BATI EDEBİYATI. İtalyancayı yazı dili haline getirmiş, böylece İtalyan edebiyatının kurucusu olmuştur.

Transkript

1 BATI EDEBİYATI A-) İTALYAN EDEBİYATI 1-) DANTE ( ) İtalyan hümanistlerin ilki kabul edilir. Rönesans'ı başlatan sanatçılardan biridir. İtalyancayı yazı dili haline getirmiş, böylece İtalyan edebiyatının kurucusu olmuştur. nde insanların karakterlerini ve tutkularını göstermede çok başarılıdır. En önemli eseri öbür dünyaya yapmış olduğu hayali seyahati anlatan, Cennet, Cehennem ve Araf'tan bahseden terzarima biçiminde yazdığı İlahi Komedya dır. Eser Monarşi adlı eserinde papalık-imparatorluk şeklindeki iktidar parçalanmasına karşılık tek hükümdarın egemenliğini savunmuştur. 2-) PETRARCA ( ) İtalyan edebiyatı sanatçılarındandır. Latince ve İtalyanca şiirler yazmıştır. Dante'den etkilenmiş olan sanatçı eserleriyle tüm Avrupa edebiyatını etkilemiştir. Lirik şiirin en büyük şairlerindendir. Laura adlı bir kıza aşık olmuş, şiirlerinde hep bu aşktan bahsetmiş ama bu kızı Dante gibi melekleştirmemiştir. Sone tarzını tüm Avrupa'ya Petrarca yaymıştır. Şiir: Türküler, Canzoniere, Le Rime 1

2 3-) BOCCACIO( ) Dante ve Petrarca ile birlikte İtalyan edebiyatının üç büyük hümanist sanatçısından biridir. Hem şiir, hem hikaye yazmıştır. Küçük hikaye türünün kurucusudur. Hikayelerinde günlük olayları işlemiştir. Decameron(on günün hikayesi) yüz hikayelik önemli bir eseridir. 4-) ARİSTO: Çılgın Orlando(yapma destan) 5-) TASSO: Kurtarılmış Kudüs(yapma destan) B. FRANSIZ EDEBİYATI 1-) MONTAIGNE ( ) Rönesans döneminde yaşamış Fransız edebiyatçıdır. Deneme türünün kurucusu ve ilk büyük ustasıdır. Ortaçağ'a ait düşünce ve inanç kalıplarının dışına çıkarak hemen her konuyu yeni baştan değerlendirip yazmıştır. Denemelerinde içten bir söyleyiş kullanmış, fikirlerini sözü uzatmadan, kısaca ifade etmiştir. Avrupa'da serbest düşünüşün öncüsü olmuştur. Deneme türünün kurucusu Montaigne dir. 3 ciltlik Denemeler adlı eseri önemlidir. 2

3 2-) MOLLIERE( ) Fransa tarihinin en büyük komedi yazarıdır. Komedide güldürürken düşündürme çığırını açmıştır. ni gülünç gelenekler ve toplumsal aksaklıklar üzerine oturtmuştur. Molliere sadece zamanın gülünç taraflarını anlatmakla kalmamış, daha genel karakterler çizmiş, hayatla ilgili görüşlerini de ortaya koymuştur. Töre ve karakter komedyasının ilk örneklerini vermiştir. En önemli başarısı yaşadığı dönemde komediyi günlük hayatın içine çekmesi ve yaşanan sorunlara duyarlı hale getirmesidir. ndeki tipler her toplumda her zaman görülebilecek tiplerdir. Komedi :Gülünç Kibarlar, Kibarlık Budalası, Cimri, Hastalık Hastası, Tartuffe, Zoraki Tabip, Donjuan, Zoraki Evlenme, Kocalar Okulu, Kadınlar Okulu, Scapin'in Dolaplar 3-)RACINE ( ) 17. yüzyıl Fransız edebiyatında klasisizmin en büyük temsilcilerinden biridir. 17. yüzyıldaki üç önemli oyun yazarından biridir. (Molliere, Corneille, Racine) Üç birlik kuralına uygun eserler vermiş, son derece başarılı psikolojik çözümlemeler yapmıştır Önce Phedra adında bir trajedi yazmış ancak pek başarılı olamamıştır. Sonra yazdığı iki dini trajedi ile klasik trajedinin üstadı olduğunu ispatlamıştır. Homeros ile Euripides'ten etkilenmiştir. Racine'nin tiplerinde ihtiraslarına esir insanın zaafları kuvvetle belirtilmiştir. 3

