VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA

Transkript

1 Başaran Nas Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. a member of PricewaterhouseCoopers BJK Plaza, Süleyman Seba Caddesi No:48 B Blok Kat 9 Akaretler Beşiktaş34357 İstanbul-Turkey Telephone +90 (212) Facsimile +90 (212) VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA Aralık 2005

2 İÇİNDEKİLER VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA...3 Genel Uyarılar...3 KDV ile igili tespitler...4 Kurumlar Vergisi ile ilgili tespitler...5 Ücretler ile ilgili tespitler...8 Maddi duran varlıklar ile ilgili tespitler...9 İşKanunu ile ilgili tespitler...9 Ticari defterlerin açılışve kapanıştasdiklerinin önemi...9 Damga vergisinde yapılan hatalar...9 Maddi duran varlıklar ile ilgili tespitler...10 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ile ilgili tespitler...10 Sigorta ile ilgili tespitler...10 Yatırım indirimi ile ilgili tespitler...10 Gümrük vergileri konusunda hatırlatmalar...10 Şüpheli alacaklarla ilgili hatalar...11 Diğer tespitler...11 VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 2

3 VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA Genel Uyarılar 1 Kredi faizlerinin yıl sonuna kadar işlemişancak henüz ödenmemişkısımlarıinceleme elemanlarınca eleştiri konusu yapılmaktadır. Dava konusu yapılmasınıtavsiye ediyoruz. 2 Finansman gider kısıtlamasında geçmişsenelerde netleştirme yapanlar cezalı, gecikme faizli tarhiyatlara muhatap olmaktadır. Gecikme faizi ve ceza konusunda dava yoluna başvurulmasınıtavsiye ediyoruz. 3 Vergi cennetleri (tax havenlarla)ilişkiler tüm dünyada büyüteç altındadır. Bu nedenle bu bölgelerden yapılan mal ve hizmet alımlarıiyi ve ayrıntılıbir şekilde belgelenmelidir. 4 Bıyıklıfonlar diye tabir edilen Türk sermayeli fakat yabancıülkede kurulu fonların Türkiye deki faaliyetlerinin SPK Mevzuatıve Kambiyo Mevzuatına uygunluğu problemler yaratabilecektir. 5 İlişkili şirketten krediyi banka aracılığıile alma (Back to Back Loan) diye tabir edilen ilişkiler ileride muvazaa iddiasıile karşılaşabilecek mahiyettedir. 6 Futures, options vb. enstrümanlarla vergi ertelemesi potansiyel riskler taşıyan alanlardır. 7 Aracıkurum ve bankaların menkul kıymet alım satımınedeniyle elde ettikleri kazançlarıbeyanlarıkonusunda sorumluluklarıproblem yaratabilecek bir alandır. 8 Kasa hesabınızda yüklü miktarlarda tutarlar görülmesi, ödeme ve tahsilatlar yapılması her zaman incelemelerde ilk dikkati çeken husus olmuştur. 9 Şirket evliliklerinde, hisse satın alırken dikkat edilecek en önemli husus satın alınan şirketin mevcut ve potansiyel vergi vb. risklerinden emin olmanızdır. Bu konuda profesyonel bir şirket raporu olmadan hareket etmeyin. 10 Sadece fatura alıyor olmak ne yazık ki yetmemektedir. İlişkinin son derece net belgelenebilmesi (banka havalesi veya çekle ödeme, taşıma irsaliyesi vb) önem taşımaktadır. Aksi takdirde daha önce ödediğiniz KDV veya stopajlarıtekrar ödemek zorunda kalabilirsiniz. Yapılan tarhiyatların dava konusu yapılmasınıtavsiye ediyoruz. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 3

