Formatted: Not Highlight SERMAYE PİYASASI KURULU. Yatırım Fonları. SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-3

Transkript

1 SERMAYE PİYASASI KURULU Yatırım Fonları SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-3

2 SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-3 Uyarı: Bu kitapçık yatırımcıları (tasarruf sahiplerini) bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu kitapçıktaki bilgilere dayanarak alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonuçlarından Sermaye Piyasası Kurulu sorumlu tutulamaz. Bu kitapçığın tüm hakları Sermaye Piyasası Kurulu na aittir. Copyright Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Web Adresi: Adres: Eskişehir Yolu 8. Km. No: ANKARA Tel: (0312) Faks: (0312) Ankara, Haziran Şubat

3 İÇİNDEKİLER Kitapçıkta geçen bazı terimler Yatırım fonları genel olarak nedir? Şemsiye Fon Türleri nelerdirkaç tip ve türde yatırım fonu Yatırım fonları nerelere yatırım yapabilir? Kimler fon kurabilir? Fon portföyünü kimler yönetebilir? Katılma paylarının fiyatları nasıl hesaplanıyor? Katılma paylarının fiyatını nasıl öğrenebilirim? Katılma paylarını nasıl ve nereden alınıp satılır? Yatırım fonlarında vergilendirme nasıldır? Bir yatırım fonuna ait temel bilgileri hangi kaynaklardan elde edebilirim? Yatırım fonlarının yönetim ilkeleri nelerdir? Bir yatırım fonundan nasıl para kazanabilirim? Yatırım fonu ne gibi avantajlar sağlamaktadır? Yatırım fonunu seçerken nelere dikkat etmeliyim? Yatırım fonlarını birbirleriyle nasıl karşılaştırabilirim? Kitapçıkta geçen bazı terimler Portföy yönetimi, mevzuatın ve içtüzüğün izin verdiği sınırlar dahilinde, portföye varlık (ortaklık payıhisse senedi, tahvil ve bonoborçlanma araçları satılması ve bu varlıkların getirilerinin (faiz ve kar payı gibi) tahsil edilmesi faaliyetleridir. Varlıkların alınıp satılması kararlarına dayanak teşkil eden her türlü araştırma ve analiz gibi faaliyetler de portföy yönetiminin kapsamına girer. Yatırım Fonu, halktan tasarruf sahiplerinden katılma payları karşılığında ya da diğer varlıklarlalarla, katılma payıtasarruf sahipleri adınahesabına, riskin göre, portföy işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından içtüzük ilr kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır. Şemsiye Fon, Şemsiye fon, katılma payları tek bir içtüzük kapsamında ihraç edilen tüm fonları kapsayan yatırım fonudur. Fon, Katılma payları bir şemsiye fona bağlı olarak ihraç edilen yatırım fonudur. 3

4 Katılma payı, yatırımcının fon portföyüne ortak olmasını sağlayan bir belgedir. Katılma payı, yatırımcının sahip olduğu hakları taşır ve fona katılımını gösterir. Yatırım fonlarındaki katılma paylarını, şirketlerin hisse senetlerine ortaklık benzetebiliriz. Nasıl yatırımcılar, hisse senediortaklık payı alarak şirketlere ortak o şirketler üzerinde belirli haklar kazanırlarsa, benzer şekilde yatırım fonlarına da katılma payı ile ortak olmaktadırlar. Ancak, hisse senediortaklık payı yönetimine katılabilirken, katılma payı sahiplerinin fon yönetimine katılma hakları yoktur. Katılma payları Merkezi Kayıt Kuruluşu bünyesinde yatırımcılar adına kaydi olarak izlenmektedir. Yatırım fonları genel olarak nedir? Tasarruf sahipleri, şirketlerden, aracı kuruluşlardan veya menkul kıymet borsalarından hisse senediortaklık payı ve tahvil borçlanma araçları almak değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından, bunlarla oluşturulan portföyler de gerekli risk dağılımları yapılamayabilmektedir. Bu risk anapara açısından olabileceği gibi portföyün getirisşi açısından da önemli olabilir. Bu nedenle sermaye piyasasında kollektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur. Yatırım fonları, sadece bir sermaye piyasası kurumu olan Portföy Yönetim Şirketleri tarafından kurulabilmektedir. Portföy yönetim şirketleri, öncelikle bir içtüzük ile mevzuatta belirtilen Şemsiye Fon türlerinden birini kurmalıdır. Bu içtüzük kapsamında yatırım fonlarının katılma paylarını ihraç eder. Kurulan şemsiye fonların herhangi bir malvarlığı bulunmamakta olup, şemsiye fonlar yalnızca yatırımcılardan toplanan paralar karşılığında alınmış portföylere sahip olan fonların altında toplandığı bir çatı vazifesi görmektedir. 4

