Uygulamada Yazılım Mimarisi Kararlarını Etkileyen Etmenler ve Kritik Fayda-Maliyet Öeleri

Transkript

1 Uygulamada Yazılım Mimarisi Kararlarını Etkileyen Etmenler ve Kritik Fayda-Maliyet Öeleri Dr. Özlem ALBAYRAK e-posta: Özet Tanımı konusunda 1960 sonlarından günümüze kadar gelen tüm sorun ve uyumsuzluklara karın, yazılım mimarisi alanında çeitli konularda gerek üniversiteler ve aratırma kurumlarında çalıan aratırmacılar, ve gerekse endüstride uygulama gelitirenler tarafından çok sayıda çalımalar yapılmıtır. Literatür çalımaları, endüstride uygulama gelitirenler tarafından izlenilmekle birlikte, literatürde önerilen modeller uygulamaya deitirilerek aktarılmaktadır. Bu bildirinin amacı, yazılım mimarisi alanında yapılan literatür çalımalarının ııında, yazılım mimarisi ile ilgili olarak uygulamada yaanmı örnek deneyimleri paylamaktır. Yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenler ile yazılım mimarisi kritik baarı öeleri ve maliyet unsurları konusunda, profili bildiride sunulan bir projede yaanan deneyimler, teori ve uygulama arasındaki kopukluklar, kopuklukların nedenleri ile birlikte anlatılmaktadır. Abstract Despite all the problems and discrepancies on software architecture s definitions made since the end of 1960s, many studies have been conducted in the various fields of software architecture, both by the researchers working at the universities and the research establishments, and by the developers working in the industry. Literature studies are followed by the developers in the industry, yet the models suggested by the literature are transferred into practice with modifications. The purpose of this paper is to share sample lived experiences from the industry, regarding the software architecture, under the light of the software architecture literature review. The factors effecting the software architecture related decisions, and critical success and cost factors, discrepancies between the theory and the practice, and their reasons are explained. 1. Giri Uygulamada yazılım projesi gelitirenler literatürde ve sektörde oluan son gelimeleri izlemek ve önerilen uygun yöntemler dorultusunda mimari kararların alınmasıyla ilgili bilgi edinmek durumundadır. Aksi durumda rekabet güçlerinde azalma doabilir. Yazılım sektöründe çalıanlar, bilimsel aratırmalar tarafından önerilen mimari yöntemler, çözüm önerileri ve araçları konuları ile ilgili olarak literatür çalımaları hakkında ilgili ve bilgili olmalarına karın, uygulamadaki yazılım projelerinde alınan mimari kararlar, izlenilen yöntemler ve hatta kullanılan araçların nitelikleri her zaman teoride geçerli olanlarla birebir örtümemektedir. Bu çalımada bir proje deneyimi kapsamında, yazılım mimarisini etkileyen kararlar, bu kararların planlaması ve uygulamaya geçirilmesinde karılaılan farklılıklar anlatılmaktadır. Bu kapsamda yazılım mimarisi kritik baarı ve maliyet öeleri konusunda da literatür çalımalarının uygulamadaki yeri ve anlamı karılatırılmaktadır.