4 11 Gelen ihbarnameleri, ödeme emirlerini, haciz bildirilerini mutlaka önemseyin, aksi takdirde itiraz sürelerinin kaçırılmasınedeniyle kötü bir sürprizle karşılaşabilirsiniz. 12 Sevk irsaliyelerinde usul hatalarınedeniyle (sevk tarihi, fiili sevk tarihi, sevk saatinin yazılmaması, eksik nüsha, araçta bulundurmama vb.) 2 nci derece usulsüzlük cezasıyerine özel usulsüzlük cezasıkesilmektedir. Bu nedenle cezalar büyük olduğunda dava açılmasınıtavsiye ediyoruz. 13 Örtülü kazanç dağıtımıkonusu özellikle ilişkili şirketlerde sürekli eleştirilebilecek bir konu özelliğindedir. İlişkili şirketlerden mal ve hizmet alımlarında uygulanacak fiyatlar konusu iyi dökümante edilmezse ileride güçlüklerle karşılaşılabilecek bir alandır. 14 İlişkili şirketlerden alınan borçların faiz ve kur farklarıörtülü sermaye açısından ilk irdelenen hususlardandır. Son günlerde bırakınız kredi faizi kur farklarını, mal mukabili ithalatdan doğan kur farkının dahi eleştirildiğine şahit olmaktayız. Bu konunun özellikle kur farklarıyönüyle dava konusu yapılabileceği düşünüyoruz. KDV ile igili tespitler 15 Şüpheli alacaklarda KDV kısmının ayrıştırılması, KDV ye isabet eden şüpheli alacak için karşılık ayrılamayacağıileri sürülmektedir. Katılmadığımız bu görüşe karşıdava açılmasınıtavsiye ediyoruz. 16 SS KDV yükümlülüğünün yerine getirilmemişolmasıilave tarhiyat konusudur. Ancak, ilgili dönemde 1 no lu KDV beyannamesinde ödemeniz varsa bu tutarın ceza ve gecikme faiz hesabında dikkate alınmasıgerekmektedir. Aksi uygulamalarıdava konusu yapmanızıöneririz. 17 SS stopaj yükümlülüğünün yerine getirilmememiş, zamanında yerine getirilmemiş veya eksik yerine getirilmişolması. 18 Çalınan malların KDV si indirilemez. 19 Yurt dışına düzenlenen hizmet faturalarında KDV yükümlülüğü mevcut olabileceği göz ardıedilmemelidir. Hizmet ihracıistisnasışartlarının varlığından emin olunmalıdır. 20 Mali İdare yurt dışına yapılacak hizmet ödemeleriyle ilgili kur farklarının da sorumlu sıfatıyla KDV ye tabi olduğu görüşündedir. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 4

5 21 KDV iade alacağınedeniyle mahsup dilekçesi verilmişolmasıyetmez. Sonrasında problem yaşanmak istenmiyorsa dilekçe ekindeki belgelerin tamam olduğundan, teminat gerektiriyor olmasıhalinde teminatın verildiğinden, ilgili tüm vergi dairelerine zamanında dilekçe ve bildirimlerin verildiğinden emin olun ve sonrasında da takip edin. Çünkü zaman zaman vergi dairesindeki departmanlar arasıkopukluklar nedeniyle ödeme emirleri gelebilmektedir. Bu ödeme emirlerine 7 gün içinde itiraz edilmesi gerekmektedir. 22 Sorumlu sıfatıyla ödenen KDV, tahakkukun yapıldığıdönemde 1 no lu beyannamede indirilecek KDV olarak dikkate alınır. 23 Yurt dışından banka dışındaki kurumlardan alınan kredilerin faizleri sorumlu sıfatıyla KDV ye ve stopaja tabidir. 24 Ortağın borcuna işletilen faiz KDV ye tabidir (Farklıyargıkararlarıda vardır). 25 KKEG lerin KDV si de indirilemez. 26 Ücret mahiyetindeki ayni yardımların KDV si indirilemez. 27 Yurt dışına yapılan ödemelerde KDV nin matrahıbrüt tutardır. 28 KDV oranında hata yapılabilmesi mümkündür. 29 Yurt iç satışlarda satışbedelinin yabancıpara cinsinden belirlendiği durumlarda kur farklarına KDV uygulanmasıunutulmamalıdır. 30 İrsaliye tarihinden itibaren 7 günlük süre içinde fatura düzenlenmelidir. Kurumlar Vergisi ile ilgili tespitler 31 Zaman zaman teşvik belgesi kapsamında yapılmışyatırım kalemlerinin gerekli izinler alınmadan, belge gereğince kapatılmadan satışının yapıldığımüşahade edilmektedir. 32 Yabancıhisse senetlerinin Türk Mevzuatıaçısından hisse senedi mahiyetinde olmadığı, tahvil karakteri taşıdığıdolayısıyla dönem sonunda VUK 279. madde kapsamında değerleme yapılıp vergi matrahının belirlenmesi gerektiği iddia edilmektedir. Konunun yargıya götürülmesini tavsiye ediyoruz. 33 Grup içinde gayrimenkul veya iştirak satışısuretiyle istisnadan yararlanılması eleştirilmektedir. Ancak Danıştay ca verilmişolumlu kararlar mevcuttur. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 5

