ÜNİTE: YAZIM KURALLARI KONU: Genel Yazım Kuralları

Transkript

1 ÜNİTE: YAZIM KURALLARI KONU: Genel Yazım Kuralları ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hâl eki olan -de kullanılmamıştır? A) Aynada kendine bakıyor. B) Sırrımı da sakladı. C) Başında büyük dert vardı. D) İçeride seni bekleyenler var. Türkçede kullanılan -da, -de lerin yazımında çok yanlışlık yapılmaktadır. Bunların ne şekilde yazılacağını bilmek için bu ekleri iyi tanımamız gerekir. Bu soruda hâl eki olan -de nin bulunması isteniyor. - de hâl eki : - Sadece isimlere gelir. - Ünsüz benzeşmesi ve büyük ünlü uyumuna uyduğundan -de, -da, -te, -ta şekilde kullanılır. -Eklendiği isme bulunma anlamı katar. - Daima bitişik yazılır. A da aynada C de başında D de içeride hâl ekidir. B de da bağlaçtır. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olan de yanlış yazılmıştır? A) Sevdim de ne oldu sanki. B) Bana bakıp ta güldü. C) Sen de bu okulda okumalısın. D) Okul da evimize çok yakındı. Türkçede kullanılan diğer de,da bağlaçtır. Bağlaç olan de nin görevleri şöyledir: - Cümleye dahi, bile, diğerlerinde olduğu gibi anlamı kazandırır. İki yargıyı bağlar. - Ünsüz benzeşmesine uymaz. te, ta şekli yoktur. Büyük ünlü uyumuna uyar. - Daima ayrı yazılır. A da, C de ve D de doğru kullanılmıştır. Ancak B seçeneğinde ayrı yazılmış olması doğrudur, te/ta biçiminde yazılması yanlıştır. Not: Cümledeki de/da nın bağlaç mı yoksa hâl eki mi olduğuna karar vermede şöyle bir yol izleyebiliriz. Cümleden çıkarılır. Anlam bozulursa hâl ekidir. Anlam bozulmazsa bağlaç olan de dir. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olan de yanlış yazılmamıştır? A) Televizyon da bu film daha önce oynadı. B) Onun bu haline bakıp ta üzüldüm. C) Oyunda hile de yaptı. D) Seni sevdimde ne kazandım. Bu tür soruları yaparken de/da nın görev ayrımını iyi yapmalıyız. Yoksa görevini de ayırt edemeyiz. A da Televizyon da hâl eki olan de dir. Bulunma anlamı katar bu nedenle bitişik yazılmalıydı. B de bağlaç olarak kullanılmıştır, ayrı yazılır. Bu cümlede de ayrı yazılmıştır, ancak da şeklinde yazılmalıydı. D de bağlaç olarak kullanıldığından ayrı yazılmalıydı. C de ise hata yoktur. 122

2 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ki farklı görevde kullanılmıştır? A) Sana aklımdaki her şeyi söyledim. B) Gazetedeki haberlere inanmamalısın. C) Kapıdaki görevliye danıştık. D) Bizim arabamız bozuldu sizinkiyle gidelim. Türkçede üç ayrı görevde kullanılan ki vardır. Bu nedenle üçü birbirine karıştırılabilir. Bunların yazımında da farklılıklar olduğu için ayırmak güç olmaktadır. Ayrımı kolay yapabilmek için görevlerini iyi öğrenmeliyiz. 1 İlgi zamiri: (-ki) Bir adın yerine kullanılır. Yerine kullanıldığı adın anlamını karşılar. Bizim köpek sizinki kadar güzel değil. Burada köpek isminin yerine kullanılmıştır. İlgi zamiri olan -ki daima bitişik yazılır. 2 Sıfat türeten ki : Bir ismin sonuna eklenerek onun sıfat olmasını sağlayan ektir. Daima bitişik yazılır. Bahçe isim, kedi isim Bahçedeki kedi sıfat isim 3 Bağlaç olan ki : İki yargıyı, iki kavramı birbirine bağlar. Daima ayrı yazılır. Anladım ki gelmeyecek Öyle bir baktım ki Not: Mademki, halbuki, oysaki, öyleki sözcüklerinde kalıplaşma söz konusu olduğundan bitişik yazılır. Şimdi seçenekleri inceleyelim: A da aklımdaki her şey, B de gazetedeki haber, C de kapıdaki görevliye tamlamalarında ki sıfat türetmiştir. D de Bizim arabamız bozulmuş sizinki ile gidelim. ki araba adının yerini tutan ilgi zamiridir. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ki nin yazımında yanlışlık A) Sorunları öyle çok ki adam zor durumda. B) Hediyeleri alınca öyle sevindiki, elinde ki düştü. C) Kapımdaki posta kutusuna bak. D) Sonunda onunki de bitti. Ki nin yazımı ile yanlışlık yapılıp yapılmadığını anlamak için öncelikle görevlerini tespit etmeliyiz. A da ki bağlaçtır. Ayrı yazılmıştır. Doğrudur. C de ki kapımdaki posta Sıfat türeten -ki olduğundan bitişik yazılır. Doğrudur. D de -ki onunki kullanımında adın yerini tutan ilgi zamiri olduğu için bitişik yazılmıştır.doğrudur. B de ise sevindi ki sözcüğünden sonraki ki bağlaç olduğu için ayrı yazılmalıydı. elindeki ise ilgi zamiri olan ki olduğu için bitişik yazılmalıydı. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ki nin yazımında yanlışlık yoktur? A) Tarladaki ürünleri çiftçiler toplasın. B) Oyunda kazanamadımki sevineyim. C) Başında ki derde çözüm bulamadım. 123

3 D) Öyle güzelki benim ki sönük kaldı. A da tarladaki ürünler sıfat türeten ki görevinde kullanıldığı için bitişik yazılmalıdır. Doğrudur. Sıfat tam. B de bağlaç görevindedir. Ayrı yazılmalıdır. C de sıfat türeten -ki dir. Yanlış yazılmıştır. Bitişik yazılmalıdır. D de bağlaç olan ki (güzel ki) ayrı olmalıydı. benimki ilgi zamiri olan ki olduğu için bitişik olmalıydı. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Hadi sende gel, bizim ki daha gelmedi. B) Kanatların da yara olan kuşu tedavi ettiler. C) Sonunda o da bize katıldı, çok ta mutluydu. D) Kabul etmelisin ki hata yapıyorsun. Cümleleri inceleyelim: A da sende yazımı yanlıştır. Burada de bağlaçtır, bu nedenle ayrı yazılmalıdır. bizim ki ayrı yazılmıştır. Yanlıştır. Bu cümlede ilgi zamiri olduğu için bitişik yazılmalıydı. B de kanatların da bitişik yazılmalıydı. Hâl eki olan de olduğu için. C de oda yazımı yanlıştır. Burada bağlaç olduğu için ayrı olmalıdır. çok ta derken bağlaç olan de olduğu için ayrı yazılması doğrudur ancak benzeşmeye uymaz, da olmalıdır. D de ise hata yoktur. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mi yanlış yazılmıştır? A) Anladın mı her soruyu yaparsın. B) Tatlı mı tatlı çocuklar var. C) Sen gel miyormusun? D) Okula mı gidiyor? mi soru edatıdır. Farklı görevlerde kullanılır. - Soru edatı olarak kullanılır. Sen mi okudun? Buraya geldin mi? - Pekiştirme amacıyla ikilemelerin arasında kullanılır. Büyük mü büyük sorunlar - Koşul anlamı vermek için kullanılır. Sen geldin mi ben giderim. Sevdin mi dünya güzelleşir. mi daima ayrı yazılır, gelen ekler mi ye bitişir. Büyük ünlü uyumuna uyar. -mı, mi, mu, mü şekli vardır. Yorgun mu+dur? Yorgun mudur? Seçenekleri inceleyelim: A da koşul anlamı veren mi olarak kullanılmıştır. Yazımı doğrudur. B de pekiştirme görevindedir. Yazımı doğrudur. D de soru edatı olarak kullanılmıştır. Doğrudur. C de ise yanlış yazılmıştır. gel miyor daralmaya uğramış olumsuzluk ekidir. musun? Doğrusu gelmiyor musun? Soru edatıdır. Ayrı yazılmalıydı. 124

