EKONOMİK YÖNÜYLE DENİZLİ

Transkript

1 2016 EKONOMİK YÖNÜYLE DENİZLİ DENİZLİ TİCARET ODASI YAYINLARI - 43 ISSN

2

3 Kendiniz için değil, bağlı bulunduğunuz ulus için elbirliği ile çalışınız. Çalışmaların en yükseği budur. Denebilir ki, hiçbir şeye muhtaç değiliz, yalnız bir tek şeye ihtiyacımız var: Çalışkan olmak! Servet ve onun doğal sonucu olan rahat yaşamak ve mutluluk, yalnız ve ancak çalışanların hakkıdır. Yaşamak demek çalışmak demektir. Türk, öğün, çalış, güven.

4 İLETİŞİM BİLGİLERİ DENİZLİ TİCARET ODASI Başkan Genel Sekreter Genel Sekreter Yardımcısı Ege Bilgi ve Yenilik Merkezi (EBIC-EGE) Ticaret Sicili Ve Tescil Şube Müdürlüğü Hesap İşleri Müdürlüğü Araştırma Geliştirme Müdürlüğü Ticaret Müdürlüğü Basın ve Halkla İlişkiler Birimi İletişim ve Organizasyon Birimi Santral Telefon Faks Adres Elektronik Posta Web Saraylar Mah. Saltak Cad. No: Merkezefendi / DENİZLİ info@dto.org.tr

5 içindekiler Denizli Ticaret Odası İletişim Bilgileri 4 İçindekiler 5 Önsöz 6 Denizli Ticaret Odası Yönetim Kurulu leri 7 Denizli Ticaret Odası Meclis leri 8 I. GENEL EKONOMİK DURUM Yılı'nda Küresel Ekonomideki Gelişmeler Yılı'nda Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Yılı'nda Denizli Ekonomisindeki Gelişmeler Yılı'nda Denizli Ekonomisindeki Gelişmeler 41 II.DENİZLİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER VE EKONOMİK BAKIMDAN TARİHİ GELİŞİM 1. Denizli İlinin Tarihçesi Denizli Hakkında Genel Bilgiler Ekonomik Açıdan Tarihi Gelişim Denizli İlinin Sosyo-Ekonomik Yapısı İlçelerin Sosyo-Ekonomik yapısı ve değerleri 48 III. FİZİKİ YAPI Doğal yapı İklim 64 IV. NÜFUS 67 V. İSTİHDAM VE İŞGÜCÜ 73 VI. EĞİTİM Temel eğitim Yaygın eğitim Yüksek öğretim 82 VII. KÜLTÜR-TURİZM Denizli'de Bulunan Turizm İşletme ve Belediye Belgeli Tesisler VIII. TARIM, HAYVANCILIK VE ORMANCILIK 103 A. Tarım 104 B.Hayvancılık 110 C. Ormancılık 112 X. ALT YAPI ÇALIŞMALARI DSİ Karayolları Haberleşme Ulaşım Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Çalışmaları 127 XI. İLİMİZ ODA/BORSA FAALİYETLERİ Denizli Ticaret Odası Denizli Sanayi Odası Denizli Ticaret Borsası İlçe Ticaret Odaları Sayısı Denizli Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği KOBİ'lere Dönük Hizmet Birimlerinin Çalışmaları 155 XII. DENİZLİ SANAYİ VE TİCARETİNE İLİŞKİN MAL VE FİRMA BAZLI GENEL BİLGİLER Denizli'den İhraç Edilen Mallar ve Üzeri işçi Çalıştıran Firmalar 184 Meslek Dallarına Göre Sayısı 198 XIII. GENEL İLETİŞİM BİLGİLERİ Denizli Ticaret Odası iletişim Bilgileri Denizli Organize Sanayi Bölgesinde Bulunan Firmalar Turizm Gelişmeleri Denizli İlinin Tarihi ve Turistik Yerleri Türkiye'nin Yurtdışı Daimi Temsilcilikleri ve Ticaret Müşavirlikleri 275

6 ÖNSÖZ Bilgi ve iletişim teknolojilerinin ekonomik hayatı tümüyle yeniden şekillendirdiği bir dönemi yaşıyoruz. Dünyada Birinci Sanayi Devrimi, ilk olarak buharı enerjiye dönüştürrerek üretim faaliyetlerinde kullanılması ile başlamıştı, İkinci Sanayi Devrimi de sanayide/üretimde elektriğin yaygın olarak kullanımı sonucunda seri üretime geçilmesi olarak toplumların yaşamına girmiştir. Dünyada birçok alanda meydana gelen gelişmeler ülkeleri, firmaları, doğaldır ki herşeyin ana unsuru olan insanları pek çok küresel sorunla yüzleşmek zorunda bırakıyor. Yaşanan bu küresel sorunların çözümü de, küresel bir koordinasyon sistemini zorunlu hale getiriyor. Bu da firmaların dönüşen ekonomilere ayak uydurması rekabetçi kalabilmeleri açısından kritik önem kazanıyor. Ayrıca, şirketlerin, yatırım kararlarını, iş planlarını ve operasyon süreçlerini belirlerken birçok etkeni de gözönünde bulundurmaları zorunlu hale gelmiştir. Bir zaman insanoğlunun bilinçli yada bilinçsiz yok etmekten çekinmediği çevre vb. bir çok değerler bugün evrensel mekanizmalarla koruma altına alınmıştır. Bunlar da girişimcinin, yartırımcının karşısına birer maliyet unsuru olarak çıkmaktadır. İşin açmazı da burada ortaya çıkmaktadır. Bu süreci doğru okuyan ve dönüşümü sağlayabilen şirketler açısından fırsatlar doğarken, bu dönüşümü kaçıran ve uyum sağlayamayan şirketler için riskler oluşmaya başlamıştır. Ülkemiz ve ilimiz açısından da girişimcilerimiz bu zorluk ve zorlamalarla yüzyüze gelmiş haldedirler. Diğer yandan dünyadaki belli başlı jeopolitik risklerin tamamı, bizim çevremizdeki coğrafyada yaşanıyor. Yukarıda kısaca birinci ve ikinci sanayi devrimi olarak tasvir edilen ilk iki dalganın sonrasında üçüncü dalga olarak dünya ekonomi tarihinde yerini alan gelişmeyi de bilgi ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler ortaya çıkarmıştır. Dördüncü Sanayi Devrimi, yani güncel olan adıyla Sanayi 4.0 (dört-sıfır) bilişim teknolojilerini, Nesnelerin İnterneti, Bulut Bilişim, Siber Robot Sistem tasarımlarıyla üretim sürecinin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu dönüşüm, cihazlar, makineler ve insanlar arasındaki bağlantıyı her geçen gün arttırmakta, üretim sistemlerini hızlandırmaktadır. Bunun sonucunda da verimlilik artışı oluşturması muhtemeldir. Şu an tamamen olmasa da çok yakın bir gelecekte gelir düzeyini ve gelirin düzeyini, yeniden dağılımını, istihdamı ve yatırımları hızla artıracağı görülmektedir. Yine bu gelişme sayesinde ayrıca sürdürülebilir kalkınma hedeflerine de beklenenden daha çabuk olarak ulaşılması kolaylaşacak gibi görünmektedir. Hem tüm üretim süreçlerinin hem de enerji kullanımında verimliliğin bu yeni teknolojilerle arttığının görüleceği sıkça dile getrilmektedir. Açıklıkla söylenebilir ki aslında şu ana kadar internet, yeni iş modellerinin herhangi bir kısıntıya uğramadan gelişmesine kakıda bulunmuş, diğer bir tabirle girişimciliğin önünü açmıştır, denilebilir. İnternet kullanımının belli bir kurala bağlanması yolunda önemli girişimler yapılmaktadır. Çünkü, hiçbir mecranın kuralsız gelişmesi düşünülemez. Dijital ekonomi yeni bir devrim ortaya çıkardı. Dijital ekonomi bizlere 15 yıl öncesine kadar hayal dahi edemeyeceğimiz bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Bilgiye erişimin çok daha kolay olduğu, uzakları yakın eden bir dünya. Böyle bir dünya dijital ekonominin dönüştürücü gücü ile mümkün. Bu fırsatı en iyi şekilde kullanmak da bizlerin elinde. Bugün veri denilen kavram dijital ekonomide adeta para kadar kıymetli haldedir. Eskiden bir sözlü kültür ürünü olarak halk dilinde Paran Kadar Konuş şeklinde dilden dile nakledilen söylemi bundan sonra sanki Kullanılabilir Bilginiz Kadar Konuşun denilmesine çok az zaman kaldı gibi geliyor. Hizmet sektörünün Gayrisafi Yurtiçi Hasılamızdaki yeri ve ağırlığı gittikçe artmakla birlikte, gelişmekte olan bir ülke olarak, sanayisini de büyütmek zorunluluğu olan bir ülkeyiz. Bu yüzden, yeni çevresel koşulları, dışarıya olan enerji bağımlılığımızı ve ekonomik koşulları düşünerek, yeni sanayi politikamızı kurgulamak zorundayız. Düşen petrol fiyatları dış ticaret açığımızı olumlu etkilerken, ihracat, turizm, yatırım ve uluslararası müteahhitlik işlerimizi kısıtlıyor. Bunlar için de ilerleme kaydedebilmek ve sahip olunan kaynaklarımızı ilimiz ve ülkemiz yararına ekonomik değere dönüştürme yolunda dünya gerçeklerine uygun, metodik girişimlerde bulunulması son derece önem arzetmektedir. Bu anlamda ilimiz doğal, faydalı bol mineralli jeotermal kaynak zengini bir bölgede yer almaktadır. Bu doğal değerimizin ilimiz ve ülkemiz yararına değer kazanması için tanıtım başta olmak üzere her türlü çalışmayı Oda olarak yapmanın geçmişte olduğu gibi gelecekte de gayreti içinde olunacaktır. Bu ve benzer konularda Denizli Ticaret Odası olarak kamu ve özel tüm kurumlarla adı Denizli olan her konuda gereken çabalar gösterilmektedir. Denizli Ticaret Odası olarak çalışmalarımızı, ülkemizin bir çok kurumu gibi dört yıllık dönemler halinde hazırlanan stratejik plandaki hedefler doğrultusunda düzenlenmekte ve uygulanmaktadır. Buna göre belirlenen hedeflere ulaşmada, ilde kamu-sivil toplum birlikteliğinde yapıcı rol üstlenen Denizli Ticaret Odası, bundan önceki yıllarda olduğu gibi 2016 yılında da 2015 yılı kamu ve özel olmak üzere Denizli ilinin ekonomik, sosyal, kültürel vb. tüm verilerinin derlenip işlendiği bir yayında talep edenlerin bilgisine sunmak, geçmiş yıllarla olan farkını ortaya koymak amacıyla hazırlanan bir yayını daha Ekonomik Yönü ile Denizli adı altında yararlanmak isteyenlerin bilgisine sunmuş bulunmaktadır. Bu yayının hazırlanmasında Odamıza verdikleri bilgilerle katkı sunan tüm kurum ve kuruluşlar ile yayında emeği geçen Odamız çalışanlarına katkılarından dolayı teşekkür ediyor, yayının ilimiz hakkında bilgi edinmek isteyen herkese yararlı olmasını diliyorum. Saygılarımla, NECDET ÖZER Yönetim Kurulu Başkanı