2 Bildiride öncelikle literatürde yazılım mimarisi hakkında yapılan çalımalara deinilmi, bildiride kullanılan yazılım mimarisi tanımı verilmitir. Yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenler ile baarı, fayda-maliyet öeleri sunulmutur. Bildiride ayrıca örnek bir yazılım projesi profili sunulmakta ve yazılım mimarisi ile yazılım yöntemlerinin izlenmesi konusunda bu projede gerçekleenlerle, literatüre göre farklı olan uygulamalar nedenleri ile birlikte vurgulanmaktadır. Bildirinin son bölümünde, yapılan çalımanın deerlendirilmesi, ve gelecekte yapılması olası çalımalara dönük olarak gelitirici öneriler yer almaktadır. 2. Yazılım Mimarisi Yazılım Mimarisi için evrensel kabul görmü, standart bir tanım bulunmamaktadır. Bununla birlikte, hem üniversite ve aratırma kurumlarında çalıan bilimadamları, hem de endüstride çalıanlar tarafından yazılım mimarisi ile ilgili olarak çok sayıda ve çeitli tanımlamalar yapılmıtır [1]. Bu tanımlamalardan seçilmi iki örnek aaıda verilmitir: Bir program ya da bir sistemin yazılım mimarisi, yazılım öeleri, yazılım öelerinin dıarıdan gözlemlenebilir özellikleri ve yazılım öeleri arasındaki ilikilerden oluan yapı ya da yapılardır [2]. Mimari, bir sistemin temel organizasyonu olarak tanımlanır. Bu organizasyon, sistem bileenleri, bileenlerin kendi arasında ve çevreleriyle ilikileri ile tasarım ve geliim kurallarını yöneten prensiplerden oluur [3]. Yazılım mimarisine yönelik olarak yapılan yüzlerce tanım içerisinde, Garlan ve Shaw tarafından yapılan tanım, en fazla referans edilen tanım olmasına karın, bu tanım da genel kabul görmemitir [1, 4, 5]. Yazılım mimarisi konusu 1960 ların sonlarından itibaren konuulan ve günümüzde çok youn olarak çalıılan bir konu olmasına karın, neden hala genel kabul görmü bir tanımının yapılamadıı hakkında, Yazılım Mimarisini Tanımlamak Neden Bu Kadar Zor balıklı bir bildiri de yazılmıtır [4]. Bu bildirinin yazarları tarafından 2001 yılında yapılan baka bir çalımada da yazılım mühendislii alanında, yazılım mimarisi ile ilgili olarak teoride ve uygulamada oluan problemlerin kaynaı olarak yazılım mimarisi ile geleneksel anlamda kullanılan mimari arasında analojiler kurulmu olması gösterilmitir [5]. Yazılım mimarisinin genel kabul görmü bir tanımının yapılamamı olması, yazılım mimarisi ile ilgili kapsamlı çalımaların yapılmasına engel olamamıtır. Bir yandan yazılım mimarisi tanımları ile ilgili çalımalar sürerken, dier yandan da, yazılım mimarisi türleri, yazılım mühendisi rolleri ile ilgili olarak çok sayıda aratırmalar yapılmıtır [5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12]. Yazılım mimarileri, bir yazılım sisteminden dierine farklılıklar göstermekle birlikte temelde tüm yazılım mimarilerinde ortak özellikler bulunur [9, 11, 12]. Genel olarak bir yazılım mimarisi; bileenler, birletiriciler ve tasarım kriterlerinden oluan bir bütündür, ekil 1. Bileen 1 Birletirenler Bileen 2. Bileen N + Tasarım Kriterleri:... ekil 1. Yazılım Mimarisi = Yazılım Mimarisi