4 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde de yanlış yazılmıştır? A) Senin de her istediğin olsun. B) Bakıp ta geçme, dur. C) Hepsinde benim imzam var. D) Aklımda kalanları anlattım. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hâl eki olan -de yanlış yazılmıştır? A) Televizyonda güzel film var. B) Uçakda herkes korkuya kapıldı. C) Bu şarkıda aşkımı anlattım sana. D) Velilerde çocukların tüm notları vardı. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olan ki yanlış yazılmıştır? A) Öyle güçlüki kocaman taşı kaldırdı. B) Bizimki yine uyumuyor, ağlıyor. C) Bahçedeki güller sıcaktan kurumuş. D) Onun anlattıklarını anlamadım ki 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat türeten -ki nin yazımında yanlışlık A) Sesindeki büyüleyici ton etkileyiciydi. B) Kırlar bizim köyünki kadar güzeldi. C) Bunları al ki zorlanmayasın. D) Bıçakta ki keskinliğe bak. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mi yanlış yazılmıştır? A) Sen onu dinledin mi? B) Güzel mi güzel bir çocuktu. C) Ben sevdimmi tam severim, dedi. D) Kızı mı oğlu mu bakıyor? 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ile nin yazımı yanlıştır? 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ilgi zamiri olan ki yanlış yazılmıştır? A) Konuyla ben ilgilenmem. B) Eve arabayle geldi. C) Yorumu ile şarkıyı güzel söyledi. D) Dikkatle okursan anlarsın. A) Aklımdaki konular bile silindi. B) Arabanın ki yeni bitti. C) Akşamki film nefisti. D) Komşular ki yardıma bile gelmediler. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mi nin yazımı yanlıştır? A) Okula gitmiyor muydunuz? B) Topu kalelere sen mi yolladın? C) Sorunların bitmiyormuydu? D) Ağladı mı yer gök inler. 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Kardeşini sev miyor musun? B) Oğlum da oğlum, diye mi ağladı? C) Sanırım gelemem mi, demiş. D) Uzun mu uzun bir yol 125

5 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağlaç olan de yanlış yazılmıştır? A) Aynada saatlerce kendine baktı da ne oldu? B) Hadi uyu da dinlen, ben yaparım. C) Okul da evde çok yakın buraya D) Sen bizimle gel de 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Gelin mi olmak istiyor? B) Anlamlı anlamlı baktı. C) Bunlar ne, sinek mi ısırdı? D) Sormadınmı kim diye? 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -ler, -lar yanlış yazılmıştır? A) Arabalar yolda kaldı. B) Anneler sevgi deposudur. C) Dayımlar bize gelecekti. D) Paket ler bize gelecek. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) Seneler geçse de unutamam. B) Dinleyip te çalıştım, daha bitmedi. C) Grup en güzel şarkılarını bu konserde söyledi. D) Duvarda dedesinin resmi asılıydı. 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ki nin yazımında yanlışlık yoktur? A) Sırada ki hasta gelsin. B) Başkaları anlamaz ki beni. C) Elimde ki yara geçmedi. D) Benim ki yine kirlenmiş. 16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinden -ler,- lar yanlış yazılmıştır? A) Hayırsızlar! Bir kere aramadılar. B) Teyzem ler bize kalmaya geldi. C) Eyvâhlar olsun! Buna nasıl inandın? D) İyi dileklerde bulundular. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Ne yapayım, konular zordu. B) Şimdilerde kimse kalmadıki. C) Kitabı okuyup tamı verecek. D) Uykundamı geldi ki? 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bitişik yazılması gereken ki, ayrı yazılmıştır? A) Ben de korku filmi izleyemem ki. B) Bir türlü derdimi anlatamadım ki. C) Elde ki yara yarasıza duvar değildir. D) O kim ki bana hesap soruyor. 126

6 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde mi nin yazımında yanlışlık yoktur? A) Sen kavunu sev miyormuydun? B) Ne işin vardı diyemi, sordu? C) Pazar günümü geliyorsun? D) Keskin mi keskin bir makastı. 22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Ne o, senin ki gelmemiş yine. B) Gözlerinde öyle bir anlam varki. C) Balıktaki fosfor başka gıdada yoktur. D) Sınıfta ki kızlar birlik olmuş. 19. Aşağıda cümlelerin hangisinde ayrı yazılması gereken ki, bitişik yazılmıştır? A) Bana bir kez sordunmuki, ne yapsaydım. B) Şimdilerdeki hazırlıklar tatil içindi. C) Yalnızlığımdaki üzüntüleri anlatamam. D) Ayşe deki zekâ kimsede yok. 23. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Dinlendin mi akşam üzeri? B) Aşkda gurur olmaz. C) Sevdadanda vazgeçtim. D) Öyle bir sevdimki 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Bende seni çarşıda gördüm. B) Bu devirde herkes sorunlu. C) Arkasında bizi görünce şaşırdı. D) İçtim de hiç beğenmedim. 24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Sen gelmedin ki konuşalım. B) Çiçekte bir arı vardı. C) Son oyunamı yetişemedi ki? D) Dolaptaki dondurmayı bitirdim. 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Bu şarkıyı sevmiyormusun? B) Bu şarkıyı sev miyormusun? C) Bu şarkıyı sevmiyor musun? D) Bu şarkıyı sevmiyor mu sun? 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hâl eki olan -de doğru yazılmamıştır? A) Açıklıkta piknik yaptık. B) Hayalimde böyle güzel bir ev vardı. C) Saçlarında renkli renkli tokalar var. D) Bebeği de beşik te bırakmış. 127

