ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ"

Transkript

1 ÜNİTE 5:HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞMESİ Anahtar kavramlar 5.1.Hücre zarları sıvı haldedir ve yağ ile protein moleküllerinden meydana gelmişlerdir. 5.2.Hücre zarlarının birbirlerini tanımasında karbonhidrat molekülleri önemli görev üstlenir. 5.3.Hücre zarları akıcı mozayik zar modeline göre açıklanır ve ifade edilir. 5.4.Hücre zarları seçici geçirgendir. Her molekül hücre zarından kolaylıkla geçemez. 5.5.Difüzyon,Ozmoz ve Aktif taşıma en önemli hücre zarlarından madde geçişi yöntemleridir. 5.6.Hücre zarlarında bulunan taşıyıcı proteinler madde geçişini sağlarlar. 5.7.Bazı taşıyıcı iyon pompaları nedeniyle oluşan iyon taşınımı sonucu hücre zarları arasında bir potansiyel farkı meydana gelir. 5.8.Endositoz ve Ekzositoz yoluyla büyük moleküller hücre zarlarından taşınır. Genel özellikler Ünlü fizikçi Stephen Hawking motor nöron hastalığından müzdariptir. Bu hastalıkta kas hücre zarlarındaki protein kanal bozukluğu, sinir hücrelerinden gelen uyarıları alamamakta ve kaslar kasılma görevini yerine getirememektedir. Hücre zarında bulunan kanal proteinlerinin insan yaşamında ne kadar önemli olduğuna bu hastalık bir örnektir. Hücre zarı yapısı Hücre zarı ile ilgili çeşitli teoriler ileri sürülmekle birlikte günümüzde kabul edilen teori akıcı mozayik zar modelidir. Buna göre hücre zarı çift tabakalı fosfolipid membran ile aralarına gömülmüş protein yapıdan meydana gelmiştir. Protein moleküllerinin aşağı yukarı hareket etmesi zar yapısına bir akıcılık ve bu görüntüde bir mozayik görünümü sağlamaktadır. Fosfolipid tabakasına gömülü halde bulunan protein molekülleri hücrenin çevre ile biyolojik bir bilgi iletimi kurmasını sağlar. Hücreye uygun moleküllerin hücre içine alınımı, hücrelerin birbirini tanıması ve kimyasal sinyallerin hücre içine aktarılması bu görevler içerisindedir. Karbonhidrat molekülleri ise protein ya da yağ moleküllerine bağlanarak hücre dışı yüzeye doğru uzanırlar. Bu moleküller hücre dışı sinyallerinin iletiminde ve hücresel haberleşme sisteminde önemli rol oynarlar. Stephen Hawking Hücre zarlarının insan yaşamında önemli olduğuna dair çeşitli örnekler bulunmaktadır. Hücre zarları yapısındaki fiziksel olaylar anlaşıldıkça, çeşitli hastalıklarında tedavisi geliştirilebilmekte, hücre hedefli ilaçlar tedaviye sunulmaktadır. Şekil 5.1 Çift fosfolipit tabaka

2 Hücre zarında her 25 fosfolipid molekülüne karşılık bir protein molekülü bulunur. Çeşitli hücre organellerinde bu ortalama değişebilir.örneğin mitokondri zarında ise 15 yağ molekülüne karşılık bir protein molekülü vardır. Elektriksel izolasyon görevi gören myelin kılıfı sinir hücrelerinde bulunur ve 70 yağ molekülüne karşılık bir protein molekülü vardır. Kolesterol ise hücre zarının akıcılığını biraz daha yavaşlatır. Hücre zarlarında bulunan proteinler iki çeşit haldedir. İntegral proteinler hücre zarını baştan başa kat ederler.bunların hidrofobik kısımları porlar olmayan amino asitlere sahiptir. Hidrofilik kısımları ise zarın her iki yüzeyinde suyla temas halindedir. Şekil 5.2 Hücre zarının yapısı Hücre zarının ana yapısını oluşturan fosfolipidler, hidrofilik(su seven) ve hidrofobik(su sevmeyen) gruplara sahiptir.fosfor içeren hidrofilik uç hücre içi ve hücre dışı kısma doğru uzanan uçlardır, polar bir yapıya sahip olduğu için polar su molekülü ile etkileşime girerler. Fosfolipidlerin hidrofobik yapısı olan yağ asit kuyrukları ise polar olmadığı için su ile etkileşime giremezler ve sudan uzaklaşma eğilimi gösterdikleri için birbirlerine uzanan bir doğrultuda dizilmişlerdir. Ayrıca fosfolipid yapının içinde kolesterol bulunur.(%25 oranında) Buradaki kolesterol yapının insan sağlığına olumsuz bir etkisi yoktur. Hücre zarının fosfolipid yapısı devamlı bir hareket içerisindedir. Yanal hareket saniyede 2 mikrometre kadardır.protein yapı ise fosfolipid yapı kadar hızlı hareket edemez. Periferal(Yüzey) proteinler ise hücre zarının lipid yapısına gömülü halde değildirler. Zar yüzeyine gevşek bir halde tutunmuşlardır.yağ molekülleri gibi proteinlerde hücre zarı içerisinde hareket halindedirler. Hücre zarlarının yağ, protein ve karbonhidrat yapısı endoplazmik retikulum tarafından meydana getirilir. Hücre zarı yapısının dış tabakasındaki proteinler hücre dışı matriksin liflerine tutunmuş bir haldedirler. Böylece hücrelere bir sağlamlık kazandırırlar.

