FRANSA BİR MÜZAKERE FASLINDA BLOKAJI KALDIRIYOR

Transkript

1 İÇİNDEKİLER FRANSA BİR MÜZAKERE FASLINDA BLOKAJI KALDIRIYOR BAŞBAKAN ERDOĞAN DAN, AB BÜYÜKELÇİLERİNE SİTEM AVRUPA DIŞ POLİTİKASI KARNESİ YAYIMLANDI AB SİBER GÜVENLİK STRATEJİSİ Nİ AÇIKLADI AB, 2013 KIŞ DÖNEMİ EKONOMİK TAHMİNLER RAPORU NU YAYIMLADI DÖNEMİ AB BÜTÇESİ NDE UZLAŞI SAĞLANDI MALİ İŞLEM VERGİSİ IİÇİN İLK ADIM ATILDI LETONYA 1 OCAK 2014 TE EURO ALANI NA KATILIYOR AB VE ABD ARASINDA STA MÜZAKERELERİ BAŞLIYOR AVRUPA PATENT ANLAŞMASI İMZALANDI AVRUPA KOMİSYONU ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE PİYASA GÖZETİM PAKETİ Nİ AÇIKLADI AB, ET ÜRÜNLERINDE DNA TESTLERİNİN ARTIRILMASI KARARI ALDI AB, ÇOKULUSLU ŞİRKETLERİN VERGİ KAÇIRMASINI ÖNLEMEK İÇİN YENİ TEDBİRLER GETİRİYOR KOMİSYON DAN, HİZMET TİCARETİNDE ÇOK TARAFLI MÜZAKERELERININ BAŞLATILMASI ÖNERİSİ KOMİSYON, REACH GENEL RAPORU NU ONAYLADI AB, ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜNE YÖNELIK YENİ ÖNLEMLER HAZIRLIĞINDA İSTATİSTİK: 2011 Yılı AB Doğrudan Yabancı Yatırım Stokları (milyar euro)

2 FRANSA BİR MÜZAKERE FASLINDA BLOKAJI KALDIRIYOR Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius ile Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun, 11 Şubat ta Paris te gerçekleştirdikleri toplantıda, müzakere sürecinde Fransa nın bloke ettiği beş fasıldan 1 biri olan Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu nun, müzakereye açılması konusunda mutabakat sağlandı. N. Sarkozy nin Cumhurbaşkanlığı döneminde, tam üyelik ile bağlantılı olduğu (!) gerekçesiyle blokaj getirilen söz konusu fasıllar, Türkiye nin müzakere sürecinde önemli bir tıkanıklık yaratıyordu. François Hollande ın Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından, Fransa nın tutumunu değiştireceği yönünde sinyaller alınmaya başlanmış; öncelikle iki fasılda (Ekonomik ve Parasal Politika; Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu) blokajların kaldırılacağı beklentisi oluşmuştu. Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Ria Oomen-Ruijten de, 2012 Türkiye Raporu taslağını açıklarken, Fransa'nın 'Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu' başlığı üzerindeki blokajını kısa vadede kaldırabileceğini belirtmişti. Bu gelişmelerin ardından Türkiye, Fransa nın beş fasılda siyasi engelleri kaldıracağı yönünde bir niyet beyanında bulunmasını, iki fasılda da blokajları kaldırmasını bekliyordu. Ancak Paris, bir ilk adım olarak, tek fasılda engeli kaldıracağını açıklamakla yetindi. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu faslı kapsamında, Türkiye nin, AB nin, bölgelerarası sosyo-ekonomik farklılıkların azaltılmasını hedefleyen Bölgesel Politikası na uyum ve üyelik sonrasında AB nin finansal aracı olan yapısal fonlardan yararlanabilmek için gerekli mekanizmaların oluşturulması yönünde çalışmalar yapması gerekiyor. BAŞBAKAN ERDOĞAN DAN, AB BÜYÜKELÇİLERİNE SİTEM 11 Şubat ta, AB üyesi ülkelerin Ankara Büyükelçileri ile bir araya gelen Başbakan Tayyip Erdoğan, yaklaşık 2,5 yıldır tek bir faslın müzakereye açılmamasının, AB genişleme tarihinde bir ilk olduğunu ve bu durumun devam etmesinin kabul edilemeyeceğini belirtti. Uygulanan siyasi blokajların kalkması halinde Türkiye nin 12 ayda 10 faslı, 18 ayda ise 15 faslı açabilecek durumda olduğunu ifade eden Erdoğan, sürecin yeniden hızlandırılması konusunda Türkiye nin kararlı olduğunu, ancak aynı iradenin AB tarafından da gösterilmesi gerektiğini vurguladı. AB'den somut adımlar atması beklentisini dile getiren Başbakan, aday ülkeler arasında Schengen vizesi uygulanan tek ülkenin Türkiye olduğuna dikkat çekerek, Konsey in vize muafiyeti görüşmeleri için Komisyon a yetki vermesinin ardından, Türkiye nin de sözünde durarak Geri Kabul Anlaşması'nı parafe ettiğini hatırlattı. Komisyon un, Türkiye nin hassasiyetlerini gözeten ve çekincelerini giderecek çözümler öneren bir yol haritası sunması durumunda, Geri Kabul Anlaşması'nı imzalamaya ve onay sürecini başlatmaya hazır olduklarını belirten Erdoğan, terör konusunda da AB den dayanışma ve işbirliği içinde olmasını beklediklerini vurguladı. Başbakan ayrıca, Türkiye'nin AB üyeliğinin, ırkçılık ve medeniyetler çatışması tezlerine karşı en etkili cevap olacağına işaret ederek, vizyon sahibi AB liderlerinin bu açıdan da Türkiye'nin üyeliğini desteklemeleri gerektiğini belirtti. 1 Tarım ve Kırsal Kalkınma, Ekonomik ve Parasal Politika, Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu, Mali ve Bütçesel Hükümler, Kurumlar. 2