5 Kaç tip ve türde yatırım fonu vardırşemsiye Fon Türleri nelerdir? Portföye alınacak menkul kıymetler göz önünde bulundurularak, 107 ayrı yatırımşemsiye fonu türü tanımlanmıştır. Bunlar; Tahvil ve BonoBorçlanma Araçları Şemsiye Fonu, Hisse Senedi Şemsiye Fonu, Kıymetli Madenler ŞemsiyeSektör Fonu, Fon Sepeti Şemsiyeİştirak Fonu, Para Piyasası ŞemsiyeGrup Fonu, Yabancı Menkul KıymetlerKatılım Şemsiye Fonu, Altın Değişken Şemsiye Fonu, Diğer Kıymetli MadenlerSerbest Şemsiye Koruma Amaçlı Şemsiye Fondur., Garantili Fon ve Serbest Yatırım Fonu dur. Şemsiye Ffonlar aşağıda belirtilen türlerde kurulabilir. Borçlanma Araçları Şemsiye FonuTahvil ve Bono Fonu: Fon toplam devamlı olarak yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar, Fon portföyünün en az %51 ini devamlı olarak, kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırım yapan fonlar, Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu: Sektör Fonu: Borsada işlem gören altın ve madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar,fon portföyünün en az %51 ini devamlı olarak, Fon Sepeti Şemsiye Fonu İştirak Fonu: Diğer fonların ve borsa yatırım paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar Fon portföyünün en az Para Piyasası Şemsiye Fonu Grup Fonu: Portföyünün tamamı devamlı olarak, fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlar Fon portföyünün en az Katılım Şemsiye FonuYabancı Menkul Kıymetler Fonu: Portföyünün katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar,fon portföyünün en az %51 ini devamlı 5

6 Değişken Şemsiye FonAltın Fonu: Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki herhangi birine girmeyen fonları kapsayan şemsiye fonlar, Fon portföyünün en Serbest Şemsiye FonDiğer Kıymetli Madenler Fonu: Katılma payları sadece üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlar, Fon portföyünün en az %51 ini devamlı olarak, Ulusal ve uluslararası Garantili Şemsiye Fon Karma Fon: Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar, Portföyünün tamamı, hisse senetleri, borçlanma araçları, altın ve diğer kıymet Koruma Amaçlı Şemsiye Fon Likit Fon: Yatırımcının başlangıç yatırımının bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlar Portföyünün tamamı, devamlı olarak, portföyünde vadesine en fazla 180 gün olarak adlandırılır. Ayrıca, şemsiye fona bağlı fonlar oluşturularak, her bir fonun katılma payı ihracı için Kurulca belirlenen standartlara uygun olarak izahname ve yatırımcı bilgi formu düzenlenir. Bunun dışında fon içtüzüklerinde belirtilmek suretiyle, Yatırım fonları nerelere yatırım yapabilir? Sermaye Piyasası Kurulu nun düzenlemeleri çerçevesinde yatırım fonlarının yatırım yapabileceği araçlar aşağıda sıralanmıştır. a) Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye'de kurulan ihraççılara ait paylar, özel sektör ve kamu borçlanma araçları, b) Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen yabancı özel sektör ve kamu borçlanma araçları ile ihraççı payları, c) 12 aydan uzun vadeli olmamak üzere vadeli mevduat, katılma hesabı ve mevduat sertifikaları, ç) Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları, d) Fon katılma payları, e) Repo ve ters repo işlemleri, f) Kira sertifikaları, g) Gayrimenkul sertifikaları, ğ) Varantlar ve sertifikalar, h) Takasbank para piyasası işlemleri, ı) Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri, i) Kurulca uygun görülen özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri, j) Kurulca uygun görülen diğer yatırım araçları. Türkiye de kurulmuş şirketlerin hisse senetleri, özel ve kamu borçlanma Yatırım fonunun kazancı portföyünde bulundurduğu araçların getirisine bağlı olduğundan, yatırımcıların fonun bağlı olduğu şemsiye fonun türütürü ve tipi, 6