3 Şekil 5.3 İntegral proteinlerin yapısı Hücre zarının dış yüzeyinde karbonhidrat gruplar bulunur. Bunlar hücrelerin özelliklerini ve kendine ait özgüllüklerin belirlenmesini sağlar. Zar karbonhidratları kovalent bağlarla yağlara ve proteinlere bağlanmışlardır. Glikolipidler karbonhidratlarla yağların birleşmesinden oluşmuşlardır. Hücreler arası etkileşimi sağlar. Bu grupların bozulması kanserleşme belirtisidir ve bu tür hücreler akyuvarların saldırısına hedef olur. Glikoproteinler ise karbonhidratların proteinlerle birleşmesinden meydana gelirler. Karbonhidrat birimler 15 den az monosakkarit birimlerden meydana gelir. Hücreler arası etkileşimin haberleşmenin mümkün olmasını sağlarlar. Hücrelerin birbirini tanıması ve bağlanma çeşitleri Çok hücreli canlıları meydana getiren hücreler arasında çeşitli bağlantılar vardır. Birincisi hücrelerin birbirlerini tanıması ikincisi ise hücrelerin birbirlerine bağlanmasıdır. Bu tür ilişkilere hücrelerin zarlarında bulunan proteinler neden olur. Denizlerde yaşayan süngerler en basit hayvansal doku hücreleri formuna sahiptirler. Eğer sünger hücreleri birbirlerinden ayrılacak olursa tekrar bir araya getirildiklerinde hemen birleşme eğilimi gösterirler, hücrelerin birbirlerini tanıma ve bağlanma eğilimleri asla kaybolmaz. Şekil 5.4 Zar proteinlerinin görevi Sünger hücre zarlarının büyük bir kısmı glikoproteinler den meydana gelmiştir. Aynı moleküler yapıya sahip hücreler arasındaki bağlanma tipine homotipik bağlanma denir. Örneğin sünger hücrelerindeki yüzey proteinleri birbirlerinin aynısıdır. Farklı doku hücreleri arasında birbirlerini tamamlayan moleküler yapılardaki bağlanma şekline ise heterotipik bağlanma denir. Örneğin yumurta ve sperm hücresinin yüzeylerindeki proteinler birbirlerini tamamlayacak şekildedir. (Aynı moleküler yapıda değil, birbirlerine uyan moleküler yapı)

4 Şekil 5.5 Hücrelerin birbirini tanıması ve bağlanması Kompleks gelişmiş hücrelerde hücrelerarası çeşitli bağlantı tipleri bulunur. Bunlar hücrelerin birbirini desteklemesini, dayanıklılığını ve hücreler arası madde alışverişini sağlar. Örneğin bağırsakta bulunan bir epitelyum hücresinde tüm hücrelerarası bağlantı tipleri bulunur. Bunlar sıkı bağlantılar, desmozomlar ve hücrelerarası kanallardır. Sıkı bağlantılar genelde hücrelerin yan yüzlerinde bulunur ve hücrelerin sıkıca kenetlenmesini sağlar. Hücreler arası boşluğa madde sızıntısını önleyici bir görevleri vardır. Desmosomlar ise hücreleri birbirlerine perçinleyen, düğme benzeri hücreler arası temas noktalarıdır. Desmosomlar sayesinde ara filamentler, doku boyunca hücreden hücreye, dolaylı yolla birbirleriyle temas kurarlar. Bunlar keratin yapıdadırlar. Bu yapı sayesinde örneğin epitelyum hücrelerine bir dayanıklılık sağlanır. Birbirleriyle temas eden bütün hücrelerin yüzeylerinde 2-4 nm kadar bir açıklık bulunur. Bunlara (gap junction) hücreler arası açıklık adı verilir. Bu bağlantı tipleri hücreler arası madde alışverişini ve haberleşmeyi sağlar. Küçük moleküller bu yapıdan geçebilir. Örnek ATP, amino asitler, çeşitli iyonlar, vitaminler. Elektriksel sinyallerde bu açıklıklardan iletilir. Hayan hücrelerindeki bu açıklıklar bitki hücrelerindeki plazmodesmata geçitleri ile benzerlik gösterirler. (Bakınız Şekil 5.6)

5 Şekil 5.6 Hücrelerarası bağlantılar Hücre zarı madde geçişleri Hücre zarının hücreye şekil vermek ve onu korumakla birlikte, hücreye giren ve çıkan maddelerin miktarlarını ayarlamaktır. Bu seçici geçirgenlik olarak adlandırılır. Seçici geçirgenlik iki yolla gerçekleştirilir. Pasif iletim: Hücre zarından enerji harcanmadan madde yoğunluklarına bağlı olarak gerçekleşen geçişmeye denir. Bu hücre zarından direkt geçme ile olabileceği gibi hücre zarında yerleşen protein kapılardan kolaylaştırılmış difüzyon yolu ile de gerçekleşebilir. Aktif iletim:hücre zarından enerji harcanarak maddelerin taşıması olarak adlandırılır. Bu yöntemde madde yoğunluğunun bir önemi yoktur. Hidrokarbonlar, karbondioksit ve oksijen gibi hidrofobik moleküller zarın çift tabakalı yağı içerisinde çözünür ve zardan kolayca geçebilir. Buna karşılık hidrofilik iyonlar ve polar moleküllerin geçişi zarın hidrofobik iç kısmı tarafından engellenir. Hidrofilik moleküller zarı kat eden taşıyıcı proteinlerin içerisinden geçerek çift katlı lipid ile temas etmezler. Örneğin glikoz bu yolla hücre içerisine alınır. Zardaki madde alışverişinin yönünü belirleyen nedir etken nedir? Bir molekül hücre içerine alınacak yoksa dışarımı atılacak bunları belirleyen nedir sorusuna karşılık verilecek cevap difüzyon, osmos ve aktif taşımadır. Normal ortamlarda bir madde yoğunluğu fazla olan taraftan az olan tarafa doğru difüze olur.bunun için enerji gerekmez. Bir maddenin biyolojik bir zardan difüze olması pasif taşıma olarak bilinir. Yoğunluk miktarı eşitleninceye kadar difüzyon sürer. İki ortam arasında bir madde yoğunluğu farkı olabilir. Çok yoğun ortam hipertonik ortam, az yoğun ortam ise hipotonik ortam olarak adlandırılır. İki ortam arasında madde yoğunluğu eşit ise izotonik ortam adı verilir. Örneğin musluk suyu arıtılmış suya göre hipertoniktir. Çünkü musluk suyunun içinde çeşitli mineraller bulunabilir.ama musluk suyu deniz suyuna göre hipotoniktir. Çünkü deniz suyunda tuz bulunur.

