ANHTA STD RAPORU 03 - ETKİN LABORATUVAR KULLANIMI
|
|
- Emel Melek Aytaç
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1
2 2
3 Yazarlar Prof. Dr. Fatma Meriç Yılmaz, Doç. Dr. Rabia Kahveci, Prof. Dr. Nurullah Zengin Proje Koordinatörü Prof. Dr. Fatma Meriç Yılmaz Proje Ekibi Doç. Dr. Altan Aksoy Doç. Dr. Rabia Kahveci Opr. Dr. Tezcan Akın Atilla Dursun Doç. Dr. Başol Canbakan Doç. Dr. Tanju Tütüncü Uzm. Dr. Fevzi Yılmaz 2014 ANHTA Ekibi Başkan Doç. Dr. Rabia Kahveci Üyeler Prof. Dr. Fatma Meriç Yılmaz Doç. Dr. Tanju Tütüncü Dr. Ercan Bal Uzm. Dr. Dilek Kanyılmaz Uzm. Dr. Erdem Gürkaş Uzm. Mehmet Ziya Kelat Uzm. Ersin Gülcü Uzm. Hemş. Emine Özer Uzm. Osman Bahçekapılı Ecz. Nigar Polat 3
4 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 5 I. YÖNETİCİ ÖZETİ... 6 II. GİRİŞ... 7 III. AMAÇ... 8 IV. YÖNTEM... 8 V. ETKİN LABORATUVAR KULLANIMI İÇİN LİTERATÜR DERLEMESİ...10 VI. HASTANEMİZDEKİ LABORATUVAR KULLANIM ALIŞKANLIKLARININ ANALİZİ...13 VII. EKONOMİK ETKİ DEĞERLENDİRMESİ...21 VIII. SONUÇ VE ÖNERİLER...25 IX. KAYNAKLAR
5 ÖNSÖZ Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi (ANEAH), teknolojilere ilişkin yatırım yapma ve yatırım geri çekme kararlarında yapılandırılmış bir program dahilinde Sağlık Teknolojileri Değerlendirme (STD) metodunu kullanan Türkiye deki ilk hastanedir. Hastanemiz Akılcı Human Albumin Kullanımı projesi ile başlattığı hastanedeki mevcut teknolojilerin daha verimli kullanılması çalışmalarına hız kesmeden devam etmektedir. Hastane tabanlı STD alanında öncü olan hastanemiz bu projenin hemen akabinde Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi ile mevcut teknolojilerin akılcı kullanımını değerlendirmeye devam etmiştir. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu nun laboratuar tüketimlerinin takip ve analiz edilmesini isteyen genelgesini takiben başlayan Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi hastanedeki mevcut teknolojilerin akılcı kullanımı amacı taşıdığından STD ekibi tarafından yatırım geri çekme kararları ile akılcı teknoloji kullanımı bağlamında değerlendirilmiştir. Laboratuar tetkikleri tüm hastanelerin harcamalarında önemli bir yer tutmaktadır. Laboratuar doğru kullanıldığında hasta tanı ve tedavisine anlamlı katkı sağlarken, gereksiz tetkiklerin fazla miktarda istenmesi; maliyet artışının yanında hasta için de ek incelemeler ile zaman kaybı, konforunun bozulması gibi dezavantajlara yol açabilmektedir. Yürütülen Etkin Laboratuvar Kullanım Projesi ile akılcı ve kanıta dayalı laboratuar kullanımının teşviki, gereksiz istemlerin azaltılması amaçlanmış ve oluşturulan multidisipliner ekip ile hastanede tetkik isteminin dinamikleri kavranarak belirtilen amaca ulaşmak için uygun stratejilerin saptanması hedeflenmiştir. Mevcut proje ile laboratuar istemlerinin kanıta dayalı istenmesi yönünde belirgin bir etki elde edilmiştir. Prof. Dr. Nurullah ZENGİN Hastane Yöneticisi 5
6 I. YÖNETİCİ ÖZETİ Giriş: Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi (ANEAH), teknolojilere ilişkin yatırım yapma ve yatırım geri çekme kararlarında yapılandırılmış bir program dahilinde Sağlık Teknolojileri Değerlendirme (STD) metodunu kullanan Türkiye deki ilk hastanedir. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu nun laboratuar tüketimlerinin takip ve analiz edilmesini isteyen genelgesini takiben ANHTA Ekibi koordinatörlüğünde Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi başlatılmıştır. