Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun süreli, süresiz, bağımsız, istisnai toplam dört çeşit çalışma izni tanımaktadır.

Transkript

1 İkamet Tezkeresi: Türkiye'de bir aydan fazla kalacak yabancılar bu süre bitmeden ikamet tezkeresi almak zorundalar. Türkiye ye iş tutmak amacıyla gelen yabancılar da geldikleri tarihten bir ay içinde ve çalışmaya başlamadan evvel ikamet izni almak zorundalar. Seyahat, Milli veya Milletlerarası, tarih, kültür ve güzel sanatlar şenlikleri ve festival, spor müsabakaları, kongre ve konferanslar, sergi ve panayırlar münasebetiyle veya Bakanlar Kurulunca tayin olunacak yerlerde ziyaret, tedavi veya hava değiştirme maksadıyla "Turist" damgalı giriş vizeleriyle ve müşterek pasaportlarıyla gelecek yabancılar iki ay içerisinde ikamet tezkeresi alma yükümlülüğünden muaflardır. Gerekli durumlarda bu süre iki ay daha uzatılabilir. Yabancıların İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun da belirlenen durumlarda ikamet izni başvuruları reddedilebilirler. Çalışma İzni: Yabancıların bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan evvel çalışma izni almaları gerekmektedir. Çalışma izni almak için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvuruda bulunmalıdır. Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun süreli, süresiz, bağımsız, istisnai toplam dört çeşit çalışma izni tanımaktadır. Süreli Çalışma İzni: İş piyasasındaki durum ve istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişiklikleri dikkate alınarak belirli bir işyeri ve belirli bir meslekte çalışmak amacıyla bir yıl için verilir. Bir yılın sonunda üç yıla kadar uzatılabilir. Üç yıllık çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak amacıyla altı yıla kadar uzatılabilir. Eş ve çocuklara da yabancının kendisi ile birlikte en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları şartıyla süreli çalışma izni verilebilir. Süresiz Çalışma İzni: Türkiye de en az sekiz yıl ikamet eden veya toplam altı yıllık çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni verilebilir. Ayrıca süresiz çalışma izni verilmesi için iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaz ve belirli bir işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaz. Bağımsız Çalışma İzni: Bağımsız çalışacak yabancılara, Türkiye de en az beş yıl ikamet etmiş olmaları koşuluyla Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir. İstisnai Haller: Kanun belirli niteliklere sahip kişilere hükümdeki sürelere bakılmaksızın çalışma izninin verilmesini kabul etmektedir. Örneğin, bir Türk vatandaşı ile evli olan ve eşiyle Türkiye'de evlilik birliği içinde yaşayan veya evlilik birliği en az üç yıl sürdükten sonra sona ermiş olmakla birlikte Türkiye'de yerleşmiş olan yabancılar ile bunların Türk vatandaşı eşinden olan çocuklarına; Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları ile bunların Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşı olmayan eş ve çocuklarına vs. kanundaki sürelere dikkate alınmaksızın çalışma izni verilebilir. Çalışma izni, geçerlilik süresinin sona ermesi dışında yabancının ikamet tezkeresinin herhangi bir nedenle geçersiz hale gelmesi veya geçerlilik süresinin uzatılmaması, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması veya yabancının mücbir 1 / 5

