatılı sağlık hizmetleri (intramural bakım) Klinikler, özel hastaneler ve devlet hastaneleri, sosyal sigorta hastaneleri, rehabilitasyon kuruluşları, kilise hastaneleri ve palyatif kuruluşlar, bakım kuruluşları 2. Ayakta sağlık hizmetleri (ekstramural bakım) Münferit ve grup muayenehanelerde hizmet veren serbest ve tescilli doktorlar, örneğin alerji poliklinikleri gibi ayakta tedavi merkezleri, ayakta tedavi hastaneleri 3. Kamusal sağlık hizmetleri ( Öffentlicher Gesundheitsdienst-ÖGD ) Sağlık sisteminin üçüncü kolu olan ÖGD, halk sağlığının muhafaza edilmesine hizmet etmektedir (= Public Health). ÖGD nin başlıca görevleri şunlardır: Enfeksiyonlara karşı koruma, çevre tıbbı ve hijyeni, sağlık teşviki, tıbbi kriz yönetimi ve başka alanlar. 8

10 Avusturya sosyal sigorta sisteminin örgütlenmesi Avusturya çapında, Avusturya Sosyal Sigorta Kurumları Merkez Birliğinin üst yapısı altında 22 sosyal sigorta kurumu faaliyet göstermektedir 1. Sosyal sigorta sisteminin görevleri arasında, sigorta hizmetlerinin yanında önleyici sağlık hizmetleri, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik danışmanlık hizmetleri ile rehabilitasyon çalışmaları bulunmaktadır. Zorunlu sigorta, dayanışma ve özerklik prensiplerini esas alan Avusturya sosyal sigorta sistemi hastalık, kaza ve emeklilik sigortası kollarını kapsamaktadır. (Kaynak: cmswindow?p_tabid=6) 1 Broşür: Das Österreichische Gesundheitssystem. Zahlen Daten Fakten (Juni 2010). Hg. BM Gesundheit. 9

11 1. Sağlık sigortası Zorunlu sağlık sigortası Avusturya da yaşayıp çalışanlar prensip olarak sosyal sağlık sigortasında sigortalıdır. Sağlık sigortasını serbestçe seçmek mümkün değildir. Avusturya da zorunlu sigorta uygulaması mevcuttur. Zorunlu sigortaya ilaveten, örneğin daha yüksek veya ilave yardımlardan yararlanmak için ek sigorta yapma imkânı bulunmaktadır. Avusturya da çalışan ve ikamet eden insanlar zorunlu sigorta kapsamında bulunur. Avusturya ya da ikamet etmekle birlikte örneğin İsviçre de, Almanya da veya Lichtenstein da çalışan insanlar Avusturya da değil, çalıştıkları ülkede sigortalıdır. Avusturya da yaşayan insanların yaklaşık olarak %99 u zorunlu sağlık sigortası koruması altında bulunmaktadır. Mesleğe veya şirketin merkezinin bulunduğu yere göre (emeklilerde ikametgah göre) belirli bir sağlık sigortası sorumlu olur, örneğin dokuz farklı bölge sağlık sigortasından (Gebietskrankenkasse-GKK) biri, Kamu Görevlileri Sigorta Kurumu (Versicherungsanstalt öffentlich Bediensteter- BVA) veya Serbest Meslek Sahipleri Sosyal Sigorta Kurumu (Sozialversicherungsanstalt der gewerblichen Wirtschaft-SVA). Sigortalı, aylık gelirine bağlı olarak her ay belirli bir prim ödemek zorundadır. İşçiler ve çalışanlarda, işverenler de ilaveten prim ödemek zorundadır. Düşük gelirli çalışanlar (süresiz bir iş ilişkisi çerçevesinde ayda en fazla 386,80 veya kısa süreli iş ilişkilerinde günde ortalama 29,70 kazananlar) aylık sigorta primi ödemek zorunda değildir. 10