6 Şekil 5.7 Osmos Şekil 5.7 de iki ortam arasındaki farklı şeker yoğunluğunu bağlı olarak su hareketi gösterilmiştir. Şeker zarı geçememektedir ama su molekülleri zarı geçebilmektedir. Suyun yoğunluğu fazla olan (Hipertonik) ortama doğu zardan difüzyonuna osmos adı verilir. Suda çözünebilen madde polar özelliğe sahiptir. Su moleküllerinin çözünen madde ile polar etkileşime girebilmesi için ortama doğru kendiliğinden bir difüzyonu gerçekleşir. Eğer bir bileşik suda çözünemiyorsa yoğunluğu çok bile olsa bir osmos olayı gerçekleşmez. Herhangi bir anda su moleküllerinin bir kısmı hidrasyon kabukları halinde çözünen moleküllerine bağlı oldukları için, çözeltideki bağımsız hareket serbestliğini kaybederler.osmosa yol açan gerçek neden, toplam su yoğunluğundaki farklılık değil, zarı serbestçe geçebilen, bağlı olmayan su molekülleri yoğunluğundaki farklılıkdır. Bir hayvan hücresi kendi çözünen madde miktarından daha fazla madde içeren bir ortama konursa (Hipertonik) yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı hücre su kaybederek büzülür. Buna plazmoliz adı verilir.eğer bir gölde tuzluluk oranı artarsa tek hücreli canlıların çoğu aşırı su kaybından dolayı ölür. Hayvan hücresi az yoğun bir ortama (Hipotonik) konursa bu sefer hücre su alarak şişer ve parçalanır. Örneğin paramesyum denilen tek hücreli canlı yaşadığı tatlı su ortamına göre daha yoğun olduğu için hücreye devamlı su girişi ile karşı karşıyadır. Bundan dolayı kasılabilen kontraktıl kofullara sahiptir ve hücreye giren suyu devamlı olarak hücre dışına pompalar. Bitki hücrelerinde bulunan sert hücre duvarı hayvan hücrelerinde olduğu gibi ani hacim değişikliklerini engeller. Bitki hücresi su alarak şişerse turgorlu bir duruma geçer. Hayvan hücrelerinde olduğu gibi çok yoğun ortamlarda ise plazmolize uğrayarak yaşamsal aktivitelerde bir azalma görülür.büzülen hücrenin plazma zarı hücre duvarından ayrılır.

7 Şekil 5.8 Hipertonik ve Hipotonik ortam etkileri Zarın yapısı polar moleküllerin geçişini engellemektedir. Polar moleküller ve iyonların bir çoğu devamlı açık protein kanallar ya da uyarı sonucu açılan kanallar yardımı ile zarı geçebilmektedir.buna kolaylaştırılmış difüzyon adı verilir.örneğin şekerler ve amino asitler bu yolla hücre içine alınmaktadır. Ayrıca kanal proteinlerinin sağladığı hidrofilik koridorlar su moleküllerinin de zarın diğer tarafına geçmelerine izin sağladığı bilinmektedir. Bunlar akuaporinler adı verilen protein kanalları tarafından gerçekleştirilir. Bir molekülün yoğunluğu az olduğu ortamdan çok olduğu ortama doğru hücre içinden enerji harcanarak taşınmasına aktif taşıma denir. Bu olay hücre zarında yerleşen proteinler tarafından kontrol edilir. Enerji kaynağı olarak ise ATP kullanılır. Bu taşımaya örnek hayvan hücreleri zarlarında bulunan sodyum ve potasyum pompası verilebilir. Burada iyonlar ters yönde taşınırlar. Her taşıma sırasında hücre içine iki adet potasyum iyonu alınırken hücre dışına üç tane sodyum pompalanır. Taşıyıcı proteinin ATP tarafından fosforile edilmesi, şekilsel değişikliklerini sağlar. Şekil 5.9 Uyarı sonucu gerçekleşen kolaylaştılımış difüzyon