7 2013 DENİZLİ TİCARET ODASI YÖNETİM KURULU ÜYELERİ NECDET NECDET ÖZER ÖZER NECDET NECDET ÖZER ÖZER R N ER N R N R N ER N ER N R N R N ER N ER N R R E ET E ET R R T T ER ER E N R E ET E ET T T ER ER C NE T DE R E N E N R E N E N C NE T C NE T R R DE R N ET ET C NE T C NE T ÖZ N ÖZ N DE R N DE R N T T ET ET R R ÖZ N ÖZ N ERD N ERD N T T R Z N R R ERD N ERD N E ÖREN R Z N R Z N E ET E E Z R Z N R Z N EN ER ÖREN E ÖREN E E N ZE ÖN ERDE ÖREN ÖN ÖREN R Z R Z R Z ÖN ÖN TE N TE N R Z R Z TE N TE N 9 EKONOMİK YÖNÜYLE 9 7

8 2013 DENİZLİ TİCARET ODASI MECLİS ÜYELERİ 10 8 EKONOMİK YÖNÜYLE

9 DENİZLİTİCARET TİCARETODASI ODASIMECLİS MECLİSÜYELERİ ÜYELERİ DENİZLİ YAŞAR KÖSEOĞLU EKONOMİK YÖNÜYLE EKONOMİK YÖNÜYLE DENiZLi DENiZLi 99

10 DENİZLİ TİCARET ODASI MECLİS ÜYELERİ 2013 #$-ŗ9+ŗ 3ŗ" 1$3.# 2(,$"+ŗ2 ½8$+$1ŗ #$5 #$-ŗ9+ŗ 3ŗ",( 1$3.# 2(,$"+ŗ2 ½8$+$1ŗ #$5,( - Ø+%-!,ØƉ!(!. 2!-!:!.Ø$/ŋ!. - Ø+%-!,ØƉ!(!. 9!65:Ø!+ŝ 2!-!:!.Ø$/ŋ!. -534!&!Ø"/:4!Ɖ 9!65:Ø!+ŝ ABDULLAH BOZTAŞ -534!&!Ø"/:4!Ɖ -534!&!Ø"/:4!Ɖ 9!+50ØĉŋĎ4#%. (Ď3%9ŝ.Ø-%-ŝƉ/ŋ,5 9!+50ØĉŋĎ4#%. 452'54Ø4/35./ŋ,5 (Ď3%9ŝ.Ø-%-ŝƉ/ŋ,5 TAMER BESİM!(-%4Ø-53,5 452'54Ø4/35./ŋ,5!(-%4Ø-53,5!(-%4Ø-53,5 +5"ŝ,!9Ø6/,+!. -534!&!Ø4!ŋ#) +5"ŝ,!9Ø6/,+!. (!3!.Ø+/#!"!9-534!&!Ø4!ŋ#)!"$5,,!(Ø9!ŋ#) (!3!.Ø+/#!"!9!"$5,,!(Ø9!ŋ#)!"$5,,!(Ø9!ŋ#) -534!&!Ø+/2+54Ø!9$).,) (5,53ŝØ)Ɖ)+ -534!&!Ø+/2+54Ø!9$).,) (5,53ŝØ)Ɖ)+.%6:!4Ø9!+).%6:!4Ø9!+)!"$5,,!(Ø"!,/ŋ,5!"$5,,!(Ø"!,/ŋ,5 1ŗ #$5,( 9!65:Ø!+ŝ 2'54Ø4/35./ŋ,5 (!3!.Ø+/#!"! EKONOMİK YÖNÜYLE DENiZLi 2016