12 Hastalanarak veya kaza geçirerek doktorda veya hastanede tedavi görmeniz halinde, yetkili sağlık sigortası tıbbi tedavi ve ilaç masraflarını karşılar. Hastalık nedeniyle geçici bir süreliğine çalışamaz halde bulunmanız halinde işvereniniz, şirketteki çalışma sürenize bağlı olarak ücretinizi veya maaşınızı belirli bir süre boyunca ödemeye devam eder. Ondan sonra sınırlı bir süre boyunca sağlık sigortanızdan hastalık parası alırsınız. Yani Avusturya da hiç kimse hastalanması nedeniyle zor durumda kalmaz! İş kazası geçirmeniz veya meslek hastalığına yakalanmanız sonucunda en kötü ihtimalden hareketle çalışamayacak durumda olmanız halinde kaza sigortası ve/veya emeklilik sigortasından mali destek alırsınız. Avusturya daki sağlık sigortasında dayanışma prensibi geçerlidir. Yani, primler sigortalının sağlık durumuna ve ailesi olup olmadığına göre değil, gelirine göre belirlenir. Aynı şekilde sigortalının yaşı veya cinsiyeti de önem arz etmemektedir. Buna göre, daha fazla gelire sahip olan sigortalılar (2013 yılında olan prime esas azami gelir seviyesine kadar) daha yüksek prim öder. Bu sistemde sağlıklılar hastalara, bekârlar ailelere ve gençler yaşlılara sahip çıkar. Bundan dolayı da herkes sosyal sağlık sigortasının hizmetlerinden yararlanabilir! Sağlık sigortasından kimler yararlanabilir? Avusturya da bağımlı olarak çalışan (çalışanlar ve işçiler) ve ayda brüt 386,80 dan fazla gelir elde eden kişiler sağlık sigortalıdır. İşe başlamanızla birlikte işvereniniz sizi otomatik olarak sağlık sigortasına kaydeder. Bağımsız çalışan esnaflar, serbest meslek sahipleri (doktorlar, avukatlar, mimarlar) ve isteğe bağlı sigortalılar (zorunlu sağlık sigortası kapsamında bulunmayan ve başkaları üzerinden de sigortalı olmayan kişiler) sağlık sigortasına bizzat başvurmalıdır. Ekonomi Odasına (Kammer der gewerblichen Wirtschaft) üye olan bağımsız çalışanlar ile tarım ve ormancılık alanında bağımsız olarak çalışanlar (İşletmelerinin birim değeri belirli bir düzeyi aşması halinde). 11

13 Çoğu durumda aile bireyleri ücretsiz olarak sigortaya dahil edilebilir. Evli eşler ve hayat arkadaşları sadece, örneğin çocuğun eğitimiyle (18 yaşını doldurana kadar) ilgilenmeleri halinde sigorta kapsamına alınırlar. Çocuklar 18 yaşlarını doldurana kadar ebeveynlerinin sigortası kapsamında bulunur yaş arasında gençler sadece okumaları veya mesleki eğitim görmeleri halinde ebeveynlerinin sigortası kapsamında bulunur. Bedensel veya zihinsel engelli insanlar, çalışamasalar da sağlık sigortası kapsamındadır. Mesleki eğitim öğrencileri Emekli ve işsizlere yönelik ilave düzenlemeler mevcuttur. Desteklenmesi gereken, yardım ve korumaya muhtaç yabancılar (iltica hakkına başvuranlar, iltica hakkına sahip kişiler, sürgündeki kişiler) sağlık sigortası kapsamındadır. İhtiyaç odaklı asgari geçim yardımından (Bedarfsorientierte Mindestsicherung) yararlananlar. 12 Sağlık sigortası bulunmayan kişiler, sağlık hizmetlerinin masraflarını bizzat karşılamalıdır. İlk yardım hizmetleri istisnai bir durum teşkil etmektedir.

