ÇİFT YAKITLI (BENZİN + SIVILAŞTIRILMIŞ PETROLGAZI) BİR BENZİN MOTORUNUN İDEAL EMİSYON ÜRÜNLERİ

Transkript

1 PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING LLEGE MÜHENDİ SLİ K B İ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 6 : 1 : : 199- ÇİFT YAKITLI (BENZİN + SIVILAŞTIRILMIŞ PETROLGAZI) BİR BENZİN MOTORUNUN İDEAL EMİSYON ÜRÜNLERİ Cenk SAYIN, Mustafa ÇANAKÇI, İbrahi KILIÇASLAN, Necati ÖZSEZEN Kocaeli Üniversitesi, Teknik Eğiti Fakültesi, Makine Eğitii Bölüü, 138-Uuttepe-İzit Geliş Tarihi : 17.. ÖZET İçten yanalı otorlarda, yakıt tüketii ve egzoz eisyonlarını en az düzeye indire çalışaları, çift yakıtla çalışan otorlar üzerine yapılan çalışaların başlangıç noktasını oluşturaktadır. Bu çalışada çift yakıt (benzin + SPG) kullanı oranına bağlı olarak yana ürünlerinin değişii, bir bilgisayar prograı kullanarak hesaplanış ve elde edilen sonuçlar yorulanıştır. Anahtar Kelieler : Çift yakıt, Egzoz eisyonu, Benzin otoru IDEALIZED ENGINE EMISSIONS RESULTING FROM THE MBUSTION OF GASOLINE SUPPLEMENTED WITH LPG ABSTRACT In the internal cobustion engines, the studies to reduce brake specific fuel consuption and exhaust eissions to the lowest level are the start of the investigations on the dual fuel engines. In this study, the changes in the exhaust eissions of the dual fuel (gasoline + LPG) at different ratios have been calculated using a coputer progra and the results are discussed. Key Words : Dual fuel, Exhaust eission, Gasoline engine 1. GİRİŞ Dünya nüfus artışına paralel olarak artan enerji tüketii 1. yüzyılın ortalarına kadar ihtiyacı karşılayabileceği konusunda, bili dünyasında derin endişelere neden olaktadır. Mevcut enerji kaynaklarının hızla tükenekte olası, taşıtlarda kullanılabilecek alternatif yakıt tipleri konusunda araştıralar yapılasını gerektiriştir (Schoenaker, 1996; Güüş ve Tekin, 1). Hava kirliliğine neden olan hidrokarbon esaslı yakıtların yanası neticesinde açığa çıkan;, HC ve ve partikül eisyonları atosferi kirleterek ciddi bir sağlık problei oluşturaktadırlar. Karbon ihtiva eden yakıtları yakan sabit otorlar, endüstriyel otorlar ve evsel kazanlar gibi kaynaklardan çıkan atık gazların hava kirliliği oluşturasındaki katkıları her ne kadar büyükse de yapılan istatistikler sonucunda büyük şehirlerde otorlu taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliğinin topla hava kirliliği içindeki payının % lere ulaştığı bilinektedir (Şahin, 1996 ve Shara and Khara, 1). Son yıllarda artan çevre bilincine ve evcut enerji kaynaklarının biteceği kuşkularına paralel olarak özellikle gelişiş ülkelerde hüküetlerin yaptırıları, üniversitelerin yönlendireleri üretici firaları çevreyi kirleteyen, alternatif yakıtlı ve tahrikli ürünlerin ialatına sevk etiştir. Bu nedenle otootiv sektörü egzoz eisyonlarını aşağıya çekecek tedbirler alaya ve alternatif yakıtları 199