7 ÜNİTE: YAZIM KURALLARI KONU: Genel Yazım Kuralları ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harfin kullanışı ile ilgili yazım yanlışı yoktur? A) Seni Cuma ya kadar bekleyeceğiz. B) Bu yıl meclis, yeni döneme erken başlayacak. C) Ömer Seyfettin, Halide Edip Milli edebiyat dönemi yazarlarındandır. D) İki kardeş Beşiktaş Lisesi nde okuyordu. Büyük harflerin kullanıldığı yerler şöyledir: a) Cümle büyük harfle başlar : Hayatta en hakiki mürşit ilimdir. Ak akçe kara gün içindir. b) Bütün özel adlar büyük harfle başlar. Özel adları şöyle sıralayabiliriz : Kişi adları ve soyadları : İsmet İnönü, Ahmet Haşim gibi Hayvanlara verilen adlar : Fino durmadan havladı. Pamuk biraz rahatsız. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar : Türk, Alman, Rus; Karaçelli, Hacımusalı Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar : Türkçe, Azerice Din ve mitoloji kavramlarını karşılayan özel adlar büyük harfle başlar : Kıbele, Zeus, Allah Yer adları (kıta, ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak vb) büyük harfle başlar : Asya, Türkiye, İç Anadolu, Ankara, Turgutlu, Akça köy ; Bahçelievler; Ziya Gökalp Caddesi, Asmalımescit Sokağı Kurum ve kuruluş adları büyük harfle başlar : Çankaya Lisesi, Çocuk Esirgeme Kurumu gibi Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel ve hukukla ilgili kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar : Sinekli Bakkal, Türk Dili, Hürriyet, Düşünen Adam (heykel) yazı başlığının her harfi büyük yazılmışsa aradaki bağlaçlar büyük yazılır; ama her sözcük büyük harfle başlamışsa bağlaç küçük yazılır. Babalar ve Oğullar, BABALAR VE OĞULLAR Milli ve dini bayramlar büyük harfle başlar : Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar : Kurtuluş Savaşı, Milli Mücadele, Cilalı Taş Devri, Tanzimat Dönemi Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar : Türklük, Türkolog, Avrupalı, Konyalı Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde özel adlar büyük harfle başlar : Antep fıstığı, Japonya gülü, Van kedisi Adres yazarken her sözcük büyük harfle başlar. - Sayın Ali karakuş - Erdal Apt. - Hüsniye Cd. 30/A - Kızılay / Ankara Bu bilgiler doğrultusunda seçenekleri inceleyelim : Belli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar : 29 Mayıs 1953 Salı günü, 28 Aralık 1982 de göreve başladı. Ancak belli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar : Okullar genellikle eylülün ikinci haftasında öğretime başlar. Bu nedenle A seçeneğindeki Cuma sözcüğü, belli bir tarihi belirtmediği için küçük başlamalıydı. Kurum, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm vb. kuruluş bildiren kelimeler, belli bir kurum kast edildiği zaman büyük harfle başlar : Son aylarda Kurum, imla konusunda yoğun bir çalışma içine girmiştir. Bu nedenle B de meclis sözcüğü büyük harfle başlamalıydı. Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar : Kurtuluş Savaşı, Yükselme Devri. Bu yüzden C seçeneğindeki dönem adını oluşturan her sözcük büyük başlamalı, Milli Edebiyat Dönemi şeklinde olmalıydı. D de bir hata yoktur. 128

8 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde pekiştirmelerin yazımında yanlışlık A) Evi güpe gündüz soymuşlar. B) Onları el ele gördüm. C) Annem meyveleri tek tek yıkadı. D) Ak koyunun kapkara kuzusu olmuştu. Pekiştirme genellikle örneklerle, ikilemelerle ya da araya mi edatının getirilmesiyle yapılır. Kapkaranlık bir geceydi Masmavi gökyüzüne bak Pekiştirme ön eklerle yapılmıştır. Tatlı tatlı bir rüzgar esiyordu. Olanları bir bir anlattı. Pekiştirme ikilemelerle yapılmıştır. Güzel mi güzel bir yemek yedik. Pekiştirme mi edatıyla yapılmıştır. Pekiştirmede sözcüğün başına getirilen ön ek her zaman bitişik yazılır. İkilemeler ise ayrı yazılır. İkilemelerin arasında herhangi bir noktalama işareti kullanılmaz. İsim hâl ekleriyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır. Şimdi seçenekleri inceleyelim. B de el ele C de tek tek sözcükleri ikilemedir ve doğru yazılmıştır. D de kapkara sözcüğü ön ekle yapılmış bir pekiştirmedir. kara sözcüğünün ilk seslisine kadar olan ka alınmış. Bunun sonuna p sesi getirilerek elde edilen kap hecesi kara sözcüğünün başına getirilmiştir. Ön eklerle yapılan pekiştirme bitişik yazılır. Bu nedenle yazımı doğrudur. A da ise ön ekle yapılan güpe gündüz pekiştirmesi ayrı yazıldığı için yazım yanlışı yapılmıştır. 3. I. 24 Temmuz 1995 te Alican doğdu. II yılında İstanbul a geldik. III. Bu yıl Ağustosun son haftası tatile gitmek istiyorum. IV. Dersler Pazartesi günü başlıyor. Yukarıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) I B) II C) III D) IV Ay ve gün adları belli bir günü bildiriyorsa büyük, bunun dışında küçük harfle başlatılır. Bugün 7 Ağustos 2004 Cumartesi Geçen Pazar bana uğramıştı. Sonbahar ayları şunlardır : Eylül, ekim, kasım Tarihlerin yazımında şunlara dikkat ederiz : Gün ve yıl sayıları rakamla; ay hem rakamla hem de yazıyla gösterilir. 7 Ağustos VIII / 08 / 2004 UYARI : Tarih bildiren sayılardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. I, II ve IV te yazım yanlışı yoktur. III te ise Ağustos sözcüğü belli bir tarihi bildirmediğinden küçük harfle başlamalıydı. 129

9 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Sıkma canını, her şey düzelecek. B) Sana bir şey sormak istiyorum. C) Senden hiçbir şey istemiyorum. D) Hâlâ bazışeyler düzelmemiş. şey sözcüğü belgisiz zamirdir. Daima ayrı yazılır. A, B, C deki kullanımlar doğrudur. D deki kullanım yanlıştır. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı yanlıştır? A) Birtakım garip kadınlar geçti buradan. B) Kendine yeni bir takım elbise almak istiyorum. C) Birtakım koltuğa bu kadar para verilir mi? D) Birtakım konularda anlaşamıyorlar. Birtakım sözcüğü herhangi bir anlamında yani belgisiz sıfat olarak kullanıldığında bitişik; sayı sıfatı olarak kullanıldığında ise ayrı yazılır. - Babam eve birtakım kitaplar getirdi. Belgisiz sıfat - Bir takım iç çamaşırı aldık. Sayı sıfatı Seçenekleri incelediğimizde A ve B de belgisiz sıfat olarak kullanılmıştır. Bu nedenle bitişik yazılması doğrudur. B ve C de sayı sıfatı olarak kullanılmıştır. Bu yüzden C seçeneğinde ayrı yazılmalıydı. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) Bu ülkede hukuğun üstünlüğü var. B) Yaşamak istediği yer Güney Amerika ydı. C) Cisimlerin ağırlığı yer çekiminin bir sonucudur. D) Köydeki bağ bozumu törenleri erken başlamış. Türkçede p,ç,t,k ile biten sözcükler ünlü ile başlayan ek alırsa ; p b ye, ç c ye, t d ye, k g/ğ ye dönüşür. Ünsüz yumuşaması yazıya yansıtılır. Fakat özel isimlerin yumuşaması yazıya yansıtılmaz. Yanlış Doğru Meric e Meriç e Ahmed in Ahmet in Yabancı asıllı kimi sözcüklerde yumuşama olmaz. Yanlış Doğru Sanadın sanatın hukuğu hukuku O halde A seçeneğindeki hukuğu sözcüğü hukuku şeklinde olmalıydı. 130

