4ODAMIZDAN 2BAŞYAZI SEMPOZYUMU / KASIM 2015 ANTALYA İÇİNDEKİLER

Transkript

1

2 İÇİNDEKİLER Yıl: 52 Sayı: Nisan/Mayıs/Haziran 2015 TMMOB Orman Mühendisleri Odası Adına Sahibi Ali KÜÇÜKAYDIN 2BAŞYAZI Yayın Sorumlusu Prof. Dr. Devlet TOKSOY Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Zeki KAMACI Sevda ERGİZ Orman Mühendisi Hüseyin AYTAÇ Orman Mühendisi Taha BERBER Orman Mühendisi Ali İzzet BAŞER Orman Mühendisi Fatih SARAÇ Ağaç İşleri End. Yük. Mühendisi Emre TOPBAŞ Orman End. Mühendisi Yayın Kurulu Yayın Koşulları Dergimizde yayınlanması istenilen yazılar bilgisayarda yazılmalı, daha önce başka bir yerde basılıp, yayınlanmamış olmalıdır. İmzalı bir dilekçe ekinde kağıda yazılı olarak, ayrıca elektronik ortamda dergimizin yönetim yerine posta ile gönderilmelidir. Yazılar 7 sayfayı (A4) geçmemelidir. 7 sayfayı aşan yazıların birbirini izleyen sayılarda yayınlanabileceği düşünülerek bölümlere ayrılmalıdır. Fotoğraf net ve temiz olmalı, slayt dışında sayısal gönderilecek fotoğrafların çözünürlüğü yüksek olmalıdır. Yazılarda Türkçe kelimeler kullanılmalı ve Türkçe dil kurallarına uyulmalıdır. Yayınlanacak yazı ve çevirilerdeki düşünsel ve teknik sorumluluk yazarına ait olup,oda yönetimini ve Dergi Yayın Kurulunu sorumlu tutmaz. Dergide yayınlanan yazılardan kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Dergiye gönderilen yazılar yayınlansın ya da yayınlanmasın geri verilmez. Yazılar Yayın Kurulu tarafından incelenir. Yayın Kurul yayınlanacak yazılarda gerekli düzenlemeleri yapabilir ve uygun görülen yazıları yayınlar. Yönetim Yeri Alparslan Türkeş Caddesi Beştepeler Mah. 31. Sok. No: 3 Beştepe-Yenimahalle/ANKARA Tel: (0312) pbx Belgegeçer: (0312) e-posta: yayin@ormuh.org.tr TMMOB Orman Mühendisleri Odası Garanti Bankası Meşrutiyet Caddesi Şubesi TR Tasarım-Baskı CTA Tanıtım Reklam Hizmetleri Org. Basın Yayın Bilişim San. ve Tic. Ltd. Şti. (0312) Prof. Dr. Ender MAKİNACI İstanbul Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Erol BURDURLU Gazi Üniv. Tek. Eğt. Fak. Prof. Dr. Mustafa AVCI Süleyman Demirel Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Özden GÖRÜCÜ Sütçü İmam Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Selman KARAYILMAZLAR Bartın Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Semra ÇOLAK Karadeniz Teknik Üniv. Orm. Fak. Prof. Dr. Sezgin AYAN Kastamonu Üniv. Orm. Fak. ISSN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ 4ODAMIZDAN ISIL İŞLEM KAPASİTE RAPORLARININ ORMAN ÜRÜNLERİ BÜROLARINCA YAPILMASININ ÖNÜNÜ AÇAN AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİNİN ISIL İŞLEME TABİ TUTULMASI VE İŞARETLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK RESMİ GAZETE DE YAYIMLANDI BASIN DUYURUSU ODAMIZIN HUKUK MÜCADELESİNDE ORMANLARIMIZ LEHİNE ÖNEMLİ BİR YARGI KARARI DAHA ALINDI 2023 e DOĞRU 3. DOĞA VE ORMANCILIK SEMPOZYUMU / KASIM 2015 ANTALYA TOMRUKLARIN KAMYONA YÜKLENMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN YENİ BİR KOMBİNE YÜKLEME SİSTEMİ (EL VİNCİ VE OLUK KOMBİNASYONU) Prof. Dr. H. Hulusi ACAR KTÜ Orman Fakültesi 13

3 18 AY, ORMANLARIN MÜLKİYETİ İLE İDARİ ALTYAPISININ TEMEL SORUNLARI Mehmet Sadık AYAN Orman Yüksek Mühendisi HABERLER GELGİT OLAYI VE AY IN EVRELERİNİN AĞAÇLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME Bilgin İÇEL SDÜ, Orman Fakültesi Mustafa AVCI SDÜ, Orman Fakültesi 24 YIL ÖNCE BUGÜN Orman Mühendİslİğİ Değerli okurlarımız, Bu sayımızla birlikte 2015 yılının birinci yarısını geride bırakmış oluyoruz. Dünyanın, ülkenin bu arada ormancılık sektörünün gündemi çok hızlı bir şekilde değişiyor. Dünyada küresel emperyalizm tüm acımasızlığı ile yayılıyor. Acısını özellikle geri kalmış Müslüman ülkeler Müslüman toplum ve topluluklar çekiyor. Ülkemizde son yıllarda siyasal istikrar varmış gibi görünse de sığ ve basiretsiz politikalar yüzünden bu gün özellikle doğu ve güneydoğuda ki gelişmeler yarın nelerle karşılaşacağımız konusunda bizleri endişelendirmektedir. Çalışmaktan, üretmekten, bilimden teknolojiden uzak kaldıkça, bilgisizliğin karanlığında yüzdükçe tünelin ucunda ışık görünecekmiş gibi gelmiyor. Adaletsizliğin had safhaya geldiği, hukuka, mahkemeye, hâkime, savcıya güvenin kalmadığı bir ortamdan mesleğimizde nasibini alıyor. En bariz ve basit örneği ise Odamız yönetimin de ve muhtelif kurullarında görevi olan meslektaşlarımızın yerlerinden alınıp, değişik yerlere atanarak cezalandırılmalarıdır. 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri sonuçlandı. Ülkemize hayırlı olsun. Halkımız, siyasetçilerimize anlayana sivrisinek saz kabilinden bir mesaj verdi. Umarız ki hak ve özgürlüklerimizin korunacağı, geliştirileceği yeni yönetimlere kavuşabiliriz. Bu sayımızda da 2015 Nisan, Mayıs, Haziran ayları içerisinde gerçekleştirilmiş olan Oda faaliyetleri ile önümüzdeki günlerde ve aylarda yapılacak panel, seminer, sempozyum gibi eğitsel etkinliklerin plan ve programlarının sizlere iletilmesi gibi konulara yer verilmektedir. Odamızdan bölümünde; her zaman olduğu gibi, idarenin meslek ve meslektaş haklarını zedeleyen tasarruflarına karşı, meslektaşlarımızın haklarını savunma çerçevesinde idari yargıya açılmış davalar ile bunların seyri ve sonuçları hakkında bilgilendirme ile Odamızca çeşitli konularda gerçekleştirilmiş olan panel, seminer, toplantıları özetler halinde işledik. Uzman sahası bölümünde; KTÜ, Orman Fakültesinin çok değerli hocalarından Sayın Prof. Dr. H. Hulusi ACAR Tomrukların Kamyona Yüklenmesi İçin Geliştirilen Yeni Bir Kombine Yükleme Sistemi (El Vinci Ve Oluk Kombinasyonu) konulu yazısı, Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesinin Öğretim üyelerinden Sayın Doç. Dr. Bilgin İÇEL ile Sayın Prof. Dr. Mustafa Avcı nın birlikte kaleme aldıkları, oldukça ilginç bir konu olan Ay, Gelgit Olayı Ve Ay ın Evrelerinin Ağaçlar Üzerindeki Etkileri Hakkında Bir Değerlendirme konulu yazıları yer almaktadır. Üyelerimizden bölümünde; Orman Mühendisi Mehmet Sadık AYAN ın Ormanların Mülkiyeti İle İdarı Altyapı konularını işleyen yazısına yer verdik. 50 Yıl Önce Bugün Orman Mühendisliği dizi yazısı bu sayıda da devam etmektedir. Şubelerimizden haberler bölümünde; Denizli Şubemizle, Kahramanmaraş il temsilciliği binalarımızın açılışları, Merkez Şube ile Kastamonu Şubelerimizde düzenlenen paneller ile İzmir Şubemizin sosyal faaliyetleri yer almaktadır. Ramazan Bayramınız Kutlu Olsun. Saygılarımızla Orman Mühendisliği Dergisi Yayın Kurulu YAYIN KURULUNDAN 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 1