2 kullanabilecek otorlar üreteye başlaıştır (Nichols, 198; Güüş ve Tekin, 1).. SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZI (SPG) NIN ÖZELLİKLERİ VE KULLANIMI Motorlu taşıt yakıtları içinde; sıvılaştırılış petrol gazı (SPG) benzin ve dizele göre daha teiz egzoz eisyonu verdiği için birçok ülkede kullanılakta ve kullanıı teşvik edilektedir. Ayrıca SPG, bazı ülkelerde benzin ve dizel yakıt fiyatlarına göre daha ucuz olası nedeniyle, kullanıcılar tarafından tercih edilektedir (Latusek and Burrha, 1993; İçingür ve Haksever, 1998). SPG; Propan (C 3 H 1 ) ve Bütan (C H 1 ) ın belirli oranlardaki karışılarından oluşan, sıvılaştırılış petrol gazı kelielerinin baş harfleri ile ifade edilen bir fosil kaynak ürünüdür. Dünyadaki SPG üretiinin % 61 i doğal gaz, % 39 u ise rafineri üretiinden elde edilektedir. SPG, yana sonu ürettiği eisyonlar açısından diğer yakıtlara göre çevreye daha az zarar verektedir. Özellikle eisyonu benzine göre daha düşük değerlere inerken HC ve iktarındaki düşüş az olaktadır. SPG içerisinde, noral benzin ve kurşunsuz benzinin oktan sayısını arttırak için kullanılan kurşun tetra etil bulunaaktadır. Bu duru yakıt olarak SPG kullanılan bir otorun egzozundaki kirletici eisyonların azalasını sağlaaktadır. SPG nin içeriğinde kükürt olaası nedeniyle, kükürt oksit eisyonu da söz konusu değildir. Ayrıca dizel otorlarında görülen is ve partikül eisyonları da oluşaaktadır (İçingür ve Haksever, 1998). Latusek ve Burrha yaptıkları çalışada iki ve dört zaanlı otorlarda, benzin ve sıvılaştırılış petrol gazı yakıtını test ederek, eisyon değerlerini karşılaştırışlardır. Yapılan bu testler sonucunda, HC+ eisyonunun % 19.6 ve eisyonunun % 7. oranında azaldığını gözleleişlerdir. Ayrıca bu çalışada, propan ve bütanın kendiliğinden tutuşa sıcaklıkları benzine göre daha yüksek olduğundan, SPG yakıtının uygun eisyon değerleri için daha fazla ateşlee avansı gerektirdiğini, fakat ateşlee zaanın geciktirilesi ile eisyonunda artış eğilii eydana geldiğini ifade etişlerdir (Latusek and Burrha, 1993). İçingür ve Haksever yaptıkları bir çalışada dört silindirli, dört zaanlı ve buji ile ateşleeli benzinli bir otorda SPG yakıt sistei dönüşüü yapış ve bu otorun eisyon karakteristiklerini inceleişlerdir. Yapılan bu çalışada, ve HC eisyon değerleri açısından SPG yakıtlı çalışa şartlarının benzine göre daha iyi olduğu, fakat SPG dönüşü sistelerinin kendi aralarındaki farklılıklardan dolayı da eisyonlar arasında farklılıklar oluşabildiğini ifade etişlerdir (İçingür ve Haksever, 1998). Bayraktar ve Durgun yaptıkları çalışada, buji ile ateşleeli otorlarda yana olayının otor perforansı ve otor eleanları üzerine olası etkilerini teorik olarak inceleek için otor çevriinin, benzin ve SPG yakıtları için çeşitli çalışa koşullarında hesaplanabildiği bir terodinaik çevri odeli geliştirişlerdir. Çevri odelindeki yana işleini; türbülanslı bir ortadaki alev yayılıının ateatiksel odeli kullanarak hesaplaışlardır. Modellenen otorda benzin ve SPG nin aynı yakıt fazlalık katsayısı kullanılası duruunda, SPG ile elde edilen ve NO ol oranları benzin ile elde edilenlerden daha düşük çıkıştır (Bayraktar ve Durgun, 1999). 