11 Aralık 2010 Cumartesi

Transkript

1 sempozyum iktisadi zihniyet ahlak 11 Aralık 2010 Cumartesi Bağlarbaşı Kültür Merkezi

2

3 iktisadi zihniyet ve ahlak 11 Aralık 2010 İstanbul

4 iktisadi zihniyet ve ahlak Aralık 2010 Cumartesi Bilim ve Danışma Kurulu Prof. Dr. Ahmet Tabakoğlu, Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa Aykaç, Kırklareli Üniversitesi Prof. Dr. Gülfettin Çelik, Kırklareli Üniversitesi Prof. Dr. Sabri Orman, İstanbul Ticaret Üniversitesi Prof. Dr. Nihat Erdoğmuş, Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Sedat Murat, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Ferudun Yılmaz, Uludağ Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Halil Tunalı, İstanbul Üniversitesi Dr. Lütfi Sunar, İstanbul Üniversitesi Tertip Heyeti Hasan Ekmen, Üsküdar Belediyesi Hediye Karaca, Üsküdar Belediyesi Taha Eğri, İLEM Onur Günaydın, İLEM Ömer Osmanoğlu, İGİAD Yunus Çolak, Sekretarya

5 09:30-10:30 AÇILIŞ KONUŞMASI Prof. Dr. Sabri Orman İktisat, Zihniyet ve Ahlak 10:50-12:10 I. OTURUM: İKTİSAT VE AHLAK Prof. Dr. Enver Alper Güvel, Çukurova Üniversitesi Piyasa Ekonomisinin Temel Kurumları ve Ahlâk Prof. Dr. Cengiz Kallek, İstanbul Şehir Üniversitesi İslam İş Ahlakı Dr. Mehmet Asutay, Durham Üniversitesi İslami Ahlak Ekonomisi Arayışları ve Modern İslam Bankacılığının Başarısızlığı 13:00-14:20 II. OTURUM: MODERN İKTİSADİ SİSTEMİN ZİHNİYET DÜNYASI Dr. Cengiz Ceylan, Kadir Has Üniversitesi Liberal Kapitalizm ve Ahlak Dr. Necati Aydın, Florida State Üniversitesi 2008 Finansal Krizi Örneğinde Kapitalizmin Ahlak Krizi Yrd. Doç. Dr. İdris Demirel, Hizmet-İş Sendikası Siyaset Felsefesi Açısından Modern Kapitalist Dünya Sistemi ve Epistemolojik Dönüşümler SEMPOZYUM PROGRAMI 14:40-16:00 III. OTURUM: TÜRKİYE DE İKTİSADİ ZİHNİYETİN DÖNÜŞÜMÜ Prof. Dr. Gülfettin Çelik, Kırklareli Üniversitesi Klasik-Modern Ekseninde Üretim-Paylaşım ve Tüketim Dr. Lütfi Sunar, İstanbul Üniversitesi Sabri F. Ülgener in İktisadi Zihniyet İncelemelerini Yeniden Değerlendirmek Yusuf Alpaydın, İLEM İş Kültüründeki Küresel Dönüşümlerin Çalışma Ahlakına Yansımaları

6 iktisadi zihniyet ve ahlak 4-5 Birinci Oturum İktisat ve Ahlak 11 Aralık 2010 Cumartesi