10 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı doğrudur? A) Dışarı çıkmadan önce kipriklerine rimel sürdü. B) Kirbitleri nereye koydun. C) Elinde bir çömlek sade yağla gelip oturdu. D) Buğday anbarımız Konya Kimi sözcüklerin söyleyişinde görülen ses değişmesi yazıda gösterilemez. Yanlış Doğru kiprik kirpik kirbit kibrit çölmek çömlek Türkçede n den sonra b gelmez; b den önce gelen, m ye dönüşür. Yanlış Doğru perşenbe perşembe penbe pembe anber ambar çenber çember UYARI : Kimi özel isimlerde, rütbe isimlerinde ve birleşik sözcüklerde n li yazılış doğrudur. İstanbul, Safranbolu, onbaşı, sonbahar, binbaşı vb Seçenekleri incelediğimizde C de yazım yanlışı olmadığını görürüz. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur? A) Yalnışını düzeltmek ister bir hali yok. B) Peyami Safa nın Yanlızız adlı romanını okudum. C) Yalnış karar verdiğimi anladım. D) Bunu yalnız sana anlatıyorum. Söyleyişte, kimi sözcüklerde ses değişikliği görülür. Bu yanlış söyleyişler yazıda gösterilmez. Yanlış Doğru yanlız yalnız yalnış yanlış kipri kirpi riks risk Seçenekleri incelediğimizde D seçeneğinde yazım yanlışı olmadığını görürüz. 131

11 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı A) Her sene Antalya ya gider. B) Biz Pazar günleri gideriz. C) Köpeğimiz Çomar sabaha kadar havladı. D) Gazi Mustafa Kemal in sözlerini esas al. 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı A) Derinden bir sesle: şimdi geliyorum. dedi. B) Ona yeni bir ad buldular: Boncuk C) Biz Muhtar Zeki ye danıştık. D) Şimdi Çeşme Sokakta oturuyor. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımı ile ilgili yanlışlık A) Bize tam beş yüz elli tane soru verdiler. B) Hepimiz üçer üçer aldık. C) Bundan onbeş yıl önce geldik. D) Babam on sekiz yaşındayken evden ayrılmış. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Hergün bizi kapıda karşılardı. B) Bu domatesler sep sertti. C) Dertli dertli ne düşünüyorsun? D) Bir çok kasetin korsanı var. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) İstanbul Üniversitesi ni bitirdim. B) Doktor Mehmet Bey gelmiş. C) Ağrı Dağı Efsanesi varmış. D) Türk dil kurumu çalışmalarını bitirdi. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımında yanlışlık yapılmamıştır? A) Yıllarca yüzelli milyona çalıştı. B) Dedem seksen beş yaşındaydı. C) Biz ondakika sonra geliriz. D) İkiyüz tane kitabı vardı. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemenin yazımında yanlışlık A) Elele verip karar aldılar. B) Top top kumaşlar satıldı. C) Bunun sonucunu kat kat alacaksın. D) Günden güne iyileşiyorum. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı vardır? A) Artık Rusça öğreniyorum. B) Bu teknoloji Amerikan Ordusunda yok. C) Değerli arkadaşlarım, Sizleri özledim. D) Biz gerçeği Yüzbaşı Cemal den öğrendik. 132

12 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır? A) Mustafa efendi hepimizi severdi B) Oğlu büyümüş Doktor olmuş C) Ankara Kalesi tüm şehri kucaklıyordu. D) Yüksek öğretim kurulu yenileşme çabası içindedir. 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) Her zaman Müslümanlık anlatıldı. B) Devlet Malzeme Ofisi ödenek aldı. C) Yunus Emre Mahallesi bir üst sokak. D) O yıllarda insanlar hristiyanlık etkisindeydi. 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı doğrudur? A) Kiprikleri çakmaktan yanmış. B) Anbar ağzına kadar doluydu. C) Binbaşı Mehmet açıklama yaptı. D) Elinde kirbit vardı, onunla oynuyordu. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ay adı yanlış yazılmıştır? A) Dedem ekimde bize gelecek. B) Kimse eylülde okula gelmedi. C) Bu yıl Ağustosta tatile gideceğim. D) 18 Temmuz 1996 da doğdu. 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte yazım yanlışı vardır? A) Az önce bizi annem aradı. B) Seninki hiç güzel olmamış. C) Sen yanlız yaşayamazsın. D) Göz göze gelince utandı. 16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı A) Büyülü bir havada yan yana oturdular. B) Küçük küçük kağıtlara not yazmış. C) Her yeri tertemiz yapmışsın. D) Yapraklar sap sarı olmuş, dökülüyor. A) Mehpare Teyze bize kek yapmış. B) Surlara bayrağı Ulubatlı Hasan dikmiş. C) Adnan Bey konuyla ilgili açıklama yaptı. D) Kimse Serap Hanım kadar iyi olamaz. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) Herşey gönlünce olsun. B) Hiçbir milletvekili kararı onaylamadı. C) Birçok kalemim vardı, kaybettim. D) Pek çok yeni karar aldım. 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı A) Halı Dokuyan Kızlar tablosu nefisti. B) Kurtuluş Savaşı yılları zor geçti. C) Bayiden bir Gazete al gel. D) Anneler Günü hüzünlü geçer benim için. 133

13 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemelerin yazımında yanlışlık A) Apar, topar bizi çağırdı. B) Bu yol çok çok üç gün sürer. C) Derli toplu olmalısın, toparlan. D) Temiz temiz örtüler serdik. 22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurum ve kuruluş adlarının yazımında yanlışlık A) Bakanlar Kurulu görüşmelere başladı. B) Çocuk Esirgeme Kurumu nda büyümüş. C) Milli kütüphanede araştırma yapıyor. D) Türkiye Büyük Millet Meclisi tatile girdi. 19. Yukarıdaki cümlelerin hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı A) Akşam suç ve cezayı bitirdim. B) Van Gölü nün kıyısından geçtik. C) Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı coşkuyla kutlandı. D) 19 Mayıs 1919 da Kurtuluş Savaşı başladı. 23. Aşağıdaki tarihlerin hangisinin yazımda yanlışlık A) 16 Ağustos 2004 B) C)17 / 09 / 2006 D) 18. Eylül Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımı doğrudur? A) Bu hareketin çok yalnıştı. B) Hiçbir öğrenci anlamadı. C) Bizi yanlız bıraktılar. D) Herkez ayağa kalksın 24. Aşağıdaki coğrafi cümlelerin hangisinde yer adlarının yazımında yanlışlık A) Türkiye nin tuz ihtiyacını Tuz Gölü karşılar. B) Muş ovası uzun ve yemyeşil görünüyor. C) Anadolu Kavağı nda balık yedik. D) İstanbul Boğazı nın siyasi önemi var. 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birtakım sözcüğü yanlış yazılmıştır? A) Bize bir takım kitap verdiler. B) Birtakım insanlar hiç yaşlanmaz. C) Kendime birtakım elbise aldım. D) Sorularım birtakım insanları üzdü. 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gün adı yanlış yazılmıştır? A) Her cumartesi burada toplanırız. B) Kimse Salı günü gelemez. C) Komşular çarşamba günü bize geliyor. D) Yıllarca pazar günleri de çalıştım. 134