3 AVRUPA DIŞ POLİTİKASI KARNESİ YAYIMLANDI İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Avrupa Dış İlişkiler Konseyi tarafından, her yıl, AB nin küresel bir aktör olarak dış politikadaki etkinliğini değerlendirmek üzere hazırlanan Dış Politika Karnesi nin 2012 yılı raporu, Şubat 2013 te yayımlandı. Lizbon Antlaşması ile oluşturulan yeni dış politika çerçevesi temelinde, Avrupa nın, dünyanın geri kalanı ile ilişkilerindeki performasını mercek altına alan Rapor, 27 üye ülkenin ve AB kurumlarının, ticaretten insan haklarına, güvenlikten bölgesel işbirliğine, iklim değişikliği ile mücadeleden insani yardımlara kadar uzanan 80 politika alanındaki performansını, 6 ana başlık altında değerlendiriyor: Rusya, Çin ve ABD ile İlişkiler, Geniş Anlamıyla Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Çok Taraflı Konular ve Kriz Yönetimi. Her politika alanına 1 den 20 ye kadar not veren Rapor da, derecelendirme ise, A mükemmel; A- çok iyi; B+ iyi; B- tatmin edici; C+ yeterli; C yetersiz; C- son derece yetersiz; D+ zayıf; D- çok zayıf olarak niteleniyor. Rapor, ele alınan 80 konudan her birinde, 3 soruya yanıt arıyor: Avrupalılar ortak bir tutum sergileyebildiler mi?, yeterli çabayı gösterdiler mi? ve istediklerini elde ettiler mi?. Bu soruların yanıtlarından hareketle, Avrupa nın, birlik olma, kaynak kullanımı ve sonuç elde etme kriterleri açısından nasıl bir performans sergilediği değerlendiriliyor yılı Raporu, Euro Alanı nda yaşanan kriz nedeniyle AB nin jeopolitik rolünden çok, mali konulara odaklanmak zorunda kaldığını ve bu durumun, AB nin yumuşak güç olma özelliğini zayıflatarak, hareket kabiliyetini kısıtladığına dikkat çekiyor. Bununla birlikte, AB nin büyüme hızını yeniden yakalayabilmek ve ekonomik gücünü artırabilmek için krizin üstesinden gelmek zorunda olduğunu belirten Rapor, Avrupalı liderlerin dış politikada bir bedel ödeme pahasına mali konulara öncelik vermelerinin yerinde bir yaklaşım olduğunu vurguluyor. Dış politikada Almanya, Fransa ve İngiltere nin, üye ülkeler arasında en yüksek performansa sahip olduklarını; bu ülkeleri İsveç ve Polonya nın izlediğini belirten Rapor da, AB nin Çin ile ilişkilerine C, ABD ile ilişkilerine B-, Rusya ile ilişkilerine C+ notu verilirken; Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki performansı C+, Çok taraflı sorunlar ve kriz yonetimi B, Geniş Avrupa kapsamındaki performansı ise C+ şeklinde puanlandırılıyor. Birliğin, Batı Balkanlara genişleme konusunda ilerleme kaydettiği belirtilen Rapor da, bölgedeki önemli aktörlerden olan Türkiye ile ilişkilerinin oldukça sorunlu olduğuna işaret edilerek, yetersiz nitelemesine karşılık gelen C notu veriliyor. AB SİBER GÜVENLİK STRATEJİSİ Nİ AÇIKLADI Avrupa Komisyonu tarafından 7 Şubat ta açıklanan Açık, Güvenli ve Emniyetli Bir Siber Alan başlıklı AB Siber Güvenlik Stratejisi, Birliğin siber saldırılarla mücadeledeye ilişkin vizyonunu ortaya koyuyor. Bir dizi spesifik girişim aracıyla, AB nin temel değerleri olan özgürlük ve demokrasinin teşvik edilmesini, bilişim sistemlerinin dayanıklılığının artırılmasını, siber suçların azaltılmasını, AB nin uluslararası siber güvenlik politikası ile siber savunma politikasının güçlendirilmesini, dijital ekonominin güvenli bir şekilde gelişimi için gerekli koşulların sağlanmasını hedefleyen Strateji, 5 temel önceliğe odaklanıyor: Siber dayanıklılığın sağlanması, Siber suçların ciddi oranda azaltılması, 3

4 Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası kapsamında, bir siber savunma politikası ve bu alandaki kapasitenin geliştirilmesi, Siber güvenlik için gerekli sınai ve teknolojik kaynakların geliştirilmesi, AB nin temel değerlerini yansıtan, tutarlı bir Uluslararası Siber Alan Politikası oluşturulması. Strateji kapsamında kilit önem taşıyan bir Ağ ve Bilgi Güvenliği (NIS) Direktifi taslağı da (Network and information security) öneriliyor. NIS Direktif taslağı ile üye ülkelere başta, e-ticaret platformları ve sosyal ağlar olmak üzere internet ve altyapı sağlayıcıları için güvenli bir dijital ortam sağlama yükümlülüğü getiriliyor. Bu kapsamda, düzenlemenin onaylanmasını takiben aşağıdaki tedbirlerin alınması gerekiyor: Her üye ülkenin bir ulusal NIS stratejisi geliştirmesi ve ulusal NIS yetkili otoritesi görevlendirirek gerekli mali ve insan kaynaklarını temin etmesi, Üye Devletler arasında bir işbirliği mekanizması oluşturulması ve Avrupa Komisyonu tarafından risklere ve