14 Sigortalı olmayan kişileri kim tedavi eder? Sigortalı olmayan ve sağlık hizmetlerinin masraflarını karşılayamayacak olan kişilere yönelik olarak, acil durumlarda tıbbi yardım sağlayan özel kuruluşlar mevcuttur (Ek broşüre bakınız). Zorunlu sağlık sigortasının en önemli hizmetleri Pratisyen ve uzman doktorlarda tedavi Hastanelerde tedavi (yatılı ve ayakta tedavi) Yeni doğan bebeklerin, bebeklerin, çocukların ve gençlerin muayeneleri Hamilelik döneminde doktor refakati, Ebe yardımı, hamilelik parası Genetik muayeneler (örn. riskli gebeliklerde amniyosentez) Tedbir amaçlı ve önleyici muayene ve tetkikler (örn. aşı, görüntüleme muayeneleri) Doktor olmayan sağlık uzmanlarının hizmetleri (örn. psikoterapi, fizyoterapi, ergoterapi, logoterapi) tanısal hizmetler (örn. laboratuvar, röntgen, EKG, EEG, bilgisayarlı tomografi) Tedavi amaçlı araçlar ve ilaçlar Yardımcı tedavi araçları (örn. gözlükler) ve yardımcı araçlar (örn. hasta asansörleri) Evde tıbbi hasta bakımı Hastalık halinden kaynaklanan iş göremezlik durumunda hastalık parası Tıbbi rehabilitasyon tedbirleri (Yatılı rehabilitasyon tedavileri, yardımcı araçlar) Diş tedavisi ve protez diş (Sadece kısmen, altın dolgular bizzat ödenmelidir) Hasta ve kurtarma nakilleri (sadece belirli koşullar altında) Sağlığı teşvik edici hizmetler (sağlıklı yaşama ilişkin bilgiler) Bağlı bulunduğunuz sağlık sigortası sizi ayrıntılar hakkında bilgilendirecektir. 13

15 Sağlık sigortasının birçok hizmetinin masrafları sadece Avusturya da karşılanmaktadır. Ancak hizmetin AB üyesi bir devlette veya Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) üyesi bir devlette verilmiş olması halinde masraflar sadece kısmen karşılanır. Bunun dışında belirli devletlerle anlaşmalar imzalanmış bulunmaktadır. Konuya ilişkin ayrıntıları sağlık sigortanızdan öğrenebilirsiniz. Yurt dışındaki bir hastanede önceden planlanarak tedavi görülmesi amaçlanıyorsa, sağlık sigortasından izin alınmak zorundadır. Ancak zorunlu sağlık sigortası, tedavi süresince olunca tek kişilik oda ve başhekim tedavisi masraflarını prensip olarak karşılamamaktadır belirli diş tedavisi hizmetleri (altın dolgu vs.) reçetesiz ilaçlar ve Avusturya Sosyal Sigorta Kurumları Merkez Birliğinin ilaç kataloğunda bulunmayan ilaçlar. tıbbi bakımdan gerekli olmayan hizmetler (örn. yeterlilik testleri, sağlık raporları) Okullara, derneklere, özel sigortalara yönelik belgeler, bir aile bireyinin bakım iznine ayrılabilmesine yönelik bakıma muhtaçlık belgesi Hizmet kataloğunda belirtilmeyen veya tedbir amaçlı muayene çerçevesinde öngörülmeyen bütün muayeneler Sigorta doktoruna gidilmesinden sonra belirli bir süre içerisinde aynı uzmanlık alanına (örn. pratisyen doktor veya göz doktoru) sahip olan başka bir sigorta doktoruna gidilmesi. Söz konusu zaman aralığı sağlık sigortasına göre farklı olur. GKK üyeleri için bu süre üç ay, SVA üyeleri için bu süre bir aydır. Belirli bir uzmanlık alanında faaliyet gösteren bir doktora isteğe bağlı olarak muayene olduktan sonra, aynı uzmanlık alanında faaliyet gösteren başka bir doktora muayene olunması. GKK üyeleri için bu süre üç ay, SVA üyeleri için bu süre bir aydır. 14