14 ÜNİTE: YAZIM KURALLARI KONU: Genel Yazım Kuralları ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmalarla ilgili bir yazım yanlışı vardır? A) TRT nin yayınları arasında çok kaliteli olanları var. B) Bu yıl ÖSS yi kazanamadı. C) PTT nin hizmetlerinde aksama var. D) Ablam ODTÜ ne kaydoldu. Kısaltmalara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır. TBMM nin, TDK nın, TV ye Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır : kg dan, cm yi mm den ; BDT ye THY de... Seçenekleri incelediğimizde D de yazım yanlışı olduğu görülür. ODTÜ ne değil, ODTÜ ye şeklinde olmalıydı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi ne açılımlı biçimde ODTÜ ye kısaltılmış biçimde 2. Yapıt, dergi, gazete adları, büyük harfle başlar. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamayla ilgili bir yazım yanlışı vardır? A) Bir Çift Yürek adlı roman büyük ilgi gördü. B) Hediye kampanyalarına sadece Cumhuriyet Gazetesi katılmadı. C) Kibarlık budalası, Moliere nin bir eseri D) Tempo Dergisi, okuyucularına gezi rehberi veriyor. Kitap, dergi, gazete vb adların her kelimesi büyük harfle başlar : Nutuk, Kendi Gök Kubbemiz, Anadolu Notları ; Hürriyet, Milliyet gibi. Özel ada dahil olmayan gazete, dergi, tablo vb sözler büyük harfle başlamaz : Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu. Seçenekleri incelediğimizde eser adlarının her kelimesi büyük harfle başlatıldığından C de Moliere nin eseri Kibarlık Budalası şeklinde olmalıydı. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Kendini dünya vatandaşı olarak tanımlıyordu. B) Bugün Güneş çok yakıcı. C) Dünyamızın uydusu Ay dır. D) Onunla ay ışığında yaptığımız yürüyüşleri çok özlüyorum. Gezegen ve yıldız adları coğrafya ya da gökbilim konularında terim olarak kullanıldığı zaman büyük harfle başlar ; bunun dışındaki durumlarda küçük harf kullanılır. - Senin dünyada bir benzerin yok. Doğru yazılmıştır. - Dünya Güneş çevresindeki dönüşünü 365 günde tamamlıyor. Doğru yazılmıştır. B seçeneğinde Güneş terim anlamlı sözcük olarak değil, yan anlamda kullanıldığı için küçük harfle yazılmalıydı. 135

15 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde de Eminönü İskelesinde buluşalım. cümlesindekine benzer bir yazım yanlışı vardır? A) 1960 dan beri kayıp. B) Nihaller 6 ncı katta oturuyor. C) Onunla saat 18 de buluşacağız. D) 18. yüzyıl başarılı romancılarındandır. Sert ünsüzle (p, ç, t, k, s, ş, f, h) biten bir sözcük, c, d, g ünsüzleriyle başlayan bir ek alırsa c ç ye, d t ye, g k ye dönüşür. Buna sert ünsüzlerin benzeşmesi denir. Sert ünsüzle biten sayılara getirilen ekler de uygun olan sert ünsüzle yazılmalıdır te, 22 den gibi de Eminönü İskelesinde buluşalım. Cümlesinde rakama getirilen ekteki uygunsuzluk dikkat çeker te şeklinde olmalıydı. Aynı hata A seçeneğinde vardır dan değil 1960 tan şeklinde olmalıydı. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Türkiye nin Güneyi bu aylar çok sıcak olur. B) Rüzgâr kuzeyden esiyor. C) Yağışlar Doğu Karadeniz de artacakmış. D) Bulgaristan kuzeybatı komşumuzdur. Yön adları bir özel ada bağlı olmadan kullanıldığında küçük harfle yazılır. - Güneş doğudan doğar. Özel ada bağlı olarak kullanıldığında; Özel addan önceyse büyük harfle yazılır. Doğu Anadolu da bahar şenlikleri coşkuyla kutlandı. Özel addan sonraysa küçük harfle yazılır. Avrupa nın güneyinde yağışlar can almış. B, C ve D seçeneklerinde yer yön adlarının kullanımı doğrudur. A da ise Türkiye nin güneyi şeklinde olmalıydı. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Bu kanun 1980 da çıktı. B) Ayşen bu yıl 3. üncü sınıfa geçti. C) Tıp Fakültesine 1999 da başlamıştım. D) 1970 de üniversite öğrencisiymiş. Rakamlarla yazılan sayılar ek alırsa kesme işaretiyle ayrılır ve sayılara uygun olan ekler getirilir. Bu nedenle A da 1980 de şeklinde olmalıydı. Sıra sayıları ekle gösterildiği zaman rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz : 8. inci değil 8 inci, Bu nedenle B de 3 üncü şeklinde olmalıydı. D de ise 1970 de değil, 70 te olmalıydı. C de ise bir yazım yanlışı yoktur. 136

16 7. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili bölümlerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Onunla yüzgöz olmak istemiyorum. B) Komşumuz Hatice teyze, kaynanasıyla hiç anlaşamazdı. C) Akşam üstü size uğrarım. D) Kötü bir şey olduğunu hissettim. Birleşik sözcükler iki ya da daha çok sözcüğün, yeni bir kavramı karşılamak üzere birleşip kalıplaşmasıyla oluşur. Birleşik kelimeler bitişik de ayrı da yazılabilmektedir. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar : Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır : pazartesi ( Pazar ertesi), sütlaç (sütlü aş) Dilimize Arapçadan girmiş azil, emir, hüküm, kayıp, keşif, küfür, nakil gibi bir takım kelimeler etmek,almak olunmak, eylemek yardımcı filleriyle birleşirken ikinci hecedeki ünlülerini düşer, yardımcı eylemle bitişik yazılır : hükmetmek, kaybolmak. Dilimize Arapçadan girmiş af, his, ret, zan gibi bir takım kelimeler etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek yardımcı fiilleriyle birleşirken sonraki sesler asıllarına uyarak çift sese dönüşür. Bu tür birleşik fiiller bitişik yazılır : affetmek, zannetmek, reddolunmak. Vurgusu son heceye kaymış birleşik kelimeler bitişik yazılır : açıkgöz, anaerkil, küçükbaş gibi. Vurgusu son hecede bulunan ikilemeler de bitişik yazılır : cırcır, hoşbeş, şıpşıp, yüzgöz. Kelimelerden biri veya ikisi birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrarsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır; aslanağzı (bitki), gelin parmağı (üzüm) -e, -a ve ı, -i, -u, -ü ekleriyle yapılan yardımcı fiiller anlam değişmesine uğradığı için bitişik yazılır : gidedurmak; çıkagelmek; öle yazmak. Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır: albeni, ateşkes, yazboz. -an - en - r - ar - er - maz - mez ekleriyle kurulmuş sıfat fiil gruplarında kalıplaşmış birleşik kelimeler gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır : ağaçkakan, ağrıkesen, yelkovan. Hayvan, bitki, organ ve çeşitli nesne adlarıyla kurulan ve içinde renklerden birinin adı veya renk sözü geçmeyen renk adları bitişik yazılır : camgöbeği, fildişi, gülkurusu. Somut olarak yer bildirmeyen üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan bileşik kelimeler bitişik yazılır: akşamüstü, akşamüzeri, suçüstü. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır : Alper; Abasıyanık, Tanpınar; Tepedelenli Ali Paşa. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır : Çanakkale, Gümüşhane, Şebinkarahisar. Ara yönleri bildiren kelimeler bitişik yazılır : kuzeybatı senet, çek vb. ticari yazılarda geçen kelimeler bitişik yazılır : İkiyüzellialtımilyarbeşyüzmilyon. Seçenekleri inceleyelim: Somut olarak yer bildirmeyen üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır. Bu nedenle C seçeneğinde birleşik sözcük akşamüzeri şeklinde bitişik yazılmalıydı. A da yüzgöz kelimesinin vurgusu son hecede olduğu için bitişik yazılmıştır. B de kaynana sözcüğü ses düşmesine uğradığı için bitişik yazılmıştır. D de ise his sözcüğü ile etmek yardımcı fiiliyle birleşirken ses türemesi olduğu için bitişik yazılmıştır. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik eylemlerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık vardır? A) Biraz rahat ol. B) Adam ailesini terketti. C) Lütfen bunları kendine dert etme. D) Bana biraz okuduğun kitaptan söz eder misin? 137

