Karagöz Kukla Tiyatrosu nun Do u Akdeniz deki Son Temsilcisi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Karagöz Kukla Tiyatrosu nun Do u Akdeniz deki Son Temsilcisi"

Duygu Gökmen
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Yaflamdan Kesitler Sema Erdo an Karagöz Kukla Tiyatrosu nun Do u Akdeniz deki Son Temsilcisi Mahmut Haz m K sakürek Babas n n hediye olarak ald plastik tasvirinden tan d ama hiç izlemedi i Karagöz Kukla Tiyatrosu, olgunluk döneminde geçim kayna oldu. Mahmut Haz m K sakürek, bugün bu tiyatronun Do u Akdeniz Bölgesi ndeki tek ustas. 139

tan d ama hiç izlemedi i Karagöz Kukla Tiyatrosu, olgunluk döneminde geçim kayna

2 OBD N SAN 2013 na tiyatro afl s n yapan babas yd. zledi i ilk tiyatro oyunu Carlo Goldoni' nin Yalanc s yd y llar yd. B rak n salonu, fuayede dahi ses ç kmazd. nsanlar en güzel giysileriyle gelirlerdi tiyatroya ve k rm z hal dan geçilerek girilirdi salona. S k s k Adana ya gelen stanbul fiehir Tiyatrosu nu ve "Kenterler"i izleyen bu ortaokul ö rencisi, müsamereler için oyunlar yaz yor ve oynuyordu. Tiyatronun bir tutkuya dönüflece inden habersiz bir arkadafl n n önerisi ile Dost Oyuncular Tiyatrosu na "Göç" adl oyuna gitti ve oyunu kuliste izledi. Sahneden önce kulisin tozunu yuttu. Bilal nci nin efli Perihan Doygun ile de orada tan flt ve önüne geçti diye bir güzel azar da iflitti. Her gün tiyatrodayd. Üçüncü gün gifleye geçti ama hesapta aç k verdi. Uzun aray fllar sonunda tahta masan n aras ndan ç kt kay p para. O para bulunmasayd tiyatroyu b - rak rd m. 140 Aziz Nesin "Bu oyunu Adana da oynad n z m? Oynarsan z sizi tafllarlar" diye görüfl belirtti. lk oyun ODTÜ Tiyatro Festivali nde 1969 da kulisinden girdi i tiyatroda 1970 de Gülten Ak - n n yazd Kelo lan oyununda figüratif bir rol ald. Bu oyun ile ODTÜ Tiyatro Festivali ne gittiler. Organizasyon komitesinde olan Deniz Gezmifl i de burada gördü. Aziz Nesin, Yaflar Kemal, Ertu rul Kürkçü gibi isimler festivalin izleyicileri aras ndayd. Ertu rul Kürkçü taraf ndan "Baflka oyun bulmad n z m? Bir köfteye sat n" cümlesiyle elefltirildiklerinde Yaflar Kemal taraf ndan "Bizim orda köfte sat lmaz, iliflkin ekmek sat l r" cümlesiyle savunuldular. Aziz Nesin de "Bu oyunu Adana da oynad n z m? Oynarsan z sizi tafllarlar" diye görüfl belirtti. Tiyatrolar aras kofluflturma Tiyatro yaflam nda en önemli oyunlardan biri olan Yaflar ne Yaflar Ne Yaflamaz oyununda.

S k s k Adana ya gelen stanbul fiehir Tiyatrosu nu ve "Kenterler"i izleyen bu ortaokul ö rencisi, müsamereler için oyunlar yaz yor ve oynuyordu.