7 bir başka ifade ile, portföy bileşimi hakkında bilgi sahibi olduktan sonra yatırım yapacakları fonu seçmeleri uygun olacaktır. Kimler fon kurabilir? Kurul tarafından belirlenen şartları taşıyan bankalar, aracı kurumlar, sigorta şirketleri ve kanunlarında engel bulunmayan emekli ve yardım sandıkları Kurul dan izin almak koşuluyla fon kurucusu olabilmektedirleryatırım fonları yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş portföy yönetim şirketleri tarafından kurulabilmektedir. Portföy yönetim şirketi, fonu, yatırım fonu katılma payı sahiplerinin haklarını koruyacak şekilde temsil eder, yönetir veya yönetimini denetler. Portföy yönetim şirketi yatırım fonuna ait varlıklar üzerinde kendi adına ve fon hesabına mevzuat ve fon iç tüzüğüne uygun olarak tasarrufta bulunmaya ve bundan doğan hakları kullanmaya yetkilidir. Kurucu, fonun katılma payı sahiplerinin haklarını koruyacak şekilde temsili, yönetimi, yönetiminin denetlenmesi ile faaliyetlerinin içtüzük ve izahname hükümlerine uygun olarak yürütülmesinden sorumludur. Kurucu fona ait varlıklar üzerinde kendi adına ve fon hesabına mevzuat ve içtüzüğe uygun olarak tasarrufta bulunmaya ve bundan doğan hakları kullanmaya yetkilidir. Fonun faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında portföy yöneticiliği hizmeti dahil dışarıdan sağlanan hizmetlerden yararlanılması, kurucunun sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Kurucu, tüzel kişiliği olmayan fonun, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet portföyünü dilediği gibi oluşturabilmekte ve daha sonra değiştirebilmektedir. Sermaye Piyasası Kurulu na, resmi dairelere, katılma payı sahiplerine ve fon adına üçüncü şahıslara karşı fonu kurucu temsil etmektedir. 7

8 Fon portföyünü kimler yönetebilir? Fon, kurucunun belirleyeceği bir yönetici (SPK dan portföy yöneticiliği yetki belgesi alan aracı kurumlar ile portföy yönetimi şirketleri yönetici olabilir)bizzat kurucu tarafından veya yapılacak bir portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde portföy yöneticiliği yetki belgesine sahip başka bir portföy yönetim şirketi tarafındanile yapılan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde yönetilir. Fon yöneticisine portföy yönetim hizmeti için bir ücret ödenir. Portföy yönetim sözleşmesinde yönetici kuruluşun ve fon kurucusunun unvanı, sözleşme süresi, yöneticinin alacağı ücretin tutan ve ödeme koşulları, portföy yönetim İlkeleri gibi hususlar yer almaktadır. Katılma payı fiyatları nasıl hesaplanıyor? Fona iştiraki sağlayan katılma payı fiyatı, kurucu tarafından her iş günü itibariyle hesaplanmaktadır. Hesaplamalarda aşağıdaki prosedür takip edilmektedir: Değerleme gününde portföyde bulunan varlıkların işlem gördükleri, alınıp satıldıkları borsalarda oluşan fiyatlar dikkate alınarak fon portföy değeri hesaplanmaktadır. Fon portföy değerine fonun alacakları eklenmek ve borçları düşülmek suretiyle fonun toplam değeri belirlenmektedir. Fon toplam değeri, değerleme gününde tedavülde olan pay sayısına bölünerek birim katılma payı fiyatına ulaşılmaktadır. Örnek: Eğer 100 TL nizi, birim katılma payı fiyatı 1 TL olan bir fona yatırırsanız, 100 adet katılma payı alabilirsiniz. Eğer katılma payı başına fon toplam değeri 0,9 TL ye düşerse (çünkü fonun portföy değeri düşmüştür) hala 100 adet katılma payınız vardır, fakat yatırımınızın değeri şimdi 90 TL ye düşmüştür. Yukarıda belirtilen işlemlerin yapılması esnasında fonun portföyünde bulunan varlıklardan elde edilen faiz, temettü, alım satım kazancı ve günlük değer artışları aynı gün fona gelir olarak kaydedilmekte, dolayısıyla katılma paylarının her gün için hesaplanan pay fiyatına yansıtılmaktadır. Bu surette belirli bir tarihte fondan ayrılan yatırımcı o güne kadar fonun kazancından (zararından) kendi payına düşen miktarı almış olmaktadır. 8