16 Ek ödemeler/ katkı payları Belirli hizmetlerin masraflarının bir kısmını kendiniz ödemelisiniz. Reçete ücreti ilaç kutusu başına 5,30 dur. Hastanede kaldığınız her gün için arasındaki günlük hastane ücretlerini (Tagegeld) kendiniz ödemelisiniz. Fizik tedavi ve rehabilitasyon tedavilerinde, gelir seviyenize göre belirlenen günlük bir katkı hesaplanır. E-Kart için yılda bir kez 10,30 mahsup edilir. Bağımsız çalışan ve Serbest Meslek Sahipleri Sosyal Sigorta Kurumunda sigortalı iseniz, doktora gittiğinizde masrafların %20 sini karşılamanız gerekir. Ek ödemelerden muafiyet Ek ödemelerin maddi bakımdan aşırı bir yük oluşturmaması için bu ödemelerden muaf tutulma imkanları sağlanmıştır. Bu imkanlardan düşük gelirli kişiler, çocuklar (18 yaşını doldurana kadar), kronik hastalığı bulunan kişiler ve emekli maaşları düşük olan emekliler yararlanabilir. Aşağıdaki kişiler reçete ücretinden veya günlük hastane ücretlerinden muaftır: Resmi makamlara bildirilmesi gereken bulaşıcı bir hastalığı (örn. tüberküloz) olan kişiler, sivil hizmet görevini ifa eden kişiler ve aile bireyleri ile asgari geçim yardımlarından faydalanan sığınmacı adayları. Reçete ücretinin, kişinin bir önceki seneye ait yıllık net gelirinin %2 sini aşması halinde de kişiler reçete ücretinden muaftır. Diş protezlerindeki ek ödemelerin tutarı ve muafiyet imkanları sağlık sigortasına göre farklılık arz etmektedir. Konuya ilişkin olarak sağlık sigortanıza danışabilirsiniz! 15

17 2. Doktorda Hangi doktora gitmeliyim? Avusturya da doktorunuzu kendiniz seçebilirsiniz. Sigortalılar E-kartları ile birlikte E-kart doktorlarına para ödemeden muayene olabilirler. Ancak ilgili doktorun, zorunlu sağlık sigortası ile sözleşme imzalamış olması gerekir (= Sigorta doktoru veya sözleşme doktoru). Zorunlu sağlık sigortasıyla anlaşması bulunmayan doktorlara da gidebilirsiniz - isteğe bağlı doktor veya özel doktor. Ancak bu durumda muayene ücretini önce kendiniz ödemeli ve doktor tarafından düzenlenen faturayı sağlık sigortanıza ibraz etmelisiniz. Daha sonra size muayene ücretinin bir kısmı iade edilir (sadece anlaşma tarifelerinde belirtilen hizmetler için geçerlidir ve sağlık sigortasının anlaşmalı bir doktora ödeceyeceği ücretin azami %80 i oranında ödeme yapılır). Pratisyen doktorlar ile uzman doktorlar arasında fark gözetilmektedir. Pratisyen doktorlar Aile hekimi (Hausarzt) olarak da adlandırılmaktadır. Bu doktorlar evde muayene hizmeti de vermektedir. Muayenehanesi evinize yakın bir yerde bulunan bir doktor seçmeniz ve mümkün mertebe bu doktorda kalmanız uygun olur. Zira bu doktor sizi ve sağlık durumunuzu zamanla en iyi tanıyan doktor olacaktır. Gerekli olması halinde sizi doğru uzman doktorlara sevk edecektir. Üç aylık (GKK sigortalıları) veya bir aylık (SVA sigortalıları) dönemlerde sadece aynı pratisyen doktora gidilebilir. Uzman doktorlar belirli ihtisas alanlarında uzmanlaşmış olan doktorlardır, örneğin kadın hastalıkları doktorları (jinekolog) veya Kulak-Burun-Boğaz doktorları. Prensip olarak üç aylık (GKK sigortalıları) veya bir aylık (SVA sigortalıları) dönemlerde E-kartınızı kullanarak çeşitli ihtisas alanlarında uzmanlaşmış olan en fazla üç anlaşmalı doktora gidebilirsiniz. Daha fazla doktora gidebilmek için tedavi eden doktorun sevk belgesi düzenlemesi gerekir. Ancak sevk belgesinin önceden aile hekiminden temin edilmesi uygun olur. Pratisyen doktor düzenleyeceği sevk belgesiyle uzman doktora, hangi tetkik veya muayenelere ihtiyaç duyulduğunu bildirir. Uzman doktor daha sonra pratisyen hekime hangi muayeneleri gerçekleştirdiğini ve neleri tespit ettiğini bildirir. 16 Belirli bir doktoru tercih etmeden önce şahsen nelere önem verdiğinizi sakince düşünmelisiniz. Belki de bir erkek doktordan ziyade kadın doktora