4 Tiyatro: Andromak, Davacılar, İskender 4-) LA FONTAINE ( ) Fransız edebiyatının fabllarıyla ünlü sanatçısıdır. Fabl, hikaye, roman ve oyun yazmıştır ama fabl türüyle ün kazanmıştır. İnsanların kurnazlık, cimrilik gibi kusurlarını gülünç bir şekilde anlatmak için kahramanlarını hayvanlardan seçmiştir. Fabllar, Masallar iki önemli eseridir. 5-) CORNEILLE ( ) Fransız edebiyatının önemli klasik sanatçılarından biridir. Trajedi ve komedi yazmıştır; ama trajedide daha başarılı olmuştur. Kişileri kuvvetli, idealist, tutkularını yenmeyi bilen iradeli kişilerdir. Kahramanlarını ve olayları olağanüstü vasıflarla ele alır; ama onları gerçeğe yaklaştırarak işlemiştir. Oyunlarında ideal karakterlere yer vermiştir. Psikolojik çözümlemeler yaparak dramatik gerilimler ortaya çıkarmıştır. Tiyatronun katı kurallarını yok sayarak yazdığı Le Cid adlı oyun büyük tartışmalara yol açmıştır. Tiyatroları Komedi: Melite, Yalancı Trajedi: Le Cid, Horace, Cinna, Polyeucte 4

5 6-) LAMARTINE ( ) Romantizmin ilk Fransız şairidir. Fransız romantiklerinin en duygulu ve içli sanatçısıdır. Şiir ve romanlarında tabiattan esinlenerek aşk, ölüm konularını duygu yoğunluğu içinde işlemiştir. Romanlarında tasvirler geniş yer tutar. Fransiz şiirine 18. yüzyılın klasik kalıplarından farklı, canlı bir yapı kazandırmıştır. Lamartine aynı zamanda özgürlük ve barış isteyen bir politikacıdır. Napoli'ye, Floransa'ya geziler yapmış Graziella adında bir balıkçı kızına aşık olmuştur. Bu gezileri ve aşkı ona önemli eserler yazdırmıştır. Şiir: Şairane Düşünceler Romanları: Graziella, Raphaël, Sokrat'ın Ölümü 7-) VICTOR HUGO( ) Fransız edebiyatının ve romantizmin en. önemli temsilcilerindendir. Cumhuriyetçi düşüncelerle politikaya atılmış, sürgüne gönderilmiş, Cumhuriyetin ilanıyla Paris'e geri dönmüştür. Roman, tiyatro ve şiir türlerinde eserler yazmıştır. Cromwell önsözünde romantizmin ilkelerini yazmıştır. 1830'da sahnelendirdiği coşturucu bir eser olan Hernani ile klasisizmin sonunu getirmiş, romantizmi başlatmıştır. nde insanların ruh hallerini ön plana çıkarmıştır. Yapıtları, özellikle şiirleri üslup ve tasvir yönüyle çok başarılıdır. 5

6 Roman: Sefiller, Nötr Dame De Paris (Nötr Dame'ın Kamburu), İzlanda Hanı Dram: Cromwell, Hernani, Kral Eğleniyor, Ruyblass, Şiir: Sonbahar Yaprakları, Işıklar ve Gölgeler, Cezalar, Asırların Efsanesi, Temaşalar Not: Hernani dram türünün ve romantizmin ilk büyük eseridir. 8-) STENDHAL( ) Fransız realistlerindendir. Romantik dönemde yaşamış fakat realizme öncülük etmiştir. Önceleri felsefe ve tiyatroyla ilgilenmiş, romana sonradan yönelmiştir. Çağdaşları tarafından önemi anlaşılamamış sanatçı romanlarında psikolojiyi ön plana çıkarmış, psikolojik çözümlemeler yapmıştır. Keskin gözlemleri, kişilik çözümlemeleri, sezgileri, süslemesiz olan üslubu ile renkli eserler oluşturmuştur. Romanları: Kırmızı ve Siyah, Parma Manastırı 9-) BALZAC ( ) Fransız edebiyatının önemli sanatçılarındandır. Önceleri beğenilmemiştir. Bir profesör ona: "Ne iş yaparsan yap ama edebiyat yapma." demiş, o ise çalışıp dünyanın en ünlü romancılarından olmuştur. Realist romanın kurucularındandır. Onun romanlarında romantik unsurlar da çoktur. Onun eserlerinde ne realizmin kuruluğu, ne de romantizmin hayattan kopukluğu vardır. 6