4 BAŞYAZI Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Milletvekili genel seçimleri huzur içinde 7 Haziran 2015 de sonuçlandı. Seçim sonuçlarının ülkemiz ve demokrasimiz için hayırlı olmasını diliyoruz. Siyasilerimizde kaybedenin olmadığı bir seçim sonucu ortaya çıkmış görüntüsü hakimdir. Siyasi partilerin kendi değerlendirmelerine göre durum böylede yorumlanabilir. Ancak 7 Haziran seçim sonuçlarıyla birlikte aradan geçen yaklaşık iki aylık zaman diliminde bile ülkemizde başta yargı ve bürokrasi olmak üzere toplumun büyük çoğunluğunda önemli oranda rahatlama yaşanmıştır. Oluşan bu huzur ortamının etki alanı ve süresinin uzaması ve kalıcı olması hepimizi mutlu edecektir. Bu nedenle siyasi parti yöneticilerinin sorumluluklarının bilincinde olmaları önem arz etmektedir. Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Odamız, mesleğimiz ve meslektaşlarımızın mesleki hak ve yetkilerini olumsuz yönde etkileyen veya etkileyebilecek olan konularla ilgili hukuk mücadelesini kararlılıkla devam ettirmektedir. Bu kapsamda Orman Kanununun 16. Maddesinin Uygulama Yönetmeliği nin, orman alanlarında asfalt ve hazır beton santrallerinin kurulmasına izin veren hükümlerinin iptali için açtığı davada yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir. Bu karar ormanlarımızın geleceği açısından önemli bir gelişmedir. Yine odamızın Bursa Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içinde bulunan fıstıkçamı özel ağaçlandırma sahasında, Sağlık Bakanlığı na verilen ön iznin iptaline dair Bursa 1. İdare Mahkemesinin kararı hiçe sayılarak şehir hastanesi yapımından vazgeçilmemiş olması, bu konuda başlatmış olduğumuz hukuk mücadelesini etkilemeyeceği gibi, bu konunun sonuna kadar takipçisi olacağımızı ifade etmek isteriz. Nitekim, ön iznin iptalinden sonra hemen 24 ay süreli ikinci bir ön iznin verilmiş henüz sekizinci ayında 15/5/2015 tarihli Bakanlık oluru ile kesin izne çevrilmiş, saha teslimi yapılmamış olmasına rağmen, ilgili izin yönetmeliği ve hukuk kuralları çiğnenerek 9/5/2015 günü göstermelik bir entegre sağlık tesisi temeli atılmıştır. Sağlık Bakanlığı adına verilen 15/5/2015 tarihli kesin izin olurunun da iptali için Bursa İdare Mahkemesinde tekrara iptal davası açılmıştır. Yine odamızın Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı aleyhinde 2006 yılından itibaren yaptığı hukuk mücadelesinin bir sonucu olarak, öncelikle ısıl işlem fırınlarının kontrolünde Orman Endüstri Mühendislerinin yer alması sağlanmıştır. En son gelinen noktada sözkonusu Bakanlıkça 25/5/2015 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik ile Isıl İşlem fırınlarının Kapasite Raporlarının, üretimle ilgili mühendis bağlamında Serbest Orman Ürünleri Bürolarınca yapılmasının önü açılmıştır. Bu konuda duyduğumuz memnuniyeti meslektaşlarımızla paylaşmak isteriz. Benzer biçimde Orman Genel Müdürlüğü nce 2013 yılından itibaren hazırlık çalışmalarının sürdürüldüğü orman ürünlerinin satış usul ve esaslarının belirlendiği 19/6/2015 tarihli ve 303 sayılı Oduna dayalı Orman Ürünleri Satış Usul ve Esasları Tebliği nde, idareden tahsisli orman ürünü alacak gerçek ve tüzel kişilerin ibraz edecekleri kapasite raporu, fizibilite raporu metraj, metraj ve keşif özetlerinin Orman Ürünleri Büroları kanalıyla Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerince yapılması sağlanmıştır. Bu konuda duyulan memnuniyet Orman Genel Müdürlüğü ne bildirilmiş olup bu hususu bir kez daha sizlerle paylaşmak isteriz. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nca 2009 yılından buyana yürürlüğe konulan yönetmeliklerde, orman bitkileri dahil tüm bitkilere arız olan mikro organizmalarla yapılacak kimyasal mücadelede gerekli olan bitki koruma ürünlerine reçete yazma yetkisi ziraat mühendislerine verilmekteydi. Danıştay da açılan iptal davları sonucunda orman bitkileri nerede yetişirse yetişsin bitki koruma ürünü reçete yazma yetkisinin Orman Mühendislerine ait olduğuna karar verilmiştir. Bu Bakanlıkça en son yürürlüğe konulan Yönetmelikte orman alanlarının kapsam dışında olduğu yönünde düzenleme yapılmıştır. Ancak bu düzenleme de yeterli görülmeyerek yine yargıya taşınmıştır. Bir taraftan da hukuk mücadelesi sonucunda edinilen mesleki kazanımların, OGM tarafından çıkarılacak bir yönetmelikte eyleme dönüştürülmesi gerektiği hususu Orman Genel Müdürüne aktarılmış ve uygun görülmesi üzerine Odamızın katkılarıyla hazırlanan Orman Bitkisi Ve Bitkisel Ürünlere Arız Olan Zararlı Organizmalar İle Teknik Mücadele Yönetmeliği taslağı, dış görüş için ilgili bakanlıklara gönderilmiştir. Bu güzel gelişmeyi de ayrıca meslektaşlarımızla paylaşmak isteriz. 2 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

5 Diğer taraftan Orman Genel Müdürüne aktardığımız bir diğer konu da, dört yıldır yayımlanmayı bekleyen Orman Yetiştirme Materyalleri Piyasasında Yetkilendirme, Denetleme Ve Orman Bitki Pasaportu yönetmeliği taslağının yayımlanmasının sağlanması idi. Bu konuda olumlu karşılanmış ve Fidanlık Daire Başkanına gerekli talimat verilmiştir. Ümit ederiz ki bu taslakta hayat bulur ve meslektaşlarımızın yasal mesleki haklarının başka disiplinlerce kullanılmasının önün geçilmiş olur e Doğru 3. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Kasım 2015 tarihinde Antalya da yapılacaktır. Sempozyum konularında hazırlanacak bildirilerin ve katılımın mesleğimizin geleceği açısından sahip olduğu önemin farkındayız. Gerek fakültelerimiz ve araştırma kurumlarından gerekse uygulamadan gelecek bildirilerin ve katılımın bizlere güç vereceği, bilgi birikiminin gelecek kuşaklara aktarılması noktasında ve de ormancılık yönetimlerine ışık tutacağı kanaatindeyiz. Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Son günlerde kamuoyuna da yansıyan başta Doğu Karadeniz Bölgesi ndeki insanlarımızı huzursuz eden ve ayağa kaldıran ve ormancılığımızı yakından ilgilendiren Yeşil Yol konusu ile ilgili de görüşlerimizi kısaca sizlerle paylaşmak isteriz. Orman Mühendisleri Odası olarak, 2600 kilometrelik yolun neredeyse tamamının el değmemiş doğal alanlar ve yüksek dağ ekosistemi başta olmak üzere birçok hassas ve korunan alanın içinden yada yakınından geçiyor olması nedeniyle bölge doğasına verilecek zarardan dolayı endişeliyiz. Artvin, Rize, Gümüşhane, Bayburt, Trabzon, Giresun, Ordu ve Samsun olmak üzere 8 ili kapsayacak olan bu yol projesi içinde milli parklar, tabiatı koruma alanları, tabiat parkları ve avlak alanlar gibi koruma altındaki alanlar başta olmak üzere, yüksek dağ ormanlarındaki hassas ekosistemin bu proje kapsamında olumsuz etkileneceği aşikardır. Yer yer 2000 metreyi de aşan rakımlarda ve çok yüksek eğimli alanlarda 2600 kilometrelik bir yolun yapılamasının ileri teknoloji kullanılması durumunda dahi bölgenin doğasını ve ekosistemini olumsuz yönde etkileyeceği de ortadadır. Bu proje ile inşaat faaliyetleri sırasında ve sonrasında oluşacak bazı olumsuzluklar satır başları itibariyle; Yol hafriyatının bölgede yapılmakta olan pek çok HES projesinde olduğu gibi yamaçlardan aşağıya yuvarlanması nedeniyle orman ağaçları ve yaban hayatı olumsuz etkilenecektir. Hasar gören ağaçlar böcek zararlarına da açık hale gelecektir. Bu hafriyatın etkisiyle su kaynakları olumsuz etkilenecektir. Bölge insanının içme suyu kaynağı olan bu dereler hem inşaat aşamasında hem de inşaat sonrasında oluşacak yoğun kullanım nedeniyle meydana gelecek çöp dağlarıyla kirlenecektir. Bitki örtüsü, ağaçlar, çalılar ve otsu türler tahrip edilerek endemik bazı türlerin yok olmasına neden olacaktır. Arazi yapısı nedeniyle yüksek eğimli bu alanlar hem inşaat faaliyetleri hem de sonrasında sel ve heyelan risklerini arttırarak doğal kaynakların ve insan yaşamının olumsuz etkilenmesine neden olacaktır. Yol yapımı ile amaçlanan turizm sektörünün gelişmesiyle birlikte bölgede önemli gelir kaynağı durumundaki arıcılık başta olmak üzere diğer sektörlerde gelir kayıpları yaşanacaktır. Yol yapımı nedeniyle rant mantıklı yapılaşma artacak ve ormanlarımız ve yaylalarımız için potansiyel tehdit oluşacaktır. Sonuç olarak bu proje ile Doğu Karadeniz Bölgemizin ormanları ve doğal kaynaklarının olumsuz etkileyeceği odamızın kanaati olup bu konuda özellikle bölgedeki meslektaşlarımızın daha hassas davranmalarını bekliyoruz. Benzer şekilde Odamızın oluşturduğu bilim heyetince yapılan inceleme sonucunda ortaya konulan ve kamuoyuyla paylaşılan kapsamlı raporda da belirtildiği üzere, Artvin Cerantepe maden sahasının işletmeye açılması halinde çok büyük çevre zararlarına neden olacak maden işletmesine karşı yöre halkının doğayı koruma pahasına yaptığı mücadeleyi destekliyoruz. Hukuk zemininde de ilgili kuruluşlarla birlikte konuyu takip ediyoruz. Saygılarımızla Yönetim Kurulu 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 3

6 ODAMIZDAN ISIL İŞLEM KAPASİTE RAPORLARININ ORMAN ÜRÜNLERİ BÜROLARINCA YAPILMASININ ÖNÜNÜ AÇAN AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİNİN ISIL İŞLEME TABİ TUTULMASI VE İŞARETLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK RESMİ GAZETE DE YAYIMLANDI G ıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması Ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik 27/05/2015 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15 standardına uygun olarak, ısıl işleme tabi tutulmasını sağlayan ısıl işlem fırınlarının açılması başvurusunda ve denetimlerinde gerekli kapasite raporlarının düzenlenmesine ilişkin olarak, mülga yönetmeliğin izin belgesi başvurusu başlıklı 7/2-c maddesinde c) Isıl işlem fırını ve hesabı, kapasite raporuna işlenmiş olarak hazırlanacak kapasite raporu, olarak düzenlenmişken, Odamızın 5531 sayılı Kanun ve Danıştay da açtığı davalar sonucunda aldığı olumlu kararlara dayanarak, önce Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve daha sonra Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nezdinde yaptığı resmi girişimler ve yazılı öneriler sonucunda ısıl işlem fırınları kapasite raporlarının üretim konusu ile ilgili mühendisçe hazırlanmış kapasite raporu olarak değiştirilmesi istenmiş ve 27/5/2015 tarihli ve sayılı yeni Yönetmeliğin izin belgesi başvurusu başlıklı 5/1-c maddesinde; c) Isıl işlem fırınında; bir partide yer alabilecek en fazla ahşap ambalaj malzemesi miktarının, demonte halde ısıl işlem uygulaması yapılacak ahşap malzemeler için m³ cinsinden, montajlı halde ısıl işlem uygulaması yapılacak her bir ahşap ambalaj malzemesi çeşidi için adet cinsinden hesaplanmış olarak, üretim konusu ile ilgili mühendisçe hazırlanmış kapasite raporu, şeklinde olumlu hedefe ulaşılmıştır. Böylece, 5531 sayılı Meslek Yetki Kanununa göre ruhsatlı Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin, mesleki hak ve yetkilerinde bulunan, ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işlem fırınlarına dair kapasite raporu düzenlemesinin diğer mühendislik disiplinlerince yapılmasının önüne geçilmiş olacaktır. Isıl işlem fırınları, ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15 standardına uygun olarak fırınlamasını yaptığı, yani fırındaki üretimin kurutulmuş ahşap ambalaj malzemesi olduğu, bunun da Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin konusuna girdiği, bu hakkın yalnızca 5531 sayılı Kanuna göre kurulmuş Serbest Orman Ürünleri Büroları nca kullanılmasının yasal zorunluluk olduğu, bu nedenle orman ürünleri bürolarının sayılarının çoğalmasının gerektiğini açıkça üyelerimizin dikkatlerine sunmak isteriz. Odamızın ilgili ısıl işlem Yönetmelikleri üzerinde Danıştay da açtığı davalar sonucunda; önce mesleki haklarımızı ihlal eden Yönetmelik hükümlerinin iptali 4 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