6 34 Gayrifaal şirketin gayrimenkul satışı suretiyle istisnadan yararlanması eleştirilmektedir. 35 Yurt dışına ödenebilecek sigorta bedelleri konusundaki kısıtlamalar dikkate alınmalıdır. Aksi takdirde 10 kat ceza ile karşıkarşıya kalınabilecektir. 36 Holdingler tarafından sağlanan hizmetlerin faturalanmasında hizmetin ne olduğu, tutarıfaturada ayrıntılıolarak belirtilmelidir. Bir dağıtım anahtarıkullanılıyorsa, seneden seneye esaslarıdeğişmemeli, bedeller verilen hizmetle mütenasip olmalıdır. Bu konuda ayrıntılı, yazılıbir çalışma yapılmasınıtavsiye ediyoruz. 37 Yabancısermayeli şirketlere yurt dışındaki merkezden gelen faturalarıiçin de Türkiye deki holdingler için geçerli esaslar geçerlidir. Ancak idare özellikle masraf dağılımı yaklaşımınıkabul etmeme eğilimindedir. Bu konuda ayrıntılı, yazılıbir çalışma yapılmasınıtavsiye ediyoruz. 38 Ruhsatsız lisans kullanımının tespiti halinde ağır hapis cezalarıile karşıkarşıya kalabilme riski unutulmamalıdır. 39 Mevduat faizleri brüt tutarıile hesaba alınmalıdır. 40 Vergi kesintileri geçici vergi veya kurumlar vergisi beyannamesinde peşin ödenen vergi olarak dikkate alınmalıdır. 41 Serbest meslek faaliyeti olarak dar mükelleflere yapılan ödemelerde stopaj ve sorumlu sıfatıyla KDV yükümlülüğü olabileceği göz ardıedilmemelidir. 42 Mal ithalatınedeniyle ödenen vade farkları%10 oranında KV stopajına ve sorumlu sıfatıyla KDV ye tabidir. 43 Abonelik vb. yıllık bedellerin dönemsellik ilkesine göre giderleştirilmesine dikkat edilmelidir. 44 İthal edilen mallarda alıma ilişkin tüm giderlerin maliyet bedeline eklenmesine dikkat edilmelidir. 45 Yıllara sari inşaatın ne zaman bittiği oldukça önemlidir. Geçici kabulün yapıldığı dönemde karın beyanızorunluluktur. 46 Yanlışlıklarıkendi kendine de düzeltmek de yanlışlıktır. Mutlaka vergi dairesine düzeltme beyanlarıvermek gerekmektedir. Aksi takdirde cezalı işlemlere muhatap olabilirsiniz. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 6