3 Son zamanlarda yazılım mimarisi konusu ile ilgili yapılan çalımalar tanımlama çalımalarından daha çok, yazılım mimarilerinin oluturulması ve deerlendirilmesi, analiz ve kontrol edilmesi ile dorulanması konularına yöneliktir [13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20] Yazılım Mimarisi Kararları ve Etkileyen Etmenler Yazılım mimarisi ile ilgili olarak literatürde yapılan inceleme ve çalımalar uygulamada yakından izlenmesine karın, uygulamada alınan yaamalar ve kararlar literatürde önerilenlerden farklılıklar göstermektedir. Yazılım gelitirme yöntemlerinin en zayıf halkası birbirini izleyen süreçler arasında, önceki süreçlerde üretilmi ürünler ile izleyen sürece ait ürünler arasındaki geçiin net olarak tanımlanmamasıdır. Literatürde erken tasarım kararlarını içeren yazılım mimarisi kararları bütün sistemin kalitesini etkileyebilecek derece önemli olduundan, analiz aaması ürünlerinden yazılım mimarisine geçii belirleyen varsayımlar önerilmi, yazılım mimarisi kararlarının analiz aamasında oluturulmasında kullanılan, yarı-otomatik bir süreç eklinde belirlenebilecek güdüler ve varsayımlar incelenmitir [13]. Uygulama yazılım mimarisi kararları verilirken yalnızca teoride geçerli varsayımlar izlenilseydi, benzer yazılım projeleri aynı mimari ve yöntemler izlenerek üretilirdi yılında yapılan bir çalımada, yazılım mimarisi üzerindeki gerçek dünya etkileri, endüstriden ilgililerle görüülerek incelenmi ve deerlendirmitir [14]. Uygulamada yazılım mimarisi kararlarının; yazılım sistemi fonksiyonel ve uygulama kümesi özellikleri, yeniden kullanılabilirlik, mevcut yazılım özellikleri, teknoloji seçimi, organizasyon özellikleri, süreç özellikleri ve mimari etkinliklere katılan kaynakların özellikleri tarafından etkilendii belirtilmitir, ekil 2. II. Organizasyon I. Proje VIII. Teknoloji III. Uygulama Kümesi Yazılım Mimarisi Kararı IV. Süreç V. Mevcut Yazılım VI. Mimari Çalıma Kaynakları VII. Yeniden Kullanılabilirlik ekil 2. Yazılım Mimari Kararlarını Etkileyen Etmenler

4 Yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenler kapsamında, her bir etmen ile ilgili birden fazla deiken incelenebilir. Uygulamada yazılım mimarisi kararlarını etkileyen deikenlerin incelenmesine dönük olarak Türkiye de yapılmı bir çalıma henüz bulunmamaktadır. Tablo 1, yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenler ve deikenler ile ilgili olarak kullanılabilecek öneri bir etmen-deiken seti sunmaktadır. Yeni önerilen etmen numaraları Y harfi ile balamaktadır. No Etmen I Proje II Organizasyon III Uygulama Kümesi IV Süreçler V Mevcut Yazılımlar Tablo 1. Yazılım Mimari Kararlarını Etkileyen Etmenler ve Deikenler VI Mimari Çalıma Kaynakları VII Yeniden Kullanılabilirlik VIII Teknoloji Seçimi Y1 Kültür Y2 Müteri Y3 Pazar Deiken(ler) Büyüklüü (adam ay), proje nitelii, personel deiim hızı Yaı, sermaye yapısı, mühendis sayısı, üst yönetim özellikleri (teknik ya da deil), üst yönetim destei, üst yönetimin kararlara katılımı, proje ekibinin daıtık yerlerde bulunması Fonksiyonel gereksinimler, entegrasyon gerekleri Standartlar, sertifikalar Mevcut yazılımlar Yazılım mimarı sayısı, yazılım mimar(lar)ının deneyimi, mimari kararlara yazılım