7 ve yeni yönetmeliklerde Orman Endüstri Mühendislerinin yetkilerinin yer alması sağlanmış, daha sonra TOBB ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nezdinde yapılan girişimler sonucunda da kapasite raporlarının üretimle ilgili mühendis bağlamında orman ürünleri bürolarında çalışan Orman Endüstri Mühendis ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerince yapılması sağlanmıştır. ODAMIZIN BU ALANDA YAP- TIĞI HUKUK MÜCADELESİNİ ÖZETLEYEREK ÜYELERİMİZE HATIRLATMAK İSTEDİK. Şöyle ki; 1- Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik (RG , 25452) Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca ilk kez 4/5/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik ile ısıl işlem fırınlarının denetimlerinin Orman Bakanlığı ile Tarım ve Köy işleri Bakanlığı teknik elemanlarınca yapılacağına dair düzenlemelere yer verilmişti. İnceleme ve Denetim Madde 10 Yerinde incelemeyi ve denetlemeyi yapacak olan denetim üyeleri Bakanlık ve Çevre ve Orman Bakanlığının konu ile ilgili teknik elemanlarından oluşur. Başvurular ile ilgili her denetleme 3 teknik eleman tarafından yapılır. 2- Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik (RG:21/6/2006, 26205) Daha sonra 2004 tarihli Yönetmeliği yürürlükten kaldıran TMMOB Orman Mühendisleri Odasının tespit edeceği bir üye ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin tespit edeceği bir üyenin katılımı ile; iki yıl görev yapmak üzere beş üyeden oluşur. 21/6/2006 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik in aşağıdaki hükümleri ile ormancıların ısıl işlem fırın denetimleri dışlanmış ve konunun uzmanı olan Orman Endüstri Mühendislerinin hakları yok sayılmıştır. Şöyle ki; Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; f) Denetim elemanı: Ahşap ambalaj malzemesini kontrol eden inspektör veya Bakanlıkça kontrol etmeye yetkilendirilmiş Ziraat Mühendisleri, İnceleme ve denetim MADDE 21 (1) Yerinde incelemeyi ve denetlemeyi yapacak olan denetim üyeleri Bakanlık Merkez ve il müdürlükleri ile zirai karantina müdürlüklerinde görevli ziraat mühendislerinden oluşur. Başvurularla ilgili her denetleme iki Ziraat Mühendisi tarafından yapılır. Yetkili komisyon MADDE 22 (1) Yetkili komisyon: Koruma ve Kontrol Genel Müdürünün belirleyeceği dört üye ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğini temsilen bir üyeninkatılımı ile beş üyeden oluşur. Denetleme MADDE 24 (1) Genel Müdürlük, Bakanlık il müdürlükleri veya Zirai Karantina Müdürlüklerinde görevli iki ziraat mühendisi tarafından, Yetkili Komisyonca logo basmak üzere yetkilendirilmiş kişi veya kuruluşlar yılda en az bir kez denetlenir. Odamız, bu Yönetmeliğin yukarıdaki maddelerinin yürürlüklerinin durdurulup iptali için Danıştay 10. Dairesinde E:2006/4831 nolu davayı açmıştır. Dava sonunda 5531 sayılı Kanuna dayanarak Orman Endüstri Mühendislerinin mesleki haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle Odamızın tezi haklı bulunmuş ve dava konusu 4/f, 21/1, 22/1 ve 24/1 maddeleri 17/11/2009 tarihli ve K:2009/9567 sayılı karar ile iptal edilmiştir. 3- Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesine Dair Yönetmelik (RG:12/5/2010, 27579) Davanın Odamız lehine sonuçlanmasından sonra, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca yeni Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesine Dair Yönetmelik 12/5/2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu Yönetmelikte Orman Endüstri Mühendislerine yer verilmiş ise de yeterli görülmemiştir. Şöyle ki; Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; f) Denetim görevlisi: Ahşap ambalaj malzemesini kontrol eden Genel Müdürlük, il müdürlüğü veya müdürlükte görevli ziraat mühen NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 5

8 ODAMIZDAN disi ile orman endüstri mühendisini, k) İnspektör: İthal, ihraç ve transit geçişi yapılan, serbest bölgelere getirilen, bu bölgelerden çıkartılan; bitki, bitkisel ürün ve orman ürünleri ile ahşap ambalaj malzemelerinin zirai karantina amaçlı her türlü kontrollerle denetimini yaparak gerekli belgeleri düzenlemek ve yurt içinde yetiştirilen bitkilerde bitki sağlığı denetimlerini, resmi sürvey programlarını gerçekleştirmek üzere yetkilendirilmiş ziraat mühendisi, orman mühendisi veya orman endüstri mühendisini, İzin belgesine esas denetim MADDE 18 (1) İzin belgesine esas denetim, denetim görevlileri tarafından yapılır. İzin belgesine sahip işletmelerin denetimi MADDE 21 (1) Denetim görevlisi tarafından, yetkili komisyonca izin belgesi verilmiş kişi veya kuruluşlar, yılda en az iki kez denetlenir. Yetkili komisyon MADDE 19 (1) Yetkili komisyon, Genel Müdürlükçe belirlenecek üç üye, TMMOB Orman Mühendisleri Odasının tespit edeceği bir üye ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin tespit edeceği bir üyenin katılımı ile; iki yıl görev yapmak üzere beş üyeden oluşur. Bu düzenleme yeterli görülmemiştir. Çünkü denetim görevlileri yani inspektörlerin ayrı ayrı görevlendirilebileceğine dair düzenleme yapılmış ve Danıştay 10. Daire kararında belirtilen hususlara tam yer verilmemiştir. Böylece, Orman Endüstri Mühendislerinin yine denetimlerden dışlanabileceği görülmüştür. Bu nedenle, bu maddelerin hükümlerinin de iptali için Danıştay da tekrar E:2010/9218 nolu dava açılmıştır. Dava henüz derdesttir. Ancak Danıştay Başsavcılığının dava dosyası hakkındaki görüşlerinde, bizim tezimizin haklılığı yönünde görüş beyan edilmiştir. 4- Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması Ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik (RG: , 28132) Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Ambalaj Malzemelerinin İşaretlenmesine Dair Yönetmeliği tekrar düzenlenerek, Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması Ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik adıyla 4/12/2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu Yönetmelikte, dava konusu yaptığımız ve kazandığımız ve resmi yazı ile önerdiğimiz hususların önemli bir kısmına yer verilmiştir. Şöyle ki; Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; l) Kontrol görevlisi: Bakanlık tarafından resmî kontrol yetkisi verilen, ahşap ambalaj malzemesini ve işletmesini bu Yönetmelik hükümlerine göre denetleyen Genel Müdürlük, il müdürlüğü veya müdürlükte görevli ziraat mühendisleri ile; Genel Müdürlük, il müdürlüğü, müdürlük, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğünün merkez veya taşra teşkilatında görevli orman endüstri mühendislerini, İzin belgesi başvurusu MADDE 7 c) Isıl işlem fırını ve hesabı, kapasite raporuna işlenmiş olarak hazırlanacak kapasite raporu, İzin belgesine esas denetim MADDE 12 (1) İzin belgesine esas denetim, kontrol görevlileri tarafından aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak yapılır. Yetkili komisyon MADDE 13 (1) Yetkili komisyon, Genel Müdürlükçe belirlenecek iki üye ve TMMOB Orman Mühendisleri Odasının tespit edeceği bir üyenin katılımı ile; beşyıl görev yapmak üzere üç üyeden oluşur. İzin belgesine sahip işletmelerin denetimi MADDE 15 (1) İzin belgesi verilmiş işletmeler, yılda en az iki kez kontrol görevlileri tarafından denetlenir. ç) İşletmede gerek görüldüğü hâllerde, işlemden geçirilen ahşap ambalaj malzemelerinin %1 i oranında örnek alınır. Örnekler müdürlüklere, zirai mücadele araştırma enstitü müdürlüklerine veya orman fakültelerine analiz yapılmak üzere gönderilir, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, 4/12/2011 tarihli Yönetmeliğin değiştirilmesi çalışmalarında Odamızdan da görüş istenmiştir. Odamız, bu kez ahşap ambalaj malzemeleri ısıl işlem fırınlarının kapasite raporunun düzenlenmesinde, TOBB mevzuatında yer alan üretim konusunda uzman mühendis tarafından kapasite raporlarının düzenlenmesi gerektiğine yönelik resmi görüşünü vermiş ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri ile yaptığı görüşmelerde bu konu tüm yönleriyle anlatılmıştır. 5- Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik (RG: 27/5/2015, 29368) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 4/12/2011 tarihli Yönetmeliğin değiştirilmesi çalışmalarında Odamızdan da görüş istenmiştir. Odamız, bu kez denetimlerin bir Orman Endüstri Mühendisi ve bir Ziraat Mühendisinin birlikte yapmaları ile ahşap ambalaj malzemeleri ısıl işlem 6 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