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yıllık laboratuar giderleri dokuz milyon TL dolaylarında olup, proje kapsamında laboratuarların daha bilinçli kullanımının yaygınlaştırılması, bu amaçla güncel bilimsel verilerin taranarak klinisyenler ve laboratuar işbirliğinde tartışılması, yol planının belirlenerek uygulamaya alınması amaçlanmıştır. Mevcut rapor, Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi dahilinde yapılan çalışmaları, ilgili literatür derlemesini ve bir yıllık ekonomik etki değerlendirmesini içermektedir. Yöntem: Proje kapsamında ilk olarak Etkin Laboratuvar Kullanım Komitesi oluşturuldu ve STD birimi ile ortaklaşa alınan kararlarla müdahaleler gerçekleştirildi. İlk hedef, Hastane içi Farkındalığın Arttırılması ve Mevcut Durumun Tespiti olarak belirlendi. Hastane özelinde Klinik Eğitim ve İdari Sorumluları ile Klinik Temsilcileri davet edilerek bir farkındalık toplantısı düzenlendi ve kliniklerin kendi tüketimlerini takip edebilmeleri amacıyla her ay düzenli olarak her klinikte hasta başına istenen test sayısı ve toplam laboratuar maliyetleri bir rapor halinde gönderildi. Mevcut durumun tespiti amacıyla bir kullanım analizi yapılarak kullanım sırasında sık yapılan hatalar ve kullanım alışkanlıkları tespit edildi. Yapılan analizde, klinisyenlerin tetkik istemini kolaylaştırmak için kendilerine özel çok sayıda panel oluşturduğu, klor, LDH, TORCH paneli, folik asit gibi bir çok testte sadece el alışkanlığı ile bilinçsiz istem yapıldığı gözlendi. İkinci aşamada Kanıta dayalı laboratuar uygulamalarının araştırılması ve hastanemize yönelik olası uygulamaların tespiti hedeflendi. Literatür taraması ile hastanemiz özelinde alınabilecek önlemler sıralandı ve ekip üyeleri ile tartışılarak en uygun müdahale yolunun belirlenmesi amaçlandı. İlk olarak klinisyenlerin panel oluşturması 6
7 ve istemlerin bu paneller yolu ile toplu yapılması engellendi. Daha sonra, yalnızca el alışkanlığı ile istendiği tespit edilen testlerin istem sayfasında ayrı bir sekmeye taşınması gerçekleştirildi. Bir haftadan daha sık istenen testlerde istem ekranında uyarı notu çıkması sağlandı. 1 Mart 2013 tarihi itibariyle panellerin kaldırılması ve tetkiklerin basamaklandırılması işlemi devreye alındı. Üçüncü aşamada her ay kliniğe özel raporların gönderilmesi devam edecek şekilde müdahalenin etkisi takip edildi ve bir yılın sonunda ekonomik etki değerlendirmesi gerçekleştirildi. Ekonomik Etki Değerlendirmesi: Müdahale edilen testlerde %12,6 ila %85,0 oranında azalma gözlendi. Müdahale ile ANEAH laboratuar maliyetlerinde bir yıl için TL tasarruf edildiği hesaplandı. Sonuç: Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde multidisipliner bir ekip tarafından laboratuar istemlerinin kanıta dayalı istenmesi yönünde yapılan farkındalık çalışmaları, bilgilendirme ve istem panellerindeki düzenlemeler ile bir yıl içinde belirgin bir etki elde edilmiştir. Bu temel çalışmaların benzer nitelikteki tüm hastanelerde uygulanabileceği düşünülmektedir. II. GİRİŞ T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu nun tarih ve B.10.1.TKH /19245 sayılı genelgesi ile Laboratuvar Hizmetlerinde Uygulanacak Esaslar tanımlanmış ve her hastanenin kendi bünyesinde bir Laboratuvar Hizmetleri Analiz Komisyonu kurarak her ay dönemsel olarak tüm branşların laboratuar tüketimlerini takip ve analiz etmesi istenmiştir. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi (ANEAH), teknolojilere ilişkin yatırım yapma ve yatırım geri çekme kararlarında yapılandırılmış bir program dahilinde Sağlık Teknolojileri Değerlendirme (STD) metodunu kullanan Türkiye deki ilk hastanedir. Genelge kapsamında ANEAH STD Birimi, laboratuvar tüketimlerinin analizi ve laboratuarın kanıta dayalı ve verimli kullanılmasına yönelik gerekli düzeltici faaliyetlerin planlanması için görevlendirilmiş ve 2013 yılı başı itibari ile çalışmalara başlanmıştır. Bu proje tek bir teknolojiye yatırım kararı olmadığından mini-std kullanılarak 7