7 Piyasa Ekonomisi nin Temel Kurumları ve Ahlâk Bir kavramı anlamanın en pratik ve kestirme yolu, zıddını anlamaktan geçer. Bu tespit özellikle piyasa ekonomisi için son derece doğrudur. Bu noktadan hareketle, bu sunumumuz, piyasa ekonomisinin ekonomi politiği olan Liberalizmi, zıttı olan Totalitarizm le karşılaştırmalı olarak değerlendirmektedir. Bu çerçevede piyasa ekonomisinin temel kurumları karşılaştırmalı olarak açıklanmakta ve ahlâk ın bu temel kurumlar içindeki yeri ve işlevi ortaya konmaktadır. Prof. Dr. Enver Alper Güvel, Çukurova Üniversitesi 1965 yılında Kadirli de dünyaya geldi yılında Kadirli Dervişpaşa İlkokulu ndan, 1983 yılında Adana Anadolu Lisesi nden, 1989 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi nden mezun oldu yılında Atatürk Üniversitesi nde doktorasını tamamladı yılında doçent, 2004 yılında Profesör oldu. Halen Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü İktisat Politikası Anabilim Dalı nda görev yapmaktadır. Başlıca kitapları şunlardır: Politik İktisat ve Akıl (1998), Doğal Afetlerin Politik ekonomisi (2001), Türkiye de Politika Ekonomi Etkileşimi (2003), Suç ve Ceza Ekonomisi (2004), Organize Suç Ekonomisi ve Hukuk Uygulaması (2004), Politika, Kültür ve Kalkınma (2008). Enver Alper Güvel in çalışmaları büyük ölçüde enterdisipliner yönelimlidir. Ekonomiye, topluma ve politikaya bütüncül bir açıdan yaklaşmanın gerekliliğini öne çıkarmaktadır. Özellikle de Ekonomi ve Politika, ya da İktisat ve Siyaset Bilimi merkezlidir. Çalışmalar, iktisat politikalarının uygulanma sürecinin büyük ölçüde politik ve sosyal kurumsal yapıdan etkilendiği, özellikle de politik yapılanmanın ekonomik işleyişi politik tercihlere açık kıldığı noktasından hareket etmektedir. Gerek teorik değerlendirmeler gerekse ekonometrik analizler, politik faktörlerin, ekonomik büyüklükler ve iktisat politikalarının kararlaştırılma ve uygulanma süreci üzerindeki etkilerini açıklamayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede hem yerleşik iktisadın kuramsal ve kavramsal çerçevesi kullanılarak iktisat politikaları ve ekonomik olaylar analiz edilmekte hem de bütüncül bir yaklaşımla yerleşik politik kurumların gerisindeki felsefi temelleri ve bu felsefi temellere dayalı kurumsal yapıları, bu yapıların işleyişini ve sonuçlarını kuşatan enterdisipliner bir alanda değerlendirmeler yapılmaktadır.