7 47 Serbest bölgeye satış, serbest bölgeden alıştamamen de serbest değildir. Sanıldığı gibi vergi idaresinin eli kolu da bağlıdeğildir. Özellikle örtülü kazanç dağıtımımüessesesini işleterek, Türkiye deki muhatap şirketin, vergi idaresince incelenmesi mümkündür. Ayrıca, Serbest Bölgeler Kanunu gereği bu bölgelerin sadece vergi amaçlıoperasyonlar için kullanılabilmesi mümkün değildir. 48 Telif kazançlarıistisnasının zaman zaman bir telif eser olmadığıhallerde de, alınan danışmanlık, eğitim vb. hizmetler için uygulanmaya çalışıldığımüşahade edilmektedir. Ayrıca aslında ücretli olanların (işverenin emir ve talimatlarıdoğrultusunda çalışanların) bu imkandan yararlanmasımümkün değildir. 49 Geçmişyılların tüm belgelerinin iyi korunduğundan emin olunuz. Bazen ibraz edilemeyen bir mahsup dilekçesi önemli sorunlara yol açabilmektedir. 50 Faturayımuhatabınıza kestiğinizden emin olun. Aksi takdirde fatura düzenlemiş olsanız bile kaçakçılığa iştirak, yardım vb. suçlamalara muhatap olabilirsiniz. 51 Kredi kartlısatışlarınız için mümkün mertebe fişdeğil fatura tanzim edin, faturayıda mutlaka kart hamilinin adına düzenleyin. Veya bir şekilde belgelerle kart slipleri arasında birebir ilişki kurulabilmesi imkanıveren bir sistem kurun. Bu ilişkinin zor kuruluyor olmasının sorun yaratacağından emin olabilirsiniz öncesinde alınan benzin faturalarına dikkat edin. Zaman zaman işletmelerin belgeleyemedikleri harcamalarına karşılık benzin faturasıalma eğiliminde olduklarıgazete haberlerine konu olacak şekilde yaygın bir eğilim halindedir. Ancak, araçların yaptıklarıkm., işinizin gerekleri vb. objektif kriterlerden hareketle kolayca bu tür belgelerin doğru olmadığının tespiti mümkündür. 53 İrtibat bürolarıtürkiye de ticari faaliyetde bulunmamak üzere faaliyet izni almış, kurumlar vergisi mükellefi olmayan, çalışanlarıgelir vergisi ödemeyen organizasyonlardır. Bu birimlerin, bir şekilde gelir getirici faaliyetlerin bir unsuru olduklarıdurumlarda hem kurumlar hem de gelir vergisi açısından büyük risklerle karşıkarşıya kalacaklarıaşikardır. 54 KKEG yazmak yeterli değildir. Şirketler her türlü harcamalarınıfatura ile belgelemek zorundadır. Ayrıca KKEG ler örtülü kazanç dağıtımımahiyetinde ise peşin kar dağıtımı sayılarak yıl sonunda stopaja tabi tutulurlar. 55 Alıcıfaturanın yurt dışına kesilmesini istiyor, fakat malın Türkiye de teslimini istiyorsa satıcıaçısından da Türkiye de gelirin beyanıproblemi olabilecektir. 56 Kargo ile gelen eşyaların gümrüğe tabi olup olmadığı, deklerasyonlarının ve gümrükleme işlemlerinin tam yapılıp yapılmadığından emin olun. Aksi takdirde kendinizi ağır ceza heyeti önünde toplu kaçakçılıktan yargılanırken bulabilirsiniz. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 7