şüpheli vakalara karşı erken uyarı bildiriminde bulunulması, Mali hizmetler, ulaştırma, enerji, sağlık vb. kritik altyapılara sahip sektörlerde faaliyet gösteren kuruluşların; e-ticaret platformları, internet ödemeleri, sosyal ağlar vb. bilgi toplumu hizmeti sunanların ve kamu idarelerinin risk yönetimi kuralları benimsemeleri ve ciddi güvenlik ihlalleri durumunda bildirimde bulunmaları. Son yıllarda vatandaşların internet suçlarından korunması için Avrupa Siber Suç Merkezi nin kurulması, bilgi sistemlerine saldırılara karşı yasal düzenlemeler getirilmesi ve internet yoluyla çocuk istismarıyla mücadele için küresel bir ittifak kurulması gibi önemli adımlar atan AB, yeni siber güvenlik stratejisi ile eğitim ve kapasite gelişiminin kolaylaştırılması için ulusal Siber Suç Mükemmellik Merkezleri kurulmasını da öngörüyor. AB, 2013 KIŞ DÖNEMİ EKONOMİK TAHMİNLER RAPORU NU YAYIMLADI Avrupa Komisyonu tarafından 22 Şubat ta yayımlanan 2013 Kış Dönemi Ekonomik Tahminler Raporu, geçtiğimiz yazdan bu yana AB nin mali piyasalarındaki koşullarında iyileşme görülmekle birlikte, 2012 yılının ikinci yarısında ekonomik faaliyetlerin hayal kırıklığı yarattığını belirtiyor. Bununla birlikte, temel verilerin, AB GSYİH sında iyileşmeye işaret ettiğini ve ekonomik faaliyetlerde canlanma sinyalleri alındığını vurgulayan Rapor; büyümenin, artan dış talep tarafından destekleneceği, iç piyasada yatırımların ve tüketimin yılsonuna doğru toparlanacağı ve 2014 te büyümenin lokomotifinin iç talep olacağı öngörüsünde bulunuyor te AB de %0,1; Euro Alanı nda %-0,3 oranında büyüme beklentisi ortaya koyan Rapor, bu oranların 2014 yılında sırasıyla %1,6 ve %1,4 olarak gerçekleşeceği tahmininde bulunuyor. Geçtiğimiz yazdan bu yana alınan önemli politika tedbirlerinin, piyasalarda Parasal Birliğin güvenilirliği ve Euro Alanı ülkelerinin mali sürdürülebilirliği konusunda olumlu etki yarattığına dikkat çeken Rapor, söz konusu tedbirler sayesinde, ekonomik faaliyetlerde beklenen canlanmanın, bu yıl işsizliği AB de %11,1; Euro Alanı nda %12,2 düzeyine çekeceği tahmininde bulunuyor. 4

5 Enerji fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisinin azalacağı öngörüsünü ortaya koyan rapor, bu durumun 2013 te tüketici fiyatları enflasyonunda kademeli bir düşüşe neden olacağı ve enflasyon oranının AB de %1,7, Euro Alanı nda %1,5 seviyesinde sabitleneceği tahmininde bulunurken; üye ülkelerce uygulanan mali sıkılaştırma tedbirleri sayesinde, 2013 yılında kamu açıklarının AB de %3,4 e, Euro Alanı nda ise %2,8 e ineceği beklentisine işaret ediyor DÖNEMİ AB BÜTÇESİ NDE UZLAŞI SAĞLANDI 8 Şubat 2013 tarihli AB Liderler Zirvesi nde, uzun süredir tartışma konusu olan dönemi Çok Yıllı Mali Çerçeve üzerinde uzlaşı sağlandı. Anlaşma sonucunda milyon euro olarak belirlenen 7 yıllık bütçe tavanı, bir önceki dönem ( ) bütçesine göre %3,39 oranında daha düşük. AB nin kriz nedeniyle üye ülkeler arasında görüş ayrılıklarına neden olan ve defalarca indirime gidildikten sonra son halini alan yeni bütçesinde, ilk kez bir önceki döneme göre indirime gidilmiş durumda. Temmuz 2013 te AB üyesi olacağı kesinleşen Hırvatistan ın da dahil edildiği 28 üye ülke için oluşturulan yeni Çok Yıllı Mali Çerçeve, AB GSMH sının %1 ine karşılık geliyor. Birliğin öncelikli politikaları ve idari harcamalarını içeren 6 ana kalemden oluşan bütçede en yüksek pay, euro ile, Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme kalemine ayrılırken, bunu milyon euro ile Sürdürülebilir Büyüme kalemi izliyor. AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy, bütçenin onaylanmasını takiben yaptığı açıklamada, dengeli, büyüme odaklı ve acil ihtiyaçları karşılayan bir bütçe olarak nitelediği Çok Yıllı Mali Çerçeve nin, herkesi tam olarak memnun etmemekle birlikte, tüm görüşleri barındıran bir yaklaşımla tasarlandığını belirtti. Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso ise, bütçenin sağlıklı işleyişi için, harcamalardan bir kısmında, yıllar arasında kaydırma yapılmak suretiyle azami esneklik sağlanmasının şart olduğunu ifade etti. ÇOK YILLI MALİ ÇERÇEVE (AB 28) (milyon ) Bütçe Ana Kalemleri Akıllı ve Kapsayıcı Büyüme İstihdam ve Büyüme İçin Rekabetçilik Ekonomik, Sosyal ve Bölgesel Uyum Sürdürülebilir Büyüme: Doğal Kaynaklar Piyasa ile bağlantılı harcamalar ve doğrudan ödemeler 3. Güvenlik ve Vatandaşlık Küresel Avrupa İdari Giderler Kurumların idari giderleri Telafi Giderleri 27 TOPLAM TAAHHÜT % GSMH 1,00% TOPLAM ÖDEME % GSMH 0,95% 5