9 fırınlarının kapasite raporunun, TOBB mevzuatında yer alan üretim konusunda uzman mühendis tarafından kapasite raporlarının düzenlenmesi gerektiğine üzerinde durmuştur. Ayrıca resmi görüş ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri ile yapılan görüşmelerde bu konular tüm yönleriyle anlatılmıştır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca 27/5/2015 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik yürürlüğe konulmuştur. Bu Yönetmelik hükümleri yayınlandığından 3 ay sonra yürürlüğe girecektir. Bu Yönetmelikte şu hususlar yer almıştır. Tanımlar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; l) Kontrol görevlisi: Bakanlık tarafından resmî kontrol yetkisi verilen, bu Yönetmelik kapsamındaki işletmeleri ve ahşap ambalaj malzemelerini, bu Yönetmelik hükümlerine göre denetleyen, Genel Müdürlük, il müdürlüğü veya müdürlükte görevli ziraat mühendisi ile; Genel Müdürlük, il müdürlüğü, müdürlük, Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğünün merkez veya taşra teşkilatında görevli orman endüstri mühendisini, İzin belgesi başvurusu MADDE 5 (1) c) Isıl işlem fırınında; bir partide yer alabilecek en fazla ahşap ambalaj malzemesi miktarının, demonte halde ısıl işlem uygulaması yapılacak ahşap malzemeler için m³ cinsinden, montajlı halde ısıl işlem uygulaması yapılacak her bir ahşap ambalaj malzemesi çeşidi için adet cinsinden hesaplanmış olarak, üretim konusu ile ilgili mühendisçe hazırlanmış kapasite raporu, İzin belgesine esas denetim MADDE 11 (1) İzin belgesine esas denetim; bir ziraat mühendisi ile bir orman endüstri mühendisinden oluşan kontrol görevlileri tarafından; bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi, ikinci fıkrasının (c), (ç), (e) ve (f) bentleri ve üçüncü fıkrasının (d) bendinde belirtilen esaslara uygun olarak, aşağıdaki şekilde yapılır. İzin belgeli işletmelerin denetimi MADDE 12 (1) İzin belgeli işletmelerin denetimleri; birinci dönemde en geç haziran, ikinci dönemde en geç aralık ayı içerisinde olmak üzere, yılda en az iki kez,bir ziraat mühendisi ile bir orman endüstri mühendisinden oluşan kontrol görevlileri tarafından yapılır. Denetimlerde, ısıl işlem operatörleri de hazır bulunur. Yetkili komisyonun oluşturulması, çalışması ve görevleri MADDE 14 (1) Yetkili Komisyon; Genel Müdürlükçe belirlenecek iki üye ve TMMOB Orman Mühendisleri Odasının tespit edeceği bir üyenin katılımı ile 1 yıl görev yapmak üzere, üç üyeden oluşur. Böylece Oda olarak yaptığımız hukuk mücadelesi ve idari girişimler sonucunda son Yönetmelikte olumlu düzenlemeler yapılmıştır. Bu bağlamda, yaptıkları düzenleme için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına teşekkür ederiz. Ancak, Odamıza gönderilen Yönetmeliğin taslağında yer almayan, Danıştay 10. Daire kararı ile bu Yönetmeliğin ruhuna aykırı olarak İzin belgesi olmayan işletmelerin denetimi başlıklı aşağıdaki 13. Madde içinde düzenlenen iki ziraat mühendisinden oluşan veya ibaresini hiç uygun bulmadığımızı ve bu ibarenin iptali için Danıştay da iptal davası açacağımızı burada belirtmek isteriz. İzin belgesi olmayan işletmelerin denetimi MADDE 13 (1) Haklarında, ISPM 15 işaretlemesi yaptığına yönelik şüphe oluşan veya ihbar bulunan, izin belgesi sahibi olmayan işletmelerde; ISPM 15 işaretlemesi yapılıp yapılmadığının tespiti amacı ile iki ziraat mühendisinden oluşan veya bir ziraat mühendisi ile bir orman endüstri mühendisinden oluşan kontrol görevlilerince denetim yapılabilir. Denetimde tespit edilen hususlar, düzenlenecek tutanakta belirtilir. Saygıdeğer meslektaşlarımız! Hepinizin uzun süreden beri Resmi Gazetede yayımlanmasını beklediğimiz Orman Yetiştirme Materyalleri Piyasasında Yetkilendirme, Denetleme Ve Orman Bitki Pasaportu Yönetmeliği ile Ormancilik Karantina, İnspektör ve Fümigasyon Yönetmeliği taslaklarının yürürlüğe konulması için, OSB ile OGM nin gayretlerini beklemekteyiz. Oda Yönetim Kurulu olarak, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da, mesleğimiz ve meslektaşlarımızın hak ve yetkilerini her platformda korumaya devam edeceğimizi bir kez daha belirtmek isteriz. Yapılan bu Yönetmelik düzenlemesinin meslektaşlarımız ve mesleğimize hayırlı olmasını dileriz. Saygılarımızla. 27/05/2015 ODA YÖNETİM KURULU 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 7

10 ODAMIZDAN BASIN DUYURUSU ODAMIZIN, BURSA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SINIRLARI İÇİNDE BULUNAN FISTIKÇAMI ÖZEL AĞAÇLANDIRMA SAHASINDA, SAĞLIK BAKANLIĞINA VERİLEN ÖN İZNİN İPTALİNE DAİR BURSA 1.İDARE MAHKEMESİNİN K:2014/1090 NOLU KARARI HİÇE SAYILARAK SEÇİMLERE YÖNELİK ŞEHİR HASTANESİ TEMELİ ATILMAKTADIR. O rman Mühendisleri Odasının; Bursa Orman İşletme Müdürlüğü, Çalı Orman İşletme Şefliği, Çalıköy Serisi 23,24 ve 25 nolu bölmelerinde Odamıza tahsis edilen m2 lik (51 Hektar) çok başarılı Fıstık Çamı özel ağaçlandırma sahasının, ,27m 2 kısmı (40,9 Ha.) kısmının, Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın tarihli ön izin oluru ile Sağlık Bakanlığına tahsis edildiği ve ön izin işleminin iptali için Bursa 1. İdare Mahkemesinde tahsisin iptali için dava açıldığı, dava sonunda tarihli ve K:2014/1090 sayılı kararıyla mülkiyet konusundaki uyuşmazlıktan kaynaklanan söz konusu dava nedeniyle ön izin verilmesine olanak bulunmadığından, dava konusu işlemin hukuka aykırı olarak tesis sonucuna ulaşılmıştır. Açıklanan nedenlerle dava konusu işlemin iptaline denilerek ön iznin iptal edildiği Odamızın internet sayfasında kamuoyu ile paylaşılmıştı. Ülkemizde son dönemlerde hukuk kuralları ihlalinin olağan hale geldiği, doğal dokunun sürekli rant uğruna tahrip edildiği, hukuka göre olayların şekillenmesi yerine, olaylara göre hukukun şekillendirildiği kamuoyunun gözleri önünde cereyan etmektedir. Anayasanın 138 inci maddesinde yer alan Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez hükmünü, Orman Genel Müdürlüğü, Bursa Valiliği, Bursa Orman Bölge Müdürlüğü hiç görmüyorlar mı? Bu idareler mahkemenin kesin kararını, Anayasa ve yasaların açık ve bağlayıcı hükümlerine rağmen, seçim öncesi göstermelik Şehir Hastanesi temelinin atılması için nasıl ihlal edebilmektedirler? Bir gün adalet önünde hesap verebileceklerini hiç düşünmüyorlar mı? Adının ve görevlerinin başında orman kelimesi bulunan ve ormanları korumakla mükellef olan, Orman Genel Müdürlüğü ile Bursa Orman Bölge Müdürlüğünün bu hukuksuzluktan derhal geri dönmelerini acilen talep ediyoruz. Ağaç katliamının ülke gündeminin devamlı ön sıralarında olduğu günümüzde, yeşil dokunun korunmasına yönelik olarak, Bursa 1. İdare Mahkemesi kararının ormancılık camiasına ve tüm çevre dostlarını sevindiren kararın ihlal edilmesini şiddetle kınıyor, hukuk dışı olan temel atma işinden vazgeçilmesi hususunu bir kez daha ilgililerin dikkatlerine sunuyoruz. Diğer mesleki konulardaki hukuk mücadelelerinde olduğu gibi, bu konuda da başlatmış olduğumuz hukuk mücadelesini sonuna kadar sürdüreceğimizi kamuoyuna duyuruyoruz Orman Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu 8 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

11 ODAMIZIN HUKUK MÜCADELESİNDE ORMANLARIMIZ LEHİNE ÖNEMLİ BİR YARGI KARARI DAHA ALINDI ORMAN KANUNUNUN 16. MADDESİNİN UYGULAMA YÖNETMELİĞİ NİN, ORMAN ALANLARINDA ASFALT VE HAZIR BETON SANTRALLERİ KURULMASINA İZİN VEREN HÜKÜMLERİNİN İPTALİ İÇİN DANIŞTAY DA AÇTIĞIMIZ DAVADA YÜRÜRLÜĞÜN DURDURULMASINA KARAR VERİLDİ Odamızca; orman alanlarında asfalt ve hazır beton santrallerinin kurulmasına izin veren, Orman Genel Müdürlüğünün tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği nin 3. maddesinin birinci fıkrasının (ll) bendindeki Tesis tanımı içerisinde yer alan asfalt ve beton karıştırma ünitelerini, ibaresinin yürütmesinin durdurulup iptali için Danıştay 8. Dairesinde açılan davada bu ibarenin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir. Danıştay 8. Dairesinin yürürlüğün durdurulmasına dair 17/9/2014 tarihli ve E:2014/5492 sayılı kararında, dava konusu düzenlemede yer alan asfalt ve beton karıştırma ünitelerinin, madencilikle ilgili olmaması veya madencilik faaliyeti için destek niteliğinde de olmaması nedeniyle, madencilik faaliyeti için zorunlu olan tesisler olarak kabul etmeye hukuken olanak bulunmamaktadır. Bu duruma, dava konusu düzenlemenin dayanağı yasada yer almayan, asfalt ve beton karıştırma ünitelerini, ibaresine, Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği nin 3. maddesinde yer verilmesine üst hukuk normuna uyarlılık bulunmamaktadır denilerek dava konusu asfalt ve beton karıştırma ünitelerini, ibarenin yürürlüğü durdurulmuştur. Benzer düzenleme, bu Yönetmelik ile yürürlükten kaldırılan 30/9/2010 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Orman Kanununun 16 ncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği nin 4. maddesinin birinci fıkrasının (ff) bendinde Tesis tanımı içerisinde işleme tesisleri kapsamında hazır beton ve asfalt üretimi yapılan tesisleri ibaresi olarak yer almış ve bu ibarenin de iptali için Danıştay da dava açmıştık. Bu davada, Bakanlığın yanında iki özel sektör firması da davaya müdahil olmuştu. Anılan davada bu ibarenin durdurulmasına karar verilmişti. Danıştay da 30/9/2010 tarihli Yönetmelik iptal davası esastan devam ederken, önceki karar dikkate alındığında, Danıştay ın iptal kararını vermesinin çok muhtemel olduğu dikkate alındığında; 18/4/2014 tarihli Yönetmelikte aynı düzenlemenin yapılmış olması, bazı kişilerin ormandan bu bağlamda izin almalarının önünün açılması için bu düzenlemenin yapılmış olabileceği yönünde akıllarda kuşku uyandıran bazı soru işaretlerinin doğmasına neden olmuştur. Bu bağlamda, Orman ve Su İşleri Bakanlığından aşağıdaki soruların cevaplarının kamuoyu önünde verilmesini bekliyoruz. 1- Orman alanında asfalt ve hazır beton santralleri kurulması izni için 30/9/2010 tarihli Yönetmeliğe göre İdareye başvuran, ancak bu Yönetmeliğin işleme tesisleri kapsamında hazır beton ve asfalt üretimi yapılan tesisleri ibaresinin yürürlüğünün durdurulduğu 22/2/2011 tarihine kadar sonuçlandırılamayan ve Danıştay YD kararı nedeniyle izin verilmeyen kaç kişiye, kimlere, nerelerde 18/4/2014 tarihli Yönetmelik ile asfalt ve hazır beton santrali tesisi kurma izni verilmiştir? 2- Orman alanında asfalt ve hazır beton santralleri kurulması izni için 18/4/2014 tarihli Yönetmeliğe göre idareye başvuran, ancak bu Yönetmeliğin asfalt ve beton karıştırma ünitelerini, ibaresinin yürütmesinin durdurulduğu 17/9/2014 tarihine kadar kaç kişiye, kimlere, nerelerde asfalt ve hazır beton santrali tesisi kurma izni verilmiştir? 3- Yine orman alanında asfalt ve hazır beton santralleri kurulması izni için 18/4/2014 tarihli Yönetmeliğe göre İdareye başvurmuş, ancak 17/9/2014 tarihli YD kararı nedeniyle izin işlemleri sonuçlandırılmamış kaç kişi vardır, kimledir ve başvuruları hangi yerler için yapmışlardır? Ormancılık mesleği alanında en büyük anayasal kamu kuruluşu olarak, Orman ve Su işleri Bakanlığından, kamuoyu önünde yukarıdaki sorular hakkında açıklama yapılmasını beklemekteyiz. Oda olarak ormanlarımız, ormancılığımız ve meslektaşlarımız yararına olacak mücadelemizi idari ve adli hukuk zemininde sürdürmeye devam edeceğiz. Bu kararın mesleğimiz ve meslektaşlarımıza hayırlı olmasını dileriz. 10/06/2015 ODA YÖNETİM KURULU 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 9