17 Etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek, kılmak yardımcı fiilleriyle kurulan bileşik fiillerde isim herhangi bir ses düşmesine veya türemesine uğramazsa bu tür bileşik fiiller ayrı yazılır : dans etmek, yok olmak, azat Seçenekleri incelediğimizde B de ses türemesi ya da düşmesi olmadığı için birleşik eylem terk etmek şeklinde ayrı yazılmalıydı. 9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde birleşik kelimelerin yazımı doğrudur? A) Annem misafirler için suböreği yapmıştı. B) Kardeşim kendine açıkmavi bir elbise almıştı. C) Haftasonu hiç dinlenmedim. D) Günden güne durumu kötüleşiyor. Çözüm : Köy, mahalle, dağ, tepe, göl, ırmak, deniz, su vb kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz kelime söz konusu yer adını anlatabiliyorsa bu tür yer adları ayrı yazılır: Alp Dağları; Marmara denizi. Şehirlerden sonra verilmiş unvanlar ayrı yazılır: Gazi, Mogosa, Şanlı Urfa. Ev, ocak ve yurt kelimeleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır : aş evi, doğum evi, huzur evi. Somut olarak yer bildiren üst sözüyle oluşturulan birleşik kelimeler ve terimler ayrı yazılır : arka üstü, baş üstü. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır : on dört, elli iki. İçinde bulunduğumuz gün ve dönemin dışında belli bir tarihi gösteren bu gün kelimesiyle şu gün ertesi gün, geçen gün, her gün öbür gün kelimeleri ayrı yazılır. Herhangi bir sözcüğündeki bir kelimesi gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır. Şimdi seçenekleri inceleyelim: Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır. Bu nedenle A daki birleşik kelime su böreği şeklinde ayrı yazılmalıydı. Renk tonunu bildirmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır. Bu yüzden B deki birleşik sözcükte açık mavi şeklinde ayrı yazılmalıydı. Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır. C seçeneğinde de birleşik sözcük hafta sonu şeklinde ayrı yazılmalıydı. D de yazım hatası yoktur. 138

18 1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kısaltmaların yazımında yanlışlık A) Bu karalar THY de etkili oldu. B) Hepimiz dr. Mehmet Bey e güveniriz. C) Kağıt, kalem, çanta, silgi vs. ne gerekliyse alalım. D) Alb. Mustafa hareket emri verdi. 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde birleşik eylem yanlış yazılmıştır? A) Konuyu emrettiği gibi halletmişler. B) Sen de bize geliverseydin. C) Birden karşıma çıkınca öle yazdım. D) Bizimle birlikte gelebilirsin. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine uyulmamıştır? A) Bence sen yanılıyorsun. B) İnsanca yaşamak herkesin hakkı. C) Bize dostca davrandılar. D) Soruları kolayca cevapladım. 6. Aşağıdakilerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Boynum tutuldu. B) Sabırımı taşırma. C) Burunu kanadı. D) Kahırını ben çektim. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki birleşik sözcük doğru yazılmıştır? A) Başhekim hastaneyi iyi yönetiyordu. B) Bu eser boş eser olarak kabuledilir. C) Olay yerine baş savcı geldi. D) Bu filmde baş rol oynamış. 7. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) Hepimiz 1. sınıftaydık. B) Sınav da altıncı oldum. C) Biz 5. inci katta oturuyoruz. D) Her ayın 19. günü çekiliş var. 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmalara getirilen eklerde yanlışlık A) Nato da görüşmeler başladı. B) Prof. a göre bu beslenme yanlıştı. C) TRT de yenileşme kararı alındı. D) UNESCO ya üye ülkelerdendir. 8. Aşağıdakilerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Mektubu APS ne verdim. B) Beni arıyan soran yoktu. C) Beni yalnızca sen aradın. D) Kabile hep Batı ya gitti. 139

19 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmaların yazımında yanlışlık A) Bu kumaştan 15 cm den fazla alma. B) Ünlü yazar TDK de görev yapıyor. C) Bize TUBİTAK dan haber ulaştı. D) Kocatepe Mah. boruları değişiyor. 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Dünya sözcüğü yanlış yazılmamıştır? A) Uzaydan Dünya nın resimleri çekilmiş. B) Seni Dünyalar kadar seviyorum. C) Çocukları onun Dünyasını dolduruyordu. D) Sadece dünyada yaşam var bence. 10. Sınıfca pikniğe gittik. cümlesindeki yazım yanlışının aynısı hangi seçenekte vardır? A) Uzunca bir yol yürüdük. B) 1453 te İstanbul fethedildi. C) Seni sevmeyeni ben de sevmem. D) Çorapcıda renk renk çoraplar vardı. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Her konuyu A dan Z ye konuştuk. B) Dünya nın uydusu Ay dır. C) Ne hâliniz varsa görün, diyordu. D) Her istediğim olsun diye ağlamayor. 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Tavuklar ambara girmiş. B) Safranbolu evleri tarihi eserdir. C) Sen pembe elbise mi giydin? D) Hadi Çarşamba günü sinemaya gidelim. 12. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Arkadaşımla dün kavga ettik. B) Hemen dışarı çıkın, diye emir etti. C) Öğretmen kızınca sınıfı terk etti. D) Söylediklerin içime dert oldu. 16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik sözcüklerin yazımında yanlışlık A) Sen kendini üzme ben hâllederim. B) İnsan düşünceleri nedeniyle hapsolmamalı. C) Orayı hemen terkettim. D) Bu kitabı almayı arzu ettim. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcüğün yazımında yanlışlık yapılmamıştır? A) Ahbapca oturup oğluyla sohbet etti. B) İki yıl TEK de çalışmış. C) Pendiğ e bir saatte gittik. D) Yalnızca üç gün kalabildik. 17. Aşağıdaki başlıklardan hangisinin yazımı doğrudur? A) Tavşan İLE Kaplumbağa B) Tavşan İle Kaplumbağa C) TAVŞAN İLE KAPLUMBAĞA D) Tavşan ile kaplumbağa 140