8 Ücretler ile ilgili tespitler 57 Yabancıçalışanların Türk vatandaşlar gibi tüm gelirlerinin beyanıgerekebilmektedir. 58 Dışarıda ödenip Türkiye deki şirkete yansıtılan ücretlerin Türkiye de ödeyen şirket nezdinde stopaja tabi tutulmuşolmasıgerekmektedir. 59 Şirketten ayrılana ucuz araba vb. şeyler verilmesi ücretdir. 60 Şirketten ayrılanlar üzerindeki işavanslarının kapatılmadan bekletilmesi halinde çalışana sağlanmışbir menfaat teşhisi yapılabilecektir. 61 Çalışanlara avans verilmesi ve verilen avansın uzun süre çalışan üzerinde bırakılması halinde bu ödemenin ücret olarak değerlendirilebilmesi riski gözardıedilmemektedir. 62 Personele ücret dışında sağlanan her türlü fayda vergiye tabidir. 63 Personele tahsis edilen işletme mülkiyetindeki lojmanların sadece 100m 2 yi aşmayan kısmıgelir vergisinden muaftır. 64 Personel özel sigorta giderlerinin sadece personelin sosyal sigorta payınıaşmayan kısmıvergi matrahından indirilebilmektedir. 65 Çalışanlarınıza verilen borçlara faiz hesaplanmasıgerekebilecektir. 66 Demirbaşolanlar dışında giyim yardımlarıücret mahiyetindedir. 67 Yöneticilerin özel araçlarıile işe gidip gelmeleri için verilen benzin bedelleri ücret mahiyetindedir. 68 Sadece serbest bölgede fiilen çalışma karşılığıalınan ücretler gelir vergisinden muaftır. Bu bölgeye girişçıkışlar kontrol altına alınmışolduğundan, gerek çalışma mekanının fiziki elverişsizliği, gerekse işin tabiatıicabıfiilen serbest bölgede yapılmamışçalışmaların gelir vergisine tabi olduğu iddiasıileri sürülebilecektir. 69 Yabancıişverenden ücret alan Türk personelin yıllık gelir vergisi beyanında bulunmasıgerekebilecektir. 70 Yabancıçalışanlar Türkiye de ikamet ediyor olmalarıhalinde tam mükellef sayılabileceklerdir. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 8

9 71 Türkiye de çalışan yabancıkişilerin Türkiye den ücret almasalar bile yıllık beyanda bulunmalarıgerekebilecektir. Maddi duran varlıklar ile ilgili tespitler 72 Bilgisayar programlarının gayrimaddi hak olarak aktifleştirilmesi gerekmektedir. Programın maliyetine giren girmeyen unsurların değerendiriminde titiz olunmalıdır. Kapsamlıbazıprogramların şirkete uyarlanmasının danışmanlık değil de lisans bedelinin bir unsuru olduğu iddia edilebilecektir. İşKanunu ile ilgili tespitler 73 Özürlü, eski hükümlü ve terör eylemleri nedeniyle şehit veya malul olanların yakınlarının istihdam zorunluğu unutulmamalıdır. 74 Doktor bulundurma zorunluğu unutulmamalıdır. 75 Spor tesisleri yaptırılmasızorunluluğu unutulmamalıdır. Ticari defterlerin açılışve kapanıştasdiklerinin önemi 76 Açılış tasdikinin (sicil tasdiknamesi) yaptırılmamış olmasının müeyyidesi defterlerinizin lehinize delil olamamasıdır. Bu tasdik noter tasdikinden farklıbir şeydir. 77 Kapanıştasdikinin yaptırılmamışolmasının müeyyidesi lehinize delil olamamasıdır. Bu tasdik noter tasdikinden farklıbir şeydir. Damga vergisinde yapılan hatalar 78 Ayrıayrımektuplarla icap ve kabulün yapılmasıdv yi engellemez. 79 Banka talimatları, protokoller ve yapılacak tadiller damga vergisine tabidir. 80 Yurt dışında yapılsa, sözleşme Türkiye ye getirilmese bile damga vergisi uygulanması zorunluluğu doğabilir. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 9

10 Maddi duran varlıklar ile ilgili tespitler 81 Gayrimenkulü genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün maliyet bedeline eklenir. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ile ilgili tespitler 82 Geçmişyıllara ait giderler KKEG olarak kaydedilmelidir. Ancak beyan dönemi bitmeden belgelenebilmişse beyannamede indirim olarak dikkate alınabilecektir. 83 Örtülü sermaye kapsamındaki yabancı ortaklardan alınan döviz kredilerinin değerlemesinden doğan kur farklarının gider niteliği tartışmalıdır. 84 Nedeni bulunamayan stok sayım noksanlıklarıkkeg; stok sayım fazlalıklarıdiğer OlağandışıGelir ve Karlar olarak dikkate alınmalıdır. Sigorta ile ilgili tespitler 85 Yurt dışına yapılan faiz ödemeleri üzerinden sorumlu sıfatıyla stopaj yükümlülüğü unutulmamalıdır. Yatırım indirimi ile ilgili tespitler 86 Yatırım indiriminin muhasebe kayıtlarında takibi zorunluluktur. Gümrük vergileri konusunda hatırlatmalar 87 İthal edilen malda emsale uygun olmayan iskonto problem yaratacak, gümrük idaresi KDV ve gümrük vergisi matrahının iskonto öncesi tutar olduğu iddiasında bulunabilecektir. Tavsiyemiz konunun yerindeliğinin irdelenmesi ve dava konusu yapılmasıdır. 88 İthal edilen malla ilgili sonradan (lisans, royalty vb. adlarla) gelen ilave faturalar problem yaratacaktır. Gümrük Kanunu gereği bu tutarların gümrük vergisi ve gümrükte ödenen KDV matrahına dahil olmasıgerektiği ileri sürülebilecektir. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 10