gelitirme ekibinin katılımı, Bileen sayısı, bileenlerin yeniden kullanım sayısı Mimari dokümantasyon, tasarım ve deerlendirme Yeniliklere yaklaım, hız Profili (teknik, özel/kamu, baskın) Ürün ömrü, ürün ailesi, pazar rekabet düzeyi 2.2. Yazılım Mimarisi Kritik Baarı Unsurları ve Fayda-Maliyet Öeleri Yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenlerin aratırıldıı bir çalımada, kritik baarı unsurları ve fayda-maliyet öelerinin de incelenmesi uygun olur. Yazılım mimarisi yatırımlarının potansiyeli mimari kaynaklı fayda-maliyet ilikilerinin belirlenmesi ve hesaplanması ile belirlenir. Kritik baarı unsurlarının göz ardı edilmesi, ya da bunlarla ilgili maliyet öeleri hakkında gerçekçi olmayan varsayımlar yapılması sakıncalı olur [21]. Tablo 2 de yer alan yazılım mimarileri kritik baarı unsurları ve ana fayda-maliyet öeleri USC tarafından gelitirilmi bir çerçevenin özetidir. Kritik Baarı Unsurları Tablo 2. Yazılım Mimarisi Kritik Baarı Unsurları ve Fayda-Maliyet Öeleri Ana Fayda-Maliyet Öeleri B1. Alan mühendislii maliyeti A1. Alan derinlii ve olgunluu B2. Mimari belirleme maliyeti A2. Mimari olgunluk; miras ve COTS yazılım çeitlilii B3. Yeniden kullanılabilir bileen maliyeti A3. Yeniden kullanılabilirlik derecesi; dier maliyet modelleri öeleri B4. Mevcut yazılım yeniden mühendislii A4. Mevcut yazılım yapısı, anlaılırlıı

5 Kritik Baarı Unsurları Ana Fayda-Maliyet Öeleri B5. Süreç yeniden tanımlama A5. Süreç olgunluu; süreç çeitlilii B6. Eitim, ekip oluturma A6. Mimari yaklaım uygunluu; örenci sayısı B7. Depo gelitirme, ilemleri A7. Bileen sayısı; kurulu yerleri ve kullanıcılar B8. Bileen sertifikasyonu A8. Bileen sayısı; sertifikasyon derecesi B9. Bileen bakımı A9. Uygulama duraanlıı; teknoloji, ortam B10. Pazarlanan ürün maliyeti A10. Ürün tipi (paket, servis); pazar büyüklüü ve olgunluu B11. Maliyetten kaçınma faydaları A11. Hattaki ürün sayısı; yeniden kullanılabilirlik derecesi B12. Çevirim zamanı azaltma maliyeti A12. Mimari çözümün tamlıı; personel deneyimi B13. Kalite faydaları A13. Mimari çözümün tamlıı; sertifikasyon seviyeleri B14. Risk azaltma A14. Mimari çözümün tamlıı; kullanılan süreç B15. Pazarlanan ürün geliri A15. Pazar büyüklüü ve payı; fiyat yapısı 3. Örnek Proje Kapsamında Yazılım Mimarisi Kararları Bu bölümde, 2. bölümde yer alan bilgiler dorultusunda, örnek proje ayrıntıları sunulmakta ve deerlendirilmektedir. 2. bölümde belirtilen yazılım mimarisi ile ilgili deikenlerin (etkileyen etmenler ile kritik baarı unsurları/fayda-maliyet öelerinin) projedeki deerleri, Tablo 3 ve Tablo 4 de sunulmaktadır. No Etmen I Proje Tablo 3. ÖRNEK PROJE: Yazılım Mimarisi Etkileyen Etmenler ve Deikenler Deiken(ler) Büyüklüü: 190 adam ay, süre: 2 yıl, Proje nitelii: AR-GE, Personel deiim hızı: iten ayrılan 5, yeni katılan 1 mühendis/ 2 yıl (balangıç: 8 mühendis) II Organizasyon Yaı: 3 yıl, Sermaye: Çokuluslu, 70 bin USD, Mühendis sayısı: 8-3, Üst yönetim özellikleri: Teknik deil, Üst yönetim destei: Tam, mali kısıtlamalarla sınırlı, Üst yönetimin kararlara katılımı: Onaylayan rolü, Proje ekibinin tümü aynı ofiste III Uygulama