12 ODAMIZDAN 2023 e DOĞRU 3. DOĞA VE ORMANCILIK SEMPOZYUMU KASIM 2015 ANTALYA Orman ekosisteminde envanter Orman ekosistemi kaynaklı doğal rekreasyon Orman endüstrisinde verimlilik, dış ticaretinde gözetim ve karantina AMAÇ VE KAPSAM Orman Mühendisleri Odası, Cumhuriyetin 100 üncü yılına (2023 yılı) kadar 2023 e DOĞRU DOĞA VE ORMANCILIK SEMPOZ- YUMU ana başlığı altında, doğa ve ormancılığa ilişkin tüm konuların tartışılacağı birden fazla sempozyumlar düzenleme kararı almıştır. Sempozyumun birincisi; 24-27/Kasım/2011 tarihleri arasında aşağıdaki beş konuda, 1-Doğa ve ormancılığa ilişkin sözleşmeler, taahhütler ve benzer politika araçlarının geliştirilmesi, 2-Kaliteli su üretiminde ormanlar ve ormancılığımız, 3-Yenilenebilir enerji üretiminde ormanlar ve ormancılığımız, 4-Ormancılık hizmetlerinin yapılmasında serbest ormancılık bürolarının fonksiyonu 5-Türkiye orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisinin gelişmesinde, 5531 sayılı Kanun ve ormancılığımızın yeri Sempozyumun ikincisi; 31/ Ekim/ /Kasım/2013 tarihleri arasında aşağıdaki dört konuda, 1-Orman ekosistemi temelinde Türkiye Ormanlarına yönelik odun dışı bitkisel ürünler, 2-Orman ekosistemi temelinde Türkiye nin av ve yaban hayatı, 3-Türkiye orman ekosistemi ve yetişme muhiti analizi, envanteri, planlaması ve haritacılığı, 4-Gerçek ve tüzel kişilerin 5531 sayılı Kanuna yönelik hizmet alımları ve irdelenmesi 1. ve 2., sempozyum bildirileri kitap haline getirilmiş, sonuç bildirileri ve çıktıları kamuoyu ile paylaşılmıştı; Bu kez, uygulamaya yönelik bildirilerin tartışılacağı sempozyumun üçüncüsü; 26/ Kasım/ /Kasım/2015 tarihleri arasında Antalya da aşağıdaki üç konuda yapılacaktır. SEMPOZYUM KONULARI 2023 e DOĞRU 3. DOĞA VE ORMANCILIK SEMPOZYUMU ana başlığı altındaki bildirilerde aşağıdaki konular işlenecektir. Sempozyum konu başlıkları: 1- Orman ekosisteminde envanter 2- Orman ekosistemi kaynaklı doğal rekreasyon 3- Orman endüstrisinde verimlilik, dış ticaretinde gözetim ve karantina KONU AYRINTILARI VE BEKLENTİLER Sempozyum konularında hazırlanacak bildirilerde istenen ayrıntılar ve beklentiler aşağıdaki şekilde olacaktır. Orman ekosisteminde envanter başlığı altında hazırlanacak bildirilerde; aşağıdaki konularda, kurumsal bilgi sistemleri ve klasik sistem kullanılarak envanter yapılması, değerlendirilmesi ve raporlanması konuları işlenmelidir. a) Odun dışı bitkisel ürünler, b) Odun dışı hayvansal ürünler c) Biyolojik çeşitlilik Orman ekosistemi kaynaklı doğal rekreasyon başlığı altında hazırlanacak bildirilerde; 6831 sayılı Orman Kanunu, 2873 sayılı 10 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2014

13 Milli Parklar Kanunu, 3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği, Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun ve bu kanunlara ilişkin ikincil mevzuat hükümleri dikkate alınarak aşağıdaki konular incelenmeli, değerlendirilmeli ve öneriler yapılmalıdır. a) Ormanın sosyo kültürel yararları bağlamında doğal rekreasyon alanlarının belirlenmesine yönelik kriterler, planlama ve projelendirme esasları, b) Ülkemizin doğal rekreasyon potansiyelinin iç ve dış turizme kazandırılması, c) Ülkemizin doğal rekreasyon alan kullanımının ekonomiye katkıları, Orman endüstrisinde verimlilik, dış ticaretinde gözetim ve karantina başlığı altında hazırlanacak bildirilerde; a) Orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine yönelik üretimde verimliliğin artırılması, verim artışında 5531 sayılı Kanunda mesleki faaliyet konuları ile mesleki hak ve yetkileri düzenlenen, Orman Endüstri Mühendisi ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin fonksiyonu, b) Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yürütülen orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine yönelik ürünlerin ithalatında; dış gözetimi yapacak uluslararası gözetim şirketlerinin oluşumu ve yetkili konu uzmanları, c) Ekonomi Bakanlığınca 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümlerine göre yürürlüğe konulan dış ticarette ürün güvenliği ikincil mevzuatında; orman endüstri ürünleri ile orman bitkilerine ilişkin ithalat ve ihracat denetimlerinde yetkili konu uzmanları, Hususlarında incelemeler yapılarak mevcut durumun tespiti, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, orman idaresi mevzuatı ile 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği, Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun hükümleri dikkate alınarak irdelenmeli ve öneriler yapılmalıdır. BİLDİRİ ÇAĞRISI Sempozyuma bildiri sunmak isteyen kişi ve kuruluşlar; en fazla 250 sözcükten oluşan bildiri özetlerini, e-posta yolu ile 01 Eylül 2015 tarihine kadar Başvuru Formu ekinde Sempozyum Sekreteryasına ulaştırmaları gerekmektedir. Kabul edilen bildiri metinleri, 15 Ekim 2015 tarihine kadar Sempozyum Sekreteryasına e-posta ile gönderilecektir. Bu tarihten sonra gönderilen bildiriler değerlendirilmeyecektir. BİLDİRİ KABUL KURALLARI VE SUNUMLAR * Bildiriler kişi ve/veya kuruluşlar adına verilebilir. * Çeviriler, ticari amaçlı yazılar, kaynağı belirtilmeden yapılan alıntılar içeren bildiriler kabul edilmeyecektir. * Bildiri özetleri incelenerek, kabul edilebilirlik açısından bir ön değerlendirmeden geçirilecektir. * Uygun bulunan bildiri özetleri, tamamlayıcı bilgilerle birlikte yazar(lar)ına gönderilecektir. * Bir özetin uygun bulunması, bildirinin sempozyumda sunulmak üzere kabul edilmiş olduğu anlamını taşımamaktadır. Bildirinin kabul kararı, bildiri tam metni üzerindeki değerlendirme sonucu kesinleşecektir. Kabul edilen bildirilerin tamamı sempozyum kitapçığında yer alacak, ancak sunulacak olan bildiri sayısı program olanakları çerçevesinde belirlenecektir. BİLDİRİ ÖZETİ YAZIM KURALLARI 1- Özetler 250 sözcükten fazla olmamalıdır. 2- Özet metin, bilgisayar ortamında MS Word 2007 veya daha üst versiyonda yazı karakteri ile 1,15 satır aralığıyla, Times New Roman fontu ve 11 punto ile yazılmalıdır. 3- Özet metinde; bildiri başlığı, yazar(lar) bilgisi, E-Posta adresi bildiri içeriği yer almalı ve italik yazılmalıdır. BİLDİRİ METNİ YAZIM KURALLARI Bildiriler, bilgisayar ortamında MS Word 2007 ya da daha üst versiyonda yazılmış olmalıdır. Bildiriler özden uzaklaşmayacak şekilde hazırlanmalı ve 12 sayfadan fazla olmamalıdır. Yazı karakteri Times New Roman olup, kullanılacak karakter büyüklüğü 11 punto ve 1,15 (bir virgül onbeş) satır aralığı uygulanmalıdır. Metin bölümlerinin altında 1 (bir) ve üstünde 1,5 (bir buçuk) satır boşluk bırakılmalıdır. Metin iki yana yaslı, paragraf başında 1 (bir) girinti olmalı, paragraflar arasında boşluk bırakılmamalıdır. Başlık büyük harflerle koyu ve metin alanı ilk satırına ortalanarak yazılmalıdır. Başlıktan sonra yazar adı ve soyadı yazılmalı, bunun altındaki satırda yazarların varsa kurumları belirtilmelidir. Ad, soyadı ve kurum adlarının yazılmasında sadece ilk harfler büyük olmalıdır. Bildiri metinleri; özet, giriş, gelişme (metot, konular, bulgular, tartışma, değerlendirme), sonuç ve öneriler ile kaynaklar bölümlerinden oluşmalı ve başlıklar ilk 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 11