7 Romanlarında her tabakadan kişilere yer vermiştir. Sağlam bir gözlem yeteneğine sahip olan sanatçı eserlerinde betimlemelere önem vermiştir. 96 romanını İnsanlık Komedisi adı altında yayımlamıştır. Romanları: Vadideki Zambak, Goriot Baba, Köy Hekimi, Eugenie Grandet, İki Yeni Gelinin Hatıraları, Köylüler 10-) Emile ZOLA ( ) Fransa'da natüralist yazarların öncüsü, natüralizmin kurucusu ve deneysel roman anlayışının mimarıdır. Döneminin sosyoloji ve psikoloji alanlarında geliştirilen bilimsel ilkeleri eserlerine yansıtmıştır. Kişilerini soyaçekimin, içgüdülerin ve sosyal koşulların etkisine bağlı olarak aktarmıştır. nde olumsuzlukların, çirkinliklerin, sefaletin tasvirini başarılı bir şekilde yapmıştır. Rougon-Macquart adlı yirmi romandan oluşan roman dizisiyle bir ailenin doğal ve toplumsal tarihini ortaya koymuş, böylece toplumun yaşamını yansıtmaya çalışmıştır Romanlar: Nana, Germinal, Meyhane, Toprak, Dr. Pascal, Bir Aşk Sayfası, Toprak Hakikat, Döl Bereketi, Gerçek Para, Değimene Hücum, Therese Raquin

8 11-) GONCOURT KARDEŞLER Küçük yaştan itibaren çok okuyan Goncourt Kardeşler yazmaya karar verirler ve iki kardeş eserlerini birlikte oluştururlar. Edmon ve Jules kardeşlerin eserlerinde naturalist unsurlar da görülür, bu yüzden Goncourt Kardeşler'i naturalist sayanlar da vardır. Kardeşler, artistik üslubun yaratıcıları arasındadırlar. Roman: Germinie Günlük: Journel 12-) Charles BAUDELAİRE ( ) Önemli Fransız sembolist şairlerindendir. Sembolizmin öncü şairlerinden olan Baudelaire ünlü, Amerikalı şair Edgar Alan Poe'dan etkilenmiş; sembolist ve sürrealist (gerçeküstücülük) şairleri etkilemiştir. Fransız şiirinin yenileşmesinde büyük pay sahibidir. Kapalı anlatımı benimsemiş, biçim kusursuzluğuna önem vermiştir. Victor Hugo, Baudelaire için "Şiire yeni bir ürperti getiren şair" sıfatını kullanmıştır. Şiir: Kötülük Çiçekleri, Küçük Nesir Şiirler, 8

9 13-) BOILEAU( ) Fransız şair ve eleştirmendir. Klasisizmin kurallarını belirleyen sanatçı Boileau' dur 14-) Albert CAMUS ( ) Fransız sanatçı Albert Camus, egzistansiyalizmin öncülerindendir. Öğrencilik yıllarında tiyatroyla ilgilenmeye başlamış, bu ilgisi yaşamının sonunakadar devam etmiştir. Sanatçı, "Saçmanın Felsefesi" adını verdiği bir dünya görüşünü savunur. Ona göre "Dünya boş ve manasızdır. Her şey insan, hayat, toplum - saçmadır, bunlar evrensel bir saçmalıktır. Bunu düşünmek yorucu ve hayattan bezdiricidir. Yaşamın tekdüzeliği altında, makineleşmiş bir dünya, makineleşmiş insan ölümü bile rahatlıkla kabul eder. Hayat yaşanmaya değmez. nde birey, hayatın anlamı, ölüm gibi konular üzerinde durmuştur. Tiyatrolarında ve romanlarında düşüncelerini mükemmel bir biçimde dile getirmiştir. Dostoyevsky ve Kafka'dan etkilenmiştir. Camus çok sık bir şekilde ölüm, hayatın anlamsızlığı, nihilizm temalarını işlemiştir. Dili yalın ve özentisizdir. Roman: Yabancı, Veba, Düşüş, Mutlu Ölüm Hikaye: Sürgün ve Krallık Tiyatro: Yanlışlık, Caligula 9