11 EKONOMİK YÖNÜYLE DENiZLi DENİZLİ TİCARET ODASI MECLİS ÜYELERİ UĞUR SALMAN ERTAN ŞAHAN

12

13 I GENEL EKONOMİK DURUM

14 I-2015 Yılı ndaki Ekonomik Gelişmeler ve 2016 Yılı Beklentileri Yılı nda Küresel Ekonomideki Gelişmeler Dünya ekonomisi 2015 yılında normalleşme eğilimini sürdürmüştür. Piyasalarda beklenmedik kriz ve dalgalanma olmamış fakat ekonomik büyüme ve enflasyon aşılamayan sorunlar olarak yaygın olarak ülkeleri etkilemiştir. Gelişmiş ve sanayileşmiş ülkeler deflasyonu kontrol altına almış olsalar da düşük büyüme ve düşük enflasyon döngüsünü aşmayı başaramamışlardır. Gelişmekte Olan Ülkeler ve petrol ihracatçısı olan ülkeler yeni sorunlarla karşılaşmışlardır. Temel emtia ve petrol fiyatlarının önemli ölçüde düşmesi bu ülkeleri sıkıntıya sokmuştur. Bu bağlamda bu ülkelerin bazıları negatif büyüme, bazıları ise yetersiz büyüme ile 2015 yılını kapatmışlardır. Gelişmiş Ülkelerden ABD, Gelişmekte Olan Ülkelerden Hindistan ve Çin görece olarak başarılı olmuşlardır.2015 yılında Dünyai ekonomisi büyüme oranı % 3 civarında tahmin edilmektedir. Dünya bankasının en son küresel büyüme öngörüsünü % 2,9 dan aşağı çekerek % 2.6 olarak revize etmiştir yılında para politikaları ön planda olmaya devam etmiştir. ABD nin parasal genişleme politikasından çıkmıştır fakat Japonya, İngiltere ve Avrupa Merkez Bankaları parasal genişleme politikalarını hız vermişlerdir. Bu gelişmelerin sonunda 2015 yılında likidite bolluğu devam etmiştir. FED in beklenen faiz artırımı gerçekleşirken, diğer gelişmiş ülkeler düşük faiz düzeyini sürdürmüşlerdir. Tablo 1: IMF, OECD ve DB Ülke Gruplarına Göre Büyüme Tahmini Bazı Ülke - Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%) Dünya Türkiye Avro Bölgesi ABD Brezilya Rusya Hindistan ÇHC IMF ,1 3,0 1,5 2,6-3,0-3,8 7,3 6, ,6 2,9 1,6 2,8-1,0-0,6 7,5 6,3 OECD ,9 3,1 1,5 2,4-3,1-4,0 7,2 6, ,3 3,4 1,8 2,5-1,2-0,4 7,3 6,5 DB ,8 3,2 1,5 2,7-1,3-2,7 7,5 6, ,3 3,5 1,8 2,8 1,1 0,7 7,9 6,7 Kaynak: IMF, OECD ve Dünya Bankası Türkiye ekonomisi 2014 yılında %2,9 oranında büyümüştür yılında % 4 oranında büyümüştür. Tabloda görüldüğü gibi beklentilerin üzerinde büyüme sağlanmıştır Yılında küresel ekonomideki iyileşme sınırlı kalmıştır. IMF, 2015 yılı küresel ekonomi büyüme tahminini aşağı yönlü revize etmiştir yılında % 3,1 oranında, 2016 yılında ise % 3,4 oranında büyüyeceğini öngörmüştür. OECD büyüme oranını 2015 ve 2016 yıllarında % 3 olarak tahmin etmektedir. Tablo 2 de görüldüğü gibi OECD de tahminlerini aşağı çekmiştir. 14 EKONOMİK YÖNÜYLE

15 Tablo 2. OECD Ekonomik Büyüme Tahminleri OECD Eylül 2015 Ara Dönem Tahminleri (Yüzde) Haziran Ekonomik Görünüm Tahminlerinden Fark (Yüzde Puan) Dünya Büyümesi 3,3 3 3,6-0,1-0,2 ABD 2,4 2,4 2,6 0,4-0,2 Avro Bölgesi 0,9 1,6 1,9 0,1-0,2 Japonya -0,1 0,6 1,2-0,1-0,2 Almanya 1,6 1,6 2,0 0,0-0,4 Fransa 0,2 1,0 1,4-0,1-0,3 İtalya -0,4 0,7 1,3 0,1-0,2 Birleşik Krallık 3 2,4 2,3 0,0 0,0 Kanada 2,4 1,1 2,1-0,4-0,2 Çin 7,4 6,7 6,5-0,1-0,2 Hindistan 7,2 7,2 7,3-0,1-0,1 Brezilya 0,2-2,8-0,7-2,0-1,8 Diğer Ülkeler 2,8 2,3 3,3-0,2-0,3 Kaynak: Kalkınma Bakanlığı IMF ve Dünya Bankasının tahminlerine göre 2016 yılında küresel ekonomideki büyüme 2014 ve 2015 yılları civarında olacaktır. Gelişmiş Ülkelerdeki İyileşme görünümü ABD ve Birleşik Krallık (İngiltere) kaynaklıdır. ABD, 2015 III. Çeyrekte % 3,9 oranında büyümüş, Eylül ayında işsizlik oranını % 5,1 gerilemiştir. İşsizlik gerilemeye devam etmektedir. AB ve Japonya iyileşme belirtilerini sürdürmekle birlikte önemli sıçrama yapmaktan uzak görünmektedir. AB borç krizini yönetmeyi başarmış, ekonomik büyümenin % 0,5 aşması beklenmektedir. Ülke gruplarına göre IMF nin büyüme tahminleri Tablo 3 te verilmiştir. Tablo 3: Ülke Grupları İtibariyle Büyüme (%) Dünya 3,4 3,1 3,6 Gelişmiş Ülkeler 1,8 2,0 2,2 Gelişmekte Olan Ülkeler 4,6 4,0 4,5 Kaynak: IMF Gelişmiş Ülkelerde iyileşme yavaş da olsa devam ederken Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Ekonomik büyümenin yavaşlaması belirginleşmektedir. Çin deki ekonomik yavaşlama Gelişmekte olan diğer EKONOMİK YÖNÜYLE 15

16 ülkelere olumsuz etkilemektedir. Çin in % 7 büyüme hedefinin altına kayması ihtimali dünya ticaretini olumsuz etkilemektedir. Çin deki ihracat performansının düşmesi, üretici fiyatlarında görülen sert düşüş dünya emtia fiyatlarını aşağı yönlü tetiklemiştir. Brezilya başta olmak üzere temel emtia ihracatçısı birçok ülkenin ekonomisi daralmıştır. Emtia ve Petrol fiyatlarındaki düşmenin etkisi ile Brezilya ekonomisi 2015 yılı ilk çeyreğinde % 1,7 oranında, ikinci çeyrekte ise % 2,4 daralarak resesyona girmiştir. Ve Uluslar arası derecelendirme kuruluşlarının beli başlıları Brezilya nın notunu düşürerek yatırım yapılamaz ülke düzeyine indirmişlerdir. Rusya, 2015 yılı ilk çeyreğinde % 2,2 ikinci çeyreğinde ise % 4,6 oranında daralmıştır. Diğer petrol ihracatçısı ülkeler de önemli ölçüde bütçe, cari denge sorunları ile karşı karşıya kalmışlardır. Hindistan Gelişmekte Olan Ülkeler arasında iyi ekonomik performans gösteren büyük bir ekonomidir yılı ilk çeyreğinde % 7,5 ikinci çeyreğinde ise % 7 büyümüştür. Hindistan küresel ekonominin yeni umudu durumundadır. Çin deki yavaşlamanın yerine kısmen alması beklenmektedir. Asya bölgesinde bulunan gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümesi göreceli olarak daha iyi durumdadır. Latin Amerika ve Asya dışındaki gelişmekte olan ülkelerin büyümesi çok yetersizdir. Bazı gelişmekte olan ülkeler temel mal fiyatlarındaki düşmeden olumsuz etkilenmeye devam etmektedir. Petrol başta olmak üzere temel mal fiyatlarının düşmesinden Hindistan, Çin ve Türkiye gibi bazı ülkeler de yararlanmaktadır. Gelişmiş ülkelerin büyüme oranı yavaş ve istikrarlı şekilde devam edeceği öngörülmektedir. Tablo 4: Küresel Mal Ticareti IMF DTÖ Yıllar Mal Ticaretine İlişkin Tahminler (%) Gelişmiş Ekonomiler İthalat Yükselen Ekonomiler Gelişmiş Ekonomiler İhracat Yükselen Ekonomiler Dünya Ticaret Hacmi ,1 3,9 4,0 1,3 3, ,4 4,8 4,2 4,4 4, ,0 2,4 3,1 2,5 2, ,9 3,8 3,2 5,2 3,9 Kaynak: IMF ve DTÖ IMF tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla %2,6 ve %3,4 oranında artacaktır. DTÖ tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2015 ve 2016 yıllarında sırasıyla %2,8 ve %3,9 oranında artacaktır. Küresel mal ticareti artışı yetersiz fakat istikrarlı genişlemesi beklenmektedir. Petrol ve Temel Emtia fiyatlarındaki düşmenin devam etmesi halinde küresel ekonomi ve ticarete olumsuz etkilemesi beklenmelidir. Özellikle petrol ve emtia ihracatçısı gelişmekte olan ülkelerin yeni bir krizi tetiklemesi mümkündür. Petrol fiyatlarının 2016 yılı başında 40$ ın altına inmesi ve petrol arzının talebe göre fazla olması bu konudaki belirsizliği artırmaktadır yılında, Küresel Ekonomide Gelişmiş ülkeler normalleşme yönünde gelişme gösterirken Gelişmekte Olan Ülkeler yavaşlama belirtisi göstermektedir. Petrol ve Temel Emtia fiyatları bu ülke ihracatçılarını olumsuz etkilemekte, bu ülkelerin ithalatı ve ekonomik büyümesi diğer ülkelere etkilemektedir. Petrol fiyatlarının bir süre daha düşük seyredeceği anlaşılmaktadır. Petrolde arz fazlasının 2016 yılında da devam edeceği anlaşılmaktadır. Temel Emtia fiyatlarının uzun süre düşük kalması önümüzdeki dönemlerde arzın düşmesine ve yeni sorunlara yol açması beklenmelidir. 16 EKONOMİK YÖNÜYLE