14 ODAMIZDAN harfler büyük olacak şekilde koyu yazılmalıdır. Faydalanılan kaynaklar, kaynağın metinde kullanıldığı yerde parantez içerisinde yazarın veya yazarların soyadları ve kaynağın yayınlandığı yıl verilerek belirtilmelidir. Atıflar, atıf yapılan kaynaklar metinde satır sonunda (Girgin, 2011), (Coşkun ve Toksoy, 1993), ikiden fazla yazar olması durumunda ise (Yeşil ve Ark., 1996) şeklinde verilmelidir. Kaynakların yazılmasında karakter büyüklüğü 9 punto olmalıdır. Kaynaklar alfabetik sıraya göre hazırlanmalı, aşağıdaki örneklere uygun olarak ve eksiksiz yazılmalıdır. Makale:Yavuz, H., Saraçoğlu, N., Kızılağaç için uyumlu ve uyumsuz gövde çapı modelleri, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, sayı: 23, s: , Ankara. Kongre-sempozyum tebliği veya poster: Türker, Ö ve Aydın Coşkun, A, Orman Su ilişkilerinin Hukuki Analizi 2023 e doğru, 1. Doğa ve Ormancılık Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kasım 2011, s: , Antalya. Kitap: Evcimen, B. S., 1978, Türkiye de Orman Amenajmanının Gelişimi (I. Bölüm: İmparatorluk Dönemi), İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları No:2403/249. İstanbul. Kitaptan bir bölüm: Little, C.H.A., Pharis, R.P., Hormonal control of tree stem growth. In: Gartner, B.L. (Ed.), Plant Stems: Physiology and Functional Morphology, Academic Press, New York, pp KAYIT VE KATILIM Sempozyumda sözlü bildiri sunacak kişilerin (her bildiri için en çok bir kişi) yol, yemek ve konaklama giderleri, Oda Yönetim Kurulu kararına uygun olarak Oda tarafından karşılanacaktır. Sempozyuma başvuru formu Oda nın web sayfasında da yer almaktadır. Sempozyuma katılacakların belirlenmesi, sempozyumun amaçlarına uygun olarak ve kapasite dahilinde Oda Yönetim Kurulunca kesinleştirilecektir. SEMPOZYUM TAKVİMİ 01 Eylül 2015 Bildiri özetlerinin son teslim tarihi 10 Eylül 2015 Bildiri özetleri kabul/ret bildirim tarihi 15 Ekim 2015 Bildiri tam metni son teslim tarihi SEKRETERYA SEMPOZYUM SEKRETERYASI Aynur GÜNEŞ YILMAZ Orman Mühendisi Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman ve Su İşleri Uzmanı Adres : Orman Mühendisleri Odası Genel Merkezi Beştepeler Mah. 31. Sok. No:3 Beştepe- Yenimahalle/ANKARA Telefon İş : (0312) Oda Genel Merkezi: (0312) BELGEGEÇER: E-Posta : dogaveormanciliksempozyumu@ormuh.org.tr Ağ Adresi : 12 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

15 TOMRUKLARIN KAMYONA YÜKLENMESİ İÇİN GELİŞTİRİLEN YENİ BİR KOMBİNE YÜKLEME SİSTEMİ (EL VİNCİ VE OLUK KOMBİNASYONU) UZMAN SAHASI Prof. Dr. H. Hulusi ACAR KTÜ Orman Fakültesi GİRİŞ Ormanlar yenilenebilen doğal kaynakların en önemlilerinden birisidir. Yine orman işletmeciliği için odun hammaddesi üretimi teknik, ekonomik, ergonomik ve çevresel açılardan önem arzeden vazgeçilmez bir faaliyettir. Özellikle ülkemiz gibi genelde ormanları dağlık arazide bulunan ülkelerde odun üretimi çok daha fazla önem taşır. Odun hammaddesi taşıma faaliyetleri bölmeden çıkarma ve uzak nakliyat olmak üzere iki ana aşamadan oluşmaktadır. Bölmeden çıkarılan odun hammaddesinin orman yolu kenarlarında (rampalarda) kamyonlara yüklenmesi, taşınması ve depolarda boşaltılması işleri de yine bölmeden çıkarma faaliyeti gibi önemli faaliyetlerdendir. Ormancılıkta gelişmiş ülkelerdeki üretim mekanizasyonu oranı ülkemize oranla çok daha yüksektir. Topoğrafik yapısı Türkiye ye benzeyen Avusturya da üretim faaliyetlerinde mekanizasyon kullanım oranı % 86 dolaylarında iken ülkemizde bu oran sadece % 6-7 civarındadır (Acar, 1998; Acar vd., 2000). OGM nin yıllık odun üretiminin yaklaşık 15 milyon m 3 ü endüstriyel odun, 10 milyon steri ise yakacak odun olarak gerçekleştirilmektedir. Ülkemizdeki yıllık odun hammaddesi tüketimi ise ortalama milyon m 3 /yıl dır (Kaplan, 2007, Acar vd., 2008). OGM nin yaptığı odun hammaddesi üretiminin yaklaşık %60 ını endüstriyel odun üretimi, bunun da % 40 ını tomruk üretimi oluşturmaktadır (DPT, 2001). Ülkemizde güç ve pahalı bir yapıda olan odun üretim çalışmalarında orman içerisindeki kamyona yükleme çalışmaları önemli bir yer tutmaktadır. Genelde insan gücü ya da yükleyici makinalarla gerçekleştirilen bu yükleme işi güç, pahalı ve riskli bir çalışmadır. Ülkemizde her yıl ortalama 50 milyon adet tomruk üretilmektedir. Bu tomruklar orman içerisinden orman yolu kenarına getirildikten sonra kamyonlarla depolara taşınması için yine her yıl 500 bin sefere yakın kamyon yüklemesi işi yapılmaktadır. Orman yolu kenarına kadar bölmeden çıkarılan odun hammaddesi ve özellikle tomruk vasfındaki değerli ve ağır yapıdaki ürünler en kısa sürede yüklenerek depolara nakledilmelidir. Bu şekilde hem ürünlerin kalite kaybı önlenmekte hem de orman içerisindeki iş akışı sekteye uğratılmış olmaktadır. Bu nedenle orman işçileri kamyonları boşta bekletmemek için gerektiğinde sürütme işlerine ara vererek yükleme işlerini de gerçekleştirmektedirler. Kamyonların bekletilmemesi gibi yükleyicilerin de bekletilmemesi önemlidir. Belirli bir bölgede fazla miktarda odun üretimi olmayan alanlarda, yükleyiciler ekonomik olmaması nedeniyle kullanılmamakta ve mecburen insan gücüyle elle yükleme işine gidilmektedir. Bu çalışmanın amacı; tomrukların orman içerisinde kamyonlara yüklenmesi için yapay oluk güzergahı ve el vincinden oluşan yeni bir alternatif kombine yükleme sisteminin geliştirilmesi ve sistemin iş akışı açısından değerlendirilmesidir. 2. ORMANCILIKTA KAMYONA TOMRUK YÜKLEME TEKNİKLERİ Yükleme işlerinde duruma göre elle yükleme aletlerinden kendi gücü ile iş gören yükleme makinelerine kadar çok değişik tipte araç kullanımı söz konusudur. Kullanılacak araçların tipi, yüklemenin yapıldığı yere, yüklenecek parça yükün boyut ve miktarına, iş gücü durumuna ve ekonomik koşullara bağlı olarak değişir. Sanayi ve yakacak odunu gibi küçük boyutlu ürünler genellikle araçlara elle yüklenir. Tomruk ve uzun gövdelerin yüklenmesinde ise yine bir ölçüde elle yükleme söz konusu olmakla birlikte daha çok çeşitli tip ve büyüklükte yükleme makineleri kullanılır (Resim 1 ve 2). Yüklenecek odun miktarının fazla olması yükleme işinde yüksek kapasiteli yükleme makinelerinin kullanımını gerektirir. Ormancılıkta değişik yükleme metotları mevcuttur. Genel olarak incelendiğinde yükleme işinde kullanılan güç kaynağı bakımından; insan gücü ve yardımcı araçlar ile yükleme, hayvan gücünden yararlanarak yükleme ve makineli yükleme şeklinde bir sınıflandırma yapmak mümkündür. Ülkemiz koşullarında yapraklı ağaç tomruklarının elle yüklenmesinde verim 6,4 m 3 /işçi/gün, iğne yapraklı ağaç tomruklarının elle yüklenmesinde ise günlük 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 13

16 UZMAN SAHASI Resim 1. Rampadan ve yerden yuvarlanarak yükleme Resim 2. Hidrolik kıskaçlı yükleyici ve Liebher yükleme vinci ile yükleme verim 12,0 m 3 /işçi/gün olarak hesaplanmıştır. Yapraklı ağaç tomruklarının elle çalışan vinçle yüklenmesinde ise verim 9,3 m 3 /işçi/ gün, iğne yapraklı ağaç tomruklarında ise verim 14,2 m 3 /işçi/gün olarak belirlenmiştir. İğne yapraklı ağaç tomrukları için rampadan yüklemede verim 35,6 m 3 /işçi/ gün, yapraklı ağaç tomruklarının kreynle yüklenmesinde ise verim 39,8 m 3 /işçi/gün olarak hesaplanmıştır (Erdaş vd., 2014). İğne yapraklı ağaç tomrukları yapraklı ağaç tomruklarına göre daha yoğundur. Dolayısıyla, ağırlıklarının az olması nedeniyle günlük verim, iğne yapraklı ağaç tomruklarında yapraklı ağaç tomruklarınkinden yaklaşık iki kat daha fazladır. Kamyona makinalı yüklemede yükleme yerinin eğimi, zemin ve hava durumu ile tomrukların yüklenmeye uygunluğu, istiflerin kamyondan uzaklığı ve yükleme yüksekliği gibi faktörler değerlendirme sonucunu belirlemektedir. Makine ile uygulanan yükleme yöntemlerinden elde edilen verimlerin elle uygulanan yükleme yöntemlerinden elde edilen verimlere göre büyük farklar gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca makina ile yapılan yüklemede iş emniyeti de önemli bir artı faktördür (Erdaş vd., 2014) TOMRUKLARIN KAMYONA YÜKLENMESİ FAALİYETLERİ Odun hammaddesinin bölmeden çıkarma safhasından sonraki ana taşıma safhası; ara depo ya da orman yolu kenarı istif yerlerinde kamyonlara yükleme, yüklü gidiş, son depo ya da fabrikalarda boşaltma ve boş dönüş safhalarından oluşmaktadır. Bu dört iş safhasından yükleme safhası, diğer iş safhalarına nazaran daha uzun bir süre almaktadır (Acar, 1998). Ormancılıkta odun hammaddesi taşıma faaliyetlerinde yükleme işleri, gerek masraf gerekse de taşıma işlerinin akışının devamlılığı yönünden büyük öneme sahiptir. Türkiye de genellikle elle gerçekleştirilen kamyona yükleme işleri için yapılan harcamaların tutarı ortalama 400 TL/kamyon (2014 yılı) kadardır. Rampaların taşıma sırasında tıkanmaması için bölmeden çıkarılan emvalin bir an önce kamyonlara yüklenmesi gerekir. Bugün ülkemizde insan gücü veya yükleyicilerin kullanıldığı iki önemli yükleme yöntemi söz konusudur. İnsan gücü ile yüklemede iş güçlüğü, işçi temini problemi, yükleme süresinin fazla olması ve iş kazası riski önemli etkenlerdendir. Rampada bir günde sadece birkaç kamyon yüklemesi için pahalı yükleyicilerin kiralanması da ekonomik açıdan rantabl olmayan bir durumdur. Ülkemizde son yıllarda iş hacmi yüksek olan işlerde ve satış depolarında kısmi bir makineli çalışma görülmekle birlikte orman içi istif yeri ya da rampalarda yükleme işleri halen çoğunlukla elle yapılmaktadır. Son zamanlarda, işletme satış depolarında ve orman içi istif yerleri ile rampalarda Caterpillar 920 istifleyici, Granab 9000 yükleme vinci ve Liebher 902 yükleme vinci gibi makinelerle yükleme işlerinin yapılmaktadır. Yükleme, odun hammaddesi nakliyatının aksaksız olarak gerçekleştirilmesi bakımından önemli bir fonksiyona sahiptir. Bu fonksiyonun etkinliği, yükleme faaliyeti ile bölmeden çıkarma ve orman yolunda taşıma arasında iyi bir koordinasyonun sağlanmasına bağlıdır. Randımanlı bir yükleme faaliyeti için, taşımayı gerçekleştiren kamyon ve benzeri araç sayıları ile yükleyici kapasiteleri ya da yükleme ekibi olanaklarının yükleme öncesi beklemelerle zaman 14 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