3. LPG KULLANIM ORANINA BAĞLI OLARAK YANMA ÜRÜNLERİNİN BELİRLENMESİ Bu bölüde çift yakıt (benzin + SPG) ile çalışan bir otorun SPG kullanı oranına bağlı olarak yana ürünlerindeki değişi Olikara ve Boran nın hazırladığı kiyasal yana prograı kullanılarak hesaplanıştır. Progra Fortran progralaa dilinde hazırlanıştır. Bu bilgisayar prograı, bir ya da daha fazla fazdan oluşan bir sistein kiyasal denge denkleini hesaplaaktadır. Gaz fazı; ideal gazların bir karışıı, yoğunlaşa fazı ise ideal çözüler için ele alınıştır. Progra hakkında ayrıntılı bilgi, Olikara and Boran, (197) SAE 768 nolu akaleden elde edilebilir. Kullanılan SPG oranına bağlı olarak oluşan kara yakıtın kapalı forülü, sıvı ve gaz yakıtın ol oranlarına bağlı olarak tespit ediliş ve kapalı forüle göre yana ürünleri hesaplanıştır. Benzin ve SPG kullanılan dört yana denklei için, farklı sıcaklık (1, 1,,, 3, K) ve farklı yakıt fazlalık katsayıları (.6,.7,.8,.9 ve 1) yana ürünlerini hesaplaada kullanılıştır. Aşağıda açıklanacağı gibi, ilk olarak 1 ol benzinin yanası incelenerek elde edilen sonuçlar referans olarak alınıştır. Benzin iktarı her adı için %1 oranında azaltılarak yakıt enerjisini sabit bir değerde tutabilek için SPG iktarı artırılıştır. Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () 199- Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-

3 3. 1. Stokiyoetrik Yana Bir yakıtın ta olarak yanası için gerekli en az hava iktarına stokiyoetrik veya teorik hava adı verilir. Böylece bir yakıt teorik havayla ta olarak yandığı zaan; yana sonu ürünleri arasında serbest oksijen bulunaz. Teorik hava aynı zaanda kiyasal olarak gerekli hava iktarı veya % 1 teorik hava diye de adlandırılır. Teorik havadan daha az havayla gerçekleşen bir yana işleinin ta olası ükün değildir. Yakıtın teorik havayla ta olarak yandığı ideal bir yana işlei, yakıtın stokiyoetrik veya ta yanası diye bilinir. Stokiyoetrik yanada, yakıt oksijen ile ta olarak yandığında su ve karbondioksite dönüşür. Kiyasal reaksiyonların çoğunda nitrojenin inert gaz olduğu düşünülür ve reaksiyona katılaz. Denkle 1 e bakıldığında, yana sonu ürünleri arasında yanaış HC, C,, OH ve serbest O yoktur (Canakci, 1996; Çengel ve Boles, 1996; Dülger, 1999). C n H n + ( n + )( O + 3,76N ) + ( ) H O + 3,76( n + ) N (1) Bir hidrokarbon yakıtın ta yanası için gerekli hava iktarı, reaksiyona giren ve çıkan bileşiklerin ol dengesi kurularak hesaplanabilir. Benzinin kiyasal forülü C 6,93 H 1,8 olduğu kabul edilirse, benzinin hava ile stokiyoetrik yanası için oluşturulan reaksiyon denklei aşağıda gösteriliştir. Benzinin ta yanası: C6,93H 6,93 1,8 + 1,7( O + 3,76N) + 7,9H O + 39,7N SPG (%3 C 3 H 8 + %7 C H 1 ) nin ta yanası: C3,7H 3,7 9, + 6,( O + 3,76N) +,7H O +,7N () (3) Benzin ve SPG nin ta yanası (her bir yakıtında 1 er ol olduğu düşünülürse): C6,93H1,8 + C3,7H9, + 16,6( O + 3,76N) 1, ,99H O + 6,1N () 3.. Bir ol Yakıtın Açığa Çıkardığı Enerji Miktarı (MJ/kg), M (kg/ol). f ise yakıtın bir olünün ağırlığıdır 1 ol benzinin yakıt enerjisini bulacak olursak, Benzinin alt ısıl değeri ortalaa olarak Q = MJ/kg () LHV alınırsa, (Heywood, 1988; Borat ve Balcı, 1996a;b). Benzinin ol ağırlığı M f ; C6.93H 1.8 = [(6.93*1) + 1.8] = 97.7 g/ol olarak bulunur. Sonuç olarak 1 ol benzinin yakıt enerjisi;.97 kg/ol* MJ/kg =.7 MJ/ol 1ol SPG nin yakıt enerjisi; SPG nin alt ısıl değeri, QLHV (6) =.8 MJ/kg (Borat ve Balcı, 1996a;b) (7) SPG nin ol ağırlığı, M ; f C3.7H 9. =[( ) + 9.] = 3.8 gr/ol (Heywood, 1988). (8) Sonuç olarak SPG nin yakıt enerjisi;.38 kg/ol*.8 MJ/kg =.89 MJ/ol olarak bulunur. (9) Benzin SPG Karışıının Kiyasal Enerjisi