8 Aktif taşımadan sorumlu olan proteinler bu olayı üç şekilde gerçekleştirirler. Uniport taşımada kanal proteini tek bir maddeyi yoğunluğu az olan ortamdan çok olan ortama doğru enerji harcayarak taşır. Örneğin Endoplazmik retikulum ve bazı hücre zarlarında bulunan kalsiyum bağlayıcı protein kanalı bu şekilde kalsiyumu taşır. Simport taşımada ise iki madde aynı yönde kanal proteini yardımıyla taşınır. Örneğin Sodyum ve amino asitler bağırsak hücre zarlarından bu yolla hücre içerisine taşınır. Antiport taşımada ise farklı iki madde zıt yönlerde taşınır.örneğin Na ve K pompası. Şekil 5.11 Üç farklı aktif taşıma modeli Şekil 5.10 Sodyum-Potasyum pompası Hücre zarlarının iki yüzü arasında bir voltaj farkı bulunur. Hücre sitoplazması, hücre dışı sıvıya göre negatif yüklüdür. Çünkü iyonlar zarın iki yüzü arasında eşit dağılmamışlardır. Hücre içi dışarıya göre negatif olduğu için zar potansiyeli katyonların hücre içerisine anyonların ise hücre dışına doğru pasif aktarımını olası kılar. İyonların hücre zarından difüze olması kimyasal güç(yoğunluk farkı) ve elektriksel güç (Zar potansiyeli) tarafından sürdürülür. Bir iyon üzerine etki eden bu güçler elektrokimyasal gradient olarak adlandırılır. Örneğin dinlenme halindeki bir sinir hücresinin içindeki sodyum, dışarıya göre daha azdır. Hücre uyarıldığında sodyumun difüzyonunu sağlayan kanallar açılır ve sodyum iyonları elektrokimyasal gradientin aşağısına doğru düşerler. Aktif sodyum potasyum pompası aynı zamanda zar potansiyeline katkıda bulunur. Zarın iki yüzeyi arasında voltaj oluşturan taşıyıcı protein elektojenik pompa olarak adlandırılır. Hayvan hücrelerindeki temel elektrojenik pompanın sodyum-potasyum pompası olduğu görülmektedir. Bitkiler bakteriler ve mantarlardaki en önemli elektrojenik pompa ise hidrojen(proton) pompasıdır. Bu pompa hidrojen iyonlarını aktif taşıma ile hücre dışına pompalar. Böylece hücre dışı pozitif bir elektrik yükü ile yüklenir. Bu voltaj farkı kullanılabilecek bir enerji oluşumunu sağlar.

9 Endositoz ve Ekzositoz Şekil 5.12 Elektrojenik pompa Elektrojenik pompa ile oluşturulan potansiyel fark enerjisi yardımıyla bazı maddeler hücre içerisine taşınır. Pompadan farklı bir protein, hidrojenin normal difüzyonunu sağlarken başka bir madeninde çok yoğun ortama taşınmasına neden olabilir. Örneğin bir bitki hücresi proton pompaları tarafından oluşturulan hidrojen iyon farkını kullanarak amino asitleri, şekerleri ve diğer besinleri hücre içerisine alabilir. Hücre zarından geçemeyecek kadar büyük olan moleküller hücreye endositoz (hücre içi alımı) yoluyla alınırlar. Üç tip endositoz türü vardır. Fagositoz, pinositoz ve reseptör aracılığıyla endositoz. Fagositozda yalancı ayaklarla sarılan moleküller zarla çevrili bir kese biçiminde hücre içine alınırlar. Tek hücreli protistler ve akyuvarların fagositoz özellikleri vardır. Pinosiztozda ise hücre içerisine doğru bir cep meydana gelir ve genelde sıvı moleküller bu cep içerisine girer. Oluşan koful içerisine sindirim enzimleri boşalarak hem fagositozda hem de pinositozda sindirim meydana gelir. Şekil 5.14 Fagositoz ve pinositoz Şekil 5.13 Birlikte taşıma Yukarıda şekilde görüldüğü gibi Hidrojen kendi yoğunluğuna bağlı olarak difüzyona uğrarken bu enerji yardımıyla sükroz da difüzyonun tam tersi yönde taşınması sağlanır. Bu enerji hidrojen iyonu konsantrasyonu farkından sağlanır. Reseptör aracılığıyla gerçekleşen endositozda ise hücre zarına gömülü proteinlerin özgül reseptörleri hücre dışına doğru dönüktür. Bu reseptörler bağlanabilen bileşikler sadece hücre içine alınır. Ekzositoz ise hücre içerisinde zardan geçemeyecek kadar büyük bir molekül oluştuğunda bir koful yardımıyla hücre dışına atılmasına denir. Pinositozun tersi bir şekilde gerçekleşir. Hücrelerarası uyarıcı moleküller, golgi veziküllerinden salgılanan maddeler bu şekilde hücre dışına atılır.

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda

Detaylı

madde2 Transport protein Transport protein

madde2 Transport protein Transport protein Terimler Uniport taşınma Hücre zarına yerleşmiş bir transport proteinin tek bir maddeyi tek yönde taşıması. Taşınan maddeye göre pasif veya aktif olarak gerçekleşir madde Transport protein Simport taşınma

Detaylı

ZAR YAPISI VE İŞLEVİ

ZAR YAPISI VE İŞLEVİ ZAR YAPISI VE İŞLEVİ Zar yapısı Karbohidratlar, lipitler ve proteinler zarların temel bileşenleridir. Zarlarda en bol bulunan lipitler fosfolipitlerdir. Fosfolipitler, amfipatik moleküllerdir. Zardaki

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

Biyolojik zarların genel yapısı sıvı mozaik modelle açıklanır.