8 yapılan bir STD çalışması olmamakla birlikte, hastanedeki mevcut teknolojilerin akılcı kullanımı amacı taşıdığından STD ekibinin görev alanına girmiş ve yatırım geri çekme kararları ile akılcı teknoloji kullanımı bağlamında değerlendirilerek STD ekibi projeyi sahiplenmiştir. III. AMAÇ Mevcut rapor ile Etkin Laboratuvar Çalışmaları kapsamında yapılan çalışmanın metodolojisi ve bir yıllık sonuçlarının paylaşılması amaçlanmaktadır. Etkin Laboratuvar Kullanım Projesinin hedefi, akılcı ve kanıta dayalı laboratuar kullanımının teşviki, gereksiz istemlerin azaltılması ve multidisipliner bir ekip oluşturarak hastanede tetkik isteminin dinamiklerini kavramak ve hedefe ulaşmak için, uygun stratejileri saptamak olarak belirlenmiştir. Etkin Laboratuvar Kullanımı çalışması 2 Ocak 2013 tarihinde başlamış ve iki aylık ön araştırmayı takiben 1 Mart 2013 itibari ile kararlaştırılan ilk plan devreye alınmıştır. İstem panellerinin kaldırılması ve hastane bilgi sistemi test istem sayfalarının yeniden organizasyonunu içeren müdahalenin etkileri bir sene takip edilmiş ve sonuçları bu raporda özetlenmiştir. IV. YÖNTEM Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi Kapsamında hastane bünyesinde bir başhekim yardımcısı, bir genel cerrahi uzmanı, bir acil tıp uzmanı, bir aile hekimliği uzmanı, bir iç hastalıkları uzmanı, bir biyokimya uzmanı ve bir mikrobiyoloji uzmanından oluşan 7 kişilik Etkin Laboratuvar Kullanım Komitesi oluşturulmuş ve STD birimi ile ortaklaşa alınan kararlarla müdahaleler gerçekleştirilmiştir. Komitenin sırasıyla yaptığı girişimler şu şekilde özetlenebilir: Hastane içinde farkındalığın artırılması ve mevcut durum tespiti 1. İlk olarak hastane geneli için bir farkındalık toplantısı planlanarak Hastane Yöneticimiz ve Başhekimimizin katılımı ile bir bilgilendirme toplantısı gerçekleştirildi. 2. Arka planda bir takip kriteri oluşturularak poliklinik bazında her kliniğin muayene ettiği hasta sayısı, hasta başına istenen tetkik sayısı ve toplam 8
9 laboratuvar maliyetlerinin raporlanarak her kliniğe aylık olarak bilgilendirme şeklinde gönderilmesi sağlandı. 3. Laboratuvar kullanımı hakkında hastane özelinde bir değerlendirme yapılarak sık yapılan yanlışlar ve yanlış kullanılan testler belirlendi. Bu analiz sırasında, klinisyenlerimizin tetkik istemini kolaylaştırmak için kendilerine özel çok sayıda panel oluşturduğu, klor, LDH, folik asit, serbest PSA, tümör belirteçleri, TORCH paneli gibi bir çok testte sadece el alışkanlığı ile bilinçsiz istem yapıldığı gözlendi. Bu bağlamda laboratuvar için kişisel panel oluşturulması önlendi ve tetkik istem sayfasının yeniden düzenlenerek yanlış kullanıldığı tespit edilen ya da rutin muayenede ihtiyaç duyulmaması beklenen bazı testler belirlenerek klinisyenin önündeki istem sayfasından kaldırıldı. Bu testler, ikinci basamak testler olarak isimlendirilerek farklı bir sekmeye taşındı. Kanıta dayalı laboratuar uygulamalarının araştırılması ve hastanemize yönelik olası uygulamaların tespiti 4. Etkin Laboratuvar kullanımı konusunda literatür araştırması yapılarak öneriler derlendi ve hastanemiz için en uygununun seçilmesi ve hangi aşamada ne yapılacağının kararlaştırılmasında kullanılmak üzere listelendi. 