9 Katılma payı fiyatını nasıl öğrenebilirim? Katılma payı birim pay fiyatı, her işgünü itibariyle payların alınıp satıldığı adreslerde ve Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu nda (TEFAS) Kurucu tarafından ilan edilir. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından sunulan Fon Bilgilendirme Platformu nda da, fonlara ilişkin birçok veri ve istatistik, yatırımcıların erişimine açık olacaktır. Ayrıca günlük gazetelerin ekonomi sayfalarında fon fiyatlarını bulabilirsiniz. Ancak gazetede ilan edilen fiyatın işlem günündeki değil bir gün öncesinin fiyatı olduğuna dikkat edilmelidir. Bunlara ilave olarak bazı fon kurucularının telefon hatlarından veya internet adreslerinden fonların günlük fiyatlarını öğrenebilirsiniz. Haftalık ekonomi dergilerinde ise fonların haftalık performansları yer almaktadır. Sahip olduğunuz fonun katılma payına bakarken fonun tam ismini bulmayı unutmayın. Çünkü bazı fon kurucularının birden fazla fonu olduğundan hepsine farklı bir isim verilmektedir. Bir işgünü önceki (Likit Fonlar hariç) katılma payı birim fiyatı, payların alınıp Katılma payı nasıl ve nereden alınıp satılır? Fon katılma payı satın alınması veya fona iadesinde, Kurucunun fonun izahnamesinde ilan edeceği katılma payının alım satımının yapılacağı yerlere başvurularak alım satım talimatı verilir. Bunun dışında Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen fonların katılma paylarının alım satımının yapılabileceği merkezi bir fon dağıtım platform olan TEFAS, Kurucunun veya fon katılma pay alım satım aracılık sözleşmesi imzaladığı Yatırım Kuruluşlarının telefon ve internet bankacılığı ile ATM sistemleri aracılığıyla da katılma payı alım satım talimatı verilebilir. Yatırım fonu katılma payları gün içinde belli saatler içinde alınıp satılır. Yatırım fonu katılma payı, doğrudan yatırım fonunun kurucusundan veya kurucu Katılma payları ilk kez halka satılıyorsa, halka satış öncesinde kurucu tarafından gazetelerde Kamuyu Aydınlatma Platformu nda (KAP) ilan edilen izahnamede adreslerde, yine bu izahname/sirkülerde belirtilen saatler içinde alınıp Adresler genellikle kurucunun merkez şube adresleri ve TEFAS olup, kurucu ayrıca başka aracı kuruluşlar aracılığı ile kurduğu fonun katılma paylarını pazarlayabilir veya alıp satabilir. 9

10 Bilinmesi gereken bir konu, yatırım fonu katılma paylarının gün içinde belli saatlerde alınıp satıldığıdır. B Tipi Likit Fonlar hariç olmak üzere bütün fonlarfonlar için (24 saat alım satım yapılabilen fonlar dışında) alım satım emirlerini belli bir saate kadar alınmaktadırlar. (Örneğin 12:30 a kadar) 12:30 a kadar verilen alım emirleri, emrin verilmesini takip eden ilk hesaplamada bulunacak pay fiyatı üzerinden yerine getirilir. 12:30 dan sonra iletilen emirler ilk pay fiyatı hesaplamasından sonra verilmiş olarak kabul edilir ve izleyen hesaplamada bulunan pay fiyatı üzerinden yerine getirilir. Alım emirleri pay sayısı ya da tutar olarak verilebilir. Alım emirlerinin pay sayısı olarak verilmesi halinde alış işlemine uygulanacak fiyatın kesin olarak bilinmemesi nedeniyle, katılma payı bedellerini en son ilan edilen satış fiyatına en fazla % 20 ilave marj uygulayarak tahsil edebilir. Ayrıca, katılma payı bedellerini işlem günü tahsil etmek üzere, en son ilan edilen fiyata marj uygulanmak suretiyle bulunan tutara eş değer kıymeti, teminat olarak kabul edebilir. 12:30 a kadar verilen satım emirleri emrin verilmesini takip eden ilk hesaplamada bulunacak pay fiyatı üzerinden yerine getirilir. 12:30 dan sonra verilenler ise, ilk pay fiyatı hesaplamasından sonra verilmiş olarak kabul edilir ve izleyen hesaplamada bulunan pay fiyatı üzerinden yerine getirilir.12:30 a kadar verilen satım emirleri 1 veya 2 işgünü sonra, 12:30 dan sonra verilenler ise 2 veya 3 işgünü sonra yatırımcılara ödenir. B Tipi Likit Fonlarda ise yatırımcılar genellikle 24 saat alım satım yapabilmektedirler.24 saat alım satım yapılabilen fonlarda ise ffon payı alım satımı bir sonraki gün geçerli olacak fiyatın hesaplanması için kısa bir süreliğine durdurulabilir. Yeni fiyat tespitinden sonra yapılan pay alımlarında, ertesi günün fiyatlarının kullanıldığı unutulmamalıdır. Her fonun alım satım esasları, içtüzük, izahname ve yatırımcı bilgi formusirküler ile yatırımcılara duyurulmaktadır. Yatırım fonlarında vergilendirme nasıldır? Yatırım fonlarının vergilendirilmesi hususunda, yatırım fonlarının katılma paylarının halka arzına ilişkin izahnamelerden bilgi edinilmesi mümkündür. İzahnamalere KAP tan, katılma paylarının alım satımının yapıldığı yerlerden ve kurucunun internet sitelerinden yer alan sürekli bilgilendirme formları ndan Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesi ( aracılığıyla da güncel vergilendirme bilgilerine ulaşılması mümkündür. Bir yatırım fonuna ait temel bilgileri hangi kaynaklardan elde edebilirim? Yatırım fonuna yatırım yapmadan önce fon hakkında bilgi alabileceğiniz kaynaklara başvurmakta yarar vardır. Bu bilgileri fonun kendisinden veya kullandığınız banka/aracı kurumdan isteyin ve yatırıma karar vermeden önce mutlaka okuyun. Böylece yatırım fonu katılma payını satın almadan önce bu fonun sizin için uygun olduğundan emin olun. 10