8 iktisadi zihniyet ve ahlak Aralık 2010 Cumartesi İslam İş Ahlakı Dinî inanç ve ameller doğal dürtü, eğilim ve alışkanlıkların müspet istikamette yönlendirilmesinin yanı sıra -açık, çoğulcu ve liberal toplumlar için de vazgeçilmez sayılan- güven, dürüstlük, dayanışma gibi norm ve erdemlerin korunup geliştirilmesinde en uygun zemini oluşturmaktadır. Kanun esasen kötüyü yasaklarken ahlâk iyi ve güzeli gerçekleştirmeyi hedefler. Bazen bir iş veya faaliyet yasal olduğu halde kamu zararı doğurabilir. İşte özellikle böyle durumlarda iş adamlarının vicdan muhakemesi yaparak doğru karar verme sorumluluğu diyaneten daha da önem kazanır. İçtimaî sorunlara, kamusal alanda işlenen suçlara karşı resmî ve ferdî duyarsızlık toplumsal çözülmenin bir göstergesidir. İşte Asr-ı Saâdet ten itibaren İslâm toplumlarında ümmet dayanışması ve içtimaî denetim Kur ân a dayanan emir bi l-ma rûf ve nehiy ani l-münker esaslı gönüllü veya resmî ihtisab faaliyetleri aracılığıyla gerçekleştirilmek suretiyle kanun ve muaşeret adabı ihlâllerine duyarsız kalınmayarak sosyal çözülme önlenmeye çalışılmıştır. Bizzat Hz. Peygamber tarafından yoğrulup eğitilen, aslâ aşılamayacak erdemli bir kitleye dönüşerek dinin emri gereği rızkı helâl yollardan elde etmeye çalışan, sömürü ve haksız kazançtan olabildiğince kaçınan sahabe bizim için örnek gösterilmiştir. Bu özellikleri bakımından onların iş ahlâkı da yeni dünya için önereceğimiz iktisat sistemi açısından büyük önem taşımaktadır. Zira sahabede -kapitalist ruha alternatif- oldukça aktif bir teşebbüs ruhunun varlığından söz edilebilir. Kişinin yetiştiği ve hayat tecrübelerini kazandığı pazar gibi toplumsal alanlar bireyin zihninin hâkim kültür tarafından yapılandırılmasına, erdemli davranışların öğrenilip cemiyetin diğer üyelerine aktarılmasına ve sonunda kurumsallaşıp gelenekleşmesine imkân sağlar. İşte Asr-ı Saâdet te yerleştirilen bu örf hem sağlıklı bir kurum kültürü hem esaslı bir iş ahlâkı oluşturup, içtimaî ve iktisadî adaletin yanı sıra toplum ve çalışma barışını da gerçekleştirmiştir. Anılan uygulamalar Müslüman toplumun bütüncül yaşam biçiminin önemli bir parçasını teşkil eden ahlâklı pazar kültürü nün uzun dönemli olarak kurumsallaşması ihtiyacını karşılamıştır. Prof. Dr. Cengiz Kallek, İstanbul Şehir Üniversitesi 1960 İstanbul doğumludur. İslâm ın İlk Devirlerinde Devlet-Piyasa İlişkisi başlıklı doktora tezini Marmara Üniversitesi İktisat bölümünde tamamlamıştır yılında kadar İSAM (İslam Araştırmaları Merkezi) ve Fatih Üniversitesi bünyesinde çeşitli görevler üstlenen Kalek, 2010 yılından itibaren İstanbul Şehir Üniversitesi Tarih bölümünde öğretim görevlisidir. İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi: Harâc ve Emvâl Kitapları, İslâm Medeniyetinde İktisat Düşüncesi Tarihi, Asr-ı Saâdet te Yönetim-Piyasa İlişkisi, Hz. Peygamber Döneminde Devlet ve Piyasa isimli çalışmaları Türkçe olarak yayımlanmıştır. Çalışma alanları arasında İslam Hukuku, İslam Tarihi, İktisadi Tarih, İktisadi Düşünce, İş Ahlakı konuları yer almaktadır.