17 kayıplarına meydan vermeyecek şekilde dengelenmesi ve organize edilmesi gerekir. Depolarda yükleme sırasında yükleyici araçları tedarik etme ve rantabl kullanma mümkündür. Zira yüklenecek ürün miktarı depolarda yeterince mevcuttur. Ancak orman içerisinde yükleme zamanı yüklenecek odun miktarı vs belli olmamakla birlikte yükleyici aracını orman içerisinde bekletmek de rantabl değildir. Bu nedenle basit, ucuz, hafif ve taşınabilir (portabl) yapıdaki taşınabilir el vinci ve oluk kombinasyonu ile bu alternatif yükleme sisteminin kullanılması orman içi yükleme çalışmalarında pratik, ekonomik ve ergonomik açılardan yararlı olacaktır EL VİNCİ VE OLUK SİSTEMİ KOMBİNASYONU İLE TOMRUKLARIN KAMYONA YÜKLENMESİ Bu çalışmada taşınabilir el vinci ve polietilen oluk kombinasyonu ile orman içi yol kenarlarındaki (rampalarda) yükleme işi için alternatif bir ara yöntem geliştirilmiştir. Bu kombine yükleme yöntemi özgün ve portabl bir yapıda olup bölmeden çıkarma ve uzak nakliyat çalışmaları arasında üretim akışını engellemeyecek bir organizasyonu kapsaması bakımından da önemlidir. Polietilen oluklardan oluşturulan yapay bir taşıma güzergahı içerisinde, tomrukların el vinci ile yukarı doğru oluk içi sürtünmesiz ortamda çekilerek kamyon kasasına kontrollü çekilmesi için kullanılan başlıca parçalar; oluk güzergahı, taşınabilir el vinci ve mm çapında 100 m uzunluğunda sentetik halat şeklinde sıralanabilir Yükleme İçin Polietilen Oluklardan Yapay Güzergah Oluşturulması Bu çalışmada polietilen malzemeden üretilen oluk sistemi (Korige Boru SN4) kullanılarak yapay sürütme güzergahı oluşturulur. Polietilen borular düşük yoğunlukta malzemeden yapılmış olup ezilme, yırtılma ve çarpma gibi dış etkilere karşı dayanıklıdır. Sistemdeki yapay güzergahın oluşturulmasında kullanılan olukların tipi, malzemesi ve boyutları ile ilgili özellikleri Tablo 1 de verilmiştir. Polietilen oluklar (SN4 Korige Boru) tam daire olarak temin edildikten sonra ortadan boylamasına ikiye bölünür. Daha sonra orman içerisinde iki işçi tarafından yükleme alanına taşınarak yapay güzergahın oluşturulmasında kullanılır. Plastik (polietilen) oluklardan oluşan yapay güzergahın boyuna eğimi % 1 25 arasında değişim gösterir. Kurulum sırasında 2-4 adet plastik oluk uç kısımlarından taşıma yönünde bağlantı pürüzü olmayacak Resimde yerleştirilerek tepesi oval vidalarla birbirine monte edilmek suretiyle yerden kamyon kasasına doğru arka taraftan aplike edilir (Resim 3). Oluk sistemindeki bu yapay güzergahlar taşınabilir yapıya sahip olup montaj ve demontajı 1saat gibi çok kısa sürede gerçekleştirilebilmektedir Taşınabilir El Vinci El vinci orman işçilerinin temin edebileceği fiyatta, verimli ve çok amaçlı kullanılabilecek taşınabilir bir sistemdir. Burada taşınabilir el vinci PCW5000 marka olup 100 m ye kadar mesafeden kablo çekimi yapabilmektedir (Resim 4a). Çift halat kullanılması durumunda çekiş gücü iki misline çıkabilir. Tomruk vasfındaki odun hammaddesinin taşınabilir el vinciyle kamyona yüklenmesinde; her iki ucu kuşgözlü sentetik halat (12 mm çapında), zincir çoker (1,5 m), polyester çoker (2 m), üç adet metal kilit ve iki adet metal kan- Tablo 1. Yapay güzergahı oluşturan bir plastik (polietilen) oluğa ait özellikler Oluk Özellikleri Oluk Şekli Oluk Malzemesi Oluk Çapı (mm) Oluk Et Kalınlığı (mm) Oluk Boyu (m) Oluk Ağırlığı (kg) Resim 3. Oluk güzergahının kurulumunda vidalama ve oluk pozisyonu Yarım daire şeklinde (U) SN4 Polietilen 500 mm 4 mm 7 m 16 kg 2015 NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 15

18 UZMAN SAHASI PCW5000 Teknik Özellikleri Motor: Maksimum Çekme Gücü: Ağırlık: Motor: Yağ Deposu: Yakıt Deposu: Yakıt Cinsi: Yakıt Tüketimi: Maksimum Güçle Çalışma Süresi: Maksimum Çekme Hızı: Boyutlar: Kullanılabilir Halat Çapı: Önerilen Halat Çapı: ca kullanılır. Sentetik halata metal kilitler yardımıyla monte edilen zincir çoker tomruğa sarılarak metal kancalar yardımıyla sabitlenir. Vincin kenarında yer alan 2 adet metal kanca, polyester çoker kullanılarak dikili ağaçlara, kamyon kasasına veya sahada kesilmiş ağaç kütüklerine rahatlıkla ve kısa sürede monte edilebilir (Resim 4b). Taşınabilir el vinci, sentetik halat ve diğer aparatlar bir orman işçisinin omuzunda ergonomik olarak ve kolaylıkla taşınabilir. Honda GXH-50cc Tek halatla: 1 ton Çift halatla: 2 ton 16 kg 4 zamanlı Honda GXH-50cc 0.25 Litre SAE 10W-30 API SJ Yağ. 1.2 Litre Kurşunsuz Benzin 340g/kwh 1.5 Saat 85mm lik Tamburla:18metre/ Dakika(1080m/saat) 57mm lik Tamburla: 12metre/ Dakika(720 m/saat) 33cm x 38cm x 36cm 10mm 16mm 12mm-13mm 4.3. El Vinci ve Oluk Sistemi Kombinasyonu ile Kamyona Yükleme Burada yükleme için önce tomruk istif yerinden kamyon kasasına doğru arka taraftan boyuna doğru oluklarla (2-4 adet, m) yapay güzergah oluşturulur. El vinci ise kamyon kasasının ön tarafına, kasa ön üst kısmına ya da dışarıdan yakındaki bir ağaç dibine (yönlendirme makarasının da kullanılmasıyla) sabitlenir. Daha sonra kamyona oluk içerisinden teker teker tomruk çekimleri yapılarak kamyon yüklemesi gerçekleştirilir. Orman yolu üzerinde el vinci ve oluk kombinasyonu yöntemi kullanılarak yapılacak kamyona tomruk çekimi şeklindeki yükleme işinde 1 operatör ve 2 işçi yeterli olacaktır Taşıma sistemi, orman içerisin- Resim 4. Taşınabilir el vinci ve ağaca sabitlenmiş halde kurulumu de ya da kamyon üzerindeki bir taşınabilir el vincinin motor gücü kullanılarak tomruğa bağlanan halatın vinç üzerindeki tambura sarılarak kamyon kasasına arkadan oluk güzergahı içerisinden çekilmesi şeklinde gerçekleştirilir (Resim 5). Taşınabilir vinçle entegre edilen oluk sisteminin tomruk çekme kapasitesini artırmak için sentetik halatın vinç tamburuna çift olarak sarılması sistemin gücünü iki katına çıkarmaktadır. Çalışma prensibi olarak, bir ucu tomruğa sarılmış diğer ucu da tambura 3-4 tur sarılan halatın motorun çalıştırılması ile tamburla birlikte dönerek boşa çekilmesi sonucu tomruk çekme işlemi gerçekleştirilir. Çekimi hızlandırmak, tersine olumsuz durumlarda ya da çekiş işi sonunda durdurmak için motor üzerinde ayarlamadurdurma tertibatları mevcuttur. Acar ve Üçüncü (2015) tarafından yapılan oluk içerisinde kontrollü kablo çekim denemelerinde elde edilen hız ve verim sonuçlarının kamyonla yüklemede de benzer olacağı düşünülmektedir. Taşınabilir el vincinin yükleme çalışmalarında tercih edilmesinin sağlayacağı bazı avantajlar şu Resimde sıralanabilir. * El vinci ve olukların işçiler tarafından kolaylıkla taşınabilmesi * Kurulumunun kolay olması * Düşük yakıt sarfiyatı nedeniyle ekonomik olması * Küçük ölçekli yükleme çalışmalarında yüksek verim sağlaması * Ormancılıkta odun üretim ve transport sisteminin aksamadan sürdürülebilirliği * Ergonomik olması Bu sistemde kalın çaplı odun hammaddesinin (tomrukların) kamyon kasasına sürütüldüğü zemin plastik malzemeden yapılmış oluklardan tesis edilmektedir. Bu yapay güzergah çok kaygan ve pürüzsüz bir yüzeye sahip olmasından dolayı tomrukla zemin arasında sürtünme meydana gelmemektedir. Dolayısıyla bu güzergah üzerinde aşağıdan yukarıya doğ- 16 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015