11 Yatırım fonlarının katılma paylarının halka arzı sırasında ve sonrasında yatırımcılar ihtiyaç duydukları bilgileri aşağıdaki belgelerden elde edebilirler. İçtüzük Her bir şemsiye fon için hazırlanan içtüzükler,yatırım fonlarının içtüzükleri, katılma payı sahipleri ile kurucu, portföy saklayıcısı ve yönetici arasında fon portföyünün inançlı mülkiyet esaslarına göre işletilmesini, saklanmasını, vekalet akdi hükümlerine göre yönetimini konu alan genel işlem şartlarını içeren iltihaki bir sözleşmedir. yatırım fonu katılma payı sahibi ile kurucu (fonu kuran tüzel kişi), saklayıcı (fon portföyünde yeralan menkul kıymetleri saklayan kurum) ve yönetici (fon portföyünü yöneten kuruluş) arasında fon portföyünün yönetilmesini ve saklanmasını konu alan iltihaki bir sözleşmedir. İçtüzükte fonun adı, adresi, kuruluş amacı, şemsiye fona bağlı ihraç edilmesine ilişkin bilgiler, şemsiye fona bağlı fonların saklanmasına ve malvarlığının ayrilığına ilişkin esaslar, portföy yönetimine ilişkin esaslar ile yöneticinin tabi olduğu ilkeler, yatırım sınırlamaları, katılma paylarının satışına ve geri alışlarına ilişkin İzahname Şemsiye fona bağlı her bir yatırım fonunun katılma payı ihracı için izahname düzenlenir. İzahname, katılma paylarının halka arzı sırasında hazırlanır. yatırım fonunu Fonun satış dokümanıdır. İzahnemelerde fona ait temel bilgiler (fonun kurucusu, kurucu ve fonun adresi, fon katılma paylarının alınıp satılacağı yerler, fon yöneticilerinin kimler olduğu, sermaye piyasası alanındaki tecrübeleri, fonun yatırım stratejisi, yatırım sınırlamaları, yaptığı harcamalar, portföy yapısı, ilgili vergi düzenlemeleri vb.) bulunur. İzahnameler KAP2ta ve kurucunun resmi internet sitesinde yayımlanır, ayrıca halka arz öncesindeticaret siciline tescil ve Sicili Gazetesi nde ilan edilmezir., ayrıca katılma paylarının alım satımının hususu ticaret siciline tescil ettirilir ve TTSG de ilan olunur. Yatırımcı bilgi formunda söz konusu tescil tarihi belirtilir. Katılma payları, yatırımcı bilgi formunun KAP ta yayımını takiben, bu formdaki esaslar çerçevesinde ve formda belirtilen satış başlangıç tarihinden itibaren, formda belirtilen dağıtım kanalları aracılığıyla yatırımcılara sunulur. Sirküler Şemsiye fona bağlı her bir yatırım fonunun katılma payı ihracı sırasında izahname ile birlikte yatırımcı bilgi formu hazırlanır. Yatırımcı bilgi formu, yatırımcıların fonun yapısını, yatırım stratejisini ve risklerini makul ölçüde anlayabilmeleri ve bilgiye dayalı olarak yatırım kararları alabilmeleri amacıyla hazırlanır. Yatırımcı bilgi formu, fonun izahnamesinin özet tablosu niteliğindedir. Yatırımcı bilgi formu, KAP ta ve kurucunun resmi internet sitesinde yayımlanır, ayrıca ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde ilan edilmez. Fonun MaliFinansal Tabloları Yatırım fonlarının bir önceki yılla karşılaştırmalı olarak düzenlenmiş bilanço ve Portföy Dağılım Raporları Portföy Dağılım Raporları her ayı takip eden 6 gün içinde, ay içerisindeki menkul kıymet ve katılma payı hareketleri ile fonun geçmiş performansına ilişkin bilgileri içerecek şekilde hazırlanarak KAP aracılığıyla kamuya duyurulur. Aylık Raporlar 11