Stokiyoetrik karışılar için (HFK=1) benzin+spg karışıının genel denklei Denkle 1 da gösteriliştir. Denkle 1, benzinin (C 6,93 H 1,8 ) karbon ato sayısı = 6.93, hidrojen ato sayısı n = 1.8 ve SPG nin (C 3,7 H 9, ) karbon ato sayısı p = 3.7 hidrojen ato sayısı q = 9. alınarak düzenlendiğinde stokiyoetrik benzin SPG karışıının genel kiyasal denklei Denkle 11 e dönüşür. Motora gönderilen 1 ol yakıtın enerjisi = M * dir. Burada Q LHV ; yakıtın alt ısıl değeri f Q LHV Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-

4 k + lq k + lq kcnh + lcphq + ( kn + lp ) + (O 3.76N ) (kn lp) k + lq HO + 3,76 ( kn + lp) + 1.8k + 9.l kc6.93h1.8 + lc3.7h9. + ( 6.93k + 3.7l) + ( O N ) 1.8k + 9, l 1.8k + 9.l ( k l) H O 3.76 ( 6.93k 3.7l ) (1) (11) Karşıın yakıt enerjisini sabit tutak için denkle aşağıdaki gibi yazılabilir. k.7 + l.89 =.7 MJ (1) Burada.7 ve.89 sırasıyla benzin ve SPG nin her bir olünün yakıt enerjileri (olar alt ısıl değerleri) dir. SPG nin ol sayısını hesaplaak için aşağıdaki denkle kullanılır. ( ).7 k.7 l = (13).89 Örneğin benzin iktarı % 1 oranında azaltılırsa, denkle 1 de hesaplandığı gibi.1 ol SPG eklenir. ( ).7.9*.7 l= =.1 ol (1).89 Olikara and Boran (197), prograında yana ürünlerini hacisel kesirler olarak verektedir. Yana ürünlerinin birilerini g/kwh e dönüştürek için denkle 1 kullanılıştır (Canakci, 1996). Denkle 1 de MJ ü, kwh e çevirek için 3.6 sayısal değerine eşit olan dönüşü faktörü kullanılıştır. x eisyon ürününü, M verinin kütlesi ve η ortalaa % olarak kabul edilen otorun ısıl veriidir. LHV(Lower Heating Value) ise yakıtın alt ısıl değeridir. Yana ürünleri farklı sıcaklıklarda g/kwh biriinde hesaplanırken, M kar, M yak, Mc 3,7 H 9, ve MC 6,93 H 1,8, yakıt fazlalık katsayısı ve benzin (MC 6,93 H 1,8 ) in yüzdesine bağlı olarak değişektedir. Bu bilgisayar prograı yukarıda belirtildiği gibi yana sonu sıcaklık sınırları 1- K arasında çalıştırılıştır. g kg M 1 + (M /M ) kw h kol M ( η LHV )[1 + (M / M ) LHV / LHV ] C H C H kar 3,7 9, 6,93 1,8 (x) = (x) * (dön.fak.) yak C H C H C H C H C H 6,93 1,8 3,7 9, 6,93 1,8 3,7 9, 6,9 1,6 ( ) (1). SONUÇLAR. 1. I. Duru (1 ol C 6,93 H 1,8 ) I. duruda nun iktarı YFK nın azalası ile düşekte fakat sıcaklığın artışı ile artaktadır. Örnek olarak; 3 K sıcaklıkta ve stokiyoetrik yana (Φ = 1) şartlarında nun değeri 3.18 g/kwh iken, aynı sıcaklıkta ve.6 YFK da.76 g/kwh a düşektedir..6 YFK da ve K de in değeri.1 g/kw-h dir. Benzer şekilde;.6 YFK ve K sıcaklıktaki değeri 3.79 g/kwh olaktadır. Aynı sıcaklıktaki değerleri, karışı fakirleştikçe azalaktadır. Yukarıda belirtilen durular Şekil 1 de görülektedir. eisyonları sıcaklık artışı ve YFK nın azalası ile artaktadır. Örneğin; 3 K sıcaklık ve stokiyoetrik yanada, eisyon değeri 7.1 g/kwh iken, aynı sıcaklık ve.6 YFK da g/kwh olaktadır..6 YFK ve K sıcaklıkta değeri 3. g/kwh iken aynı YFK ve K sıcaklıkta 1. g/kwh olaktadır ,6,7,8,9 1 1 Şekil 1. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (1 ol C 6,93 H 1,8 ). 1 3 Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () 199- Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-