6 Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz ise, Parlamento tarafından Nisan-Mayıs aylarında oylanması öngörülen bütçeye ilişkin yaptığı açıklamada, döneminde yeni seçilecek Komisyon ve Parlamento ya, mevcut bütçeden çok daha kısıtlı kaynaklar sağlayacak yedi yıllık bir mali planın son derece adaletsiz olduğuna dikkat çekti. MALİ İŞLEM VERGİSİ İÇİN İLK ADIM ATILDI Avrupa Komisyonu, 14 Şubat ta Genişletilmiş İşbirliği Prosedürü kapsamında 11 AB ülkesi 2 tarafından uygulanacak Mali İşlem Vergisi nin ayrıntılarını içeren bir Direktif taslağını onayladı. Hisse senetleri ve tahvillere %0,1; türev ürünlere %0,01 işlem başına vergi uygulanmasını öngören Direktif in yürürlüğe girmesi halinde, yılda yaklaşık milyar vergi geliri toplanması bekleniyor. İlk olarak, mali krizin patlak verdiği 2008 yılında gündeme gelen söz konusu vergi ile finans sektörünün, sorumlu olduğu maliyeti, kısmen de olsa üstlenmesini sağlamak ve borsalarda yaşanan türbülansın başlıca nedeni olan yüksek frekanslı değerli kâğıt ticaretinin frenlenmesi amaçlanmıştı. Ancak Avrupa Komisyonu tarafından Eylül 2011 de önerilen Mali İşlem Vergisi nin, başta İngiltere ve İsveç olmak üzere bazı üye ülkelerin karşı çıkması nedeniyle, AB genelinde uygulama zemini bulamayacağı anlaşılmıştı. Muhalif ülkelerin başlıca itiraz nedeni, tüm dünyada uygulanmayacak bu verginin sadece AB de uygulanması halinde, Avrupa borsalarının ciddi zarar göreceği, finans şirketlerinin Avrupa yı terkedeceği ve vergi yüzünden pahalılaşacak finans türevlerinin maliyetinin müşteriye yükleneceği yönündeydi. Bunun üzerine, Mali İşlem Vergisi, aralarında Almanya, Fransa ve İtalya nın da bulunduğu 11 üye ülkenin talebi üzerine, Mali İşler Konseyi nin onayı ile Genişletilmiş İşbirliği Prosedürü kapsamına alınarak, süreç içinde isteyen üye ülkelerin sisteme dahil olmaları öngörüldü. Verginin uygulanmadığı ülkelerin avantaj sahibi olacağı ve rekabet eşitliğinin bozulacağına yönelik eleştirileri gidermek üzere, ilk öneride bazı değişikliklere giden Komisyon, 14 Şubat ta benimsediği yeni Taslak ta, vergi kapsamının genişletilmesi ve mali işlemin vergi bölgesiyle irtibatının olması ya da ticareti yapılan finans ürününün vergi bölgesinden çıkması durumunda da vergi alınması yönünde bir değişiklik getirdi. Bir başka ifadeyle, sadece alıcı ve satıcıların vergiyi uygulayan ülkelerde bulunmaları değil, söz konusu ülkelerden çıkan bir finans ürününün, dünyanın herhangi bir yerinde işlem görmesi halinde de verginin alınması sisteme dahil edildi. Böylelikle, mali işlem vergisi uygulayan ülkelerin değerli kâğıt ticaretinin başka bölgelere aktarılması ve vergiden kaçınılması riskinin bertaraf edilmesi hedeflendi. Mali İşlem Vergisi sayesinde finans sektörünün kamu bütçesine önemli katkı sağlaması beklenirken, Tek Pazar daki uygulama farklılıklarının uyumlaştırılmasında da, ilk aşamada 11 ülke ile sınırlı olmakla birlikte önemli ilerleme kaydedileceği ve sektörün, faaliyetlerinde daha sorumlu hareket etmesinin sağlanacağı belirtiliyor. Komisyon tarafından hazırlanan Direktif taslağı, uygulamaya katılmayan ükeler de dahil olmak üzere 27 AB üyesi ülkenin iştiracak edeceği ve Avrupa Parlamentosu nun da görüşünün alınacağı bir inceleme ve tartışma sürecine tabi olacak. Ancak süreç sonunda gerçekleştirilecek oylamaya sadece sistemi uygulayacak 11 ülke katılacak. 1 Ocak 2014'te yürürlüğe girmesi hedeflenen, ancak ayrıntılar üzerindeki 2 Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan. 6

7 olası müzakereler nedeniyle bu tarihin tutturulmasının zor olacağı öngörülen Direktif in, kabul edilmesi için, sisteme dahil olacak 11 ülkenin oybirliği gerekiyor. LETONYA 1 OCAK 2014 TE EURO ALANI NA KATILIYOR Letonya Parlamentosu nun, 31 Ocak 2012 de Euro para birimine geçilmesine imkan veren mevzuat paketini onaylamasıyla birlikte, ülkenin Euro Alanı na katılımının önü açıldı. 