3 Atölyesinde kendi kendine tasvir yapmay ö renmekle kalmad yeni tasvirler yaratt. 21 y l sürecek tiyatro serüveninde Dost Oyuncular Tiyatrosu nda ilk karakter oyununu "Alo oras t marhane mi?" adl oyunda oynad. Ankara Sanat Tiyatrosu nda ilk ve son oyunu Palyaço Kral oldu. 12 Mart döneminde Çukurova Bölge Tiyatrosu nda Yaflar Kemal in politik oyunu Teneke yi oynarlarken tiyatro kurflunland, arkadafllar tutukland. Tek sezonda Keflanl Ali Destan, Teneke, Tuzak ve Toros Canavar na perde açan tiyatro da kapat ld. Kendisi de 18 gün gözalt nda kald ve her türlü iflkenceyi görü. Çal flmalar n stanbul da yürüten Ankara Birlik Tiyatrosu nda da iki y l çal flt. Yaflar oynad Yaflar ne yaflar ne yaflamaz oyununu dönemin Deniz Kuvvetleri Komutan Celal Eyiceo lu da izledi ve kuliste birer kutu çikolata ile tebrik etti. Ekipte Levent K rca da vard. Asker olmak ideali BD N SAN 2013 Babas, Türkiye 3. sü olarak kazand Kuleli Askeri Lisesi ne göndermedi. Önce Erkek Lisesi ne sonra Ticaret Lisesi ne kay t yapt rd ama müdür ve ö retmenlerle yaflad sorunlar nedeniyle her iki okuldan da sahte imzal dilekçelerle tasdiknamesini al p ayr ld. Ankara Devlet Konservatuvar n kazand ama burada da bar namad y l nda askere gitti. TRT ye film olarak çekilecek "Yaflar ne yaflar ne yaflamaz" oyunu için Birlik Tiyatrosu nun, izin iste i K br s Bar fl Harekat bafllad için geri çevrildi. Askerlik sonras ve Almanya serüveni Askerlik sonras nda Belediye fiehir Tiyatrosu nda oynad, gazinolarda sunuculuk yapt. Dev-Genç üyesiydi. Siyasi ortam n gerginli i içerisinde a z burnu kanlar içerisinde dolafl rken bir karar ald. Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul un öldürüldü ü gün Almanya ya gitmek için yola ç kt. Çok çeflitli ifllerde çal flt, Almancas n gelifltirdi. Tek Türk olarak gitti i Gençlik Kültür Evi nde tan flt Türkiye yi çok iyi bilen bir Ankara Sanat Tiyatrosu nda ilk ve son oyunu Palyaço Kral oldu. 141

12 Mart döneminde Çukurova Bölge Tiyatrosu nda Yaflar Kemal in politik oyunu Teneke yi oynarlarken tiyatro kurflunland, arkadafllar tutukland.

4 BD N SAN 2013 kad n n önerisi ile Almanya daki Türklerin sorunlar n dile getiren bir oyun yazd ve sahneledi. Oyun, Almanya da bir gettoda kaçak olarak yaflarken polis bask n nda çöp tenekesine saklanan ve "Çöpten gelip çöpte ne iflim var sorgulamas n yapan bir Türk ün hikayesiydi. 12 Eylül sonras Almanya ya iltica talebi kabul edilmeyince yurda döndü. 12 Eylül sonras yd. fiehir Tiyatrosu kurulmufltu. 142 "Nal nlar" n ard ndan "Fehimpafla Kona " oyununa haz rlan rken müdürün odas na ça r ld ve eline "1402 say l s k yönetim kanunu gere i iflinize son verilmifltir" yaz l bir zarf tutuflturuldu. Pazarlamac l k ifline girdi, ilaç temsilcili i yapt, Mersin e yerleflti. Kap dan pazarlama ifline girdi, flirket kurdu. Tekrar tiyatroya döndü ve Adana fiehir Tiyatrosu nda üç dört oyunda rol ald. Tiyatrodan Gölge Kukla Tiyatrosu na geçifl süreci bafll yor Rus pazarlar nda sat lan kafalar ayr - lan bebeklerin bo az k s mlar na elbise yap p okullarda kukla oynatmaya bafllad. Kültür fienlikleri nde kurdu u koca sahnede kuklalar n boyutlar n büyüterek yapt kukla tiyatrosu büyük ilgi gördü. stek üzerine krefllerde Karagöz oynatmaya bafllad.

12 Eylül sonras Almanya ya iltica talebi kabul edilmeyince yurda döndü. 12 Eylül sonras yd. fiehir Tiyatrosu kurulmufltu.

5 Kukla Festivali ve UN MA ile tan flma Kukla oynat c l n do ru yap p yapmad n dahi bilmezken kültür müdürünün emrivakisi ile Kukla Festivali içinde buldu kendini. UN MA (Uluslararas Kukla Birli i) vard iflin içinde. lk gösterisini ustalardan kimse izlemedi. Karagöz Ustas Orhan Kurt un, bir baflka karagözcüye "Bak burada da senin gibi bir plastikçi var" fleklindeki seslenifline çok bozuldu. "Sonra bana döndü, o lum plastikten olmaz. Tasvirleri deriden yapacaks n, yan ma gel" dedi. Bir tasvirin fiyat n sordum. 60 dolar. 10 tasvir yapsam 600 dolar. Ben kendimi geçindiremiyorum nas l gideyim yan na. Dönüm noktas Bursa Festivali Bursa daki Kukla Festivali nden Adana ya deri ve gerekli di er malzemelerle döndü ve ellerini yaralamak pahas na deneme yan lma yoluyla deriden tasvir yapmay ö rendi. Ald derinin kalan yar s ise Adana depreminde farelere yem odu. Ustalar n takdirlerini kazanmaya bafllad, bir dükkandan siparifl dahi ald y l nda dört dörtlük bir Karagözcü oldu. UN MA taraf ndan ödüllendirildi ve üyesi oldu. BD N SAN 2013 Karagöz Bir Kukla oyunu ve politik bir karakter "Karagöz bir kukla oyunudur, iki boyutludur ve fleffaft r. Gölge oyunu tek boyutludur. Siyah beyazd r. Karagöz, çocuk oyunu alg s ndan ç k p eski politik yap s na dönerse halk sahip ç kacakt r. Abdülaziz döneminden sonra iktidarlar taraf ndan yok edilmifl ve para karfl l kendilerine ba lanm flt r. Halk, söyleyemedi ini söyleyenin Mahmut Kaz m K sakürek ald ödüllerden biri ile arkas nda durur. Bugün bunu kitle iletiflim araçlar ile yapmak çok zor. Bir iflportac gibi halk n içerisinde yer alacak. Usta Karagözcü olman n kriterleri O, kendi kendine Karagözcü oldu, usta ç rak iliflkisi ile yetiflmedi ama bir ç rak bulup yetifltirdi. "Güzel sesi olacak flark söyleyecek, güzel çizimi olacak, tasvir yapacak ve iyi oyun yazacak. Bunlar özelliklerin hepsini tafl mayan usta kara- 143