18 muayene olmak isteyeceksiniz. Belki de, toplu taşıma araçlarını kullanmak zorunda olduğunuzdan dolayı muayenehanenin yeri sizin için büyük bir rol oynayacaktır. Farklı doktorların çalışma saatlerini kıyaslamak da yararlı olabilir. İyi bir aile hekimi sizi dikkatle dinlemeli, neler yaptığını ve hangi tedaviyi tavsiye ettiğini anlaşılır bir dille izah etmelidir. Aile hekiminiz başka doktorlarla işbirliği içerisinde çalıştığından dolayı sizi ihtiyaç halinde uzman doktorlara veya hastaneye sevk edecektir. Doktorunuzdan memnun olmamanız veya ona güvenmemeniz halinde başka bir doktora geçiş yapabilirsiniz. Bölge sağlık sigortalarında sigortalı olan kişiler doktorlarını her üç aylık takvim dönemlerinin başında, yani Ocak, Nisan, Temmuz veya Ekim aylarında değiştirebilirler. Ancak doktorunuzu çok sık değiştirmemelisiniz, zira her yeni doktorun sizi, sizin de her yeni doktoru baştan tanımanız gerekecektir. Ayrıca sıklıkla doktor değiştirildiğinde çoğu zaman, sağlığınız için risk oluşturabilecek olan muayeneler (örn. röntgen muayenesi) tekrarlanmak zorunda kalınır. Doktor ziyaretine hazırlık Doktora gitmeden önce hazırlanmanız uygun olur. Şikayetlerinizi takip edebilir ve bunları not edebilirsiniz. Ayrıca hangi ilaçları kullanmakta olduğunuzu ve son zamanlarda başka doktorlarda tedavi görüp görmediğinizi de not ediniz. Doktora sormak istediğiniz soruları da not edebilirsiniz. 17

19 Almanca konuşmakta zorlanmanız halinde yanınızda tercüman bulundurmanız uygun olur. Ancak sağlık sigortası doktor ziyaretinizde size eşlik edecek tercümanın masraflarını karşılamaz. Fakat sizden daha iyi Almanca anlayabilen aile bireyleri veya arkadaşlarınızın size eşlik etmesinde hiç bir sakınca yoktur. Ayrıca birçok şehirde, yabancı dil bilen veya çok dilli çalışanları olan doktorların kayıtlı bulunduğu listeler mevcuttur. Doktora gitmeden önce telefonla randevu almanız uygun olur. Bu şekilde bekleme süresini kısaltabilirsiniz. Acil hastalandığınız ve kendinizi kötü hissettiğiniz için randevu almak istediğinizde bunu telefonda belirtmelisiniz. Doktorla görüşmeye elbette randevu almadan da gidebilirsiniz, fakat bu durumda daha uzun süre bekleyeceğinizi hesaba katmalısınız. 18 Çok kötü durumda veya çok halsiz olduğunuzdan dolayı aile hekimine gidemeyecek durumda iseniz doktor sizi evinizde de ziyaret edebilir. Ancak evde muayene hizmetinden gerçekten sadece zor durumda kaldığınızda yararlanın. Doktorlara ve çalışma saatlerine ilişkin bilgilere Tabipler Odasının internet sitesinden ulaşabilirsiniz (