Kümesi IV Süreçler V Mevcut Yazılımlar VI Mimari Çalıma Kaynakları Fonksiyonel gereksinimler: Fonksiyonel gereksinimleri tanımlanma zorlukları, yazılım gelitirme ekibi için yeni bir alan, alan uzmanı bulma zorlukları, Entegrasyon gerekleri: Müteri ERP, Corafi Bilgi Sistemi ve Veri tabanı sistemleri ile uyumlu, çeitli raporlama araçları ile çalıabilecek, e-devlet projelerinden birden fazlası ile entegrasyon gerekleri Standartlar, sertifikalar: YOK Mevcut yazılımlar: YOK (firmada gelitirilmi yazılım yok) Yazılım mimarı sayısı: 1, yazılım mimar(lar)ının deneyimi: Çok az, Mimari kararlara yazılım gelitirme ekibinin katılımı: zleyici

6 No Etmen VII Yeniden Kullanılabilirlik VIII Teknoloji Seçimi Y1 Kültür Y2 Müteri Y3 Pazar Deiken(ler) anlamında, Bileen sayısı: ÇOK, Bileenlerin yeniden kullanım sayısı: Sıfır Mimari dokümantasyon, tasarım ve deerlendirme: Proje öneri dosyasında öngörülen teknoloji izlenildi. Araç seçiminde çoklukla açık kaynaklar seçildi. Yeniliklere yaklaım: Yüksek, hız: Yüksek Profili (Teknik deil, kamu, baskın) Ürün ömrü: Tahmin yok, Ürün ailesi: YOK, gelecekte ürün çeitlemesi ile olması isteniyor, pazar rekabet düzeyi: Tablo 4. ÖRNEK PROJE: Yazılım Mimarisi Kritik Baarı Unsurları ve Fayda-Maliyet Öeleri Kritik Baarı Unsurları Ana Fayda-Maliyet Öeleri B16. Alan mühendislii maliyeti: Yüksek A16. Alan derinlii ve olgunluu:yüksek-orta B17. Mimari belirleme maliyeti: Düük A17. Mimari olgunluk; miras ve COTS yazılım çeitlilii:yüksek B18. Yeniden kullanılabilir bileen maliyeti: Orta B19. Mevcut yazılım yeniden mühendislii: Düük A18. Yeniden kullanılabilirlik derecesi; dier maliyet modelleri öeleri:yüksek; Yüksek A19. Mevcut yazılım yapısı, anlaılırlıı:mevcut yazılım yok B20. Süreç yeniden tanımlama: Orta A20. Süreç olgunluu; süreç çeitlilii:düük;yüksek B21. Eitim, ekip oluturma: Orta A21. Mimari yaklaım uygunluu; örenci sayısı:yüksek;orta B22. Depo gelitirme, ilemleri: Yüksek A22. Bileen sayısı; kurulu yerleri ve kullanıcılar: Orta B23. Bileen sertifikasyonu:yüksek A23. Bileen sayısı; sertifikasyon derecesi:yüksek B24. Bileen bakımı: Yüksek A24. Uygulama duraanlıı; teknoloji, ortam:orta B25. Pazarlanan ürün maliyeti:düük A25. Ürün tipi (paket, servis); pazar büyüklüü ve olgunluu:servis;yüksek;bilinmiyor B26. Maliyetten kaçınma faydaları:orta A26. Hattaki ürün sayısı; yeniden kullanılabilirlik derecesi:1;yüksek B27. Çevirim zamanı azaltma maliyeti:orta A27. Mimari çözümün tamlıı; personel deneyimi:yüksek;uygun B28. Kalite faydaları: Yüksek A28. Mimari çözümün tamlıı; sertifikasyon seviyeleri:yüksek;yok B29. Risk azaltma: Yüksek A29. Mimari çözümün tamlıı; kullanılan süreç:yüksek;tanımlı B30. Pazarlanan ürün geliri:yüksek A30. Pazar büyüklüü ve payı; fiyat yapısı:belirsiz, rekabet düük, pay belirsiz