17 Küresel Finansal piyasalara gelince FED, Aralık ayında faiz artırımına giderek yeni bir dönem başlatmıştır. Faiz artırımının piyasalar üzerinde sert etkisi olmamıştır yılında faiz artırımlarına devam edecektir.faiz artışının kademeli olarak yapılacağı açıklanmıştır yılı sonunda FED politika gösterge faizini yıl içinde iki defa artıracağını açıklamıştır. FED faiz oranlarını artırırken bilançosunu küçültmekte yavaş davranacağı ve ABD ekonomisi kadar küresel ekonominin hassasiyetlerinin dikkate alınacağını belirtmiştir. Kısaca ABD tarafından finansal piyasalara baskı beklenmemektedir. Diğer taraftan Japonya ve İngiltere Merkez Bankası parasal genişlemeyi şimdilik sürdürmektedirler.avrupa Merkez Bankası parasal genişlemeyi varlık alımlarını 2017 yılının mart ayına kadar sürdüreceğini açıklamıştır. Avrupa Merkez Bankası 2016 yılında varlık alımları miktarını artırırken, negatif faiz uygulamasına geçmiştir. Diğer ülkelerde politika faiz oranlarını ve döviz kurlarını ayarlama yönünde adımlar atmaktadır. FED in faiz artırımı ile başlayan yeni döneme diğer ülkelerin uyum sağlamak için para politikalarında değişikliklere gideceklerini beklemek gerekir. Bazı ülkeler politika faizini artırma yoluna giderken diğerleri azaltma yoluna gitmek durumunda kalacaktır. Döviz kurlarında dalgalanmalar yeni dengeler kuruluncaya kadar devam edeceğini beklemek gerekir. Merkez Bankaları parasal genişlemeyi sürdürecektir. Faiz oranlarının biraz yükselmesi beklense de sınırlı kalacağı anlaşılmaktadır yılında küresel düzeyde likidite sorunu olmayacağı, bolluğun devam edeceği anlaşılmaktadır Yılında Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Türkiye ekonomisi, 2015 yılı son çeyreğinde % 5.7 oranında büyümeyi başarmıştır. Son çeyrekteki yüksek büyüme 2015 yılı toplam büyümesini program hedefi olan % 4 oranına taşımıştır. Böylece ekonomi beklentilerin üstünde büyümüştür. TÜİK verilerine göre ekonomik büyümenin dörde üçü tüketim harcamalarından diğer kalan bölümü kamu harcamalarından meydana gelmiştir. Tablo 5: Orta Vadeli Plan Hedefleri GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla) Kişi Başına Milli Gelir (GSYH,$)** GSYH Büyümesi 4,0 4,5 5,0 5,0 İşsizlik Oranı (%) 10,2 10,2 9,9 9,6 Seyahat Gelirleri (Milyar $) ,4 31,8 Cari İşlemler Dengesi (Milyar $) -31,7-28,6-29,3-29,9 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -4,4-3,9-3,7-3,5 **Satınalma Gücü Paritesine Göre Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel amacı; makroekonomik istikrarın korunduğu, cari açık ve enflasyonun aşamalı olarak düşürüldüğü bir ortamda yapısal reformlar yoluyla büyümeyi artırmak ve daha kapsayıcı hale getirmektir. Türkiye ekonomisi 2015 yılında iki genel seçim ve jeopolitik risklerin etkisi altında kalmıştır. Diğer taraftan Irak ve Suriye iç savaşları sonucu iki milyonu aşan mültecinin ülkemize sığınmasının yarattığı ekonomik ve sosyal yük, terörün sınırlarımız içine sızması olumsuzlukları altında ekonomik performans beklentilerin üzerinde gerçekleşmiştir yılında bütün olumsuzluklara karşın Orta Vadeli Plan hedefi olan % 4 kadar büyümüştür. EKONOMİK YÖNÜYLE 17

18 Tablo 6: Temel Makroekonomik Göstergeler GSYH Büyümesi (%, Sabit Fiyatlarla) 4,5 5,0 5,0 GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla) TÜFE Yılsonu (%) 7,5 6,0 5,0 Kaynak: OVP, yılında ekonomik büyümenin % 4,5 olacağı öngörülmüştür. OVP ve 2016 yılı bütçe verilerine göre %4,5 büyüme hedeflenmiştir. Bu hedefin aşılması kuvvetle muhtemeldir. Mali disiplinin 2016 yılında da sürdürüleceği anlaşılmaktadır. Faiz dışı fazla /GSYH oranı 2016 yılında % 1,2 oranında öngörülmüştür. Grafik 1: GSYH (Cari $) ve SAGP Göre GSYH 18 EKONOMİK YÖNÜYLE

19 2014 yılı itibarıyla Türkiye Dünya nın 18., Avrupa nın 7. büyük ekonomisidir. Satın Alma Gücü Paritesine göre hesaplamada Türkiye bir basamak yükselerek Dünya nın 17. Avrupa nın 7. büyük ekonomisidir. Ekonomideki diğer olumlu gelişme mali disiplinin bozulmamış olmasıdır yılında bütçe hedeflerine ulaşılmış, faiz dışı fazla devam etmiştir. Tablo 7: Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi ve Faiz Dışı Fazlası Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (Milyon TL) Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi / GSYH (%) -1,3-1,0-0,8 Faiz Dışı Fazla (Milyon TL) Faiz Dışı Fazla / GSYH (%) 1,2 1,4 1,4 Kaynak: OVP, Grafik 2: AB Tanımlı Borç Stoku/GSYH % AB tanımlı Borç Stoku/GSYH oranı 2016 yılında % 31,7 oranıyla AB ülkelerinin birkaçı dışında tümünden iyi durumdadır. Tablo 8: AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH ye Oranı (%) AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku/GSYH 31,7 30,5 29,5 Kaynak: OVP, EKONOMİK YÖNÜYLE 19