9 İslami Ahlak Ekonomisi Arayışları ve Modern İslam Bankacılığının Başarısızlığı Günümüzde İslam ahlak ekonomisini savunanların düşüncelerinde, Müslüman dünyadaki ekonomik kalkınma konusunda yaşanan başarısızlığın sebebi, insanı ve insanın geniş anlamdaki refahını göz ardı etmiş olan seküler ya da konvansiyonel ekonomi stratejilerdir. Bu nedenle bu kişiler toplumsal kaynaklı bir yaklaşımla insan merkezli bir kalkınma stratejisi temelinde bir ekonomik sistem kuramsallaştırma çabasında olmuşlardır. Yine bu çerçevede Müslüman dünyadaki kalkınma problemine, sistemik bir yaklaşım geliştirmek amacıyla İslam ın kendi değerleri, normaları, kuralları ve kurumlarının şekillendirdiği ahlakı hedefleyen bir sistem anlayışı geliştirme çabası içinde olunmuştur. Ahlak değerlerini merkeze alan bu anlayışın temelinde, homoislamicus diyebileceğimiz, İslami değerleri yücelten ve hayatında gerçekleştirebilen, kendisine felah ı, yine kendisi ve çevresi için ve ihsan sosyal sermayesini sağlamayı amaçlamış bir insan tahayyülü vardır. İslami değer yargılarını merkeze alan bu sisteme dayalı dünya görüşünde, İslami finans, İslam ahlak ekonominin sadece kurumsal ve işlevsel aracı olarak düşünülmüştür. Ancak, Müslüman dünyada ve özellikle Körfez de zenginliğin petro-dolarlar sonucu artması sebebiyle, İslami finans öne çıkmış ama İslam ahlak ekonomisinin tahayyüllerinin dışında kapitalist ekonominin yeni aracı haline gelmiştir. İslami finansın bugünkü işlevlerine bakıldığında, İslam ahlak ekonomisinin ahlakı merkeze almadığı görülecektir. Ticari bankacılık şeklinde karşımıza çıkan İslami finans, bütün çabasını, mekanik olarak, fıkhî uyumluluk çerçevesinde faizin kaldırılması ve finansal eylemin fıkhının belirlendiği sözleşmelere indirgemiştir. Ancak, bu finans anlayışının normatif sonuçları ve daha da önemlisi bu mekanizmanın kaynakları sorgulanmalıdır. Bu çerçevede, İslami finansın gelişimi kritik bir analize tâbi tutulduğunda, oldukça pragmatist ve kişisel olarak püriten bir anlayışın hakim olduğu görülecektir. Sonuç olarak İslam ahlak ekonominin sistem olarak varsayımları, normatif prensipleri ve ulaşmak istedikleri ile bu sistemin aracı olarak tahayyül edilen İslami finans realiteleri arasında ciddi bir farkın olduğu gözlenecektir. Bu çalışma, İslam ın anlam ve uygulama olarak ahlak iktisadını amaçladığını ve bu bağlamda modern dünyanın ekonomik problemlerine yapısal ve sistemli bir çözüm üretecek potansiyele sahip olduğunu ileri sürmektedir. Ayrıca, ahlak merkezli bir finansın gelişememesinin sebeplerini incelerken fıkhın dar hukuki yorumlarının dışında, ahlak normlarına dayalı bir sistemin temel prensiplerini açıklamayı amaçlamaktadır. İslami finans ile İslam ahlak ekonomisinin arasındaki açılma, sonuçları ve prensipleri anlamında incelenirken amaçlanan homoislamicus un yapı taşlarını tartışmayı amaçlamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma İslam ahlak ekonomisinin İslami finansın günümüzdeki halinin ötesinde ahlak-temelli bir finans sistemi geliştirme potansiyeline sahip olduğunu, bu bağlamda sistemli ve devamlı olarak ortaya çıkan finansal krizlerin bir ahlak ekonomisi anlayışının ne kadar gerekli olduğuna işaret ettiğini ve ayrıca İslami formda da olsa ahlaki olmayan ticari bankacılığın çözüm olmadığını öne sürmektedir. Dr. Mehmet Asutay, Durham Üniversitesi Dr. Mehmet Asutay, Durham Üniversitesi School of Government and International Affairs bölümünde, özellikle Orta Doğu, İslami Politik Ekonomi ve Fnans alanlarını içeren Ekonomi Politik dersleri vermektedir. Dr. Asutay, İslam Ekonomisi, bankacılık ve finans; Orta Doğu ve İslam ülkelerinde ekonomi; ekonomi politik ve ekonomik gelişim konularında dersler verip, master ve doktora araştırmalarına danışmanlık yapmaktadır. Durham İslami Finans Programı nın koordinatör yardımcılığını yürüten Asutay, ayrıca İslami Finans master programının ve Durham İslami Finans Yaz Okulu nun içerik koordinatörlüğü vazifesini yürütmektedir. Review of Islamic Economics dergisinde editörlük, American Journal of Islamic Social Sciences dergisinde yardımcı editörlük görevi yürütmekte ve Borneo Journal of Business and Economics de dahil olmak üzere çeşitli akademik dergilerin yayın kurulunda yer almaktadır. Ekonomi ve siyaset ilişkisi ve bu ilişkinin Türkiye deki kronik ekonomik istikrarsızlık üzerindeki etkisi hakkındaki kitapları 2011 Routledge tarafından yayımlanacaktır. Asutay ayrıca şu an islami Fİnans hakkında iki kitabın editörlüğünü yapmaktadır. Edward Elgar s Critical Thinking Serisinin 2011 yılında yayınlanacak ciltlerinin İslam Ekonomisiyle ilgili bölümlerinin editörlüğünü yürütmektedir. Asutay ın İslam ahlak ekonomisi, İslami bankacılık ve finans; Ortadoğu ekonomileri ve Türkiye nin ekonomi politiği konulu makaleleri çeşitli dergilerde yayımlanmıştır.