10 Deneme: Tersi ve Yüzü, Düğün Gecesi, Başkaldıran İnsan, Bir Alman Dosta Mektuplar, Sisyphe Efsanesi 15-) Paul Marie VERLAINE ( ) Fransız şair Verlaine, dünyada en çok okunan şairlerden biridir. Semboliklerin üstadı kabul edilmektedir. 18. yüzyıl ressamlarının eserlerini şiirlerinde yansıtmaya çalışmıştır. Şiir ve şairler üzerine yazdığı yazılarla da sanat dünyasında önemli bir yer edinmiştir. İlk dönemlerinde gerçekçi şiirler yazmış, parnasizmin etkisinde kalmış ama daha sonra simgelerle yüklü sembolist şiirler yazmıştır. Kesinlikten uzak, yer yer belirgin ve kapalı, kolay yakalanamayan, esnek ve uçucu bir şiir dilini tercih etmiştir. Şiirlerinde lirizm vardır. Şiir sanatı adlı şiiri Fransız sembolizminin bildirisi gibidir. Şiir: Çapkın Törenler, Güftesiz Şarkılar, Tatlı Şarkı, Lanetlenmiş Şairler, Hikmet, Vaktiyle. 16-) Arthure RIMBAUD ( ) Fransız edebiyatının önemli sembolistlerindendir. Kendisinden sonra gelen şairler üzerindeki etkisi büyüktür. Kendine özgü bir şiir dili olan Rimbaud'un şiirlerinde sözcükler yepyeni biçimlere bürünür, adeta fosforlu renklerle yıkanır. 10

11 Şiir: Cehennemde Bir Mevsim, İlhamlar, Işıklar 17-) MALLARME ( ) Fransız edebiyatının sembolizmi temsil edenlerindendir. Baudelaire'den ve Edgar Aleni Poe'den etkilenmiş, birçok sanatçıyı da etkilemiştir. Sembolist olduğu için nesnelerin adını kullanmak yerine, onları çağrıştıracak kelimeleri tercih etmiştir. Şiir: Deniz Meltemi, Eski Tanrılar, Güzelim Bugün 18-) Guy de MAUPASSANT ( ) Fransız roman ve öykü yazarıdır. Olaya dayanan öykünün yani Maupassant tarzı öykünün kurucusudur. nde hayatının sıkıntılı yönlerini, insanların bencilliklerini, kusurlarını, eksikliklerini karamsar bir bakış açısıyla anlatır. Fransız edebiyatının hikaye alanında en güzel örneklerini vermiştir. Yazdığı pek çok hikaye ve romanında amcası Gustave Flaubert'in etkisi görülür. Üç roman, üç yüz kadar dahikaye yazmış olan sanatçı kendi sinir krizlerini bile hikayeleştirebilme başarısını göstermiştir. Üslubunun en belirgin özelliği alışılmış, sıradan olayları sıra dışı bir biçimde anlatabilmesidir. Sade, süssüz, açık bir dili vardır. Hikaye alanında çok ustadır. 11

12 Hikaye: Tombalak, Ay Işığı... Roman: Bir Hayat, Güzel Dost, Kalbimiz. 19-) FLAUBERT ( ) Gerçek yaşamdaki çarpıklıklardan sanata sığınmış, yapıtlarında hayalindeki ideal insanlığı anlatmıştır. Fransız edebiyatının büyük bir realist sanatçısıdır. Realizmin kurucusu kabul edilmektedir. Mademe Bovary adlı romanıyla romantizmin sonunu getirmiş realizmi başlatmıştır. Dile, anlatıma, biçim kusursuzluğuna çok önem vermiştir. nde anlattıkları tamamen gözlem ürünüdür, tipleri gerçekçi tiplerdir. İlk defa eserlerinde kişiliğini gizleyen odur. Roman: Madame Bovary, Salambo, 20-) ALEXANDRE DUMAS ( ) Fransız edebiyatının önemli romantik sanatçılarındandır. Romanları konu zenginliği yönüyle önemlidir. Romanlarıyla ve oyunlarıyla tanınmıştır. 300'e yakın macera romanı vardır. nde fikir ya da mesaj aramak yersizdir. Sadece ilgi çekici olayları güzel bir üslûpla anlatmıştır. 12