5 ,6,7,8,9 1 1,6,7,8,9 1 1 Şekil. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (1 ol C 6,93 H 1,8 )... II. Duru (.9 ol C 6,93 H 1, ol C 3.7 H 9. ) Bu II. duruda.9 ol C 6,93 H 1,8 ve.18 ol C 3,7 H 9, kullanılıştır ve ve değerleri Şekil 3 ve de görülektedir. Yana ürünleri içerisindeki iktarı bundan önceki durua benzer davranışlar gösterektedir. YFK ve sıcaklık azaldığında iktarı da azalaktadır. Stokiyoetrik yana şartlarında, 1 K sıcaklıkta değeri.1 g/kwh iken 3 K de 8,638 g/kwh olaktadır. K sabit sıcaklıkta,.6 ve.9 YFK da iktarı sırasıyla. g/kwh ve 8.8 g/kwh dır. Şekil sonuçlarını gösterektedir. Yana ürünlerindeki değerleri sıcaklığın artası ve YFK nın düşesi ile artaktadır. Örnek olarak, stokiyoetrik yana şartlarında, 1 ve 3 K sıcaklıklarında değerleri sırasıyla.1 g/kwh ve 6.86 g/kwh dir. K sabit sıcaklıkta,.6 ve.9 YFK da değerleri sırasıyla.963 g/kwh ve 1.6 g/kwh dir. Şekil. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (,9 ol C 6,93 H 1, ol C 3,7 H 9, ).. 3. III. Duru (.8 ol C 6.93 H ol C 3.7 H 9. ) Bu duruda, yana sonunda oluşan enerjinin sabit kalası için.96 ol C 3,7 H 9, ilave ediliştir. ve değerleri, farklı sıcaklık ve YFK da hesaplanıştır. Aynı şekilde, iktarı, YFK nın düşesiyle azalakta, sıcaklığın artası ile artaktadır. Örneğin, stokiyoetrik yana şartlarında 1 ve K sıcaklıkta değeri sırasıyla.193 g/kwh ve g/kwh dır. K sabit sıcaklıkta.9 ve.6 YFK da değeri sırasıyla ve. g/kwh dır. eisyonları incelendiğinde benzer nitelikler göze çarpaktadır. in iktarı sıcaklığın artışı ve YFK nın düşesi ile azalaktadır. Örneğin stokiyoetrik yanada 1 ve 3 K de eisyon değerleri sırasıyla.11 g/kwh ve,19 g/kwh dir. K sabit sıcaklıkta.9 ve,6 YFK da iktarı sırasıyla 3.9 g/kwh ve 8.3 g/kwh olaktadır. Sonuç olarak, eisyon değerlerinin önceki üç durudan daha azdır ,6,7,8, ,6,7,8, Şekil 3. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (.9 ol C 6.93 H ol C 3.7 H 9. ). Şekil. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (.8 ol C 6.93 H ol C 3.7 H 9. ). Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-

6 1 1,6,7,8, Şekil 6. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (.8 ol C 6.93 H ol C 3.7 H 9. )... IV. Duru (1.7 ol C 3,7 H 9, ) Daha önceki durulardaki gibi açığa çıkan enerji iktarının sabit olası için bu duruda 1.7 ol C 3,7 H 9, kullanılıştır. Bu yakıttaki (SPG) karbon ve hidrojen katsayıları önceki durulara kıyasla çok daha az olduğu için eisyonlarda öneli azalalar kaydediliştir. Bu sonuçlar Şekil 7 ve 8 de görülektedir ,6,7,8, Şekil 7. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (1.7 ol C 3.7 H 9. ). Sadece C 3.7 H 9. nin yanasında sıcaklık ve YFK nın artası ile iktarı da artaktadır. Örneğin, stokiyoetrik yana şartlarında ve K de in iktarı sırasıyla.96 g/kwh ve 7.79 g/kwh dir. K sabit sıcaklıkta.9 ve.6 YFK da in değeri 6.6 g/kwh ve.3 g/kwh dir. eisyonlarındaki artış ise sıcaklığın artası ile doğru YFK nın artası ile ters orantılı olarak değişektedir. Örneğin stokiyoetrik yana şartlarında ve K de iktarı sırasıyla.937 g/kwh ve g/kw-h dir. K sabit sıcaklıkta.7 ve.9 YFK da değeri sırasıyla g/kwh ve 8.69 g/kwh dir. Sadece SPG (C 3,7 H 9, ) kullanıındaki ve eisyonları, farklı oranlardaki iki yakıt (C 6.93 H 1.8 ve C 3.7 H 9. ) karışıının eisyonlarından her duruda daha az olduğu görülektedir. Sonuç olarak günüüz araçlarında