1 Ocak 2014 te Euro Alanı üyesi olmayı hedefleyen Letonya, Mart ayında Avrupa Komisyonu ve Avrupa Merkez Bankası'ndan, konuyla ilgili bir durum değerlendirme raporu talep edecek. Raporun yayımlanmasının ardından, nihai kararın, 27 üye ülke tarafından yaz aylarında alınması öngörülüyor. Letonya Başbakanı Valdis Dombrovskis, yaptığı açıklamada, ülkenin Maastricht kriterlerini karşıladığını, dolayısıyla olumlu bir rapor beklentisi içinde olduğunu belirtti. Euro Alanı nda ciddi tahribat yaratan borç krizine karşın, Euro nun, ulusal para birimi Lat tan daha güvenli bir para birimi olduğuna vurgu yapan Dombrovkis, Euro Alanı na dahil olmanın, Letonya ya mali istikrar getireceğine, yatırımları artıracağınıa ve ulusal para biriminde olası spekülasyonları gidereceğine dikkat çekti. Küresel krizin etkisiyle, döneminde %25 oranında küçülen Letonya ekonomisi, devalüasyon yapılması yönündeki baskılara direnerek, mali politikalarda vergi artışları ve tasarruf tedbirleri uygulamış; bunun sonucunda geçtiğimiz yıl yakaladığı %5,5 büyüme hızıyla, AB nin en hızlı büyüyen ekonomisi haline gelmeyi başarmıştı. Ancak hükümetin, Euro Alanı na dahil olma konusundaki kararlı tutumuna karşın, kamuoyu araştırmaları, halkın önemli bir bölümünün bu yaklaşımı benimsemediğini, başta fiyat artışları olmak üzere ekonomik sorunlar yaşanacağı endişesinin hakim olduğunu ortaya koyuyor. AB VE ABD ARASINDA STA MÜZAKERELERİ BAŞLIYOR AB ve ABD, kapsamlı bir ticaret ve yatırım anlaşması için müzakereleri başlatmaya hazırlanıyor. ABD Başkanı Barack Obama, AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy ve Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso tarafından Şubat ayında yapılan ortak açıklamada, taraflar arasında, yılda yaklaşık 1 trilyon $ tutarındaki mal ve hizmet ticaretinde liberalizasyonun yanı sıra, kamu alımları, yatırımlar ve teknik standartları içeren kapsamlı bir anlaşmanın müzakeresi için onay sürecinin başlatılacağı belirtildi. Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı Anlaşması nın, küresel ekonominin %47sine karşılık gelen AB ve ABD de GSYİH da önemli artış yaratacağı öngörülürken, bu oranın AB de % 0,5; ABD de %0,4 e karşılık gelmesi bekleniyor. Mal ve hizmet ticaretinde serbestleşmenin AB ekonomisine 116 milyar $, ABD ekonomisine 88 milyar $ katkı sağlayacağına işaret eden araştırmalar, gerçekleştirilecek anlaşmanın, sadece ABD ve AB ye değil, küresel çok taraflı ticaret sisteminin gelişimine de önemli katkı sağlayacağını ortaya koyuyor. Dünya ticaretinin 1/3 ünü gerçekleştiren AB ve ABD nin, Atlantiğin iki yakasında yaptıkları doğrudan yatırımların değeri 2,8 trilyon civarında. DTÖ verileri, halihazırda AB nin ABD den gelen ürünlere ortalama %5,2; ABD nin ise AB menşeli ürünlere %3,5 oranında gümrük vergisi uyguladığını ortaya koyuyor. Söz konusu oranlar çok yüksek olmamakla birlikte, teknik standartlar, tarife dışı engeller ve eş etkili vergilerin %10 oranında gümrük vergisi etkisi oluşturduğu, bu oranın bazı sektörlerde %20 lere kadar ulaştığı biliniyor. Ticarette liberalizsayonun yanı sıra, hizmetler ve kamu alımlarında piyasaya 7

8 erişim de özellikle AB li firmalar açısından büyük önem taşıyor (AB GSYH sının %25 i bu sektördeki faaliyetlere dayanıyor). Kasım 2011 tarihli AB-ABD Zirvesi nde, taraflararası ilişkilerin güçlendirilmesini sağlayacak bir ticaret anlaşması çerçevesinin hazırlanması ve bu amaçla bir çalışma grubu oluşturulması kararı alınmıştı. Çalışma grubunun 11 Şubat ta açıkladığı İstihdam ve Büyüme başlıklı nihai raporda, AB ve ABD arasında kapsamlı bir ticaret ve yatırım anlaşması için, aşağıdaki konular temelinde, müzakerelerin başlatılması önerildi: Mal ticaretinde tarifeler ve tarife oranları kotaları gibi konvansiyonel engellerin azaltılması/kaldırılması, Mal ve hizmet ticaretinin ve yatırımların önündeki engellerin azaltılması/kaldırılması, Standartlar ve teknik düzenlemelerin uyumlaştırılması, Ortak küresel ekonomik hedeflere ulaşılması ve küresel düzeyde ortak çıkarların korunması amacıyla, ilke ve kurallar geliştirilmesi için işbirliğinin güçlendirilmesi. Çalışma grubu ayrıca, taraflar arasında ticareti etkileyen çeşitli alanlarda (gümrük ve ticaret kolaylıkları, rekabet politikası, kamu firmaları ve devlet desteklerinden yararlanan diğer firmalar, ticarette yerel engeller (belirli sanayilerin, bölgelerin korunması, vb.), enerji ve ham maddeler, KOBİ ler, şeffaflık vb. alanlarda da işbirliğinin geliştirilmesini tavsiye ediyor. AVRUPA PATENT ANLAŞMASI İMZALANDI Avrupa Patent Anlaşması, 19 Şubat ta, 24 AB üyesi ülke tarafından imzalandı. Anlaşma nın yürürlüğe girmesiyle birlikte Avrupa Patent Ofisi ne İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinden birinde yapılan tek bir başvuruyla alınacak patent, 24 ülkede otomatik olarak geçerli sayılacak. Yeni uygulamanın, idari prosedürleri basitleştirmenin ötesinde, maliyetlerde de ciddi bir düşüş yaratması bekleniyor. Halihazırda AB de, patent alabilmek için üye ülkelerin ulusal patent ofislerine ya da Avrupa Patent Ofisi