2 sebep dışında aralıksız olarak altı aydan fazla yurt dışında kalması hallerinde geçerliliğini kaybeder. Yabancıların Türkiye de Gayrimenkul Edinimleri: Yabancı gerçek kişiler, ticari şirketleri, yabancıların Türkiye de kurdukları şirketler Türkiye de taşınmaz edinebilirler. Ticaret şirketi niteliğinde olmayan yabancı tüzel kişiler (vakıflar, dernekler, siyasi partiler, sendikalar) Türkiye de gayrimenkul edinemezler. Yabancı gerçek kişiler, karşılıklılık olmak ve kanuni sınırlamalara uyulmak şartıyla Türkiye de işyeri veya konut olarak kullanmak amacıyla, uygulama imar planı veya mevzii imar planı içinde bu amaçlara ayrılıp tescil edilen taşınmazları edinebilirler. Yabancı gerçek kişinin ülke genelinde edinebileceği taşınmazlar ile bağımsız ve sürekli nitelikte sınırlı ayni hakların toplam yüzölçümü iki buçuk hektarı geçemez. Yabancı gerçek kişilerin ve yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen sulama, enerji, tarım, maden, sit, inanç ve kültürel özellikleri nedeniyle korunması gereken alanlar, özel koruma alanları ile flora ve fauna özelliği nedeniyle korunması gereken hassas alanlarda ve stratejik yerlerde kamu yararı ve ülke güvenliği bakımından yabancıların gayrimenkul edinimlerinin engellendiği alanlarda gayrimenkul edinimleri yasaktır. Yabancı gerçek kişiler merkez ilçe ve ilçeler bazında, uygulama imar planı ve mevzi imar plan sınırları içerisinde kalan toplam alanların yüzölçümünün yüzde onuna kadar kısmında taşınmaz ile bağımsız ve sürekli nitelikte sınırlı aynî hak edinebilirler. Yabancı ticaret şirketleri ancak 2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu, 6326 Sayılı Petrol Kanunu ve 4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu hükümleri çerçevesinde taşınmaz mülkiyeti ve taşınmazlar üzerinde sınırlı aynî hak edinebilirler. Yabancı yatırımcıların Türkiye'de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip şirketler, ana sözleşmelerinde belirtilen faaliyet konularını yürütmek üzere taşınmaz mülkiyeti veya sınırlı ayni hak edinebilir ve kullanabilirler. Bu şekilde edinilen taşınmazların Türkiye'de kurulu bulunan bir başka yabancı sermayeli şirkete devrinde ve taşınmaz maliki yerli sermayeli bir şirketin hisse devri yoluyla yabancı sermayeli hale gelmesi durumunda da aynı esas geçerlidir. Yabancıların Türkiye de Şirket Kurumaları Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu' na göre; yabancı yatırımcı, Türkiye' de doğrudan yabancı yatırım yapan, - Yabancı ülke vatandaşları - Yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşları - Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişileri ve uluslararası kuruluşlarını ifade eder. Kanunla belirlenmiş kayıt yükümlülüklerini yerine getirilmesi koşuluyla, yabancı yatırımcı yeni şirket kurabilir, şube açabilir veya Türkiye' deki bir şirkete ortak olabilir. Yabancı yatırımcıların Türk Ticaret Kanunu'nda ve Borçlar Kanunu'nda düzenlenmiş tüm şirket türlerini kurması 2 / 5

3 mümkündür. Ancak Türkiye' de daha çok tercih edilen şirket türleri limitet şirket ve anonim şirkettir. Doğrudan yabancı yatırım; yabancı yatırımcı tarafından yurt dışından getirilen; - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alım satımı yapılan konvertibl para şeklinde nakit sermaye, - Şirket menkul kıymetler (Devlet tahvilleri hariç), - Makine ve teçhizat, - Sınaî ve fikrî mülkiyet haklar veya Yurt içinden sağlanan; - Yeniden yatırımda kullanılan kâr, hâsılat, para alacağı veya malî değeri olan yatırımla ilgili diğer haklar, - Doğal kaynakların aranması ve çıkarılmasına ilişkin haklardır. 2.Türkiye' de Şirket Türleri Türk şirketler hukuku sistemine göre kurulabilecek şirketler şunlardır: - Kollektif Şirket - Komandit Şirket - Limited Şirket - Anonim Şirket - Kooperatif - Tüzel Kişiliğe Sahip Olmayan Adi Şirket ( Borçlar Kanunu'nda düzenlenmiştir.) Kolektif Şirket: Kolektif şirket için asgari sermaye miktarı öngörülmemiştir. Şirket ortakları şirket boçlarından müteselsilen ve sınırsız sorumludur. Şirket kuruluşu için en az iki ortak şarttır. Komandit Şirket: Komandit şirketlerde, Alman Hukukunda da olduğu gibi komanditer ortağın sorumluluğu belirli bir sermaye miktarı ile sınırlı iken, komandite ortağın sorumluluğu sınırsızdır. Şirket kuruluşu için asgari sermaye miktarı öngörülmemiştir. Limited Şirket: Limited şirket en az iki gerçek kişi veya tüzel kişi tarafından kurulur. Asgari sermaye miktarı 5.000YTL'dir (yaklaşık 2500 Euro). Limited şirket hissedarları taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sorumludur. Şirketler halka açılamaz ve hisse senetleri borsada işlem görmez. Anonim Şirket: Limited şirket en az beş gerçek kişi veya tüzel kişi tarafından kurulur. Asgari sermaye miktarı YTL' dir (yaklaşık Euro). Sorumluluk taahhüt edilen sermaye ile sınırlıdır. Anonim şirketlerin, Alman hukukunda olduğu gibi halka açık anonim şirket ve halka açık olmayan anonim şirket olmak üzere iki türü mevcuttur. Zorunlu organları da Alman hukukundaki olduğu gibi; - En az üç pay sahibinden oluşan Yönetim Kurulu (istenirse müdür atanabilir) - En fazla beş kişiden oluşan Denetim Kurulu (denetçi sayısı birse onun, birden çok ise, yarısından bir fazlasının T.C. vatandaşı olması gerekir.) - Şirket politikasıyla ilgili kararlar veren ve yüksek yetkili Genel Kuruldur. Anonim şirketler hem Türk Ticaret Kanunu'nda hem de Sermaye Piyasası Kanunu'nda düzenlenmiştir. Anonim şirketlerde bazı faaliyet alanları için (banka, sigorta, faktoring) kuruluşundan önce Sanayi ve 3 / 5