5. Hastanemiz özelinde kanıta dayalı uygulamalara yönelik bariyerlerin tespiti ve çözüm önerilerinin değerlendirilmesi yapıldı. 6. Literatür taramalarında önerilen klinisyenlerin bilgilendirilmesi, laboratuar maliyetlerinin klinisyenler ile paylaşılması, bilgisayarlı istem giriş ekranının düzenlenmesi ve istemlerin aylık olarak analiz edilerek denetlenmesi yaklaşımları hastanemiz özelinde kullanılmak üzere seçildi. 7. Hastanemize özel bir sorun olarak klinisyenlerin testleri panel olarak istemesi görüldüğü için panel oluşumu klinisyenler bilgilendirildikten sonra kaldırıldı. Ayrıca, bir hastanın birden fazla poliklinikte muayene olduğunda aynı testlerin sık aralıklarla istendiği gözlendiğinden istem ekranı, bir hastadan daha sık istem yapıldığında Hastanın son bir hafta içinde aynı teste ait sonucu olduğu konusunda bir bilgilendirme notu verecek şekilde düzenlendi. 9
10 8. Etkin laboratuar kullanımı kapsamında ilk hedef, hastane analizinde yanlış kullanıldığı tespit edilen testlerin sayısının azaltılması olarak belirlendi. Kullanım analizinde bu testlerin el alışkanlığı ile istendiği düşünüldüğü için yöntem olarak, istem sayfasının yeniden organizasyonu ve panel oluşumunun kısıtlanması seçildi Mart ayı başı itibariyle panellerin kaldırılması ve tetkiklerin basamaklandırılması işlemi devreye alındı. Etki Takibi ve Ekonomik Etkinin Değerlendirilmesi Mart-2014 Şubat tarihleri arasında hedeflenen testlerin takibi ve bir önceki yılla kıyaslanması yapılarak çalışmanın bütçe üzerine etkisi hesaplandı. V. ETKİN LABORATUVAR KULLANIMI İÇİN LİTERATÜR DERLEMESİ Son yıllarda tıbbi laboratuvarların doğru kullanımı giderek daha fazla tartışılan bir konu haline gelmiştir. Hasta tanı ve takibinde gereksiz olan testlerin fazla sayıda istenmesi, yalnızca maliyeti arttıran bir konu değildir; aynı zamanda zaman ve işgücü kaybına; hastaların gereksiz müdahaleler nedeni ile konforlarının bozulmasına ve gerçek hastalıkların bu yoğunluk nedeni ile gözden kaçabilmesine de ortam hazırlamaktadır. Bu konu tüm dünyada bir sorun olarak ele alınmakta ve çözüm yolları tartışılmaktadır. American Society for Clinical Pathology, Nisan 2012 Critical Values sayısını Doğru Test Kullanımına ayırmıştır. Laboratuvar test maliyetlerinin analizi, test kullanım alışkanlıkları ya da laboratuar maliyetlerinin azaltılmasına yönelik literatürde bir çok çalışma mevcuttur 1,2,3,. Klinisyenlerin laboratuar kullanım alışkanlıklarının değiştirilmesi üzerine yapılan çalışmalarda farklı stratejiler kullanılmış, bu stratejiler yapılan bir meta analiz ile tartışılmıştır 4. Bu makalede, tek bir stratejiden ziyade birden çok yaklaşımın bir arada kullanımının avantajı üzerinde durulmuştur. Laboratuar kullanımının denetlenmesi ve klinisyenlere laboratuar maliyetleri hakkında bilgi verilmesinin test kullanım sayılarını azalttığı bildirilmiş; bu yaklaşımdan önce klinisyenlere iyi laboratuar uygulamaları konusunda eğitim verilmesinin alışkanlıkların değişmesinde önemli rol oynadığı çeşitli çalışmalar ile desteklenmiştir 5,6,7,. 10