10 iktisadi zihniyet ve ahlak 8-9 İkinci Oturum Modern İktisadi Sistemin Zihniyet Dünyası 11 Aralık 2010 Cumartesi

11 Liberal Kapitalizm ve Ahlak Kapitalizm kendisini bir ahlak zeminine yaslamaktadır: Liberal ahlak. Liberal ahlak Liberal kapitalizmin doğuşu, gelişimi ve çelişkileri ile maluldür. Bu ahlak politikadan, ekonomiye pek çok alanda sonuçları olan bir zihniyet ve bu zihniyete dayalı bir iktisadi düzen inşa etmiştir. Tebliğde bu ahlakın kaynakları ve temel özellikleri ele alınacak sonrasında ise Türkiye bağlamında liberal ahlakın görünümleri çeşitli boyutları ile birlikte ele alınacaktır. Sonuçta hem Türkiye hem de doğu toplumlarına yönelik olarak kapitalizm karşısında takınmaları gereken tutumla ilgili öneriler geliştirilecektir. Dr. Cengiz Ceylan, Kadir Has Üniversitesi 1989 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İktisat Bölümünden mezun oldu yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Siyaset Bölümünde yüksek lisansını Yeni Türk Cumhuriyetlerinin Ekonomik Yapısı ve Türkiye ile İlişkileri konulu teziyle tamamladı. Yine aynı enstitüde, İktisat Politikası Ana Bilim Dalında Para Politikası ile ilgili teziyle 1999 yılında doktorasını tamamladı. Makroekonomi, dış ticaret, turizm ekonomisi ve iktisat politikası konularında; yerli ve yabancı yayını bulunan Cengiz Ceylan, hâlen Kadir Has Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde görev yapmaktadır.

12 iktisadi zihniyet ve ahlak Aralık 2010 Cumartesi 2008 Finansal Krizi Örneğinde Kapitalizmin Ahlak Krizi 2008 yılında meydana gelen finansal krizinden, bu krizi ortaya çıkaran asıl nedenleri anlayamadan kurtulmaya başladık. Pek çok iktisatçıya karşın bu krizin salt bir ekonomik kriz olmadığını düşünmekteyim. Bu yaşananları kapitalizmin asıl krizi/hastalığı olarak görmekteyim. Bu kriz, kökleri aydınlanmaya kadar uzanan bir ahlak krizidir. Kapitalizm, aydınlanma projesinin iktisadi payandası olarak ortaya çıkmıştır. Serbest piyasa kapitalizminin kurucu figürleri aydınlanma düşünürlerinden önemli derecede etkilenmiştir. Diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi bu hastalık için de geçerli olan kökten çözüm, yüksek ateş gibi semptomları dindirmek yerine hastalığın asıl kaynağına ulaşmaya çabalamaktır. Bazen de genel tedaviler uygulayarak geçici bir çözüm elde etmek hastayı kandırmakta ve uzun dönemde daha büyük sorunlara yol açabilmektedir. Tebliğimde kapitalizmin esas prensiplerini/varsayımlarını ahlak bakış açısından inceleyerek 2008 finansal krizi örneğinde kapitalizmin ahlak krizini ele alacağım. Dr. Necati Aydın, Florida State Üniversitesi Necati Aydın, 1996 yılında Gazi Üniversitesinde Arasında Türkiye de Yabancı Krediler Sorunu başlıklı teziyle yüksek lisansını tamamlamıştır. Sonrasında yine Gazi Üniversitesinde Türkiye de İktisadi Büyüme ( ) ve Florida State Üniversitesinde Gender Wage Differential and Under-representation of Women in IT Education Programs and IT Workforce tezleriyle doktorasını tamamlamıştır. Çalışma alanları arasında İslami bankacılık ve finans, uluslararası finansal yönetim, bankacılık, iş ahlak ve toplum, tüketici davranışı, iş istatistiği, iş araştırmaları metodolojisi yer almaktadır.