20 Tablo 9: Merkezi Yönetim ve Genel Devlet Bütçe Dengesi (GSYH nın yüzdesi olarak) * 2016** 2017** 2018** Harcamalar 25,7 25,8 25,9 24,9 24,2 Faiz Dışı Harcamalar 22,8 23,1 23,3 22,5 21,9 Faiz Giderleri 2,9 2,7 2,5 2,4 2,3 Gelirler 24,3 24,6 24,5 23,9 23,3 Vergi Gelirleri 20,2 20,8 20,8 20,5 20,5 Diğer Gelirler 4,2 3,9 3,7 3,3 2,9 Bütçe Dengesi -1,3-1,2-1,3-1,0-0,8 Faiz Dışı Denge 1,5 1,5 1,2 1,4 1,4 Genel Devlet Dengesi -0,6 0,0-0,7-0,7-0,4 Genel Devlet Faiz Dengesi 2,3 2,8 2,0 1,8 2,0 AB Tanımlı Nominal Borç Stoku 33,5 32,6 31,7 30,5 29,5 *Gerçekleşme tahmini **Program Kaynak: Orta Vadeli Program ( ) Tablo 10: Merkezi Yönetim Bütçe Büyüklükleri (Milyar TL) Artış Oranı (Yüzde) Gerçekleşme/Bütçe Hedefi (Yüzde) Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri 448,8 506,0 12,8 107,0 Faiz Giderleri 49,9 53,0 6,2 98,2 Faiz Hariç Bütçe Giderleri 398,8 453,0 13,6 108,1 Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 425,4 483,0 13,6 106,9 I.Vergi Gelirleri 352,5 407,5 15,6 104,6 II.Vergi Dışı Gelirler 56,2 57,3 2,0 111,3 Bütçe Dengesi -23,4-22,6 - - Faiz Dışı Denge 26,5 30,4 14,5 92,0 Kaynak: Maliye Bakanlığı Enflasyon gelişmekte olan diğer bazı ülkelerde olduğu gibi Türkiye nin de en önemli sorunu olarak devam etmektedir. 20 EKONOMİK YÖNÜYLE

21 Tablo 11: TCMB Enflasyon Tahminleri ve Beklentiler TCMB Tahmini TCMB Beklenti Anketi* Enflasyon Hedefi 2016 Yıl Sonu 7,5 8,2 5,0 12 Ay Sonrası 7,4 7,9 5,0 24 Ay Sonrası 5,9 7,1 5,0 *Ocak ayı anknet verileri Kaynak: TCMB Yıllık enflasyon beklentilerin üzerinde gelişmiştir sonu yıllık enflasyon % 8,81 oranına yükselmiştir yılında enflasyonun kısmı olarak kontrol altına alınacağını beklenmektedir yılında döviz kurlarındaki artış enflasyon üzerinde etkili olmuştur yılında enflasyonun kontrol altına alınacağı belirtileri TÜFE ve ÜFE endekslerindeki gelişmelerden anlaşılmaktadır. Tablo 12: 2016 Yıl Sonuna İlişkin Enflasyon Tahminleri (Yıllık Ortalama Yüzde Değişim) Dünya 3,6 2,6**** Gelişmiş Ülkeler ABD 1,8 1,5 Euro Bölgesi 1,1 0,8 Almanya 1,4 1,1 Fransa 1 0,8 İtalya 0,9 0,6 İspanya 0,9 0,7 Yunanistan 2,1 0,1 İngiltere 1,4 1,0 Japonya 0,8 0,6 Gelişmekte Olan Ülkeler Asya Pasifik** 2,6 2,2 Çin 2,1 1,6 Hindistan 5,4 5,3 Latin Amerika 6,7* 10,4**** Brezilya*** 6,1 7,0 Doğu Avrupa 5,8 6,0 *Venezüela hariç tahminleri göstermektedir. **Japonya hariç tahminleri göstermektedir. ***Aralık/Aralık enflasyonu. **** Yeni metodoloj ile Venezüela dahil tahminler Kaynak: Consensus Forecasts EKONOMİK YÖNÜYLE 21

22 Dünya enflasyon oranı 2015 yılında % 3,6 olarak öngörülmektedir. Türkiye ve Latin Amerika Ülkeleri enflasyon ile mücadelede yetersiz kalındığı gözlenmektedir. Tablo 13: Mal ve Hizmet Grubu Fiyatları (Üç aylık ve Yıllık Yüzde Değişim) 22 EKONOMİK YÖNÜYLE IV Yıllık I II III IV Yıllık TÜFE 1,63 8,17 3,03 1,68 1,39 2,44 8,81 1.Mallar 1,99 7,99 3,34 1,37 0,81 3,02 8,79 Enerji -0,74-1,54 1,96 1,44-0,70 0,24 2,96 Gıda ve Alkolsüz İçecekler İşlenmemiş Gıda 2,90 12,73 8,82-3,85 2,85 3,03 10,87 3,53 12,24 16,40-9,27 3,56 4,07 13,83 İşlenmiş Gıda 2,36 13,16 2,30 1,45 2,22 2,11 8,33 Temel Mallar 2,98 8,89-1,10 6,60-0,57 5,15 10,22 Giyim ve Ayakkabı 10,38 8,40-12,43 22,37-11,81 15,34 9,00 Dayanıklı Mallar (Altın Fiyatları Hariç) -0,29 8,70 3,91 1,43 4,57 1,66 12,05 Mobilya 1,56 7,73 3,55 1,24 3,20 2,32 10,70 Elektrikli ve Elektriksiz Aletler -0,31 1,64 2,44 0,98 4,00 1,96 9,69 Otomobil -1,19 13,72 5,14 1,62 5,60 1,13 14,10 Diğer Dayanıklı Mallar 1,07 7,02 1,38 3,19 2,69 2,94 10,59 Giyim ve Dayanıklı Dışı Temel Mallar 1,38 9,57 1,78 2,16 2,25 2,32 8,79 Alkollü İç. Tütün Ür. ve Altın 0,00 7,73 4,49 0,61 2,32-0,94 6,56 2.Hizmetler 0,81 8,59 2,32 2,40 2,76 1,10 8,85 Kira 1,78 7,34 1,47 1,77 2,38 1,90 7,73 Lokanta ve Oteller 2,02 13,98 3,42 3,59 4,29 1,34 13,23 Ulaştırma -0,38 7,76 0,10 2,06 1,41 0,56 4,17 Haberleşme 0,14 2,50 2,26-0,11 1,53 0,63 4,36 Diğer Hizmetler* 0,21 8,64 2,95 3,00 2,87 0,92 10,09 *Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmetler. Kaynak: TÜİK, TCMB - İşsizlik ekonominin en önemli sorunu olmaya devam etmiştir. Eylül 2015 işsizlik oranı % 10,3 olarak gerçekleşmiştir. İşsizliğin çift haneli düzeyde olması en önemli ekonomik ve sosyal problem olmaya devam etmektedir. Eylül ayı itibariyle sigortalı (4a kapsamında ) çalışan sayısı kişi olmuştur. Bu rakam 2014 yılına göre % 3,2 artıştır. İşgücüne katılım oranı artarak % 52,1 oranına çıkmıştır.