Biyolojik zarların genel yapısı sıvı mozaik modelle açıklanır. 6 Hücre zarları 6 Hücre zarları 6.1 Biyolojik zarın yapısı nasıldır? 6.2 Hücre zarı, hücre tutunması ve tanımasında nasıl bir rol oynar? 6.3 Zardan madde geçişlerinde pasif taşıma 6.4 Zardan madde geçişlerinde

Detaylı

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU

FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU FİZYOLOJİ LABORATUVAR BİLGİSİ VEYSEL TAHİROĞLU Fizyolojiye Giriş Temel Kavramlar Fizyolojiye Giriş Canlıda meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin tümüne birden yaşam denir. İşte canlı organizmadaki

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 27. ADIM HÜCRE 4- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ

ADIM ADIM YGS-LYS 27. ADIM HÜCRE 4- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ ADIM ADIM YGS-LYS 27. ADIM HÜCRE 4- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ Hücre zarı canlıdır ve seçici-geçirgendir. Bu özelliği nedeniyle bazı maddeler hücre zarından geçebilirken bazı maddeler geçemez. Hücre

Detaylı

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...89

CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...89 2 CANLILAR CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE DÜNYASI Sayfa No CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI Sayfa No BÖLÜM 1 HÜCRE ZARI VE MADDE GEÇİŞİ...............89 Hücre Zarından Madde Geçişleri..........89

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3

ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3 TURGOR BASINCI: Hücre içindeki suyun hücre çeperine yaptığı basınca TURGOR BASINCI denir. Turgor durumundaki bir hücrenin turgor basıncı

Detaylı

Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ

Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ Hücrede Madde Geçişi MADDE ALIŞ-VERİŞLERİ OSMOZ Osmoz: İki çözelti arasında seçici-geçirgen zar bulunduğunda; su molekülleri az yoğun çözeltiden, çok yoğun çözeltiye doğru geçiş yapar. Bu olaya osmoz denir.

Detaylı

HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var.

HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ Hücre içini çevresinden ayırır Hücrenin iç bölümlerini belirler Proteinlere bağlı

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren

HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI. Dr. Vedat Evren HÜCRE MEMBRANINDAN MADDELERİN TAŞINMASI Dr. Vedat Evren Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Vücut sıvıları değişik kompartmanlarda dağılmış Vücuttaki Sıvı Kompartmanları Bu kompartmanlarda iyonlar ve diğer çözünmüş

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır?

Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır? Maddenin Halleri 3 1 YKS BİYOLOJİ Hücre Zarı ve Madde Geçişleri Testi 1 Soru 01 Aşağıdaki ifadelerden hangisi canlı bir hücrenin zarında gerçekleşen difüzyon olayı ile ilgili yanlış bir açıklamadır? A)

Detaylı

HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI

HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI Prokaryotlardan en karmaşık çok hücreli ökaryotlara kadar canlı sistemlerin hepsinde canlı organizma ve cansız ortam arasında madde alışverişi vardır. Hücresel seviyede madde

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde

Detaylı

ayxmaz/biyoloji 7-Hücreye antijen özellik kazandırır.kalıtımın kontrolü altındadır Örn: Kan grupları 8- Oluşumunda golgi etkendir Hücre zarı

ayxmaz/biyoloji 7-Hücreye antijen özellik kazandırır.kalıtımın kontrolü altındadır Örn: Kan grupları 8- Oluşumunda golgi etkendir Hücre zarı Hücre zarı özellikleri ve görevleri 1-Hücreyi çepe çevre kuşatır 2-Yağ-protein ve karbonhidrattan oluşur.temel yapı yağdır. 3-Hücreye şekil verir 4-Hücreyi dış etkilerden korur 5-Bazı organelleri oluşumunda

Detaylı

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ

HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ HÜCRE ZARINDA TAŞIMA PROF. DR. SERKAN YILMAZ Hücre içi ve hücre dışı sıvılar bileşimleri yönünden oldukça farklıdır. Hücre içi sıvı intraselüler sıvı, hücre dışı sıvı ise ekstraselüler sıvı adını alır.

Detaylı

HÜCRE MEMBRANLARINDAN TAŞINMA

HÜCRE MEMBRANLARINDAN TAŞINMA 2. Hafta : HücreYapısı ve Hücre Zarından Madde Taşınması Prof. Dr. Şule Pekyardımcı Organizmanın en önemli özellikleri (hareket, büyüme, üreme ve metabolizma) membranlarla ilişkilidir. Tüm hücre ve organellerde

Detaylı

MBG 112 GENEL BİYOLOJİ II BİTKİLERDE TAŞIMA SİSTEMİ. Doç. Dr. Yelda ÖZDEN ÇİFTÇİ BİTKİLERDE TAŞINIM MEKANİZMALARI

MBG 112 GENEL BİYOLOJİ II BİTKİLERDE TAŞIMA SİSTEMİ. Doç. Dr. Yelda ÖZDEN ÇİFTÇİ BİTKİLERDE TAŞINIM MEKANİZMALARI MBG 112 GENEL BİYOLOJİ II BİTKİLERDE TAŞIMA SİSTEMİ Doç. Dr. Yelda ÖZDEN ÇİFTÇİ BİTKİLERDE TAŞINIM MEKANİZMALARI Tek tek hücreler ile su ve mineral alınımı Kök hücrelerinin topraktan su ve mineral alması

Detaylı

HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nelerin Hücre Zarından geçmesi gereklidir? Besin maddeleri Atık maddeler Hücreye gelen sinyal molekülleri Hücreden gönderilen sinyal molekülleri Sıvı girebilmeli

Detaylı

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz HÜCREDE MADDE ALIŞVERİŞİ TEST 1) Ökaryot canlıların hücre zarında, 5) İçerisinde nişasta ve benedikt çözelitisi bulunan bir bağırsak parçası, glikoz ve iyot çözeltisi bulunan deney kabına daldırılıyor.