13 3. Henri ve Sarayı adlı piyesiyle üne kavuşmuştur. Kahramanlarında iyi-kötü ayrımı belirgindir. Victor Hugo ile beraber romantik dramın kurucusu sayılır. Oyunlarıyla üne kavuşmuştur ama kalıcılığını tarihi romanlarla macera romanlarıyla sağlamıştır. Romanları: Üç Silahşörler, Montecristo Kontu, Giyom Teli, Demir Maskeli Adam 21-) Jean Jack ROUSSEAU ( ) Fransız edebiyatının önemli romantiklerinden olan sanatçı ahlaki değerlere önem vermiştir. Edebiyata duygulu ve hülyalı bir ruh getirmiş, bu yönüyle romantizmin Fransa'da öncüsü olmuştur. Doğayı ve doğal yaşamı eserlerine aktarmıştır. Fikri ve felsefi yazılarıyla tanınmıştır. Alıngan bir insan olduğu için kimseyle geçinemiyor, başkalarının kendisinden nefret ettiğini sanıyordu. Gönül ve duygu yolunu akıl yolundan üstün tutmuştur. Halk egemenliği, eşitlik ve özgürlük temellerine dayalı bir toplum düzeni tasarlamış; eserlerinde cumhuriyet, eşitlik, özgürlük, adalet kavramlarını ele almıştır. Fikirleriyle Fransız İhtilalinin ortamının hazırlanmasında etkili olmuştur. : İtiraflar (anı), Emile (çocuk eğitimi), Toplum Sözleşmesi, Yalnız Gezenin Hayalleri 22-) LA BRUYERE ( ) Fransız klasisizminin en önemli yazarlarındandır. Gerçeğe uygun konuları ve gözlemlerini eserlerinde aktarmıştır. 13

14 Eşsiz, özgün bir üslubu vardır. İnsanların fiziksel ve ruhsal yönlerini anlatan bir yazı türü olan portrede çok başarılı olmuştur. Tek eseri olan "Karakterler" çok önemlidir. Eserde insanların suçlarını yüzlerine vurarak onları terbiye etmeyi amaçlamıştır. Karakterler adlı eserde köylülerin sefaletini ve sömürülüşlerini anlatmıştır. C. İNGİLİZ EDEBİYATI 1-) SHAKESPEARE ( ) İngiliz edebiyatı sanatçılarındandır. Dünya edebiyatının en büyük dram şairi kabul edilir. Trejedi, komedi, dram yazmıştır. Modern dramın kurucusudur. nde şiir ve düzyazı iç içedir. Tüm oyunlarını beş perdelik yazmıştır. Genellikle oyunlarının konusunu Yunan ve Latin edebiyatından almıştır. İnsanların duygu ve tutkularını başarıyla işlemiştir. Trajedileri: Romeo ve Jüliet, Hamlet, Othello, Leydi Mackbet, Julia Caesar, Kral Lear. Komedileri: Yanlışlıklar Komedyası, Hırçın Kız, Kuru Gürültü, Beğendiğiniz Gibi. Dramları: Fırtına, Venedik Taciri Şiir Kitapları: Venüs ile Adonis, Lucrecia'nın Kaçırılışı. 14

15 2-) DANİEL DEFOE ( ) Modern İngiliz romanının kurucularındandır. Daha çok serüven romanları yazmıştır. Bunda serüven dolu bir hayat sürmesi etkili olmuştur. Robinson Crusoe adlı romanıyla adını duyurmuştur. 3-) CHARLES DICKENS ( ) İngiliz, fakir bir ailenin okuyamamış çocuğu olan sanatçı realizmin öncülerindendir. Kahramanlarının karakterlerini oluşturmada çok başarılı olmuştur. Romanlarındaki kişileri kendi çevresinden seçmiştir. nde mizah ve acı iç içedir. Romanları: David Coprerfield(Çocukluğunu anlatır), Oliver Twist, Picwick'in Kâğıtları, Antikacı Dükkanı, Büyük Ümitler, iki Şehrin Hikayesi... 4-) LORD BYRON 19. yüzyılın en büyük İngiliz romantik şairidir. Romantik şairler arasında Avrupa edebiyat ve sanatına en uzun süre damgasını vuran şairdir Şiir: Don Juan 5-) BACON Eseri: Denemeler 15

16 6-) JONATHAN SWİFT Roman: Guliver in Seyahatleri 7-) MİLTON: Kaybolmuş Cennet(yapma destan) D. ALMAN EDEBİYATI 1-) GOETHE ( ) Romantizmin Almanya'daki kurucularından biridir. Dünya ve Alman edebiyatının devlerindendir. Şiir, tiyatro, roman, otobiyografi yazarıdır. Şiirlerinde lirik bir anlayış benimsemiş, aşka geniş yer vermiştir. Felsefi şiirler de yazmıştır Genç Werther adlı romanıyla ün kazanmıştır. Mevlana'ya olan hayranlığından dolayı Farsça öğrenmiştir. Müslüman olarak öldüğü söylentiler arasındadır. Hayat felsefesini Faust'ta açıklamıştır. Şiir: Roma Mersiyeleri, Divan Tiyatroları: Faust, Stella, Tasso... Romanları: Genç Wertherin Istırabları, William Meister'in Çıraklığı 16