12 Günlük Gazete ve Periyodik Dergiler Periyodik ekonomi dergilerinde ise yatırım fonlarının dönemsel getirilerini karşılaştırmalı olarak bulmak mümkündür. Ayrıca, gazete ve dergilerde, fonlarla ilgili haberlere (kurulan/katılma payları halka arz edilen fonlar, fon portföy yöneticileri ile ilgili bilgiler vb.) de yer verilmektedir. Ek olarak, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından sunulan Fon Bilgilendirme Platformu nda da, fonlara ilişkin birçok veri ve istatistik, yatırımcıların erişimine açık olacaktır. Kurulumuzun aylık bülteninde ise bütün yatırım fonlarının son ay itibarıyla portföy yapısı ve aylar itibarıyla portföy dağılımı hakkında ayrıntılı bilgiler yer almaktadır. Pek çok günlük gazetede düzenli olarak yatırım fonu katılma paylarının fiyatları Riskin Dağıtılması İlkesi Bu ilke sayesinde yatırım fonlarının, bireylerin kendi imkanları ile sağlayamayacakları ölçüde riski dağıtmaları mümkündür. 100 TL niz olduğunu düşünelim. Siz bu para ile (Borsa da hisse senetlerinin belirli miktarların -lotaltında işlem görememesi nedeniyle) ancak bir kaç hisse senedine yatırım yapabilirsiniz ve bu durum sizin riskinizi artırır. Örneğin, hisse senedini satın aldığınız iki şirketin mali durumunun bozulması ve hisse senetlerinin fiyatlarının düşmesi ihtimali, 25 ayrı şirkete ait hisse senedinin fiyatlarının birden düşmesi ihtimalinden çok daha yüksektir. Yatırım fonları ise binlerce kişiden para toplayarak, milyonlarca liralık portföyler oluşturabilir. Bu sayede çok daha fazla sayıda hisse senedine ve daha başka yatırım araçlarına, örneğin, tahvil ve bonolara yatırım yaparak, hisse senedi fiyatlarındaki herhangi bir düşüş anında bundan en az derecede etkilenme şansına sahip olurlar. Profesyonel Yönetim Özellikleri itibariyle işlem yapabilmek İçin belirli bir bilgi birikimini gerektiren ve teknik piyasalar olarak nitelenen menkul kıymet piyasalarındaki gelişmelerin yakından takip edilmesi gerekir. Doğal olarak bireylerin böylesine bir takibi düzenli olarak yapmaları ve bu piyasalarda oluşan gelişmelerin menkul kıymet fiyatlarına etkilerini tahmin ederek ona göre zamanında tavır alabilmeleri zordur. Yatırım fonları ise çok fazla sayıda kişiden para toplamak suretiyle, yüksek miktarlarda portföyler oluşturduklarından, gerekli donanıma ve menkul kıymet piyasalarıyla ilgili yetişmiş elemanlara sahip olabilirler. Bu sayede piyasalarda gözlemlenen hareketlerin ne anlama geldiğini sürekli bir şekilde takip ederek gerekli işlemleri (alım/satım gibi) gerçekleştirirler. Menkul Kıymet Portföyü İşletmek Yatırım fonları, bazı kısıtlamalar dahilinde nakit ve kıymetli madenlere de yatırım yapabilmekle beraber, temel amaçları menkul kıymet alıp satmak ve alım satımlar arasında oluşan olumlu fark ile bu menkul kıymetlerin kar payları ve faizlerinden gelir sağlamak olan kuruluşlardır. İnançlı Mülkiyet Yatırım fonları inançlı mülkiyet esasına dayanır. İnançlı mülkiyet esasında fona inançlı olarak fon kurucusu sahiptir. Tasarruf sahipleri ise fonla ilgili işlemleri yapma yetkisini kurucuya verirler. Bu yetki devri fon içtüzüğü ile olur. Kurucu, fonu bu sözleşme (içtüzük) çerçevesinde ve tasarruf sahiplerinin haklarını koruyarak yönetmek/yönettirmek zorundadır. 12

13 Mal Varlığının Korunması Fon tüzel kişilik sahibi olmamakla beraber fonun mal varlığı kurucudan ayrıdır. Ayrıca Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca, fon malvarlığı rehin edilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından haczedilemez. Bir başka ifade ile, fon malvarlığının korunması kanun ile güvence altına alınmıştır. Bir yatırım fonundan nasıl para kazanabilirim? Bir yatırım fonuna yapacağınız yatırımdan üç şekilde para kazanabilirsiniz. Fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kar payı ve faiz geliri elde eder ve bu geliri portföy değerine yansıtır. Fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Eğer fon, fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa, sermaye kazancı elde eder. Fon, elde ettiği sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır. Eğer yatırım fonu, fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor ve elinde tutuyorsa, bu değer artışı fonun katılma paylarına yansır. Eğer katılma paylarınızı satarsanız, ilk ödediğiniz fiyatın üzerinde bir bedel elde edersiniz. Böylece yatırımcılar katılma paylarını sattıklarında, yatırım fonlarının portföyünde o ana kadar gerçekleşen değer artışlarından/azalışlarından kaynaklanan paylarını alırlar. Ülkemizde yatırım fonlarının yıl sonlarında ayrıca kar payı dağıtmaları söz konusu değildir. Yatırım fonları ne gibi avantajlar sağlamaktadır? Tasarruf sahibinin ortaya koyduğu sermayesi yani parası, profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmektedir. Yatırım fonu portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin sabit getirili, dövize endeksli ve hisse senedi gibi araçlarla çeşitlenmesi nedeniyle riskin en aza indirilmesi mümkün olabilmektedir. Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince yapılacağından, yatırımcılar vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden kurtulmaktadır. Küçük tasarruflarla ulaşılamayacak kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım yapılmasına olanak sağlamaktadır. 13