23 Cari İşlemler dengesi açığı 2014 yılında 43.6 milyar $, 2015 yılında Cari Açık hızla azalarak 32.1 milyar dolara inmiştir. Cari açığın azalması ithalatın azalmasından kaynaklanmıştır. Dış ticaret rakamları incelendiğinde ihracatın azalmasına rağmen Cari açık azalmıştır. Fakat açığın finansmanı olumsuzlaşmıştır. Tablo 14 te ayrıntılı bir aylık tablo görülmektedir. Tablo 14: Yılı Ocak Ayı Cari İşlemler Dengesi Ocak Milyon Dolar Değişim (%) I- CARİ İŞLEMLER HESABI ,8 A. DIŞ TİCARET DENGESİ ,1 B. HİZMETLER DENGESİ ,7 C. BİRİNCİL GELİR DENGESİ ,4 D. İKİNCİL GELİR DENGESİ II- SERMAYE HESABI III- FİNANS HESAPLARI ,3 Doğrudan Yatırımlar ,8 Net Varlık Edinimi Net Yükümlülük Oluşumu ,1 Sermaye ,3 Yatırım ,5 Tasfiye ,8 Diğer Sermaye (Net) ,1 Gayrimenkul (Net) ,7 Portföy Yatırımları ,4 Diğer Yatırımlar ,5 Rezerv Varlıklar ,9 IV- NET HATA NOKSAN ,6 Kaynak: TCMB Cari Açık önemli ölçüde azalmıştır. Azalma ihracat artışından kaynaklanmamıştır. İhracat azalırken ithalatın daha da fazla azalmasından kaynaklanmıştır. Cari Açık / GSYH oranı Türkiye için yapısal bir sorun olarak devam ettiği izlenimi vermektedir. Ocak-Kasım 2015 döneminde ihracat 2014 yılının aynı dönemine göre % - 8,59 oranında azalarak ,- $ olmuştur. Ocak-Ekim 2015 döneminde ithalat % oranında azalarak $ olarak gerçekleşmiştir. Petrol ve Emtia fiyatlarındaki düşmenin ithalat değerinin azalmasına etkisi olmuştur. İhracat azalmasının nedeni dış pazardaki istikrarsızlık ve daralmadan kaynaklanmıştır yılında düşen petrol ve temel emtia fiyatlarından yararlanma fırsatı kaçırılmıştır, denilebilir yılında bu fırsat pekala değerlendirilebilir. EKONOMİK YÖNÜYLE 23

24 Tablo 15: Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) * 2017* 2018* 2023** İhracat 157,6 143,9 155,5 175,8 201,4 500 İthalat 242,2 207,2 210,7 243,1 273,2 625 D.T. Hacmi 399,8 351,1 366,2 418,9 474, D.T. Dengesi -84,5-63,3-55,2-67,2-71,8-125 İhracat/İthalat (%) 65,1 69,5 73,8 72,3 73,7 80 Gerçekleşme,TUİK *Beklenti (Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı ) **2023 İhracat Stratejisi Grafik 3: Türkiye nin Küresel Mal İhracatındaki Payı Grafik 4: Türkiye nin Küresel Mal İthalatındaki Payı 24 EKONOMİK YÖNÜYLE

25 Grafik 5: Doğrudan Yabancı Yatırımlar döneminde 14,6 milyar ABD doları olan doğrudan yabancı yatırım tutarı, döneminde 165,4 milyar ABD dolarına ulşamıştır yılının Ocak ayında doğrudan yabancı yatırım tutarı bir önceki yılın aynı ayına göre %64,1 azalarak 620 milyın ABD doları olmuştur. Grafik 6: Yurtdışına Doğrudan Yabancı Yatırımlar -Türk yatırımcıların yurtdışında gerçekleştirdiği doğrudan yatırımların toplamı, 2003 ten bugüne kadar 33,5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır yılının Ocak ayında yurt dışına yaptığımız doğrudan yatırımlar 340 milyon ABD doları olmuştur. EKONOMİK YÖNÜYLE 25

26 Tablo 16: Yabancı Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı (Milyon $) EKONOMİK YÖNÜYLE Yıllık Ocak TARIM SEKTÖRÜ SINAİ SEKTÖRLER Madencilik ve Taşocakçılığı İmalat Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı Hizmetler Sektörü TOPLAM Tablo 17: Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı S.N Milyon Dolar * 2016* 1 Hollanda İngiltere Azerbaycan Japonya Avusturya İtalya ABD Almanya Güney Kore Lüksemburg Katar Suudi Arabistan Yunanistan İsveç Birleşik Arap Emirlikleri Belçika Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Estonya LİSTE TOPLAMI TOPLAM *Ocak / Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri

27 Firmaların kullanmış olduğu krediler 2015 yılında kredi kullanımı artmaya devam etmiştir. Ancak tüketici kredilerinde daralma söz konusudur. Grafik 7: Kredi Kullanımı ve stoku Petrol fiyatları ve Temel emtia fiyatlarının düşük olması bu malların ihracatçısı olan ülkeleri krize sokmuştur. Düşük fiyatlardan yararlanacak birkaç ülkeden biri Türkiye dir. Düşük petrol ve Emtia fiyatları Türkiye nin dış finansman sorununu kolaylaştıracaktır. Kronik Cari Açık sorununu çözmede yardımcı olabilir. Aynı zamanda ekonominin en zayıf yönü olan enflasyon kısır döngüsü kırılabilir. Düşük petrol ve temel emtia fiyatları Türkiye için tarihi bir fırsatı yaratmaktadır. Türkiye nin bu fırsatı değerlendirebilmesi için doğru politikalar uygulanması gerekir. Ekonomi ve maliye politikalarından daha önemli ve belirleyici olan iç ve dış sorunların çözülmesi gerekir. Bu nedenle Rusya, Mısır, Libya pazarlarının tekrar kazanılması yatırımların artmasına ve ekonomik büyümenin doğal düzeye çıkmasını kolaylaştıracaktır. İç politikada yaşanan bazı olumsuzluklar, siyasetin zaman zaman gerilmesi, yatırımcıları ve halkın beklentilerini olumsuz etkilemektedir. Bu da yatırımların ve tüketim harcamalarının ertelenmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu konuda hükümetin AB liği ile müzakerelere yeniden başlatması, AB liği çapasının ekonomik - siyasi istikrarın ve öngörülebilirliğin artmasını sağlayacaktır. Dış politikada geleneksel politikalarımıza dönülmesi ve diploması dilinin öne çıkması istikrar için yararlı olacağı açıktır. Dünyada enerji bollaşır ve ucuzlarken siyasi nedenlerden dolayı Ülkemizin doğal gaz ve petrol tedariki konusunda belirsizlik ve endişe kaynağı olması bazı politikaların sonucu olduğu söylenebilir. Petrol ve doğal gaz alımında kaynak çeşitliliğinin yüksek olmasının yararlarını Rusya krizinde görmüş olduk. Yaşanan krizin Türkiye nin enerji koridoru olması, nükleer enerji teknolojisini sağlamasını engellememelidir yılında turizm ve ihracat gelirlerini artırmanın yolu bulunmalıdır. Turizm ve ihracat hem ekonomik büyüme hem de istihdam bakımından 2016 yılının ekonomik performansını etkileyecektir. Bazı destinasyonlara uygulanan hava yolu teşviklerinin sürdürülmesi ve Çin, Hindistan gibi büyük ülkelere de yaygınlaştırılması yararlı olacaktır yılında ekonomik büyümenin % 4,5 oranında olması planlanmıştır. Petrol ve Temel emtia fiyatlarının çok düşük düzeylerde seyretmesi Türkiye iç in tarihsel fırsattır. Hem kronik enflasyonla mücadele fırsatı ve diğer önemli sorunumuz cari açığın makul düzeye indirilmesi fırsatı kaçırılmamalıdır. EKONOMİK YÖNÜYLE 27

28 Yılında Denizli Ekonomisindeki Gelişmeler İlimiz ekonomisi büyük ölçüde ihracata dayalıdır yılında ihracatımız beklenmedik şekilde azalmıştır yılında % 2.7 oranında artarak dolar olmuştur yılında Türkiye ihracatındaki azalmaya paralel % oranında azalarak dolar olarak gerçekleşmiştir. Uluslar arası piyasaların olumsuzluğu ya da ülke ekonomisinin sorunları ile açıklanamayacak yerel bir sıkıntı ile karşı karşıya olduğumuz açıktır. Aynı şekilde sigortalı istihdam edilen işçi sayısı bir önceki yıla göre 2015 yılı sonunda Türkiye de % 5,97 oranında artarken, Denizli deki artış % 4,37 oranında olmuştur. Aynı şekilde 2015 yılında Teşvik alan yatırım tutarı Türkiye genelinde 64 milyar 349 milyon TL den 103 milyar 59 milyon TL ye çıkarken, ilimizdeki teşvik alan yatırımlar aynı dönemde 809 milyon TL den 1 milyar 49 milyon TL ye çıkmıştır. Denizli nin sanayisi ve ticareti geniş ölçüde dünya pazarlarının etkisi altında olduğu için ihracat rakamlarındaki gelişme her zaman ekonomik gidişin önemli bir göstergesi olmuştur. Denizli nin sanayisi ve ticareti geniş ölçüde dünya pazarlarının etkisi altında olduğu için ihracat rakamlarındaki gelişme ekonomik gidişin önemli bir göstergesidir. Tablo 18: Denizli ihracat rakamları Kaynak: TUİK Yıl İhracat (Bin $) Değişim(%) İthalat(Bin $) değişim(%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,66 Yukarıdaki tabloda, Denizli nin yıllara göre ihracat ve ithalat rakamları görülmektedir. 28 EKONOMİK YÖNÜYLE