17 2-) SCHILLER( ) Alman edebiyatının önemli sanatçılarından olan Schiller Goethe'nin arkadaşıdır ve ondan etkilenmiştir. Tarih ve felsefe konuları üzerinde geniş araştırmalar yapmış, estetik ve ahlakla ilgili denemeler yazmıştır. Büyük bir dram şairidir. Dramlarında daha çok özgürlük tutkusunu işlemiştir. Haydutlar piyesi Schiller'in ününü artırmıştır. Tiyatro, şiir, tarih, felsefe üzerine eserler vermiştir. Oyun: Haydutlar, Wilhelm Teli, E. İSPANYOL EDEBİYATI CERVANTES ( ) İspanyol romancı ve hikayecilerindendir. Don Kişot adlı romanla modern romanın kurucusu olmuştur. Romanda "tipi" ilk kez o ortaya koymuştur. Don Kişot ve Galetea adlı eserleri önemlidir Don Kişot'ta işlevini tamamlamış bir toplum düzenini geri getirmenin mümkün olmadığı vurgulanmıştır. F. RUS EDEBİYATI 1-) PUŞKİN ( ) Rus şair, oyun yazarı ve romancısıdır. Şiirlerinde İngiliz Lord Byron ve Fransız şairlerinin etkisi vardır. 17

18 Lord Byron'ın etkisiyle sanatçıda romantik izler görülür. Dışişleri bakanlığında görevli iken yazdığı şiirler yüzünden sürgüne gönderilir, sürgün yıllarında tarihi konulu şiir ve hikayeler yazar. Şiirlerinin her biri Rus edebiyatında yeni bir sayfa açmıştır. Roman: Yüzbaşının Kızı Şiir: Çingeneler, Öykü: Maça Kızı, Bahçesaray Çeşmesi, Kafkas Esiri, Erzurum Yolculuğu, Altın Balık... 2-) GOGOL ( ) Rus roman ve mizah yazarı olan sanatçı Rus realizminin kurucusudur. Konularını günlük hayattan seçmiştir. Rus edebiyatının ilk büyük öykü, roman, tiyatro yazarıdır. Rusya'nın küçük kasabalarında yaşayan insanların sorunlarını başarılı bir şekilde işlemiştir. Müfettiş adlı eserinde devlet bürokrasisini eleştirmiştir. Roman: Ölü Canlar Oyun: Müfettiş Öykü: Petersburg Hikayeleri 3-) TURGENYEV ( ) Gerçekçi Rus romancılarının öncülerinden ve en büyüklerinden biridir. 18

19 Babalar ve Oğullar en ünlü romanıdır. Romanlarında toprak sahipleriyle fakir köylüler arasındaki çelişkilere dikkat çekmiştir. Edebiyatı sosyal gelişmenin bir aracı olarak görmüştür. Romanları: Babalar ve Oğullar, Rudin, Duman, İlk Aşk, Arefe, Bir Asilzade Yuvası 4-) DOSTOYEVSKİ ( ) Rus edebiyatının en büyük realistlerindendir İnsan ruhunun derinliklerine inmiş, iç çatışmaları başarıyla yansıtmıştır. Romanlarında genellikle yoksulları, haksızlığa uğrayanları, suçluları ve tutkularına yenik düşen insanları ele almıştır. Önemli Romanları: Suç ve Ceza, Karamozov Kardeşler, Budala, İnsancıklar, Kumarbaz, Ecinniler, Delikanlı, Ölüler Evinden Anılar, Yeraltından Notlar... 5-) TOLSTOY ( ) Sade bir dili olan sanatçının eserlerinde yer alan karakterler, gelenekler ve olaylar gerçeklerle çok uygundur. Jean Jack Rousseau'nun eserlerine hayrandır. Hikaye ve romanları toplum ve törelerle ilgili gerçeklere dayanır. Mülkiyet anlayışına tepki olarak çiftliğinde çalışan köylüler arasında topraklarını paylaştırmıştır. "Sivastopol" adlı hikaye kitabı ile ün kazanmıştır. 19