Karagöz Ustas Orhan Kurt un, bir baflka karagözcüye "Bak burada da senin gibi bir plastikçi var" fleklindeki seslenifline çok bozuldu. "Sonra bana döndü, o lum plastikten olmaz.

6 BD N SAN 2013 gözcü de ildir. "Karagözcü neden az?" "Ben Karagöze bafllad mda bir elin parmaklar kadard k de UN MA Milli Merkezi nin kurulmas ile çok fley de iflti. Eski ustalar biraz da bu iflin gelirini paylaflmak istememifller. Ben ç ra m bir y lda yetifltirdim. " 300 çocu un beynine Karagöz ü kaz mak Gölge Kukla Tiyatrosu nun gelece e tafl nmas n istiyor. lk gün 30 ö rencinin kat ld atölye çal flmalar na 15 gün hiç kimse gelmese de y lmadan tekrarlad bu çal flmay. "Oyunu izletti im 300 çocuktan bir Karagözcü ç kacak diye umuyorum." Gölge Kukla Oyununun gelece i? "Ülkem nereye gidiyorsa bu sanat da oraya gidiyor. Gelenek halk n bayraml k giysisidir ve bu geleneksel oyun da teknolojiye yenik düflmek üzere. Halk n duyars zl n hissediyorsan z kurumlara güveneceksiniz. fiu anda 144 görev Kültür Bakanl - na düflüyor." "42 y ldan bugüne kalan?" Geçirdi i menenjit nedeni ile felç olan bedenini gösteriyor. "Bana kalan bu" Tedavi sonras bir tekerlekli sandalye ya da bir bastona ba ml kalaca - n çoktan kabullenmifl durumda. Çalan her kap zili "icra memuru" korkusu olmufl. Befl çocu u, befl torunu, Unima n n verdi i ustal k ödülü ve yüzlerce teflekkür plaketi en büyük manevi de erleri. En büyük hayali ramazan ay nda her gün 2 mahallede büyüklere yönelik bedava gösteri yapmak, politik mesajlar vermek. Denememifl de de il. Prosedür ve maliyet duvar olmufl önüne. Muhtarlar, izin için emniyete göndermifl, emniyet bir güvenlik flirketi ile anlafl demifl. Onlar da 1000 lira istemifl. Bedava yapacak bir de üstüne para verecek. cra memurunun kâbusu ile yaflarken. Kendisi bir Karagöz olsa "A z mdan sadece Karagöz gibi küfür ç kar. Halk m düflünmüyor, okumuyor. Kültürün kendine bir ihtiyaç oldu unu, bir s n f fark ndal yarataca n, toplum önderli i yapaca n düflünmüyor. Soka a ç k n sorun herkes tiyatroyu çok severim der. En son hangi oyunu izledin diye sorun bir diziyi söyler. A z m açt rmas nlar." semaerdo an@butundunya.com.tr

lk gün 30 ö rencinin kat ld atölye çal flmalar na 15 gün hiç kimse gelmese de y lmadan tekrarlad bu çal flmay. "Oyunu izletti im 300 çocuktan bir Karagözcü ç kacak diye umuyorum.

Benzer belgeler

Karagöz Kukla Tiyatrosu'nun Doğu Akdeniz'deki Son Temsilcisi

Yaşamdan Kesitler Sema Erdoğan Karagöz Kukla Tiyatrosu'nun Doğu Akdeniz'deki Son Temsilcisi A ut Hazım Kısakürek n hediye olarak aldığı plastik tasvirinden tanıdığı ama hiç izlemediği Karagöz Kukla Tiyatrosu,