20 18. Ağaçdaki kuş yuvasına bakmak I II III istemiştim. IV cümlesinde numaralı sözcüklerin hangisinin yazımı yanlıştır? 22. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Herkesin bir derdi var. B) Ağzımın içi yara oldu. C) Değirmenin suyu nerden geliyor. D) Akılımın ucuna gelmezdi. A) I B) II C) III D) IV 19. Çocuk annesinin gögüsüne yatınca I II III rahatlamıştı. IV cümlesinde numaralanmış sözcüklerin hangisinin yazımı yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV 23. Zonguldağ a giderken yolda çok eğlendim. cümlesindeki yazım yanlışının aynısı seçeneklerin hangisinde vardır? A) Uçağa binemem, korkarım. B) Erdeğ e giden minibüslere bin. C) Sana balığa çıkalım dedim. D) Karabük e en kısa nasıl gidilir? 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bileşik sözcüğün yazımında yanlışlık A) Annem imam bayıldıyı güzel yapar. B) Gecekonduların yıkımı hızlandı. C) Aslanağzı diye çiçek varmış. D) Serçeparmağında bile yüzük vardı. 24. Aşağıdaki altı çizili sözcük ayrı yazılmalıdır? A) Birkaç soruyla konuyu açıkladı. B) Birtakım elbise aldım. C) Hiçbir olayla ilgim yoktu. D) Biraz beni dinlesen keşke. 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili birleşik sözcükte yazım yanlışı yoktur? A) Geceleri görmiyen birisin. B) Artık sevmiyeceğim, dedi. C) Kimse derdini anlatmıyor. D) Sen gel deye her şeyi yapar. 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer yön bildiren sözcüğün yazımı yanlıştır? A) Beyaz ayılar Kuzey e yakın ülkelerde yaşar. B) Bu programda Batı Anadolu tanıtıldı. C) Ailece Güney Amerika ya yerleştiler. D) Her sene Doğu Anadolu da kuraklık yaşanır. 141

21 1. Yardımcı eylemlerle kurulan birleşik sözcüklerin oluşumunda ses düşmesi veya türemesi varsa sözcükler bitişik, yoksa ayrı yazılır. Yukarıdaki kurala göre aşağıdaki bileşik sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) Sınavdan önce notlarımı son bir kez tekrarettim. B) Bütün gün televizyon seyretti. C) Bu şehri terk etmek zor. D) Dert etme, ben yardım ederim. 2. Aşağıdaki birleşik sözcüklerin hangisinin yazımı yanlıştır? A) Beni yıllar önce terk etmiştin. B) Bu yıl ilkbahar uzun sürdü. C) Böyle bir teklifi reddetmek mümkün mü? D) Hayalettiklerin bir gün mutlaka gerçekleşecektir. 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Ali kafa dengi bir çocuktu. B) Kayboldum derken sen karşıma çıktın. C) Dışarı çıkacağımızı söyleyince çarçabuk hazırlandı. D) Seni boşyere üzmüşüm. 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yazım yanlışı A) Kirlilik Dünyanın en büyük sorunlarından biri. B) Gelirken Ayşe yi de çağır. C) İstanbul Üniversitesinden mezun olmuş. D) Ayşe teyze bize geldi. 7. Unvanlar ve takma adlar özel isme bağlı olarak kullanıldığında ilk harf büyük yazılır. 3. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinin yazımı yanlıştır? A) Seninle hafta sonu ala balık yemeye gidelim. B) Gelişigüzel bir ödev hazırlamıştı. C) Olayı anlatmama izin vermeden art arda sorular sordu. D) Her iki takım da dişe diş mücadele etti. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Mithat Bey dün seni aradı. B) Mehtap hanımın oğluyla yaşıtız. C) Ahmet Ümit in Patasana romanını çok beğendim. D) Babası fizik öğretmeniymiş. 4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcük veya sözcük gruplarının hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Kendine rengârenk elbise almış. B) Senden hiç birşey istemedim. C) Böyle dolunaylı geceleri çok severim. D) Herhangi bir sorunla karşılaşmak istemiyorum. 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımına ilişkin bir yanlışlık A) Her yıl Mayıs ayında bahar şenliklerimiz olur. B) Osman Çavuş, karakterinden çok etkilendim. C) Dün gece Buraklar bize geldi. D) Tolostoy, Rus Edebiyatının önde gelen isimlerindendir. 142

22 9. Özel adı tamamlamayan unvan sıfatları küçük harfle yazılır. Aşağıdakilerden hangisinde, bu kurala uyulmamıştır? A) Ayşe Nine, torunlarını anlatmaya doyamazdı. B) Rıza Efendi, yine bahçeyi süpürüyordu. C) Tezi kabul edildiği takdirde Profesör olacakmış. D) Evimiz Edirnekapı ve Balat arasında bir yerdedir. 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı A) Tatile ağustos sonu gibi gideceğiz. B) 1980 den beri İstanbul da oturuyorum. C) Çok çalışıp ODTÜ ye girdi. D) Her hafta Cumartesi günü bana telefon ederdi. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ki nin yazımı doğrudur? A) Taksim de ki gösteriye katılmış. B) Yarın ki sınav kaçta? C) Eve geldim ki herkes ağlıyordu. D) Bu çocukların içinde benim ki en güzeli. 14. Aşağıdakilerden hangisinde ki nin yazımıyla ilgili bir yanlışlık A) Oysaki sana herşeyi anlatmıştım. B) Sendeki bu güzellik bende de olsaydı keşke. C) Aklımda ki her şeyi unuttum. D) Bunların hepsi bendeki kitapta var. 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Sınıftaki gürültü ne? B) Sanıyorum ki bütün bu olayların sorumlusu o. C) Bu konuda konuşmayalım. D) Biranda dünyam karardı. 11. Aşağıdakilerden hangisinde -da,-de nin yazımı doğrudur? A) Bu saatte sokakda işin ne? B) Ev de hiç ekmek kalmamış. C) O çocukta ne buluyorsun? D) Konuşta bilelim her şeyi. 16. Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur? A) Ayşe nin saçları benim ki kadar uzun değil. B) Tokamı gördünmü? C) Madem ki istemiyordun neden geldin? D) Dışarıda öyle bir gürültü var ki. 12. Aşağıdakilerden hangisinde -de nin yazımında yanlışlık A) Bana gelirken defterlerinide kitaplarınıda getir. B) Sorun sende değil bende. C) Senin de benim de çok çalışmamız lâzım. D) Geçerken seni de bırakalım mı? 17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Ayşen mi aradı? B) O kız İzmir li mi? C) Çocukları da torunları da ziyaretine gelmemiş. D) Sanki istedin de gelmedim. 143

23 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı A) Gazetede ki yazıyı okudun mu? B) Kitaptaki bilgiler yanlıştı. C) Üniversiteyi kaç yılda bitirdin? D) Türkçede bazı ekler büyük ünlü uyumuna uymaz. 22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ayrı yazılması gereken birleşik sözcük bitişik yazılmıştır? A) Anneme deniz menekşesi aldım; çünkü bu çiçeği çok sever. B) Bahçeye hanım eli diktik. C) Çıtkırıldım tavırları beni deli ediyor. D) Her fırsatta barışsever bir insan olduğunu söyler. 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yazım yanlışı A) 14 Temmuz 1975 te doğmuş. B) Doktor Günter Bey den randevu aldın mı? C) Ağrı dağı, Türkiye nin en büyük dağıdır. D) Ay, Dünyanın etrafında döner. 23. Türkçede ki bağlacı uyuma girmez ve her zaman ayrı yazılır. Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uymayan bağlaç vardır? A) Akşamki yemek çok lezzetliydi. B) Şurası muhakkak ki yaşam çok kısa. C) Benimkini de terziden alır mısınız? D) Senin söylediklerine halbuki inanmıştı. 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bitişik yazılması gereken de / da ayrı yazılmıştır? A) Tiyatroya sen de geliyor musun? B) Sorular da oldukça zormuş. C) Sınıf ta seni bulamadım. D) O da çok başarılı bir sanatçı. 24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde da,de nin yazımı yanlıştır? A) O yalan dünyanızda yaşamıyorum. B) Ayşe de kitabım kaldı. C) Kim bilir seni bekleyen kim şimdi o yollarda? D) Bugün sen de gel bize. 21. Aşağıdakilerin hangisinde altı çizili sözcük yanlış yazılmamıştır? A) Atatürk ün babası Ali Rıza beydir. B) Türkiye nin ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tür. C) Ayşe Ablam tatlı yapıyor. D) Kemal reis balığa çıkmış. 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Yarın sinemaya gidecekmisiniz? B) Şirin mi şirin bir kızı var. C) Baktı mı insanın içini deliyor. D) Geleceğimizi haber vermişler mi? 144