13 Siyaset Felsefesi Açısından Modern Kapitalist Dünya Sistemi ve Epistemolojik Dönüşümler Batılı tarih yazımında genel olarak miladî 410 yılında Roma İmparatorluğu nun yıkılması ile birlikte Ortaçağ ın başladığı kabul edilir. Bu çağın kapanışı için verilen sembolik tarih ise Batılıların, Amerikaları 1492 yılındaki keşfidir. Ortaçağ bin yıldan daha uzun bir zaman sürdüğü için, onu kendi içinde erken-ortaçağ ve geç-ortaçağ şeklinde ayırmak da yaygın bir sınıflandırma biçimidir. Ortaçağ ın Avrupa daki zihniyet kalıbı uzunca bir süre skolastisizm olurken sosyo-ekonomik sistem de feodalizm olmuştur. Ortaçağ bu anlamda başat formasyonun feodal formasyon olduğu bir dönemdir. Feodalizmi Batı da takip eden sistem ise kapitalizm olarak adlandırılmaktadır. Kapitalizm, dünyanın; yer kürenin, içinde yaşamaya bugün de devam ettiği sistemdir. Kapitalizm, modern iktisadi sistemdir. Dünya Sistemleri Analizi açısından bakıldığında kapitalizm aynı zamanda modern dünya sistemidir. Farklı bir söyleyişle dünyayı çepeçevre kuşatan ve içine alan modern iktisadi sistem diğer adıyla modern kapitalist dünya sistemidir. Bu çalışmada ele alınacak olan sorunsal da temelde modern kapitalist dünya sistemi ve ona ilişkin olan epistemolojik dönüşümler sorunsalıdır. Burada, kapitalizmin epistemolojik dönüşümleri, epistemolojik dönüşümlerin ise kapitalizmi beslediği, aralarında tekyönlü değil karşılıklı etki anlamında çift yönlü bir ilişki olduğu kabul edilmektedir. Feodalizm ve kapitalizm yönüyle bakıldığında feodalizmden nasıl ve niçin çıkıldığı, bu çıkışın temel itkilerinin neler olduğu, feodalizmden kapitalizme geçişin doğal, dahası zorunlu olup olmadığı da tartışılan ve tartışılması da gereken konular arasında yer almaktadır. Modern iktisadi sistem ayrıca siyasal içerimleri yönüyle de önem kazanmaktadır. Devletin ve siyasal alanın; ortaçağın içinde, Ortaçağ dan Modernçağ a henüz daha geçmeden başlayan modernizasyonu gerek döneminin siyaset filozoflarını gerekse Hegel den Marx a sonraki düşünürleri ciddi düzeyde meşgul etmiştir. Ayrıca bahse konu düşünürlerin ortaya koydukları görüşler de sistemik süreçler üzerinde şu ya da bu kertede etkiler doğurmuştur. Konu aktüel olarak da siyasal açıdan tartışılmaktadır. Bu tartışma kuşkusuz Türkiye ile de ilgilidir. Bu ilgi, belirtilmelidir ki yeni bir ilgi de değildir. Daha en başta, sistemin ortaya çıkışında, ivmelenmesinde, gelişmesinde, bugünkü biçimini almasında Türkiye nin ve Türklüğün şu ya da bu oranda bir tarihî rolü olmuştur. Tam da kapitalist işleyişlerin meydana çıktığı bir dönemde, Anadolu da Söğüt-Bilecik taraflarında da, kapitalist-olmayan işleyişler meydana çıkmıştır lü yıllarda, henüz Ortaçağ dan daha çıkmadan kapitalist ilişkiler, İtalyalar dan başlayarak feodal sistemin içinde ortaya çıkmışken bu topraklarda da farklı bir ilişkiler ağı kurulmaktadır. Türkiye ile sistem arasındaki ilişkiler 1571 tarihine kadar hem pratikte hem zihniyet dünyasında Türklerin üstün olduğu; galebe çaldığı bir dönemdir den sonraki tarih Batı nın; kapitalizmin; modern kapitalist dünya sisteminin dönem dönem farklılaşan hegemonik güçlerinin domine ettiği zamanlar olmuştur. Sistem, fiiliyatta ticaret hayatında, üretim ilişkilerinde, emeğin kullanım biçimlerinde, toplumsal birlik tutumlarında, refah kalıplarında ve epistemolojik olarak bilgi/bilim kurumlarında olsun zihniyet dünyasında olsun, etkileri peyderpey bütün yerküre üzerinde görünen değişikliklere yol açmış ve özellikle 1571 tarihli İnebahtı Deniz Savaşı sonrasında, Avrupa kendini; ben-idrakini, sistem çerçevesinde daha bir bilinç ve güvenle Avrupa/Batı olarak inşa etmeye koyulmuştur tarihi, modern dünya sisteminin Avrupa güçleri açısından, Türklerin yenilmezliği efsanesini sona erdiren ve Hıristiyanlar için tarihte en mutlu gün olan bir tarihtir. Bu tarihî dönemeçler ve onların siyasî anlamları da modern iktisadi sistemin zihniyet dünyası itibarıyla değinilmesi gereken konulardır. Siyaset Felsefesi Açısından Modern Kapitalist Dünya Sistemi ve Epistemolojik Dönüşümler adlı bu çalışmada bütün bu görüşlerin belirli bir sistematik içinde, konunun siyasal içerimlerinin vurgulanması suretiyle ele alınması amaçlanmaktadır. Yrd. Doç. Dr. İdris Demirel, Hizmet-İş Sendikası 1968 Sivas doğumlu. Üniversite öncesi öğrenimini Hatay ın Reyhanlı ilçesinde tamamladı. Reyhanlı Ticaret Lisesi ni ve Hacettepe Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümü nü bitirdi. Ankara da Hak-İş Konfederasyonu na bağlı Hizmet-İş Sendikası Genel Merkezinde uzman olarak görev aldı. Türk-İş ve Hak-İş bünyesindeki çeşitli sendikal yayın organlarında işçi hareketi ve kapitalist dünya sistemi ile ilgili yazılarıyla gözüktü. Dergâh dergisinde denemeler yayımlamaktadır. Dergâh yayınlarından çıkan, Dergâh Yazıları Güldestesi adlı bir adet ortak kitabı vardır. Akademik olarak daha çok dünya sistemleri analizi, epistemoloji ve Heidegger üzerine yoğunlaşan İdiris Demirel, hâlen, Yrd. Doç. Dr. olarak, Bilecik Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümü, Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalında öğretim üyesidir.