11 Literatür verileri ve bu veriler ışığında kullanılabilecek yöntemler aşağıda listelenmektedir: a. Yapılan meta-analizde klinisyenlerin bilgilendirilmesi, laboratuar kullanımının denetlenmesi laboratuar maliyetlerinin klinisyenlerle paylaşılması laboratuar kullanım alışkanlığının değişmesinde etkili yöntemler olarak sunulmuştur 4. b. Yapılmış çalışmalar, klinik sonuçlar ya da bakım kalitesinde farklılık olmadığı halde benzer klinik sendromlardaki istem alışkanlıklarının birbirinden çok farklı olabildiğini göstermektedir 8,9. Bu durum, hastalığa özel tanı algoritmalarının geliştirilmesi ve kullanımı ile aşılabilecek bir sorundur. Yapılan bir çalışmada, laboratuar test istemlerinin azaltılmasında maliyet eğitimi, maliyet denetleme ve klinik kartların kullanımı karşılaştırılmış ve en etkili müdahalenin klinik kartlar olduğu bildirilmiştir 10. c. ABD de yeni sağlık politikalarının laboratuvar testleri için karşılaştırmalı etkinlik çalışmalarına kaynak ayrılmasını desteklediği; bu şekilde hangi test ya da tedavilerin daha iyi olduğu konusunda kanıta dayalı kılavuz ların geliştirilebileceği belirtilmektedir 11. Hazırlanan kılavuzlara uyum için ise eğitim ve geri bildirimin önemli olduğu bildirilmiştir 12 d. Iowa Hastanesi için denenen modelde; klinisyenlerin test istemlerini online yapmalarını sağlayan ve ülkemizde hali hazırda kullanımda olan hastane bilgi sistemleri; testlerin doğru kullanımı için düzenlenmiştir. Bu sistemde Best practice advisories (en iyi uygulama önerileri) olarak adlandırılan hatırlatma notları sisteme entegre edilmiş ve hastanede kurulan komitede belirlenen tavsiyeler, istem sırasında klinisyenleri yönlendirmek için kullanılmıştır. Örneğin; HBsAg i isteminde - Hastanızın son iki hafta içinde hepatit aşısı yaptırmadığından emin olunuz.-; ya da çift istem yapılan bir testte -aynı testi ikinci kez istiyorsunuz.-, günlük tam kan ya da biyokimya istendiğinde bu testlerin günlük takibinin önerilmediği ile ilgili uyarı gibi 13 e. Test istemek için uygun klinik durumun varlığını anlamada eksiklik olarak tabir edilen kognitif defisitler gereksiz test isteminde bir başka nedendir. Bu defisitlerin giderilmesi için öne sürülen strateji Klinisyen 11
12 Eğitim Programları dır. Klinisyen Eğitimleri ile test alışkanlıklarının değişebileceği bildirilmiş 14, bu eğitimlerle belirli testlerin isteminde sınırlama ve test istem alışkanlıklarının değiştirilmesinin hedeflenmesi önerilmiştir 15. Klinisyen bilgilendirilmesi için iki metodun karşılaştırıldığı bir çalışmada, bir grup klinisyene herhangi bir geri bildirim yapılmamış, bir grup klinisyene kendi laboratuar kullanım alışkanlıkları ile ilgili bildirimde bulunulmuş, bir gruba laboratuarın maliyet etkin kullanımı ile ilgili bir doküman gönderilmiş, dördüncü grup ise hem kendi kullanımı ile ilgili hem de laboratuar maliyet-etkin kullanımı ile ilgili geri bildirim almıştır. Yapılan karşılaştırma, en belirgin maliyet azalmasının %42 gibi bir oranla dördüncü grupta olduğunu göstermiştir 16 f. Bilgisayarlı Klinisyen İstem Giriş Ekranı hedeflenen stratejilerin uygulanmasında uyarı amaçlı kullanılmaktadır. Klinisyenlerin oluşturduğu günlük rutin laboratuvar istem panelleri (rutin biyokimya, kalsiyum/fosfor/ magnezyum ve tam kan sayımı gibi) yatan hastalardan yapılan istemlerin büyük kısmını oluşturmaktadır. Bu günlük parametreler 3 günden kısa bir süre içinde tekrarlanırsa sistem, klinisyenden bir açıklama beklemekte, böylece istemler sınırlandırılabilmektedir.. Yapılan bir çalışmada, kullanılan bu yöntemle, yatan hastalardaki test istemi %24 oranında azaltılmıştır 17. Bir başka örnek vitamin D testidir. Vitamin D düzeyinin değerlendirilmesinde en uygun test 25-hidroksivitamin D testidir. Eğer klinisyen 1,25-dihidroksivitamin D istemi yaparsa ekrana çıkan uyarı ile 25-hidroksivitamin D