14 Fon portföyündeki değer artışlarının portföy değerine günlük olarak yansıtılması nedeniyle, yatırımcılar fona yaptıkları yatırımlarını işlemiş geliriyle birlikte ihtiyaçları kadar veya tamamını istedikleri anda paraya çevirebilirler. Portföye yapılan büyük tutarlı alım satımlar zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır. 14

15 Yatırım fonuna yatırım yaptığınızda bir risk aldığınızı unutmayın. Fon - Risk Düzeyi Yatırım fonuna yatırım yaptığınızda bir risk aldığınızı unutmayın. Çünkü fon tarafından alınan menkul kıymetlerin değeri artabileceği gibi düşebileceği için yatırım yaptığınız anaparanın bir kısmını kaybedebilirsiniz. Ancak her yatırım fonunun riski aynı düzeyde değildir. Yatırım fonlarını kendi içlerinde daha riskli ve daha az riskli olarak ayırmak mümkündür. Bunun için kullanılabilecek en önemli ölçü yatırımcı bilgi formunda yer alan risk değeridir. Diğer yandan genellikle potansiyel olarak yüksek getiri, yüksek kayıp yani yüksek risk demektir. Riskli fonların kaybettirme ihtimali daha yüksek olmakla beraber, piyasaların iyi gitmesi durumunda diğerlerine göre daha yüksek oranlarda kazandırmaları da mümkündür. Bu nedenle farklı risk düzeyleri arasında tercih yaparken daha fazla kazanabilmek için kaybetme riskini ne kadar göze aldığınız önemlidir. Kendinizi bu çerçevede ölçüp yatırım yapacağınız fonu da buna göre seçmelisiniz. Yatırımdan önce ilgilendiğiniz fonun amacının ve riskinin sizinkine ne kadar uyup uymadığına karar vermek için bir yatırım danışmanına danışmanız veya yatırım dergilerini incelemeniz faydalı olacaktır. Diğer yandan fonları mevduat ile karıştırmamak gerekmektedir. Mevduatta garanti varken yatırım fonlarında herhangi bir garanti yoktur. - Geçmiş Performans Genel olarak tüm menkul kıymet yatırımlarında özel olarak da yatırım fonlarına yapılan yatırımlarda, geçmiş dönemde o menkul kıymetin ya da yatırım fonunun elde ettiği getirinin gelecek dönemde de elde edileceği yönünde bir garantinin olmadığının tüm yatırımcılar tarafından bilinmesi gerekmektedir. Fonun geçmiş dönemdeki performansından bir fikir edinmekle beraber, bu performansın önümüzdeki dönemde tekrar yakalanmasının garanti olmadığını unutmamak gereklidir. Ayrıca, fon performansını karşılaştırmak üzere kendisine 15