29 Grafik 8: Denizli ihracatı ( ) yılları arasında ihracatta düzenli artış dikkat çekerken, küresel krizin başgösterdiği ve etkisinin görüldüğü 2009 yılında Denizli nin ihracatı ciddi anlamda düşmüştür yılı sonrasındaki ihracat rakamlarında ise özellikle döviz kurlarındaki farklar dolayısıyla ihracat rakamlarında düşül meydana gelmiştir. Grafik 9: Denizli ihracatı ( ) Yukarıdaki grafiğe göre, yıllarında ithalatın genellikle arttığı görülmektedir. İthalattaki artışa rağmen Denizli nin ihracatı ithalatından fazla olmaya devam etmektedir. Denizli sanayisi çeşitlenmektedir. İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl düzenlenen Türkiye nin en büyük ilk 500 ve ikinci 500 firma arasındaki Denizli kökenli kuruluşların farklı sektörlerde yerlerini almaları bu çeşitlenmeyi desteklemektedir. EKONOMİK YÖNÜYLE 29

30 Tablo 19: İlk 500 sıralamasına giren firmalar İlk 500'e giren Firmalar Firma Adı İlk 500'de yıllar itibariyle Büyük Firma Sıralaması Abalıoğlu Tekstil Sanayi T. A.Ş Abalıoğlu Yem Soya ve Tek. S.ve T. A.Ş Atom Kablo San. Ve Tic. A.Ş Aynes Gıda Sanayi Tic. A.Ş Değirmenci Tekstil Havlu ve Örme San. Tic. Ltd. Şti Deniz Tekstil San. ve Tic. A.Ş Denizli Basma ve Boya San. A.Ş Denizli Çimento San. ve Tic. A.Ş Dentaş Ambalaj ve Kağıt San. ve Tic. A.Ş Erbakır Elektrolitik Bakır Mam. S. T. A.Ş Gamateks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş Gökhan Tekstil San. ve Tic. A.Ş Güneş Tekstil Pazarlama San. ve Tic. Ltd. Şti Hürsan Havlu Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş Kar-Demir Haddecilik S. ve T. Ltd. Şti Kocaer Haddecilik San. ve Tic. Ltd. Şti EKONOMİK YÖNÜYLE

31 Tablo 19 devamı: İlk 500 sıralamasına giren firmalar Küçüker Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Menderes Tekstil San. ve Tic. A.Ş Modern Beton San.Tic.A.Ş Nexans İletişim End. Ve Tic. A.Ş Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş Pamukkale Kablo San. Ve Tic. A.Ş Seval Kablo Aydınlatma Cihazları İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş İLK 500'e giren Toplam Firma Sayısı Kaynak: İstanbul Sanayi Odası İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl gerçekleştirilen ilk 500 firma sıralamasında son 14 yıllık verileri incelendiğinde firma sayısında çok fazla değişiklik olmadığı göze çarpmaktadır. Son olarak 2014 yılı verilerine göre hazırlanan Türkiye'nin en büyük ilk 500 firması arasına Denizli'den 12 firma girmiştir. Bu 12 firmaların 2 si tekstil ve konfeksiyon sektöründe üretim yapan firmalardır. 8 firma metal, bakır işleme, kablo, kağıt, çimento ve beton sanayinde üretim yapmaktadır. Gıda ve yem sanayinde 2 firma sıralamada yer almıştır. Tablo 20: İkinci 500 sıralamasına giren firmalar Firma Adı İkinci 500'de yıllar itibariyle Büyük Firma Sıralaması Abalıoğlu Tekstil Sanayi T. A.Ş Altınbaşak Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Akça Hazır Beton San. Ve Tic. A.Ş Atak Tekstil San. Ve Tic. Ve Paz. A.Ş EKONOMİK YÖNÜYLE 31

32 Tablo 20 devamı: İkinci 500 sıralamasına giren firmalar Atakan Tekstil Giyim San. Ve Tic. Ve Paz. A.Ş Atom Kablo San. Ve Tic. A.Ş Aynes Gıda Sanayi Tic. A.Ş Aysüt Süt Ürünleri ve San. ve Tic. Ltd. Şti Ayyem Tarım Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti Başarı Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Birlik Enerji Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş CMK Kablo Elektrik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti Çarkıt Kablo San. Ve Tic. A.Ş Çiçek Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Değirmenci Tekstil Havlu ve Örme San. Tic. Ltd. Şti Dempa Denizli Mensucat San. Tic. A.Ş Demsan Denizli Mensucat San. Tic. A.Ş Denteks Denizli Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Deniz Tekstil San. ve Tic. A.Ş Denizli Basma ve Boya San. A.Ş Denizli Cam Sanayi ve Tic. A.Ş EKONOMİK YÖNÜYLE

33 Tablo 20 devamı: İkinci 500 sıralamasına giren firmalar Dentaş Kağıt San. A.Ş Doksan Denizli Dokuma Sanayi ve Tic. A.Ş Ekdemir Haddecilik ve Tekstil San. Tic. A.Ş Eke Tekstil Konfeksiyon Turizm San. Tic. A.Ş Erikoğlu Emaye Bakır Tel Sanayi A.Ş Funika Ev Giyimi İp. Dok. Teks. Boyama Konf. Paz. San. ve Tic. A.Ş Funiteks Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Gamateks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş Gökhan Tekstil San. ve Tic. A.Ş Göveçlik İplik San. ve Tic. A.Ş Güneş Tekstil Pazarlama San. Ve Tic. Ltd. Şti Hürsan Havlu Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş İpekyolu Tekstil San. ve Tic. A.Ş Kar-Demir Haddecilik S. ve T. Ltd. Şti Kaynak İplik San. ve Tic. A.Ş Kiraz Tekstil San. Ve Tic. Ltd. Şti EKONOMİK YÖNÜYLE 33

34 Tablo 20 devamı: İkinci 500 sıralamasına giren firmalar Kocaer Haddecilik San. ve Tic. Ltd. Şti Kocaer Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti Konfurt Gıda San. Ve Tic. A.Ş Küçüker Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Modern Beton San. Ve Tic. A.Ş Nesa Tekstil Sanayi ve Tic. A.Ş Ozanteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş Özgüven Kablo San. Ve Tic. San. Ltd. Şti Pamukkale Kablo San. Ve Tic. A.Ş Seval Kablo Ayd. Cih. İth. İhr. San. Ve Tic. A.Ş Shamrock Tekstil San. ve Tic. A.Ş Turkuaz Tekstil San. Ve Tic. A.Ş Tümteks Tekstil San. ve Tic. A.Ş İkinci 500'e giren Toplam Firma Sayısı Kaynak: İstanbul Sanayi Odası İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl gerçekleştirilen ikinci 500 firma sıralamasında son 14 yıllık verileri incelendiğinde, firma sayısının yarı yarıya azaldığı görülmektedir. İkinci 500 firma arasına giren firma sayısı 2003 yılında 23 iken, 2014 yılında 10 firma kalmıştır.ilk 500 e giren firma sayısı 12 de kalmıştır. İkinci 500 e giren firma sayısındaki azalma tekstil ve hadde firmalarının sayısındaki azalma görülmektedir. Son olarak 2014 yılı verilerine göre hazırlanan Türkiye'nin ikinci 500 firması arasına Denizli'den 10 firma girmiştir. Bu 10 firmaların 5 i tekstil ve konfeksiyon sektöründe üretim yapan firmalardır. 4 firma metal, bakır işleme ve kablo işleme sanayinde üretim yapmakta 1 firma ise beton sanayinde üretim yapmaktadır. 34 EKONOMİK YÖNÜYLE