ne (EPO) başvurulması gerekiyor. Ulusal ofislerden alınan patentler sadece ilgili ülkede koruma sağlıyor. EPO dan alınan Avrupa patentinin ise, koruma sağlanması istenen her üye ülkenin resmi diline çevrilmesi ve o ülkenin patent ofisince tescil edilmesi gerekiyor. Tüm AB de geçerli olacak bir patent, su çeviri giderleri olmak üzere, gibi son derece yüksek bir mali külfet yaratıyor. Yıllık yenileme ücretlerinin ülkeden ülkeye değişmesi ve patent davalarında standart bir sistem uygulanmaması da şirketlerin risk ve maliyetlerini artırıyor. Anlaşma nın yürürlüğe girmesiyle birlikte, 24 ülkede geçerli olacak bir patentin maliyeti ya düşerken; AB menşeli KOBİ ler, kar amacı gütmeyen kuruluşlar, üniversiteler ve kamu araştırma kurumlarından tercüme ücreti alınmayacak. Patentin tescil edildiği her ülkeye ödenen yıllık yenileme ücretlerinin yerine de tek bir ücret ödenecek. Bu ücret, küçük firmaların karşılayabileceği seviyede tutulacak. Yeni sistemden, aralarında Türkiye nin de yer aldığı EPO üyesi ülkelerden bireyler ya da şirketler tarafından yapılacak patent başvuruları da yararlanacak. Sistemin dışında kalmayı tercih eden İspanya, kendi resmi dilinin başvuru dili olarak kullanılmaması; Polonya, Tek Patent Sistemi nin ülke ekonomisine zarar vereceği gerekçesiyle Anlaşma yı imzalamazken, Bulgaristan imza yetkisi ile ilgili idari sürecin zamanında tamamlanamaması nedeniyle şimdilik sistem 8

9 dışında kaldı. Başlangıçta, resmi dilinin başvuru dilleri arasında yer almaması nedeniyle taraf olmayacağını açıklayan İtalya ise, bu tutumunu değiştirerek Anlaşma yı imzaladı. Yeni uygulama kapsamında, anlaşmazlıkların çözümünde de, kurulacak Tek Patent Mahkemesi yetkili olacak. Merkezi, ulusal ve bölgesel birimleri olan bir asliye mahkemesi, bir temyiz mahkemesi ve arabuluculuk ve tahkim merkezinden oluşması öngörülen Mahkeme nin merkezi Paris te; bazı birimleri ise patentin konusuna göre Münih, Paris ve Londra da faaliyet gösterecek. AVRUPA KOMİSYONU ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE PİYASA GÖZETİM PAKETİ Nİ AÇIKLADI Avrupa Komisyonu, 13 Şubat ta, üye ülkelerdeki piyasa gözetim sistemlerinin güçlendirilmesi ve tüketicilerin daha iyi korunması amacıyla, tüketici ürün güvenliğine ilişkin bir Direktif taslağı ile ürün piyasalarının gözetimini düzenleyen kuralları tek bir çatı altında toplayan bir Direktif taslağından oluşan mevzuat paketini açıkladı. Bunun yanı sıra, 2015 e kadar piyasa gözetim kurallarının etkin uygulanışını sağlamak üzere 20 somut eylemden oluşan çok yıllı bir piyasa izleme planı da yayımlamayan Komisyon, üye ülkelerdeki ulusal piyasa denetleme mercileri arasında güçlendirilmiş bir işbirliği geliştirilmesini hedefliyor. Bu kapsamda: Tehlikeli ürünlerin, AB genelinde doğru yöntem ve zamanlamayla piyasalardan toplanmasının sağlanması, Genel piyasa gözetimi ve tüketici sağlığı kurallarının, tüm tüketici ürünlerine uygulanacak şekilde genişletilmesi, Tüketici ürünlerinin, tedarik zincirinin tüm halkalarında izlenebilirliğinin sağlanması, Tehlikesi bilinen ya da risk unsuru taşıyan bazı ürünlerde, AB genelinde güçlendirilmiş denetimler uygulanması ve güvenli olmayan ürünler için pazar kısıtlamaları ve yasaklar getirilmesi, Tek tip kurallar geliştirmek suretiyle, AB düzeyinde daha etkin bir piyasa gözetim mekanizması tesis edilmesi, Hızlı Alarm Sistemi (RAPEX) ve Piyasa Gözetimi için Bilgi ve İletişim Sistemi (ICSMS) arasındaki sinerjiden yararlanarak, tehlikeli maddelerin bildirimine ilişkin prosedürlerin güçlendirilmesi öngörülüyor. Üretici ve ithalatçıları, piyasaya sadece güvenli ürünler sunmak; ürünün tanımı, menşei ve güvenilirliği ile ilgili bilgileri temin etmekle yükümlü tutan yeni mevzuat paketi, toptan ve perakende dağıtıcıları ise, ithalatçı ve üreticilerin, ürün piyasaya sunulmadan önce etiketlemeye ilişkin tüm yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini kontrol etmekle sorumlu tutuyor. AB, ET ÜRÜNLERİNDE DNA TESTLERİNİN ARTIRILMASI KARARI ALDI AB de, sığır eti kullanıldığı belirtilen bazı gıda ürünlerinde at eti bulunduğunun saptanması üzerine patlayan skandalın ardından, Avrupa Komisyonu nun sunduğu, et ürünlerine yönelik DNA testlerinin artırılması konusundaki öneri, 15 Şubat ta kabul edildi. 9