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ

HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ 1 HÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ Zardan Geçebilecek Büyüklüklteki Maddelerin Alış Verişi Zardan Geçemeyecek Büyüklükteki Maddederin Alış Verişi Pasif Taşıma Aktif Taşıma Endositoz Ekzositoz Difüzyon Ozmoz Fagositoz

Detaylı

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarının en önemli görevi hücreyi dış ortamdan ayırmak ve hücreye madde giriş ve çıkışını kontrol etmektir. Böylece maddelerin, özellikle

Detaylı

Membran Organizasyonu

Membran Organizasyonu Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri

Detaylı

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması HÜCRE Dicle Aras Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması Hücre Bölünmesi Hücre bölünme ve çoğalması iki şekilde gerçekleşir. Vücut soma hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimi Mitoz (mitosis),

Detaylı

Bölüm 04 Ders Sunusu. Hücre Zarlarından Geçiş

Bölüm 04 Ders Sunusu. Hücre Zarlarından Geçiş Bölüm 04 Ders Sunusu Hücre Zarlarından Geçiş Eric P. Widmaier Boston University Hershel Raff Medical College of Wisconsin Kevin T. Strang University of Wisconsin - Madison Copyright The McGraw-Hill Companies,

Detaylı

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok

Detaylı

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı.

Fizyoloji. Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri. Dr. Deniz Balcı. Fizyoloji Vücut Sıvı Bölmeleri ve Özellikleri Dr. Deniz Balcı deniz.balci@neu.edu.tr Ders İçeriği 1 Vücut Sıvı Bölmeleri ve Hacimleri 2 Vücut Sıvı Bileşenleri 3 Sıvıların Bölmeler Arasındaki HarekeF Okuma

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 TEK ZARLI ORGANELLER 1) Endoplazmik Retikulum Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında oluşmuş kanalcıklardır. Yumurta hücresi, embriyonik hücreler ve eritrositler(alyuvar)

Detaylı

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop:  Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir. Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Gözümüzle göremediğimiz çok küçük birimleri (canlıları, nesneleri vs ) incelememize yarayan alete mikroskop denir. Mikroskobu ilk olarak bir kumaş satıcısı

Detaylı

Adı ve Soyadı : Sınıfı ve Numarası : 1- DNA molekülünün görevlerini yazınız? * * 2- ATP molekülünün görevini açıklayınız?

Adı ve Soyadı : Sınıfı ve Numarası : 1- DNA molekülünün görevlerini yazınız? * * 2- ATP molekülünün görevini açıklayınız? Adı ve Soyadı : Sınıfı ve Numarası : A 1- DNA molekülünün görevlerini yazınız? 2- ATP molekülünün görevini açıklayınız? 3- Hücre teorilerinin açıklayınız? 4- Ökaryatik hücre yapısına sahip canlıları yazınız?

Detaylı

HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI

HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI HÜCRE ZARINDAN MADDE TAŞINMASI Prokaryotlardan en karmaşık çok hücreli ökaryotlara kadar canlı sistemlerin hepsinde canlı organizma ve cansız ortam arasında madde alışverişi vardır. Suda eriyen moleküllerin

Detaylı

ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI

ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI ZARLAR Zarlar yaşayan hücrede 5-10nm kalınlığında iki fosfolipit tabakadan oluşur. Burada yer alan fosfolipit tabaka amfipatik (amphipatic)bir özelliğe sahiptir. Amfipatik terimi,

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 1) Memeli bir hayvanın vücudunda gerçekleşen biyokimyasal tepkimelerden bazıları aşağıdaki gibidir. I Glikojen Glikoz ATP III Buna göre I, II ve III ile gösterilen metabolik

Detaylı

BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Hücre zarı ya da plazma zarı hücrenin organellerini ve sıvı içeriğini saran ve hücreye yapısal bütünlük sağlayan

Detaylı

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar

Detaylı

Madde Geçiş Yolları. Aktif Taşıma. Endositoz. Ekzositoz. Pasif Taşıma Basit difüzyon Kolaylaştırılmış difüzyon Ozmoz

Madde Geçiş Yolları. Aktif Taşıma. Endositoz. Ekzositoz. Pasif Taşıma Basit difüzyon Kolaylaştırılmış difüzyon Ozmoz HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ (HÜCRE-3) 9. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 9.2.1. Hücre 9.2.1.3. Hücre zarından madde geçişine ilişkin kontrollü bir deney yapar. a. Hücre zarından madde geçişine

Detaylı

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla

Detaylı

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Atomların molekülleri,

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ 1 HÜCRE Kompleks çok hücreli organizmaların, (hayatın karakteristik özelliklerine sahip) en küçük yapısal birimine HÜCRE denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ HÜCRE FİZYOLOJİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ 1 2 HÜCRELERİN GENEL ÖZELLİKLEİ Hücreler hem morfolojik (şekilsel) hem de metabolik olarak çok büyük farklılıklar gösterirler. E.coli isimli bakteri 1µm (µm=mikrometre=

Detaylı

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Sinapslar. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi Sinapslar yrd.doç.dr. emin ulaş erdem TANIM Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara ya da kas veya salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesine

Detaylı

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK ÖĞRETMENLİĞİ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK ÖĞRETMENLİĞİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK ÖĞRETMENLİĞİ DUYGU HARİKA AYDIN 020557004 duyguharika@yahoo.com dharika@mynet.com DANIŞMAN Dr. MUSTAFA KARADAĞ BİYOFİZİK AKTİF SODYUM POTASYUM POMPASI VE HÜCRE

Detaylı

BİYOLOJİK MEMBRANLAR. Prof.Dr. Kadir TURAN V 1

BİYOLOJİK MEMBRANLAR. Prof.Dr. Kadir TURAN V 1 BİYLJİK MEMBRANLAR Prof.Dr. Kadir TURAN V 1 MEMBRANLAR MBC-IV.th edition Membranların genel yapısı Non-kovalent etkileşimlerin bir arada tuttuğu lipid ve proteinlerin oluşturduğu ince bir film yapısındadır.