istemine yönlendirilebilmektedir 18 g. Boston da Massachusetts General Hospital da, kapsamlı bir organizasyonla üyeleri hastane idari görevlileri ve klinik bölüm sorumlularından müteşekkil Genel İdari Komite ve bu komiteye bağlı alt komiteler oluşturulmuştur. Bu uygulamaların neticesinde yılları arasında tüm testlerin isteminde ortalama %26 lık bir azalma gözlenmiştir 19. h. Klinisyenlerin kullandığı giriş ekranlarının modifikasyonu da araştırılan yöntemlerden biridir. Bir çalışmada, giriş sisteminde gereğinden fazla kullanılan klinik yararlılığı sınırlı testler, kolay istem ekranından çıkarılarak istemleri zorlaştırılmıştır. Örneğin; Laktat dehidrogenaz (LDH) testi pek çok durumda anormal çıkabilmekte, kreatin kinaz ve transaminazların sağladığı bilgilere yakın ve benzer bilgi sağlamaktadır. 12
13 Order giriş sisteminden hızlı tarama ile LDH testinin çıkarılması yatan hastalarda gereksiz LDH isteminde yaklaşık olarak %50 azalmaya neden olmuştur 8. i. Testlerin istenme sıklığının kontrolü de önerilen yöntemlerden biridir. Yoğun bakım hastalarında yapılan bir çalışmada tam kan, biyokimya ve koagülasyon testlerinin 24 saatten daha sık istenmesi engellenmiş ve bu girişimin, hastalarda herhangi bir yan etki ya da taburcu süresini etkilemeksizin istem sayılarını azalttığı bildirilmiştir 20 VI. HASTANEMİZDEKİ LABORATUVAR KULLANIM ALIŞKANLIKLARININ ANALİZİ Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi laboratuvar verilerinin retrospektif olarak taranması ile hangi testlerin daha sık istendiği, maliyetin hangi bölümlerden kaynaklandığı, örnek yanlış kullanım alışkanlıkları gibi konularla ilgili bir örneklem oluşturulması amaçlanmıştır. Test sayılarının analizi; en fazla istemin rutin biyokimya testlerinde olduğunu göstermiştir (Şekil 1). Rutin Biyokimya testleri, puanı düşük testler olup test sınıflaması yapıldığında da birinci basamakta yer alacak testlerdir. Yapılan kullanım alışkanlığı analizinde, istem yapılırken parametre sayısının gereksiz yere fazla tutulduğu ve bir çok bölümde panel şeklinde tüm hastalardan aynı testlerin istendiği gözlenmiştir. Şekil 1. Test Sayılarının Bölümlere göre Dağılımı 13
14 Rutin Biyokimya testlerinin ucuz testler olduğu düşüncesi burada önemli rol oynamaktadır. Ancak ayrıntılı analiz yapıldığında testler puanlarına yani fiyatlarına göre de analiz edilse ekonomik etkinin büyük oranını rutin biyokimya analizlerinin oluşturduğu görülmektedir (Şekil 2) Şekil 2. Test puanlarının bölümler arasındaki dağılımı. Poliklinikte muayene olan hasta başına istenen ortalama test sayıları Şekil 3 de görülmektedir. Şekil 3. Poliklinikte muayene olan hasta başına ortalama test sayıları 14
15 YANLIŞ KULLANIM ÖRNEKLERİ TOTAL-SERBEST PSA Serbest PSA testi, prostat kanseri taramasında total PSA testine ek olarak istenen ve spsa/tpsa hesaplamasında kullanılan testtir. Prostat hastalıklarında benign/malign ayrımı yapılmasına yardımcı olmak için istenir. Kanser dokusu bağlı formda PSA salgılayıp spsa düzeyini arttırmazken BPH de serbest form salgılanmaktadır. Oranın %15 in altında olması kanser lehine bir bulgu olup ileri incelemeyi gerektirmektedir. Uluslararası kılavuzlarda spsa testinin total PSA değerlerinin gri zonda, yani 2-10 ng/ml aralığındayken çalışılması önerilmektedir. tpsa değeri <2 ng/ml ise spsa değeri ne gelirse gelsin ileri incelemeye gerek duyulmazken tpsa > 10 ng/ml ise spsa değeri ne olursa olsun ek incelemenin yapılması gerekmektedir 21. Hastanemizde geriye dönük 3 aylık verilerin incelenmesinde tpsa değeri <2 ng/ ml ve tpsa > 10 ng/ml olan hastaların %98 ine spsa isteminin de yapıldığı görülmüştür (Şekil 4). Ayrıca üç aylık dönemde 195 hastaya tek başına spsa istemi yapılmıştır. Bu istemler, üroloji dışındaki kliniklerden gelmiş olup, testin kullanımı ile ilgili ek bilgilendirmeye ihtiyaç olduğu yönünde yorumlanmıştır. Şekil 4. tpsa değeri <2 ng/ml ve tpsa > 10 ng/ml olan hastalarda spsa istenme oranı 15