24 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Böyle mi karşılayacaktın beni? B) O kadar çok konuştun ki, Ahmet te söylediklerini duydu. C) Yalnızlıkta, bütün teselliler yalnızlıkta. D) Onun geldiğini görmedin mi? 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde de,da nın yazımı doğrudur? A) Elmayı soyda ye; armudu soyda ye. B) Yalan söyleyende makbul insan değildir. C) Yinede doğru sözü söylemekten kaçınmamalıdır. D) Bu da tıpkı mezar taşlarındaki başa benzer. 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde da, de nin yazımı yanlıştır? A) Para ile imanın kimde olduğu belli olmaz. B) Tatile bizimle beraber onlarda gelecek. C) Zor günümde arkasını dönen dostum değildir. D) Orada da aynı şeyden vardı. 6. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımında yanlışlık vardır? A) Birçoğu bu konuşmayı dinlemedi. B) Çok yönlü bir insan olmaya çalışıyor. C) Cankurtaran yelekleri gerçekten işe yarar mı? D) Herşeyi unutabilirim; ancak ihanetini asla. 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bitişik yazılması gereken birleşik sözcük ayrı yazılmıştır? A) Eve giderken dilberdudağı alalım. B) Aslan kuyruğu adında bir bitkiyi ilk kez duydum. C) Ramazan ayının sütlü güllacını çok severim. D) Cumartesi arkadaşımın düğünü var. 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde -de hal eki yanlış yazılmıştır? A) Her şeyi her yer de söyleyen densiz ve gevezedir. B) Yaşayışını da şartlara uygun şekilde düzenlemelisin. C) Değişik zamanlarda apayrı fikirler savunulabilir. D) İnsanların dertleri de sorumluluklarına göredir. 4. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Size bir kişiden bahis etmek istiyorum. B) Nixan, hitaplarını gerçek insana değil, sanki bastonlara karşı yapıyordu. C) Karşılaşacağı kimselere sarf edilmek üzere depolanmış hazır cümleleri vardı. D) Sporculara, önde gelen işadamlarına, din adamlarına 8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Bu kadar çeşidi kısa zamanda nasıl hazırladın? B) Ömürümce bu iyiliğini unutmayacağım. C) Her soruda onu tersliyor. D) Kitapçıyla görüşmeye gitti. 145

25 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Bizim bunlardan hiç haberimiz olmamıştı. B) Her şey zıddı ile vardır. C) Madem ki gelmeyecekti, bir telefon etmesi gerekirdi. D) Oraya gitmeyeceğimi defalarca söyledim. 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) Sen Batı Anadolu yu gördün mü? B) Onlara kuzey batıdan esen rüzgârları sordum. C) Öğretmenimiz Ağrı Dağı nın hikâyesini anlattı. D) Nemrut Dağı nı görmeyi çok istiyorum. 10. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi yanlış yazılmamıştır? A) İşler hiçte istediğim gibi yürümedi. B) Haksız rekabetin baş rol oyuncusu hırstır. C) Ali Amcanın işine son verildi. D) Sonuçta dinleyen de, dinlemeyen de kendini belli edecektir. 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur? A) Bugün on beş yaşına girdi. B) Berbere git te traş ol. C) Ölen genç daha yirmibeş yaşındaymış. D) Yunus Emre bir şiirinde dil hikmetin yoludur diyor. 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) O seni aramayınca ölesiye ağladın mı? B) Sende dindi bitmeyen sonsuzluğumuz. C) Çine yolculuk beni yordu. D) Bu yalnızlığı sen de duyuyor musun? 15. Sinirsisteminin en önemli parçası olan beyin kafa tasının içini tamamen doldurur ve ağırlığı gram arasındadır. Yukarıdaki paragrafta yanlış yazılmış olan kaç sözcük ya da sözcük grubu vardır? A) IV B) III C) II D) I 12. I. alaturka II. gece kondu III. değiş tokuş IV. çokbilmiş Numaralanmış sözcüklerden hangi ikisinin yazımı doğru değildir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) II veiv 16. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır? A) Bu seçimlerde yine sandık başkanı olmuşsun? B) Dün gece bir sabahçıkahvesi bulup oraya gitmiş. C) Siz sac ekmeğini bilir misiniz? D) Saat kulesinin önünde buluşalım. 146

26 17. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazımı doğrudur? A) Bu gökdeleni yeni görüyorum. B) Annemde gizlişeker çıktı. C) Uzun zamandır güllaç yemedim. D) Gökgürültüsünden korkuyorum. 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır? A) Hülya Hanım çok dürüst biriydi. B) Yarın Pamuk u veterinere götürsem. C) Mustafa Dayım Ankara ya gitti. D) Bize Doktor Adnan Bey yardım etti. 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır? A) İnan ki, kimse bana senin gibi bakmadı. B) Saçlarını kestane rengine boyamamış mıydın? C) Bu hediyeyi haketti. D) Hafta sonu Çınarcık a gidebiliriz. 22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmaların yazımında yanlışlık A) TV deki programlar eğitici değil. B) Babası TEK te çalışıyor. C) Eğitim için ABD ye gitti. D) PTT dan emekli olmuyor. 23. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde büyük harfin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı vardır? 19. Bir daha dünyaya gelsem Yine seni severdim Beni üzesin diye Beni delidivane edesin diye, Biliyorum Sende bir daha dünyaya gelsen Yine beni sevmezdin Kahırımdan öleyim diye Yukarıdaki şiirde kaç tane yazım yanlışı A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 A) Her yıl Fethiye ye gideriz. B) Sayın meslektaşım: Bu yanlış. dedi. C) Sana Mehmet Bey i tanıtayım. D) Bulutlar Batıdan geliyordu. 24. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemenin yazımında yanlışlık vardır? A) Ödevlerini günü gününe yapmalısın. B) El ele tutuşup yürüdüler. C) Çocuklar yan yana dizildi. D) Güleoynaya pikniğe gittik. 20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur? A) Kitabın on dokuzuncu sayfasındayım. B) Bu yıl Nisan ayında evlenmeyi düşünüyor. C) Atatürk 19 Mayıs da Samsun a çıktı. D) Okul gezisinde Topkapı sarayı nı görmüştüm. 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? A) Sorular zormu zor bence. B) Kapıyı iyice kilitledin mi? C) Sende bizi anla. D) Anladımki gelmeyecek. 147