20 Romanları: Savaş ve Barış, Anna Karenina, Hacı Murat, Yaşayan Ölü, İvan İlyiç'in Ölümü, Diriliş, Karanlığın Kudreti, Kazaklar, Napolyon 6-) ÇEHOV ( ) Rus hikaye ve oyun yazarıdır. Yaklaşık 1000 sözcükten oluşan, komik, kısa öykü türünü başlı başına bir sanat haline dönüştürmüştür. Çehov tarzı olarak bilinen, olaysız öykü yani durum öyküsünün kurucusudur. Daha sonra sefaleti ve umutsuzluğu ele alan ve önceki öykülerindeki çılgınca komiklikleriyle zıtlık sergileyen ciddi eserler ortaya koymuştur. (Bu iki maddeden anlaşılacağı üzere Çehov önceleri mizahi öyküler yazmış, daha sonra ise ciddi eserlere yönelmiştir.) Tiyatrolarında devrimden önce umutsuzca yaşayan soyluların ve aydınların iç dünyasını başarılı bir şekilde yansıtmıştır.. Günlük hayatta rastlanabilecek her olaya hikayelerinde yer vermiş olan sanatçı olayla ilgisi bulunmayan hiçbir şeye ise değinmemiştir. Maupassant'ın öncüsü olduğu olay öykücülüğünün alternatifi olan bu öykü anlayışı pek çok öykücüyü etkilemiştir. Tiyatro: Vişne Bahçesi, Vanya Dayı, Üç Kız Kardeş, Bozkır, Martı... Hikaye: Köylüler, Altı Numaralı Koğuş 7-) MAXIM GORKI ( ) Rus edebiyatının realist akımda yer alan önemli yazarlarından biridir. Roman, hikaye ve oyun yazarıdır. 20

21 Yapıtlarını 19. ve 20. yüzyılın kesiştiği noktada veren yazar yapıtlarında devrim sonrası Rusya' sının sorunlarını geniş bir şekilde yansıtmıştır. Rus edebiyatında tiyatro alanında olumlu halk tipini ilk o sahneye taşımıştır. İlk oyunlarında burjuva ideolojisini eleştirmiştir. "Küçük Burjuvalar" adlı oyununda ataerkil, tutucu babaları ve liberal, bireyci çocukları eleştirmiştir. nde genellikle gezdiği yerlerdeki insanları işlemiştir. "Dipte" (Ayak Takımı Arasında) adlı oyununda toplumun dibine fırlatılmış insanları ve sorunlarını gündeme getirmiştir. "Dipte" ve "Küçük Burjuvalar" adlı oyunlarda toplumsal çelişkileri uzlaştırmak isteyen Hristiyan insancıllığının sahte içyüzünü sergilemiştir. Çehov geleneğinin bir izleyicisi olan Gorki, Çehov'a ve edebiyatına hayranlık duymuştur. Ana adlı romanıyla dünyaca tanınmış sanatçılardan biri olmuştur. : Ana, Üç Kişi, Çocukluğum, Serseriler, Makarcudra, Benim Üniversitelerim, Ekmeğimi Kazanırken, Düşkünler, Arkadaş, İsyancı, Zulüm... G. AMERİKAN EDEBİYATI 1-) John STEINBECK ( ) Amerikan edebiyatının en önemli yazarlarındandır. Çoğu roman olmak üzere hikaye ve roman türlerinde yazmıştır. sanatsal eserler değildir ama eserlerinde toplumsal gerçekliği ayrıntılı bir gözlemle yansıtmıştır. nin konusu çoğunlukla gerçek hayattandır, özellikle de II. Dünya Savaşı'nı ve savaşın doğurduğu acı sonuçları işlemiştir. 21

22 Roman: Fareler ve İnsanlar, Gazap Üzümleri, Altın Kupa, Yukarı Mahalle, inci, Alev, Cennet Çayırları, Bilinmeyen Bir Tanrıya, Sardalya Sokağı, Tatlı Perşembe, Al Midilli... 2-) ERNEST HEMINGWAY ( ) Amerikalı gazeteci-yazardır. 15 yaşında evden kaçmış, Kızılderililer arasında yaşamış, hamallık, boksörlük, bulaşıkçılık, gazetecilik, dalgıçlık yapmıştır. Sade, anlaşılır, son derece akıcı üslubuyla dünya edebiyatında çığır açmıştır. Dünya Savaşı'nda ağır bir şekilde yaralanmıştır, bu yüzden savaş konusu tüm yapıtlarında yer alır. Yapıtlarında yüzeyin yani görünenin altında yatan görünmeyeni ortaya çıkarmaya çalışmıştır. nde, tanık olduğu olayları anlatmış, gerçekçiliği benimsemiştir. Kısa öykünün ustalarındandır. Realizmin temsilcilerindir. İhtiyar Adam ve Deniz adlı romanıyla Nobel Edebiyat Ödülü nü kazanmıştır. Romaları: Çanlar Kimin İçin Çalıyor, Silahlara Veda,İhtiyar Adam ve Deniz 3-) Edgar Ailen POE ( ) Amerikan edebiyatının önemli şair ve yazarlarındandır. Şiir, hikaye ve polisiye roman türlerinde yazmıştır. Fransız şairlerini, özellikle de Baudelaire'i etkilemiştir. Annabel Lee adlı şiiri ünlüdür. 22