10 İlk olarak 15 Ocak ta, İrlanda Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından yapılan rutin testlerde, İrlanda ve İngiltere deki bazı firmalarca üretilen ve büyük süpermarket zincirlerinde satılan dondurulmuş hamburgerlerin, sığır etinden üretildiği belirtilmesine karşın at eti ihtiva ettiği tespit edilmişti. Bunun ardından, bir başka İngiliz dondurulmuş gıda ürünleri firmasının ve Fransız tedarikçisinin, sığır eti içerdiği belirtilen lazanyalarındaki etin, %100 oranında at etinden oluştuğu saptanmıştı. Bu olayların detaylı olarak soruşturulmaya başlanmasıyla birlikte, Romanya daki mezbahalardan Lüksemburg daki fabrikalara, Hollanda ve G.Kıbrıs taki tüccarlardan Fransa ve İsveç teki gıda üreticisi firmalara kadar uzanan geniş bir zincirde benzer olaylar ortaya çıkmıştı. Bu gelişmeler üzerine harekete geçen Avrupa Komisyonu nun Sağlık ve Tüketicinin Korunması ndan sorumlu birimince, 13 Şubat ta önerilen test ve denetimlerin sıkılaştırılmasına ilişkin kapsamlı eylem planı, 15 Şubat ta onaylandı. Plan çerçevesinde, ilk aşamada sığır eti ihtiva eden gıdaların denetlenmesi ve AB genelinde mevcut durumun tespit edilmesi için yaklaşık test yapılması öngörülüyor. Testlerde at eti oranlarının yanı sıra, söz konusu etlerde bulunabilen ve gıdalarda yer alması yasaklanan, insan sağlığına zararlı fenilbutazon maddesi de araştırılacak. Testlerden elde edilen bulgular Komisyon a düzenli olarak rapor edilecek ve üye ülkelerin yetkili kurumlarının hızla erişim sağlayabilmesi için Gıda ve Yemde Hızlı Alarm Sistemi'ne aktarılacak. AB, ÇOKULUSLU ŞİRKETLERİN VERGİ KAÇIRMASINI ÖNLEMEK İÇİN YENİ TEDBİRLER GETİRİYOR AB ülkeleri, çokuluslu şirketlerin vergi kaçırmasını önlemek için yeni tedbirler getirmeye hazırlanıyor. Almanya, İngiltere ve Fransa tarafından 16 Şubat ta başlatılan ortak girişim kapsamında, konuya ilişkin önlemler paketinin, Temmuz ayında yapılacak G20 Zirvesi ne sunulması planlanıyor. Moskova da gerçekleşen G20 Zirvesi nde, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü nün (OECD), çokuluslu şirketlerin daha düşük vergi ödemek için başvurdukları yöntemleri içeren bir raporu gündeme getirmesinin ardından, 3 AB ülkesinin maliye bakanlarınca başlatılan girişim, diğer ülkelerden de güçlü destek buluyor. Çokuluslu şirketlerin, kârlarını, giderek artan biçimde, vergilerin en düşük olduğu ülkelere transfer etme yoluna gittiklerine işaret eden OECD raporu, bu durumu önlemek için uluslararası mali kurallarda genel bir revizyona gidilmesi gereğine vurgu yapıyor. Neredeyse yüz yıllık bir geçmişe dayanan mevcut düzenlemelerin, uluslararası ekonominin bugün geldiği noktada yetersiz kaldığını belirten Almanya, Fransa ve İngiltere maliye bakanları, çokuluslu şirketlerin yasal boşluklardan yararlanarak vergi kaçırmalarını önlemek için kapsamlı bir çalışma başlatmış bulunuyor. Bu kapsamda İngiltere başkanlığında bir OECD uzmanlar grubu, transfer ücretleri; Almanya başkanlığında bir başka grup vergi kayıpları; Fransa ve ABD başkanlığındaki bir grup da, başta elektronik ticaret olmak üzere hukuki düzenlemeler konusunda çalışmalar yürütüyor. Çokuluslu şirketlerden kaynaklanan vergi kaçakları sorunu, Starbucks, Apple, Google, Amazon gibi şirketlerin, ödedikleri vergileri düşürmek için şirketlerarası karmaşık muhasebe işlemleri yaptıklarının belirlenmesinin ardından, İngiltere de siyasi gündemin ilk sırasına yerleşmiş bulunuyor. 10

11 KOMİSYON DAN, HİZMET TİCARETİNDE ÇOK TARAFLI MÜZAKERELERİNİN BAŞLATILMASI ÖNERİSİ Avrupa Komisyonu, 15 Şubat ta AB Konseyi ne, hizmet ticaretine ilişkin çok taraflı bir uluslararası anlaşmanın müzakerelerini başlatmak üzere bir öneri sundu. Dünya hizmet ticaretinin yaklaşık 2/3 ünü gerçekleştiren 21 Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesinin katılım sağladığı girişim, süreç içinde tüm DTÖ üyelerinin katılımına açık olacak. Anlaşmanın, Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) ve Doha Kalkınma Raundu (DDA) müzakereleri kapsamındaki tüm hizmet sektörlerini içermesi öngörülmekle birlikte, her ülke, yabancı hizmet sağlayıcılara hangi sektörlerde ve ne oranda liberalizasyon sağlayacağına karar verme imkanına sahip olacak. Telekomünikasyon, mali hizmetler, posta ve kargo hizmetleri, uluslararası deniz taşımacılığı, kamu hizmet ihaleleri, kamu şirketleri, ihracat teşvikleri gibi alanlarda düzenleyici kurallar da getirmesi planlanan anlaşma; düzenleyici kurumların bağımsızlığından adil izin/lisans süreçlerine, telekomünikasyon ağlarına erişimde ayrımcılık yapılmasının engellenmesine kadar geniş bir yelpazade standartlar içerecek. İlk aşamada 21 DTÖ üyesi ile sınırlı olacak anlaşmanın, DTÖ sistemine dahil edilerek tüm