7 Yazılım mimarisini etkileyen deikenlerle ilgili profili tanımlanan proje, TÜBTAK-TDEB destekli bir proje olup, mimari kararlarla ilgili planlar literatür ile uyumlu olacak ekilde proje öneri dosyası hazırlandıında oluturulmutur. Bununla birlikte, proje tanımının yapıldıı tarih ile, projenin tamamlandıı tarih arasında geçen sürede, uygulamada gerçekletirilenlerle proje öneri dosyasında yer alan, literatüre dayanılarak planlanmı yazılım mimarisi ve yazılım gelitirme yöntem adımları arasında farklılıklar olumutur. Projede yazılım gelitirme yöntemi olarak planda önerilen Rational Unified Process (RUP) izlenmi, tasarım sınıfları, sınıf diyagramlarından kaynak koda geçi yerine, kaynak koddan geriye mühendislikle elde edilmitir. Projenin fonksiyonel özellik seti ile ilgili gelimeler, bir pilot uygulama projesi ile aılmaya çalıılmı, teknik özellik setinin çou karılanmıtır. Çok katmanlı mimaride, esnek, ölçeklenebilir, farklı sistemlerle entegrasyonu gerçekletirilecek (CBS baımsız, ERP baımsız, veritabanı baımsız, raporlama aracı baımsız) çok dille çalıabilen, mobil ve donanım baımsız bir yazılım oluturulması konusunda hedeflerin sayıca çouna ulaılmıtır. Ancak uygulama ve plan arasında yazılım mimarisi alanında bazı sapmalar olumutur. Bu sapmalar baarısızlık olarak ele alınmamalıdır. Koullardaki deiiklikler nedeniyle, literatürün öngördüü olması gereken ile gerçekleen optimum çözüm özde olmayabilir. Örnek uygulamadaki kararların literatür önerilerinden kaymasının ana nedenleri; - Proje ekibinin %50 oranında küçülmesi (kaynak yetersizlii), - E zamanlı pilot proje nedeniyle yazılım teslim tarihlerinde deiiklik yapılması, - Yazılım fonksiyonel özelliklerinde deiiklik yapılması olarak sayılabilir. Projeyi planlanıldıı ekilde 9 kii yerine, 4 kii ile gelitirilmesi I. Proje, II. Organizasyon ve VI. Mimari Çalıma Kaynakları ile ilgili etmenlere ait deikenlerin deerlerini deitirmitir. Projede pilot uygulama olarak çalıılan alan bilgisi salayan müteri, üretilmesi planlanan ürünün teslim zamanı ve niteliinde deiiklikler yapmı baskın müteri rolü ile Y2. Müteri etmeni ile ilgili deikenlerin deerlerini deitirmitir. Bu koullarda fonksiyonel anlamda çalıan bir projeyi hızla üretmek adına, yazılım mimarisi alanında bazı çalımalar atlanmı, yeniden kullanılabilir bileenler iyi tasarlanmadan, gelitirme yapılmıtır. Esnek ve baımsız olma noktalarında ödün verilmi, bu nedenle ürünün tahmin edilen bakım maliyeti yükselmitir. Projede yazılım mimarisini etkileyen etmenlerle ilgili deiiklikler, planlananlar ile gerçekleenler arasında farklılıklara neden olmutur. Planlanan yazılım mimarisinde yer alan bileenler, birletirenler ve tasarım kriterleri ile gerçekleenler arasında sapmalar gerçeklemitir. En az deiiklik bileenler de, en çok deiiklik tasarım kriterleri nde olmutur. Yalnız yazılım mimarisi deil, kalitesi de olumsuz etkilenmitir. 4. Sonuç ve Deerlendirme Bu çalımada bir proje kapsamında uygulamada yazılım mimarisi kararlarını etkileyen etmenler ve uygulamanın planlanandan/literatürden sapma nedenleri örneklenmitir. Proje, Organizasyon, Mimari Çalıma Kaynakları ve Müteri etmenleri ile ilgili belirtilen deiikliklerin bir projede yazılım mimarisi çalımaları üstüne yansıması özetlenmitir. Yazılım mimarisi ile ilgili olarak yapılan literatür çalımalarının ivme kazandıı bir dönemde, uygulamada yazılım gelitirenlerin yazılım mimarisi kararlarını etkileyen faktörler ilgi kazanmıtır.