23 Şiir: Kuzgun, Anabel Lee Hikaye: Kızıl Ölümün Maskesi Roman: Morg Sokağı Cinayeti, Çalınan Mektup 4-) Mark TWAIN( ) Amerikan edebiyatının önemli mizah yazarlarından olan Marki Twain güldürü ustalarındandır. nde hep güldürü unsurlarından yararlanan sanatçının alaycılığının, güldürücülüğünü temelinde hep bir burukluk yatar. İçinde uygarlık ve çağdaşlık diye öne sürülen çıkar düzenlerine, ucuz siyasi politikalara, ikiyüzlülüğe, yeteneksizliğe karşı büyük bir öfke vardır. Öykü, roman, gezi, otobiyografi türlerinde yazmıştır. Kişileri ve olayları anlatmada çok başarılıdır. Romanları: Tom Sawyer'in Maceraları, Mississipi'de Hayat, Huckleberry Finn'in Maceraları, Çalınan Taç, Bir Cinayet Bir Sır Bir Evlilik... H. AVUSTURYA EDEBİYATI FRANZ KAFKA ( ) Avusturyalı Kafka, roman ve hikaye yazarıdır ve ekspresyonizmin savunucularındandır. Kahramanları gülünç ve zavallı kimselerdir, anlamadıkları bir dünyanın ortasında bocalar ve ezilirler. 23

24 "Hayat ne kadar küçük ve basit olursa mutlu ve sorunsuz bir hayat olur." fikrini taşımıştır. Tüm karamsarlığına rağmen Kafka'nın romanlarında her zaman ümit ışığı görmek mümkündür. On beş yaşında yazdığı hikayelerini daha sonra imha eder. Sonra yazdıklarını da ölümünden sonra imha edilmesini ister ama dostu Max Brod onları yakmaz ve yayımlar. En tanınmış eseri olan "Dava" romanında belli olmayan otoriteler tarafından insanın güvensizliğe itilişini dile getirir. Roman: Dava, Şato, Yitik, Amerika Hikaye: Yargı, Dönüşüm, Ceza Sömürgesi, Açlık Cambazı Bu bölümle ilgili başka bilgiler: Bilim-Kurgu edebiyatının kurucusu Jules Verne dir. Roma tarihinin en başarılı hatibi Çiçero dur. (Bu bilgiyi her yerde bulamazsın bak kıymetini bil ) Pascal: Taşra Mektupları(eseri) Alain, Gide, Bocan, Montaigne: Deneme türünde tanınmışlardır. Külkedisi, Pamuk Prenses Ve Yedi Cüceler masalları Grim kardeşlere(alman) aittir. Yunan edebiyatıyla ilgili şu bilgileri de bilmekte fayda vardır: Eflatun(Platon): Devlet(eseri) Aisopes: Eski yunan medeniyetinde fabl ve masalın kurucusudur. Hesidos: Eski yunan medeniyetinde didaktik şiirin kurucusudur. 24

25 Aristophanes: Eski Yunan medeniyetinde komedinin en büyük temsilcisidir. Aiskhylos, Sophakles, Euripides: Eski yunan medeniyetinde Trajedi yazarlarıdır. Derse Kısa Bir Ara :) Bir dost meclisinde Mehmed Akif gayet hararetli bir şeyler anlatmaktadır. sonradan görme zenginin biri bu meclise gelir selam verir ancak herkes Akif i dinlediğinden kimse duymaz selamı ve almazlar dolayısıyla. adam Akif e sataşmak için. Ooo Akif ne sallıyon yine? der. Akif istifini bozmadan: Senin ne kadar iyi bir insan olduğunu sallıyorum. Düştüğümüz kuyular sandığımız kadar dipsiz değil aslında, tutunmaya çalıştığımız ipler çok kısa..." ( Charles Bukowski ) 25