SPG ve benzin (C 6.93 H 1.8 ) kullanıı eisyonlar açısından karşılaştırılacak olursa, SPG kullanııyla eisyonlarda öneli iyileşeler sağlanacağı kesindir. Benzin ve SPG kullanılan yana denklei, farklı sıcaklık ve YFK da yana ürünlerini hesaplaak için kullanılıştır. Tü durular Olikara and Boran (197) in bilgisayar prograı ile hesaplanıştır. İlk olarak stokiyoetrik yana şartlarında ve altı farklı sıcaklıktaki 1 ol benzinin yanası incelenerek elde edilen sonuçlar referans olarak alınıştır. Adı adı benzinin iktarı azaltılarak yakıt enerjisini sabit bir değerde tutabilek için SPG iktarı artırılıştır. Sunulan bu çalışada tü durular ele alınırsa; SPG iktarının artırılasıyla in azaldığı belirgin bir şekilde görülektedir. değeri aynı zaanda sıcaklık ve YFK da bağlıdır. Bu eisyonun en az iktarı 1.7 ol C 3.7 H 9. için hesaplanıştır iktarı SPG ilavesiyle azalaktadır. İkili yakıtları (benzin+spg) kapsayan her duru için en iyi sonuçlar % benzin ol C 3.7 H 9. şartlarında elde edilektedir.. KAYNAKLAR,6,7,8,9 1 1 Şekil 8. iktarının sıcaklık ve YFK nın fonksiyonu olarak değişii (1.7 ol C 3.7 H 9. ). Bayraktar, H. ve Durgun, O Buji İle Ateşleeli Motorlarda Gaz Yakıtların Kullanıının Yana ve Motor Perforansı Üzerine Etkileri, 6. Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () 199- Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-

7 Uluslar Arası Yana Sepozyuu, İstanbul, Türkiye, Borat, O. ve Balcı, M. 1996a. İçten Yanalı Motorlar, Gazi Üniversitesi Teknik Eğiti Fakültesi Yayınları, Ankara. Borat, O. ve Balcı, M. 1996b. Yana Bilgisi, 9-9, Gazi Üniversitesi Teknik Eğiti Fakültesi Yayınları, Ankara. Canakci, M Idealized Engine Eissions Resulting fro The Cobustion of Isooctane Suppleented with Hydrogen, Ms Thesis, Vanderbilt University, Tennesse. Çengel, Y. ve Boles, M Mühendislik Yaklaşııyla Terodinaik, , McGraw- Hill, USA. Dülger, Z İçten Yanalı Motorlar, 8-9, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yayınları, Kocaeli. Güüş, M. ve Tekin, M. 1. Çift Yakıtlı (Dizel+Doğal Gaz) Dizel Motorunun Yana Ürünleri Analizi, TMMOB Makine Mühendisleri Odası VII. Otootiv ve Yan Sanayi Sepozyuu, 6-7 Eki 1, Bursa, Heywood, J. B Internal Cobustion Engines, McGraw-Hill, International Editions, -63, USA. İçingür, Y. ve Haksever, R Benzinli Motorlarda Sıvılaştırılış Petrol Gazının Perforans ve Eisyonlara Etkisinin Deneysel Analizi, Politeknik Dergisi, (3): Latusek, P. and Burrha, R Key Success Factors for Autootive Use of LPG, The 6th World LPG Conference, Japan. Nichols, R Application of Alternative Fuels, SAE Paper 8173, USA. Olikara, C. and Boran, G A Coputer Progra for Calculating Properties of Equilibriu Cobustion Products With Soe Applications to the Engines, SAE Paper 768. Schoenaker, P LPG: Alternative to Urban Public Transportation in The Future, 1. Ulusal Ulaşı Sepozyuu, 6-7 Mayıs 1996, İstanbul. Shara, P. and Khara, M. 1. Modeling of Vehicular Exhaust-A Review, Transportation Research, Şen, Z. ve Şahin A Future Prospects of Fossil and Alternative Energy Sources, Proceedings of The First International Energy and Environent Syposiu, 9-31 July 1996, Trabzon. Mühendislik Bilileri Dergisi 6 1 () 199- Journal of Engineering Sciences 6 1 () 199-