üyelere uygulanabilmesi için, iki koşulun gerçekleşmesi gerekiyor. Bunlardan birincisi, anlaşma kapsamında getirilen kuralların GATS ile aynı temellere dayanması; ikincisi, katılımcıların sayısınının kritik eşiği aşacak oranda artması. Hizmet ticaretine ilişkin çok taraflı müzakerelerin, ilgili tüm tarafların müzakere yetkisini almasını takiben, 2013 baharında başlatılması öngörülüyor. KOMİSYON, REACH GENEL RAPORU NU ONAYLADI Avrupa Komisyonu, Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanmasına ilişkin Tüzüğün (REACH) işleyişi hakkında hazırlanan Genel Rapor u 5 Şubat ta onayladı. REACH in getirdği tanımlar ve temel kurallarla ilgili herhangi bir sorun yaşanmadığı, dolayısıyla bu alanda bir değişiklik yapılmasına gerek duyulmadığı belirtilen raporda, uygulamada ise, başta KOBİ ler olmak üzere firmalar üzerindeki olumsuz etkilerin giderilmesi ve kuralların, tüm sektörlerde ve düzeylerde etkin uygulanması için aşağıdaki önlemlerin alınması gereğine dikkat çekildi. Güvenlik Bilgi Formlarının, firmalarca, risk yönetiminin temel bir aracı olarak kullanılmasını sağlayacak şekilde kayıt dosyalarının kalitesinin iyileştirilmesi, KOBİ lerin, REACH kapsamında mali ve idari giderlerinin düşürülerek, Tüzüğün getirdiği yükümlülüklere eksiksiz uyumlarının teşvik edilmesi, Hayvan deneylerine alternatif yöntemler geliştirilmesi (Bu amaçla, Komisyon tarafından 2007 yılından bu yana 330 milyon tutarında araştırma fonu tahsis edilmiş bulunuyor.), Nano malzemeler konusunda, Komisyon tarafından bir etki analizi yapılarak, REACH in eklerinde konuyu daha net hale getirecek değişikliklere gidilmesi, Üye ülkeler arasında koordinasyonun geliştirilmesi. Bundan sonraki aşamada ise, Ocak 2015 e kadar Komisyon un 1-10 ton arası maddelerin kayıt yükümlülüklerine ilişkin bir değerlendirme ile REACH in inovasyona etkileri hakkında bir rapor 11

12 hazırlaması; üye ülkeler ve Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) ile işbirliği içinde yüksek risk yaratan maddelerin (SVCH) tanımlanmaları ve etkilerine ilişkin bir yol haritası geliştirmesi öngörülüyor. Rapora yönelik eleştiriler getiren Avrupalı çevre örgütleri ve araştırma merkezleri ise, Tüzüğün temel kurallarına ilişkin bir değişiklik yapılmayacağı yönündeki karara tepki gösteriyor. Tepkilerin odak noktasını, nano malzemeler hakkında henüz yasal bir düzenleme bulunmayışı ve halihazırda AB piyasasında sayısı yaklaşık 1500 e varan, tehlikeli madde içeren ürünlerin satışa sürülmeye devam edilmesi oluşturuyor. AB, ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜNE YÖNELİK YENİ ÖNLEMLER HAZIRLIĞINDA Avrupa Komisyonu, zeytinyağı sektörünün yeniden yapılandırılması, kalite kontrol sistemlerinin geliştirilmesi, pazarlama standartlarının iyileştirilmesi, sahteciliğin önlenmesi, ürünün imaj ve menşeinin korunması ve tüketicinin daha iyi bilgilendirilmesi amacıyla, sektörü düzenleyen kurallara ilişkin değişiklikler üzerinde çalışıyor. Haziran 2012 de açıklanan Zeytinyağı Eylem Planı doğrultusunda yapılan değişiklikler, dünyanın en büyük üreticisi, tüketicisi ve ihracatçısı konumundaki AB de, zeytinyağı sektörünün uluslararası piyasalardaki konumunu güçlendirecek ve rekabetçiliğini artıracak tedbirlere odaklanıyor. 6 Şubat ta, Komisyon un Ortak Tarım Piyasalarının Düzenlenmesi İdari Komitesi tarafından onaylanan yeni tedbirler, zeytinyağı etiketlerinde menşe ve kategorilere ilişkin daha sıkı kurallar uygulanmasından kimyasal test yöntemleri ve kalite parametrelerine ilişkin değişikliklere; denetim ve kontrollerden sahtecilikle mücadeleye; tüketicinin korunması ve bilgilendirilmesinden otel ve lokantalarda tek kullanımlık şişe uygulamasına; bildirim prosedürlerinden çiftçiler için fiyat destek mekanizmalarına kadar bir dizi önlem içeriyor. 12

13 İSTATİSTİK 2011 Yılı AB Doğrudan Yabancı Yatırım Stokları (milyar euro) AB nin dünyadaki doğrudan yabancı yatırım stokları Diğer ülkelerin AB deki doğrudan yabancı yatırım stokları Toplam AB dışı Avrupa (AB dışı): İsviçre Norveç Rusya Hırvatistan 20.Oca 0.8 Türkiye Eyl Ukrayna 23.Tem 2.0 Afrika: Mısır 26.Mar 02.Tem Fas 14.Ağu 0.8 Nijerya Güney Afrika Oca Kuzey Amerika: Kanada ABD Orta Amerika: Meksika Nis Güney Amerika: Arjantin May Brezilya Şili Oca Venezuela 24.Ağu 08.Şub Asya: İsrail 06.Nis 28.Oca Körfez Arap ülkeleri Çin Hong Kong Japonya Hindistan Oca Singapur Güney Kore Şub Okyanusya: Avustralya Yeni Zelanda 07.Nis 01.Haz Offshore finans merkezleri Kaynak: Eurostat 13