11 Şüpheli alacaklarla ilgili hatalar 89 Şüpheli alacakların teminatlıkısımlarıiçin karşılık ayrılamaz. Şüpheli alacak karşılıklarımutlaka bilançoda izlenebilmelidir. 90 Karşılık yoluyla gider yazılan şüpheli alacaklarda takip ciddiye alınmalıdır, aksi takdirde muvazaa iddia edilebilecektir. 91 Şüpheli alacak için karşılık dava ya da icra takibine geçildiği yılda ayrılabilir. Ancak aksi Danıştay kararlarıda mevcuttur. 92 Alacağa teminat olarak şahsi kefalet verilmesi durumunda, alacağın teminatlıolduğu dolayısıyla, şahsi kefalet için takibe geçilse bile şüpheli alacak karşılığıayrıldığıileri sürülmektedir. Katılmadığımız bu yaklaşıma karşıdava açılmasınıtavsiye ediyoruz. Diğer tespitler 93 Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin doğrudan gider yazılmamasına dikkat edilmelidir. 94 İşletmeye ait binek otoyu kasko bedelinin altında bir bedelle satmasıproblem yaratabilecektir. 95 Yenileme fonu şartlarıolmadığıhalde bu imkandan yararlanılmamalıdır. 96 Arızi serbest meslek ödemelerinde stopaj oranı%22 dir. 97 Vazgeçilen alacaklar bir hesapta üç yıl bekletilir. 98 Kredi faizi ve/veya kur farkınıaktifleştirme döneminin sonuna kadar yatırım maliyetine vermeden doğrudan gider yazılmasımümkün değildir. 99 Dövizli alacakların yıl sonunda değerlenmesi zorunluluktur. 100 Malın maliyetine girmesi gerekirken doğrudan gider yazılan harcamalara dikkat edilmelidir. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 11

12 PricewaterhouseCoopers Türkiye Ofisleri: İstanbul Süleyman Seba Cad. BJK Plaza No.48 B-Blok Kat: Akaretler, Beşiktaş, İSTANBUL Tel: (90-212) Faks: (90-212) Büyükdere Cad. No.111 K Gayrettepe, İSTANBUL Tel: (90-212) Faks: (90-212) Ankara Paris Cad. No.12/ Kavaklıdere, ANKARA Tel: (90-312) Faks: (90-312) İzmir Hürriyet Bulvarı, No:4/1 Kavala Plaza K.6/ Alsancak, İZMİR Tel: (90-232) Faks: (90-232) Bursa Y.Yalova Yolu 4. Km Buttim Plaza No:424 K:9 D: Orhangazi, İZMİR Tel: (90-224) Faks: (90-224) Yayın tarihindeki geçerli mevzuat ve uygulama göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Bu tarihten sonraki değişiklikler nedeniyle oluşabilecek farklılıklar dikkate alınmalıdır. Bu metnin tüm haklarımahfuzdur. Yazarın izni olmaksızın iktibas hükümleri dışında alıntı yapılamaz, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz. Bu metindeki ifadelerden hareketle yazılı uzman görüşü alınmaksızın işlem tesisi halinde oluşabilecek herhangi bir zarardan dolayıhiç bir sorumluluk kabul edilmez. VERGİDE YAPILAN 100 ÖNEMLİHATA 12