19 5 Resim 5. Polietilen oluk ve el vinci kombine sisteminin çalışma prensibi (Acar, 2015) ru çekme işlemi çok daha hızlı bir Resimde gerçekleşmektedir. Orman yolu kenarına kadar taşınan tomruk vasfındaki ağır ürünler en kısa sürede yüklenerek depolara nakledilmelidir. Bu Resimde hem ürünlerin kalite kaybı önlenmekte hem de orman içerisindeki iş akışı sekteye uğratılmamaktadır. Kamyonların bekletilmemesi gibi yükleyicilerin de bekletilmemesi gerekir. Yüksek miktarda odun üretimi olmayan alanlarda, yükleyiciler ekonomik olmaması nedeniyle kullanılamamakta ve mecburen elle yükleme işine gidilmektedir. Bu gibi durumlarda el vinci kullanımı rantabl bir çözüm olabilecektir. Yükleme hızı açısından Kayın gibi ardaklanmaya karşı hassas türlere ait tomrukların ormanda bekletilmeden bir an önce kamyonlara yüklenerek taşınmaları için de bu yeni yükleme yöntemi olumlu bulunmuştur. Bölmeden çıkarılan tomruk vasfındaki ağır ürünlerin en kısa sürede yüklenerek depolara nakledilmesi, orman içerisindeki iş akışının sekteye uğratılmaması ile kamyonların ve yükleyicilerin bekletilmemesi açılarından önemlidir. Yük miktarının az ve değişken olduğu yerlerde ya da yükleyiciyi orman içerisindeki rampalara taşımanın maliyetli olduğu durumlarda el vinci kullanımı rantabl bir çözüm olabilecektir. Bu kombine sistemle, taşınabilir el vincinin pratik, taşınabilir, ko- layca kurulabilir ve ucuz olması ile tomruk yükleme işinde zaman kayıplarını ve iş kazası riskini minimuma indirgeyecektir. Bu haliyle ekonomik olduğu kadar organizasyon içeren ergonomik bir sistemdir. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışmada taşınabilir el vinci ve polietilen oluk kombinasyonu ile orman içi yol kenarlarındaki yükleme işi için bir ara yöntem geliştirilmiştir. Hızlı, ucuz ve iş riski daha düşük olan bu kombine yöntem özgün ve portabl bir yapıda olup bölmeden çıkarma ve uzak nakliyat çalışmaları arasında üretim akışını engellemeyecek bir organizasyonu da sağlayacak durumdadır. Orman yol ağının yeterli olduğu yerlerde tomrukları kamyonlara yüklemek için ülkemizde az sayıda yöntem mevcuttur. Bu itibarla taşınabilir el vinci ve oluk güzergahından oluşan bu kombine sistem, portabl ve ucuz olması yanında yükleme işinde ara teknoloji uygulamasını içeren ergonomik bir alternatif yükleme yöntemidir. Bölmeden çıkarma işi ile kamyonla taşıma arasındaki uyumu tesis etmesi ile orman içi depo, rampa ya da orman yolu kenarındaki kısıtlı depolama alanlarının rantabl kullanımını sağlaması açısından geliştirilen bu kombine yükleme sistemi önemli bulunmuştur. Geliştirilen bu kombine sistemle, taşınabilir el vincinin pratik, portabl ve ucuz olması ile birlikte tomruk yükleme işinde zaman kayıplarının ve iş kazası riskinin minimuma indirgeneceği düşünülmektedir. Orman içerisinde yol kenarında ağır yükleme makinelerinin tedarik edilemediği ya da kullanımının rantabl olmadığı yerlerde, tomruk gibi ağır endüstriyel odunların kamyonlara yüklenmesi geliştirilen bu sistemle daha rahat gerçekleştirilebilecektir. Taşınacak tomrukların oluk güzergahı üzerine konulmasında kolaylık sağlanabilmesi için güzergahtaki ilk oluk düze yakın ve toprağa gömülecek Resimde tesis edilmelidir. Tomrukların oluk güzergahının ağzına taşınması için makara sistemi kurulması hem zaman kazanılması hem de ergonomiklik açısından yararlı olacaktır. Ormancılıkta tomruk yükleme çalışmalarında araç ve yöntem geliştirmenin zorluğu dikkate alındığında, yaygın ve geri dönüşümü olabilecek bu tür oluk sistemi ve el vinci kombinasyonu çalışmalarının geliştirilmesi ve uygulamaya aktarılması önemlidir. Ormancılık faaliyetlerinde yapılan tomruk yüklemelerinde işin kolaylaştırılması, ormancılık sektöründeki verimliliğin artırılabilmesi, iş kazalarının sayısı ve şiddetinin azalması, işin gerçekleşmesinde zaman tasarrufu sağlanması açılarından el vinci gibi portatif ve ekonomik sistemlerin 6 değerlendirilerek gereklidir. geliştirilmesi 6. KAYNAKLAR Acar, H.H., Transport Tekniği ve Tesisleri, KTÜ Orman Fak. Yayın No:56, 235s.Trabzon. Acar, H.H., A Combined Loading System with Portable Winch and Polyethylene Log-Line for Loading of Timber Products, EJFE Vol.1, No:2, 15p.Trabzon. (Baskıda) Acar, H.H., Üçüncü, K., Dağlık Arazide Tomrukların Oluk Sistemi ve Tomruk Başlığı Kullanılarak Yukarı Doğru Çekilmesine Yönelik Bir Portatif Vinç Sisteminin Uygulanması, KTÜ BAP Proje Raporu, No:10360, 86s. Acar, H.H., Şentürk, N Dağlık Orman Alanlarındaki Üretim Çalışmalarında Mekanizasyon İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: B 46: Acar, H.H., Ünver, S., Kaplan, E Dağlık Arazide Tomrukların Plastik Oluklar İçerisinde Kontrollü Olarak Taşınması (TOKK Yöntemi). Orman Mühendisleri Odası Dergisi, Sayı: 4-5-6, DPT, Yıllık Katalog, Ankara Erdaş, O., Acar, H.H., Eker, M., Orman Ürünleri Transport Teknikleri, KTÜ Orman Fakültesi Yayın No:233/39, 504s., Trabzon. Kaplan, E., Dünya Orman Varlığı ve Odun Tüketimi, Ahşap Dergisi, s NİSAN/MAYIS/HAZİRAN ORMAN MÜHENDİSLİĞİ 17

20 UZMAN SAHASI AY, GELGİT OLAYI VE AY IN EVRELERİNİN AĞAÇLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME Bilgin İÇEL Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Mustafa AVCI Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi AY VE GELGİT OLAYI Ay, kütlesi dünyanın 1/8 i kadar olan, belirli bir atmosfere sahip bulunmayan ve Dünya ya yaklaşık km uzakta bulunan uydusudur. Ay ın synodic ve sideral olmak üzere iki döngüsü vardır. Astronomide, Ay ın bir yıldız ile birlikte ardı adına iki doğuşu arasındaki zaman farkına Yıldızıl Ay (Sideral period) denilmektedir. Bu hareketin (yani belirlenen yıldıza göre yaptığı) dönemi Ay için 27,32 gündür. Ay da birbirinin ardı sıra gelen iki aynı evre arasındaki zaman farkına Kavuşum Ay ı (Synodic period) denilmektedir. Bu bir Yıldızıl Ay dan uzundur. Bir kavuşum ayı yaklaşık olarak 29,53 gündür. Bir aylık müddetten bahsedildiğinde, bir kavuşum ayına ait zaman aralığı anlaşılmaktadır (Sakallı, 2008). Ay doğuya doğru hareketinden dolayı, her gün meridyene daha geç varır. Eğer ardışık geçişleri arasındaki ortalama aralığa bir ay günü denirse, kavuşum ayında 29,53 ortalama güneş günü bulunduğu halde bu güneş günlerinden bir tane daha az ay günü bulunmaktadır. Buna göre bir ay günü uzunluğu 24 saat 50 dakika olmaktadır (Kalcı, 2001). Bir ay günü bir diğer kaynakta 24 saat 49 dakika olarak belirtilmiştir (Holzknecht ve Zürcher, 2006). Ay döngüsünün kabaca 14,5 ar günlük iki evresi vardır; birincisi yeniay ile başlayıp dolunay ile biten büyüme evresi, diğeri ise dolunayla başlayıp yeniay ile biten küçülme evresi dir. Halk arasında Ay ın ilk hilal şeklinde çıkışı yeni ay (ayın yenisi), 15 i dolunay 15 inden sonrası ise eski ay (ayın eskisi) kabul edilmektedir (Şekil 1 ve 2) (Yüksel, 1998; URL1). Ay, Güneş ve Dünya bir hizada oldukları zaman (kavuşum anı) gelgit düzeyindeki değişim en yüksektir. Kavuşum anındaki gelgit düzeyi yüksek gel-git (spring tide) olarak bilinir. Yüksek gel-git durumunda hem kabarma, hem de alçalma en fazladır. Spring düzeyi yeni ay ve dolunay dan 1,5 Şekil 1. Ay ın evreleri; Ay ın büyümesi (yenisi) ve küçülmesi (eskisi) (URL1) gün sonra görülür. Hemen hemen her 15 günde bir yenilenir. Karşıma anı, güneş ve ayın dik açı oluşturacak durumda bulunmalarıdır. Karşıma anındaki gelgit düzeyi alçak gel-git (neap tide) olarak bilinir (Şekil 3) (URL8). Alçak gelgit durumunda kabarma ve çekilme en azdır. Bu durumda iken ay ilk dördün ya da son dördün evresindedir. Dördünler yeniay ve dolunaydan yaklaşık 7,5 gün sonra görülür. Dördünleri izleyen 1,5 gün içinde de alçak gel-git olur. Alçak gelgit de her 15 günde bir yenilenir. AY IN ETKİLERİ Dünyamızın çevresinde yaptığı yolculuğu sırasında Ay, bedenimizde, hayvanlarda, havada, toprakta, suda, kısacası suyun bulunduğu her yerde bir çekim yaratır. Bu etki okyanus ya da deniz kenarlarında yaşanan gel-gitlerle gözle görülür şekilde fark edilebilmektedir. Gel-git veya medcezir, bir gök cismi üzerindeki parçacıkların başka gök cisimlerinin uyguladığı kütle çekimi kuvvetleri nedeniyle yer değiştirmesi olarak tanımlanmaktadır. Gel-git olayının nedenlerinden birisi de Ay ın çekim kuvvetidir (Gürdal, 2002) Bu çekim kuvveti; gel-git olayı ilk ve ikinci dördün evrelerinde en düşük, yeniay ve dolunay devrelerinde en büyük değeri alır. Bir yerde sular kabarırken Ay, o yer için gökyüzünün en yüksek noktasın- 18 ORMAN MÜHENDİSLİĞİ NİSAN/MAYIS/HAZİRAN 2015