14 iktisadi zihniyet ve ahlak Üçüncü Oturum Türkiye de İktisadi Zihniyetin Dönüşümü 11 Aralık 2010 Cumartesi

15 Klasik-Modern Ekseninde Üretim-Paylaşım ve Tüketim Üretim-Paylaşım ve Tüketim süreçlerinde Klasik ve Modern dönemlerin temel kabullerinin, inanış ve diğer saiklerin de belirleyiciliğinde ortaya çıkan davranışları, tavır alışları ve tutumları sebep-sonuç ilişkisi içinde medeniyet coğrafyaları ayırımında dikkate alan bir çözümleme yapılmaya çalışılacaktır. Prof. Dr. Gülfettin Çelik, Kırklareli Üniversitesi 1962 yılında Kırcaali (Bulgaristan) doğumlu Gülfettin Çelik ilk, orta ve lise öğrenimini Gebze de, lisans öğrenimini de İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesinde ( ) tamamladı yılları arasında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi Bilim Dalında Osmanlı Devleti Merkezi Hazine Bütçeleri ( ) başlıklı tezi ile yüksek lisansını, yılları arasında da Osmanlı Türkiye sine Göçlerin Sosyo-Ekonomik Sonuçları ( ) başlıklı tezi ile doktorasını tamamladı yılında Marmara Üniversitesinde Araştırma Görevlisi olarak göreve başlayıp, 1995 yılında Yardımcı Doçent, 2000 yılında doçent, 2006 yılında da Profesör unvanı alan Çelik, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü öğretim üyesi olarak görevine devam ederken, 2009 yılında, görevlendirme ile yeni kurulan Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesine dekan olarak, 2010 Ocak ayı itibariyle de Kırklareli Üniversitesi Rektör Yardımcılığına atandı. Prof. Dr. Gülfettin Çelik iktisat tarihi disiplini altında Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türkiye si sosyo-ekonomik yapısı/tarihi, toplumsal sistemlerin dönüşüm ve çöküş esasları konularında çalışmalar yapmaktadır.