16 karşılaştırma ölçütü belirlemiş olan fonlar performans sunumlarını KAP ta ve kolektif yatırım kuruluşlarının internet sitesinde yayımlamaktadır. - Gider Oranları gider oranı daha yüksek olan bir fon daha kötü bir getiri elde edecek demek değildir. Çeşitli nedenlerle fonların gider oranları değişebilmektedir. Örneğin bir fon portföyü bir kere oluşturup daha sonra fazla alım satım yapmamayı tercih ederken, diğer bir fon daha sık alım satım yaparak günlük fiyat hareketlerinden kazanç sağlamayı hedefleyebilir. Doğal olarak ikinci fon daha fazla alım satım komisyonu ödeyecek ve gider oranı daha yüksek olacaktır. Ancak belki de bu alım satımlarla elde ettiği kazançlar bu giderleri fazlasıyla karşılayacak ve bu fon daha yüksek bir getiriye ulaşacaktır. Yine de yatırım yapmadan önce fonların gider oranları hakkında bilgi edinilmesi faydalı olacaktır. aşağıda sayılan konularda yeterli bilgi edinmelidir. - Fonun kurucusu ve bu kurucunun yönettiği fonların türü, - Fonun portföyünü yöneten portföy yöneticisi, - Fonun en yakın tarihli portföy bileşimi ve stratejisi, - Fonun yönetim ücreti oranı ve fon toplam gider oranı, - Kurucunun fonlarının geçmiş dönemlerdeki performansı ve diğer fonlara göre başarı durumu, - Fon katılma paylarının alınıp satılabileceği yerler, işlem saatleri, ve alım satım şartları - Giriş-çıkış komisyonu olup olmadığı., Yukarıda sayılan bilgiler ve gerek duyulduğunda daha ayrıntılı bilgiler fona ilişkin temel belgelerden temin edilmelidir. Genel olarak, yatırım fonları da dahil tüm menkul kıymet yatırımlarında, geçmiş Yatırım fonlarını birbirleriyle nasıl karşılaştırabilirim? Amaca uygun yatırım fonu tipini türünü belirledikten sonra, bu tipteki türdeki performansını karşılaştırmakta fayda vardır. Performansları karşılaştırırken şunlara dikkat etmeniz gereklidir; Fonun getirisi,ne bakın. Fonun Mmaliyetleri. karşılaştırın. Maliyetler fon seçiminde önemlidir çünkü bunlar sizin yatırımınızın olumsuz etkiler. Finansal tablolardan gelir tablosundaki giderler kısmını bulun ve ona bakın. Yatırımınızın değerini etkileyecek giderler iki türlüdür;. İzahnamede ve yatırımcı bilgi formunda şartları belirlenmiş olmak koşuluyla katılma paylarının yatırımcılar tarafından alım ve satımlarında giriş-çıkış komisyonu uygulanabilir. Aynı şemsiye fona bağlı her bir fon için farklı giriş-çıkış komisyonu uygulanabileceği gibi, bir fona giriş-çıkış komisyonu uygulanırken diğerine uygulanmayabilir. Çoğu fon katılma payı alım satım 16

17 2. Fon yönetim ücreti ve aracılık komisyonu ise fonda kaldığınız sürece katlanmak zorunda olduğunuz giderlerdir. Yatırım fonu katılma payına yatırım yapmayı planlayan tasarruf sahiplerinin aşağıda sayılan konularda yeterli seviyede bilgiye sahip olmalarında fayda vardır. Yukarıda sayılan bilgiler ve gerek duyulduğunda daha ayrıntılı bilgiler, katılma paylarının alınıp satıldığı yerlerde hazır bulundurulan izahnameden öğrenilebilir. Ayrıca fonun portföyü ile getirisine ilişkin bilgileri içeren ve her ay sonu ile yıl sonunda hazırlanan raporlardan da bilgi temin edilebilir. 17

18 SERMAYE PİYASASI KURULU ve SERMAYE PİYASASI KURULU İLE İLİŞKİLİ KURULUŞLARIN İLETİŞİM BİLGİLERİ Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Web Adresi: Adres: Eskişehir Yolu 8. Km. No: ANKARA Tel: (0312) Faks: (0312) İstanbul Menkul Kıymetler BorsasıBorsa İstanbul A.Ş. (BİSTİMKB) Web Adresi: Adres: Reşitpaşa Mah. Tuncay Artun Cad. Emirgan İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) Web Adresi: Adres: Askerocağı Cad. No: 15 Süzer Plaza Kat: Elmadağ - Şişli / İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) Türkiye Sermaye Piyasalarısı Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) Web Adresi: Adres: Büyükdere Cad. No: Levent Plaza A Blok Kat: Levent - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) Borsaya Kote Ortaklık Yöneticileri Derneği (KOTEDER) Web Adresi: Adres: İş Kuleleri Kule-2 Kat: Levent - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) Web Adresi: 18 Field Code Changed

19 Adres: Yıldızposta Cad. Dedeman İşhanı No: 48 Kat: Esentepe - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbul Altın Borsası (İAB) Web Adresi: Adres: Rıhtım Cad. No: Karaköy - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbulİMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank A.Ş.) Web Adresi: Adres: Şişli Merkez Mahallesi Abide-i Hürriyet Cad. Mecidiyeköy Yolu Sok. No: Şişli - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası A.Ş. (VOB) Web Adresi: Adres: Akdeniz Cad. No:14 Birsel İş Merkezi Daire: Alsancak - İZMİR Tel: (0 232) Faks: (0232) Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Web Adresi: Adres: Nispetiye Cad. Levent İşmerkezi No: 6/2 Levent - İSTANBUL Tel: (0212) (0212) Faks: (0212) Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği (TKYD) Web Adresi: Adres: İş Kuleleri Kule-2 Kat: Levent - İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) (0212) Formatted: Indent: Left: 3.49 cm, Hanging: 0.02 cm 19