Detaylı

Atomlar ve Moleküller

Atomlar ve Moleküller Atomlar ve Moleküller Madde, uzayda yer işgal eden ve kütlesi olan herşeydir. Element, kimyasal tepkimelerle başka bileşiklere parçalanamayan maddedir. -Doğada 92 tane element bulunmaktadır. Bileşik, belli

Detaylı

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Fen Bilimleri Kazanım Defteri Fen Bilimleri 6 Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Konuyu pekiştiren farklı soru tipleri içeren alıştırma sayfaları... 2 Boşluk

Detaylı

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ Hücre Canlıların en küçük yapı ve görev birimidir. Genellikle gözle görülemeyecek kadar küçüktür ve mikroskopla incelenirler. Gözle görülen hücreler de vardır. Yumurta hücresi,

Detaylı

Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı. Histoloji I Hücre. Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK

Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı. Histoloji I Hücre. Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Histoloji I Hücre Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK HÜCRE *Organizmanın özel yapı ve fonksiyonuna sahip olan **dış ortamdan aldığı maddeleri

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.

Detaylı

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi

Detaylı

SİNİR HÜCRELERİ. taşınması çevresel sinir sistemi tarafından meydana getirilen sinir hücreleri tarafından gerçekleştirilir.

SİNİR HÜCRELERİ. taşınması çevresel sinir sistemi tarafından meydana getirilen sinir hücreleri tarafından gerçekleştirilir. SİNİR HÜCRELERİ Sinir hücreleri nöron adını alır.hayvanlarda değişik görevler üstlenen nöronlar örneğin deniz anemonunda bir sinirsel ağ oluşturmuştur.tentaküllerin hareketi bu sinir ağı tarafından kontrol

Detaylı

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ Hücre HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Canlıların en küçük yapı ve görev birimidir. Genellikle gözle görülemeyecek kadar küçük olup, mikroskopla incelenirler. a.bazı canlılar tek

Detaylı

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR HÜCRE İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR ANLAMINA GELEN HÜCRE DEMİŞTİR.ANCAK HÜCRE BİLİMİNİN

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #1

YGS ANAHTAR SORULAR #1 YGS ANAHTAR SORULAR #1 1) Yıkımları sırasında Tüketilen O2 miktarı 2) H2O2 H2O2 H2O2 Grafikte bazı organik bileşiklerin yıkımları sırasında tüketilen oksijen miktarı verilmiştir. Buna göre organik bileşiklerin

Detaylı

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ Oluşturacağı her 1 g organik madde için bitkinin 500 g kadar suyu kökleriyle alması ve tepe (uç) noktasına kadar taşıyarak atmosfere aktarması gerekir. Normal su düzeyinde hayvan hücrelerinin

Detaylı

MEMBRANLARDAN MADDE GEÇİŞİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

MEMBRANLARDAN MADDE GEÇİŞİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. MEMBRANLARDAN MADDE GEÇİŞİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Maddeler hücre membranından başlıca iki şekilde geçebilir: 1. Difüzyon: Madde konsantrasyonunun (yoğunluğunun)

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 İçindekiler 1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 1. BÖLÜM: BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve BİYOLOJİ... 12 A. BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ... 12 1. Bilim İnsanı ve Bilim... 12 B. BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI...

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Kas Fizyolojisi İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine

Detaylı

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )

Detaylı

Aktif ve pasif iyon alımı

Aktif ve pasif iyon alımı Aktif ve pasif iyon alımı Moleküllerin membranı geçerek taşınmaları için aktif proses her zaman gerekli değildir. Moleküllerin bir kısmı dış ortamdan membran içine konsantrasyon farkına bağlı olarak çok

Detaylı

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ) TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak

Detaylı

CANLILAR DÜNYASI. Sayfa No

CANLILAR DÜNYASI. Sayfa No 2 CANLILAR DÜNYASI Sayfa No CANLILIĞIN TEMEL BİRİMİ HÜCRE...................... 135 Hücre Zarı ve Madde Geçişi...... 135 Hücre...................... 135 Hücrenin Keşfi ve Hücre Teorisi.. 135 Hücre Yapısı................

Detaylı

CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK

CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK EN KÜÇÜK OLANINDAN EN BÜYÜK OLANINA KADAR TÜM CANLILARIN YAPISINI OLUŞTURAN BİRİM: HÜCRE Canlıların tüm özelliklerini taşıyan en küçük birimine hücre denir. Canlı bir hücreden

Detaylı

Diffüzyonun özel bir halini ortaya koyan ve osmozis adı verilen bu olgu, bitkilerin yaşamında büyük öneme sahip bulunmaktadır.