8 Türkiye de yazılım gelitiren özel kuruluların yazılım mimarisi kararları verirken kullandıkları kriterler, bu kararları etkileyen teknik ve yönetsel etmenler ile yazılım mimarisiyle ilgili kritik baarı ve maliyet faktörleri profil çalıması henüz yapılmamıtır. Gelecekte önerilen çerçevede anketler hazırlanıp, yazılım mimarları ve mimari kararları onaylayanlarca hangi kriterlerin göz önüne alındıı incelenebilir. Projelerin büyüklükleri ve çeitlerine göre bu etmenlerde farklılık olup olmadıı, firmanın özelliklerine göre bu kararlarla deiiklik olup olmadıı ya da yazılım mimarisi ile ilgili literatür ve son gelimelerin uygulamada çalıanlarca izlenme oranları belirlenebilir. Yazılım mimarisi ile ilgili unsurlarla ilgili fayda-maliyet analizinin nasıl yapıldıı ile ilgili olarak bilgiler derlenerek, öncelikler aratırılabilir ve yeni çerçeve modelleri oluturulabilir. 5. Teekkür Sayın Halit Ouztüzün ün (ODTÜ) güdüleyici destei için derin teekkürlerimi sunarım. Kaynakça [1]. Carnegie-Mellon Software Engineering Institute, How Do You Define Software Architecture?, 1.Haziran [2]. Bass, Klemen, Kazman, Software Architecture in Practice (2 nd edition), Addison-Wesley, [3]. Recommended Practice for Architectural Description of Software-Intensive Systems, ANSI/IEEE Std [4]. Baragy, J., Reed K., Why Is It So Hard to Define Software Achitecture?, Proceedings IEEE Software Engineering Conference, s , 3-4 Aralık [5]. Barargy, J., Reed, K., Why We Need A Different View of Software Architecture, IEEE Proceedings of the 23 rd International Conference on Software Engineering, s , Mayıs [6]. Shaw, M., The Coming-of-Age of Software Architecture Research, IEEE Proceedings of the 23 rd International Conference on Software Engineering, s , Mayıs [7]. Barosi, L., Heekel R., Thöne S. ve Varro D., Style-Based Refinements of Dynamic Software Architectures, Proceedings of the Fourth IEEE Working IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [8]. Role of The Software Architect, Worldwide Institute of Software Architects - WWISA, 30 Mayıs [9]. Mattman, C. A., Crichton, D. J., Hughes, S. J., Kelly, S. C. ve Ramirez, P. M., Software Architecture for Large-Scale, Distributed, Data-Intensive Systems, Proceedings of the Fourth Working IEEE/IFIP Conference Software Engineering Conference, s , Haziran [10]. Özgürce, E., Yazılım Mimarisi konulu yazı, 16 Mayıs [11]. Issamy, V., Tartanoglu, F., Jinshan, L., ve Sailhan, F., Software Architecture for Mobile Distributed Computing, Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [12]. Drongowski, P. J., Software Architecture in Realtime Systems, Proceedings of the IEEE Workshop, s , Mayıs 1993.

9 [13]. Perez-Marinez, J.E., Sierra-Alonso, A., Heuristics for the Transition from Analysis to Software Architecture, Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [14]. Mustapic, G., Wall, A., Norström C. ve Crnkovic I., Real World Influences on Software Architecture Interviews with Industrial System Experts, Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [15]. Roshandel, R., Schmert, B., Medvidovic, N., Garlan, D. ve Zhang, D., Understanding Tradeoffs Among Different Architectural Modeling Approaches, Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [16]. Tekinerdogan, B., ASAAM: Aspectual Software Architecture Analysis Method, IEEE Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s. 5-14, Haziran [17] Zhu, L., Babar, M. A. and Jeffery, R., Mining Patterns to Support Software Architecture Evaluation, Proceedings of the Fourth IEEE/IFIP Conference on Software Architecture, s , Haziran [18]. Barber, K. S., Holt, J., Software Architecture Correctness, IEEE Software, Kasım/Aralık [19]. Kong, J., Zhang, K., Dong, J. ve Song, G., A Graph Grammar Approach to Software Architecture Verification and Transformation, IEEE Proceedings of the 27 th Annual International Computer Software and Applications Conference (COMPSAC 03), [20]. Licthner, K., Alencar, P., ve Cowan D., A Framework for Software Architecture Verification, Proceedings of Software Engineering Conference, s , Nisan [21]. Boehm, B., Software Architectures: Critical Success Factors and Cost Drivers, IEEE Proceedings of the 16 th International Conference on Software Engineering, s. 364,16-21 Mayıs 1994.