16 iktisadi zihniyet ve ahlak Sabri F. Ülgener in İktisadi Zihniyet İncelemelerini Yeniden Değerlendirmek Türkiye de iktisadi zihniyet denilince akla gelen ilk isim olan Sabri Fahri Ülgener zihniyetin iktisadi hayat üzerindeki etkilerine dair yazdıkları son derece önemlidir. Türk Max Weber i olarak da adlandırılan Ülgener akademik yaşamını zihniyet ile iktisadi yapı arasında ilişkileri incelemeye adamıştır. Ülgener, Weber in Batı toplumlarının karakterinin kapitalist iktisat zihniyetine yansıması üzerine yaptığı çalışmaların benzerini İslam iktisadi sisteminin oluşumuna dair yapmıştır. Ülgener, tasavvufi ahlakın islam iktisadına yansımalarını ele alarak en genel anlamıyla iktisadi zihniyet üzerine geniş bir bakış açısı sunmuştur. Ülgener in çalışmaları iktisadi yapının zihniyetten bağımsız bir şekilde incelenemeyeceğini ve dolayısıyla her toplumun (medeniyetin) farklı bir iktisadi zihniyet üreteceğini ortaya koymaktadır. Ancak Ülgener, döneminin esas sorunsalı olan kalkınma problemi etrafında islam iktisadi zihniyet tarihini islam toplumları niçin geri kaldı?, ya da islam toplumlarında kapitalizm neden gelişmedi? gibi şarkiyatçı sorular etrafında ele almıştır. Weber den beslenen bu bakış açısı bu şarkiyatçı temel sebebiyle daha başlangıçta incelemeyi sorunlu hale getirmiştir. Dolayısıyla Ülgener in islam iktisadi zihniyetinin ve buradan hareketle islam toplumlarının iktisadi yapısının değişimine dair yaptığı incelemeleri, zengin bilgi birikimine rağmen bakış açısındaki sorunlar sebebiyle eleştirel bir biçimde değerlendirilmelidir. 11 Aralık 2010 Cumartesi Dr. Lütfi Sunar, İstanbul Üniversitesi Lisans eğitimini 2002 yılında İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Ekonomi bölümlerinde tamamladı. Yüksek lisansını 2004 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalında Emperyalizmi Anlamak: Teorik Yaklaşımlar başlıklı teziyle tamamladı. Doktorasını ise 2010 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde Karl Marx ve Max Weber in Doğu Toplumlarına Yaklaşımları başlıklı teziyle tamamladı. Sosyolojik teori, sosyoloji tarihi, şarkiyatçılık alanında çalışmalarda bulunan Lütfi Sunar, hâlen İstanbul Üniversite si Sosyoloji Bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışmaktadır.

17 İş Kültüründeki Küresel Dönüşümlerin Çalışma Ahlakına Yansımaları Küreselleşme sürecinin en hızlı biçimde nüfuz ettiği alanlardan biri de uluslar arası etkileşimin yoğun yaşandığı iş çevreleri olmaktadır. Bu süreçte karşılıklı etkilemeler olmakla birlikte iş kültüründe daha ziyade günümüzde birçok alanda egemen olan Batı toplumlarında üretilen kavram ve kurumların dünya ölçeğinde yaygınlaştığı söylenebilir. Bu bağlamda Türkiye de 1980 li yıllardan itibaren kurumsallaşma, profesyonellik, kalite ve performans yönetimi vb. birçok kavram iş kültüründe daha görünür hale gelmektedir. Şüphesiz ki bu değişimler çalışanlar ve çalışma ahlakı üzerinde önemli etkilerde bulunmaktadır. Bu tebliğde 1980 li yıllardan itibaren Türk iş kültüründe gözlenen ana zihniyet değişimlerinin çalışma ahlakına etkileri tartışılacaktır. Yusuf Alpaydın, İLEM Lisans eğitimini 2003 yılında Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümünde tamamladı yılında Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsün de Yerel Yönetimlerin Yetişkin Eğitimine Katkısı: İsmek Örneği başlıklı teziyle yüksek lisansını tamamladı. Hâlihazırda İstanbul Üniversitesi Çalışma Ekonomisi Bölümünde doktora tez çalışmasını yürütmektedir. Eğitim politikaları, eğitimistihdam ilişkileri ve aile eğitimi konularında araştırma ve yayın çalışmalarını yürüten Yusuf Alpaydın, Mustafa Saffet Anadolu Lisesinde psikolojik danışman olarak görev yapmaktadır.

18