35 Tablo 21: Son 5 yılda ISO sıralamasındaki ilk 1000 firmanın sektörel dağılımı Sektörler Metal, bakır, kablo, çimento, kağıt Gıda-yem Tekstil TOPLAM Kaynak: İstanbul Sanayi Odası İlk 1000 firma incelendiğinde toplam 22 firma sıralamaya girmiştir. Tabloda görüldüğü gibi 7 tekstil firması 2 Yem-Gıda firması ve 13 firma diğer imalat sanayi kollarındadır. Denizli sanayi çeşitlenmeye ve dengeli bir yapıda gelişmektedir. Grafik 10: ISO sıralamasında ilk 1000 firma içinde yer alan firmaların sektörel dağılımı Belirtilen firmaların yanı sıra mermer, cam sanayi, metal ve metal işleme sanayi, deri sanayi, gıda sanayi hızla gelişmektedir. Kısacası Denizli sanayi, güçlenerek ve çeşitlenerek gelişmesini sürdürmektedir. İstihdamdaki Gelişmeler Denizli deki ekonomik gelişmeler incelendiğinde istihdam artışı Türkiye deki artışın üzerinde olmuştur. Denizli işgücü piyasası verileri incelendiğinde ilde sanayinin ihtiyacı olan kalifiye işgücü, sanayinin göstermiş olduğu çeşitliliği besleyecek zenginliktedir. Denizli de eğitime verilen önem profesyonel yönetici ve kalifiye iş gücü havuzunu beslemektedir. Tablo 22: Denizli'de Çalışan Sigortalı İşçi Sayısı Kaynak: Denizli SGK İl Müdürlüğü , , , , , , , ,68 EKONOMİK YÖNÜYLE 35

36 Denizli de 4/a kapsamında sigortalı çalışan sayıları kürsel krizin etkilerinin görüldüğü yıllarında düşüş meydana gelmiştir. Kriz etkilerinin azalmaya başladığı 2010 yılında ise yüzde 13,10 luk ciddi bir istihdam artışı olmuştur. Takip eden yıllarda da artışlar meydana gelirken, geçtiğimiz yılki sigortalı işçi sayısı yüzde 4,37 oranında artmıştır. İşgücüne katılım oranı ve kadın işçi istihdamı bakımından Türkiye geneline göre yüksektir ve ilimiz örnek olabilecek durumdadır. Enerji kullanımı Tablo 23: Sanayide Elektrik Kullanımı ( ) Kaynak: AYDEM Yıllar Sanayi(kwh) Değişim (%) , , , , , , ,76 Üretim yapıldığının bir göstergesi olması dolayısıyla sanayide tüketilen elektrik miktarı önemlidir. En az elektrik tüketiminin olduğu yıl 2011, en fazla tüketimin olduğu yıl ise 2008 dir. Bir önceki yıllar kıyaslamasında ise elektrik tüketiminin en çok azaldığı yıl 2009, en fazla artığı yıl ise 2015 tir. Grafik 11: Sanayide Elektrik Kullanımı Son 8 yıllık veriler incelendiğinde elektrik kullanımındaki dalganmalar göze çarpmaktadır. 36 EKONOMİK YÖNÜYLE

37 Yatırımlar Ekonomik durumun ileriye dönük gelişmesini en iyi açıklayan gösterge yatırımlardaki artıştır. Aşağıdaki tabloda Denizli de yılları arasında alınan yatırım teşvik belge sayısı, yüzdelik değişimleri, teşvik miktarları ve teşvik miktarlarının yüzdelik değişimleri görülmektedir. Tablo 24: Denizli'de Yıllar İtibariyle Alınan Yatırım Teşvikleri (TL) Yıllar Alınan Teşvik Sayısı Alınan Teşvik Sayısı Değişim (%) Alınan Miktar (TL) Teşvik Tutarı Değişim (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,39 Kaynak:Denizli Sanayi Odası Son 15 yılın yatırım teşvikleri incelendiğinde yıllara göre farklılık olduğu görülmektedir. Denizli de 2001 yılında 59 teşvik alınırken, bunun teşvik tutarı TL dir yılında ise 62 teşvik alınırken, bunun teşvik tutarı TL dir. Alınan teşvik sayıları yıllar itibariyle kıyaslandığında; en fazla teşvik alımının 2010 yılında, en az teşvik alımının ise 2009 yılında gerçekleştiği görülmektedir. Teşvik tutarları incelendiğinde ise en fazla teşvik tutarının 2010 yılında, en az teşvik tutarının ise 2001 yılında olduğu görülmektedir yılında Alınan Teşvik Sayısı bir önceki yıla göre 1 adet azalmış, Yatırım Teşvik Tutarı ise yüzde 28,33 artarak TL ye çıkmıştır. EKONOMİK YÖNÜYLE 37

38 İnşaat Sektörü: Denizli nin en dinamik sektörlerinden birisi de inşaat sektörüdür yılında inşaat sektörü gelişmesini sürdürmüştür. İnşaat sektörü 2014 yılındaki azalmadan sonra 2015 yılında İnşaat Yapı ruhsatları hızla artmıştır. Tablo 25: Denizli'de İnşaat Yapı Ruhsatı-Yapı Kullanma İzin Belgesi Yıllar İnşaat Yapı Ruhsatı (Mesken) İnşaat Yapı Ruhsatı (İşyeri) İnşaat Yapı Ruhsatı TOPLAM Yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı)-mesken Yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı)- İşyeri Yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı) TOPLAM Kaynak: Belediyeler Denizli de ruhsat hizmeti veren 19 belediyeden son üç yıllık derlenen verilere göre göre; inşaat yapı ruhsatı, 2013 yılında , 2014 yılında ve 2015 yılında verilmiştir. Yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı) ise 2013 yılında 8.990, 2014 yılında ve 2015 yılında adet verilmiştir. Turizm: Turizm, doğrudan yada dolaylı olmak üzere verdiği destek ve her bir istihdam başına yapılan yatırım miktarı en düşük olan sektördür. Sektöre bacasız sanayi denilmesi de bundandır. Diğer özelliği de çevreyi ve doğal kaynakları kirletmeyen, tüketmeyen, tersine geliştiren bir ekonomik olay olmasıdır. Son zamanlarda turizm sektörünün durumunun iyi olmadığı bilinmektedir. Aslında Denizli nin her ilçesi, bugün ve gelecekte ekonomik değere dönüşmesi muhtemel değerleri barındırmaktadır. Bunun harekete geçirilmesi gerekmektedir. Tablo 26: Laodikya ve Pamukkale ziyaretçi sayıları ( ) Yıllar Laodikya Pamukkale Kaynak: Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yukarıdaki tabloda, son 5 yıllık Laodikya Antik Kenti ile Pamukkale Örenyeri ziyaretiçi sayıları verilmiştir yılında turist tarafından ziyaret edilen dünyaca ünlü Beyaz Cennet Pamukkale, 2014 yılında ise turist tarafından ziyaret edilmiştir. Laodikya Antik Kenti 2014 yılında , 2015 yılında kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Sarayköy ilçesi ile Karahayıt mahallesindeki termal su ve termal çamurun bulunduğu kaplıcalarda, 2015 yılında ortalama 2.5 milyon turist ağırlanmıştır. 38 EKONOMİK YÖNÜYLE