4 Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınması şarttır. 3. Kuruluş süreci, şirket kuruluşu ve şube kuruluşu bakımından farklılık göstermektedir. Yabancı yatırımcılar faaliyet göstermek istediği piyasayı, müşteri profilini ve rekabeti araştırma amacıyla daha az sermaye ve riskle irtibat bürosu da kurabilir. Bu nedenle üç şirket kuruluşu, şube kuruluşu ve irtibat bürosu kuruluşu olmak üzere üç aşama da incelenmiştir: 3.1. Şirket Kuruluşu Türkiye' de şirket kuruluş süreci oldukça kolaylaştırılmıştır. Öyle ki; birkaç iş günü içinde şirket kurmak mümkündür. Şirket kuruluşu şu aşamaları içerir: - Tüm şirket ortakları tarafından şirket esas sözleşmesinin imzalanması - İmzaların noter tarafından tasdik edilmesi - şirket kuruluş bildirim dilekçesi ve formu - Kurucular arasında yabancı uyruklu gerçek şahıs varsa pasaportun aslı ile ibraz edilmesi halinde fotokopisi veya noter tasdikli örneği, tüzel kişilerde ise ilgili Türk Konsolosluğundan veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre tasdik edilmiş (apostil şerhini içeren) ve şirketin kayıtlı bulunduğu sanayi ve/veya ticaret odasınca veya yetkili mahkemelerce tanzim edilmiş faaliyet belgesi aslı ve noter onaylı tercümesi - Bu belgelerle birlikte asgari sermaye miktarının ödendiğine ilişkin makbuz ve imza sirküleri ile Ticaret Sicil Memurluğu' na tescil için başvurulur. Tescilden sonra vergi dairesi müracaat edilmesi gerekmektedir. - Tescil Ticaret Sicil Gazetesi' nde ilan edilir. Tescilden sonra şirket faaliyete geçebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, tescilin yapıldığı gün aynı zamanda vergi dairesine müracaat edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde usulsüzlük nedeniyle ceza kesilmektedir Şube Kuruluşu: Yabancı yatırımcılar Türkiye' de az bir masrafla şube kurabilir. Şube kurulabilmesi için Türkiye' de ikamet eden bir şube temsilcisi atanması ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin alınması zorunludur. Şubelerin ayrı bir tüzel kişiliği yoktur ve Ticaret Siciline kaydedilmez. Şube kuruluşu için gerekli belgeler şunlardır: - Tercüme edilmiş ve apostilli şirket esas sözleşmesi - Bakanlık izni - Şube temsilcisi adına vekaletname - Şube temsilcisinin imza sirküleri - Şube temsilcisi Türk vatandaşı ise, noter tasdikli kimlik kartı, Şube temsilcisi yabancı uyruklu ise yabancı yetkili temsilcinin noter tasdikli pasaport kopyası, çalışma izni ve oturma izni. Şube kuruluşu genellikle şirket kuruluşunun ilk adımı olarak karşımıza çıkar. Çünkü şube kurmak vergi, iş hukuku ve çalışma izinleri açısından bir avantaj sağlamamaktadır. Şube temsilcisi, yurtdışında bulunan ana şirketi de ilgilendiren sözleşmeler imzalayabilir veya ticari ilişkiler kurabilir İrtibat Bürosu: Yabancı yatırımcılar Türkiye' de yatırım amacıyla piyasa araştırması yapmak ve ilişkiler kurmak amacıyla irtibat bürosu açabilir. İrtibat bürosunun ticari amaçla faaliyet göstermesi yasaktır. İrtibat bürosunun kurulması; büronun çalışmalarının ardından şirket kurulması veya büronun Türk üreticisinin kalite kontrolü gibi önemli işleri yürütmesi durumunda 4 / 5

5 bir anlam ifade eder. Başvuru işlemleri ile gerekli belge ve doldurulacak formlar tamamlandığında, irtibat bürosu açılması izni 5 gün içinde verilmektedir. 5 / 5