20 Doktora beraberimde neler götürmeliyim? Doktora giderken sağlık sigortası kartınız olan E-kartın yanınızda bulunmasına dikkat ediniz. Ayrıca kullandığınız ilaçların isimlerini ihtiva eden bir liste hazırlamanız da faydalı olur. Ayrıca doktorunuz aşı karnenize, alerji kimliğinize veya son zamanlarda muayene olmanız halinde röntgen filmlerinize ihtiyaç duyabilir. Doktorla görüşme Neden muayene olmak istediğinizi ve hangi şikâyetlerinizin olduğunu doktorunuza acele etmeden izah ediniz. Doktorun sizi anlamasına ve sizin doktoru anlamanıza dikkat ediniz. Anlamadığınız bir husus olduğunda doktora birkaç kez soru sormanızın bir sakıncası yoktur. Doktorunuza karşı dürüst davranın ve örneğin çok sigara veya alkol içtiğinizi ondan gizlemeyin. Beslenme davranışlarınızı ve spor alışkanlıklarınızı da abartarak anlatmayın! Doktorun tavsiye ettiği ilaçlar veya tedaviyle ilgili kuşkularınız varsa bu konuyu doktorla konuşun. Doktorun size ilaç yazması halinde, bu ilaçları doktorun tavsiye ettiği şekilde kullanmanız önemlidir! İlaçları kullandıktan sonra kendinizi daha kötü hissetmeniz veya ortaya yeni şikayetlerin çıkması halinde, ilaç kullanımına ara vermeden önce bu konuyu derhal doktorunuzla görüşmelisiniz. İlaçları kullanmayı izin almadan kesmeniz ve sağlık durumunuz iyileşmediğinden dolayı tekrar doktora gitmeniz halinde, ilaçları kullanmadığınızı doktora açıkça ifade ediniz. Aksi takdirde doktorun bu konu hakkında haberdar olması mümkün olmayacağından dolayı, tedavinin devamı için yanlış çıkarımlarda bulunulabilir. Böyle bir durumda doktorunuz belki de ilacın hafif geldiğini düşünerek daha güçlü bir ilaç yazabilir! Sır saklama mükellefiyeti Doktorlar ve muayenehane çalışanları şahsınız, sağlığınız veya aileniz hakkında öğrendiklerini başkalarına anlatmaları yasaktır. Yani hastalığınızla ilgili olabilecek her şey hakkında doktorunuzla açıkça konuşabilirsiniz. Açıkça onay vermediğiniz sürece doktorunuz ne eşinize/hayat arkadaşınıza ne de diğer aile bireylerine bu konu hakkında bilgi verecektir. 19

21 Sır saklama mükellefiyeti Doktorunuz sizi bu konuda bilgilendirmelidir Tahminen hangi hastalığınızın olduğu Hangi tedaviyi tavsiye ettiğini Söz konusu tedavinin nasıl etkide bulunacağını, ne kadar süreceğini, hangi riskleri taşıdığını ve ağrılı olup olmayacağı Tedavinin şikayetleri sadece hafifleteceği mi, yoksa hastalığı geçireceği mi Başka hangi tedavi imkanlarının mevcut olduğu Erken teşhis muayeneleri ve ihtiyati muayeneler Birçok hastalık (örn. kanser, yüksek tansiyon, diyabet vs.) başlangıçta hastalık belirtisi göstermez. Ancak hastalığın saptanması, vakitlice bir tedaviye başlayabilmek için önemlidir. Hastalıkların erkenden teşhis edilebilmesi için Avusturya da düzenli aralıklarla erken teşhis muayeneleri ve ihtiyati muayenelerden yararlanma imkanı mevcuttur. Bu muayenelerin masrafları sağlık sigortası tarafından karşılanır. Sağlıklı bir yaşam için herkes bu imkandan yararlanmalıdır. Aşağıdaki erken teşhis muayeneleri ve ihtiyati muayenelerden yararlanmak mümkündür: Yetişkinler için yılda bir kez ihtiyati muayene imkanı 18 yaşından itibaren aile hekiminde veya dahiliye uzmanında çocuklara yönelik dokuz ihtiyati muayene ve gençlere yönelik bir muayene çocuk doktorunda veya pratisyen hekimlerde (aile hekimi) Hamilelere yönelik ihtiyati muayeneler Çocuk ve gençlere yönelik ücretsiz aşılar Çocuk ve gençlere yönelik ihtiyati diş muayeneleri 18 yaşından büyük kadınlara yönelik yılda bir kez kanser erken teşhis muayeneleri (abdomen=karın altı) 18 yaşından büyük kadınlara yönelik yılda bir kez göğüs muayeneleri iki yılda bir mamografi muayenesi (40 yaşından büyük kadınlara yönelik göğüs röntgeni) 50 yaşından büyük kadınlara ve erkelere yönelik yılda bir kez kolon (bağırsak) kanseri erken teşhis muayenesi (aile hekiminde veya dahiliye uzmanında) 50 yaşından büyük erkeklere yönelik yılda bir kez kanser erken teşhis muayenesi (Ürologda, dahiliye uzmanında veya aile hekiminde) 20