Diffüzyonun özel bir halini ortaya koyan ve osmozis adı verilen bu olgu, bitkilerin yaşamında büyük öneme sahip bulunmaktadır. 3. Osmozis Ayrımlı geçirgen (yarı geçirgen) bir zarla ayrılmış ortamda suyun, su potansiyelinin (su yoğunluğunun) yüksek olduğu yönden daha düşük olduğu yöne geçişi Osmozis olarak bilinmektedir. Osmozis,

Detaylı

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.-

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- 1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- Biyokimya sözcüğü biyolojik kimya (=yaşam kimyası) teriminin kısaltılmış şeklidir. Daha eskilerde, fizyolojik kimya terimi kullanılmıştır. Gerçekten de Biyokimya

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 6 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 6 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 6 Sinir Sisteminin Hücreleri Astrosit Oligodendrosit (MSS) Sinir Sistemi Hücreleri Glia Nöron Schwan (PSS) Mikroglia Ependimal Glia Tutkal Bölünebilir Nöronlara fiziksel ve metabolik

Detaylı

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2006 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. I. Adaptasyon II. Mutasyon III. Kalıtsal varyasyon Bir populasyondaki bireyler, yukarıdakilerden hangilerini "doğal seçilim ile kazanır? D) I veii E)

Detaylı

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres nedir? Olumsuz koşullara karşı canlıların vermiş oldukları tepkiye stres denir. Olumsuz çevre koşulları bitkilerde strese neden olur. «Biyolojik Stres»: Yetişme

Detaylı

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ HÜCRE Canlıların en küçük yapıtaşı ve en küçük canlıdır. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.canlılar ya tek hücrelidir yada çok hücrelidir. Alg ve bakteriler tek hücreliler olup bütün olaylar

Detaylı

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler

Detaylı

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ. Dr. Mehmet İnan

HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ. Dr. Mehmet İnan HÜCRE VE HÜCRE ORGANELLERİ Dr. Mehmet İnan Hücre Canlıların en küçük yapı ve görev birimidir. Genellikle gözle görülemeyecek kadar küçük olup, mikroskopla incelenirler. a. Bazı canlılar tek hücreden, b.

Detaylı

Hücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranının biyolojik özellikleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranı Hücre zarı Plazmalemma Plazma membranı Sarkolemma (Kas hücre zarı) Oolemma (Yumurta hücre zarı) Hücre membranı, 6-10 nm

Detaylı

7- Aşağıdakilerden hangisi hayatsal olayların tümünün gerçekleştiği canlının yapı birimidir? A-Kloroplast B-Mitokondri C-Hücre D-Doku

7- Aşağıdakilerden hangisi hayatsal olayların tümünün gerçekleştiği canlının yapı birimidir? A-Kloroplast B-Mitokondri C-Hücre D-Doku HÜCRE TEST 1- Aşağıdakilerden hangisi hücre zarının özelliklerinden değildir? A-Canlıdır B-Esnektir C-Tam geçirgendir D-Seçici geçirgendir 2- Aşağıdakilerden hangisi hücreye alınacak maddeleri kontrol

Detaylı

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır. CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına

Detaylı

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER SİTOPLAZMA VE ORGANELLER Sitoplazma, hücre iskeleti, organeller ve bunların içinde yer aldığı koyu kıvamlı sıvı kısımdan ( sitozol, sitoplazma) oluşur. ORGANELLER 1. Mitokondri 2. Plastitler 3. Ribozom

Detaylı

OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUM 1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H

Detaylı

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Bitkilerde Beslenme ve Boşaltım BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Bitkilerde Beslenme ve Boşaltım BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM BİTKİLERDE BESLENME VE BOŞALTIM Difüzyon ve Ozmos Birbiriyle karışabilen iki gaz veya sıvı kapalı bir ortama koyulduğunda, bu iki maddeye ait moleküller çok oldukları yerden az oldukları yere doğru serbest

Detaylı

Hücre canlının en küçük yapı birimidir.

Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Bitkilerde bulunan hücredir.bu hücrelerde hücre duvarı bulunduğundan hayvan hücresinden ayrılır. Hücre duvarı vardır. Kofulu büyük ve az sayıdadır. Şekli dikdörtgen

Detaylı

Hücre Üzerine Mikrocerrahi Uygulamaları Hücrenin altbirimlerine ayrılması Moleküllerin analizi. Prof. Dr. Müjgan Cengiz

Hücre Üzerine Mikrocerrahi Uygulamaları Hücrenin altbirimlerine ayrılması Moleküllerin analizi. Prof. Dr. Müjgan Cengiz Hücre Üzerine Mikrocerrahi Uygulamaları Hücrenin altbirimlerine ayrılması Moleküllerin analizi Prof. Dr. Müjgan Cengiz Canlı Hücrelerdeki Moleküllerin İzlenmesi Mikroskopla inceleme hücrede belli düzeyde

Detaylı

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir CANLILIK HÜCREYLE BAŞLAR 1- Canlıların Ortak Özellikleri : Çevremizdeki varlıklar canlı ve cansız varlıklar olarak iki grupta toplanırlar. Cansız varlıklar katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerden oluşur.

Detaylı

Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya

Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya Outline (İzlence) 1. Hafta Biyokimya Nedir? Organizmadaki Organik Bileşiklerin Yapısı. 2. Hafta Enerji Sistemleri 3. Hafta

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

5. SINIF FEN BİLİMLERİ KAZANIMLARI

5. SINIF FEN BİLİMLERİ KAZANIMLARI 5. SINIF FEN BİLİMLERİ KAZANIMLARI 5.1. VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM / CANLILAR VE HAYAT Bu ünitede öğrencilerin; besin çeşitleri, sağlıklı ve dengeli beslenme, sigara ve alkol kullanımının zararları,

Detaylı

Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile

Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile Su Kimyası Tüm yaşayan organizmalar suya ihtiyaç duyarlar Çoğu hücre suyla çevrilidir ve hücrelerin yaklaşık %70 95 kadarı sudan oluşur. Yerküre içerdiği su ile canlılık için gerekli ortamı sunar. Canlıların

Detaylı