16 Total PSA değerleri geriye dönük analiz edildiğinde total PSA 2-10 ng/ml olan yani serbest PSA istenmesi gereken oran %43 olarak bulunmuştur. Yani total ve serbest PSA nın birlikte istenmesi durumunda serbest PSA nın %57 si gereksiz yere çalışılmaktadır (Şekil 5) Hastanemiz için yapılan analizde, fazladan istenen spsa testlerinin ek maliyeti aylık 6000 TL civarında bulunmuştur. Şekil 5. tpsa istemlerinden elde edilen sonuçların dağılımı ELİZA TESTLERİ-AMELİYAT PANELİ KULLANIMI Ülkemizde ameliyat paneli ve girişimsel panel adı altında istenen HBsAg, Anti HCV ve Anti HIV test isteminin gereksiz olduğu yönünde CDC nin ve bir çok uluslar arası kılavuzun önerisi mevcuttur 22. Bu tür istemler ülkemizde girişim uygulanacak her hastaya istendiği gibi eğer hasta bu testleri son 10 gün içerisinde yaptırmamışsa test tekrarının gerekli olduğu yönünde bir inanış vardır. Gelişmiş ülkelerde girişim uygulanacak hastalarda bu testlerin rutin istenmesi gibi bir yaklaşım bulunmamaktadır. Bu durumun mantıksal gerekçelerinden bazıları şunlardır: Tüm sağlık personeli HBV virüsüne karşı mutlaka aşıyla korunuyor olmalıdır. Bir kişide HBsAg, Anti HCV ve Anti HIV testlerinin negatif olması o hastada bu virüslerin bulunmadığını göstermez. 16
17 Kan yoluyla bulaşan hastalıklar sadece bu üç virusle sınırlı değildir. Bu testlerin negatif çıkması sağlıkçılarda gereksiz bir güven duygusuna neden olabilir (tek eldivenle ameliyat veya girişim yapmak gibi). Bu durum bulaşa davetiye çıkarmak manasına gelir. Hastanemizde yaptığımız analizde tüm HBsAg i istemlerinin ortalama %40-45 ini ameliyat panelinin oluşturduğu ve ameliyat panelinin HBsAg, Anti HCV ve Anti HIV şeklinde istenmekte olduğu gözlenmiştir. Bu konu hastanemiz STD biriminin eş zamanlı yürüttüğü Preoperatif Tetkiklerin değerlendirildiği projede ayrıca detaylı olarak ele alınmaktadır. LDH VE ALP KULLANIMI Safra yollarının değerlendirilmesi için rutin pratikte en sık kullanılan testler GGT ve ALP dır. ALP, kemik izoformu nedeni ile GGT kadar spesifik değildir. LDH testi, izoformlarının fazla oluşu nedeniyle karaciğer hastalığı dışında bir çok hastalıkta artabilmektedir ve GGT testinin verdiği bilgiye ek sağlamaz. Genel alışkanlık, karaciğer hastalığı incelemesinde ALT ve AST ye ek olarak üç testin de panel halinde istenmesi şeklindedir. Yaptığımız analizde gelen istemlerin %86 sının GGT-LDH-ALP paneli şeklinde istendiği görülmektedir. Panel şeklindeki istemler amaca yönelik analiz edildiğinde karaciğer dışı hastalık nedeni ile ALP ya da LDH istemi amaçlanmış da olsa diğer iki test isteminin fazladan yapıldığı sonucu çıkmaktadır. Şekil 6. LDH, ALP ve GGT istemlerinin analizi 17
18 TÜMÖR BELİRTECİ İSTEMLERİ PSA nın prostat kanseri taramasındaki kullanımı dışında tümör belirteçlerinin tarama ya da tanı maksatlı kullanımları önerilmemektedir. Ancak rutin pratikte, check-up ya da tarama amaçlı panel halinde kullanımlarının yaygın olduğu gözlenmektedir. Yaptığımız analizde, yapılan tümör belirteci istemlerinin %58 inin üç ya da daha fazla belirtecin birarada istenmesi ile panel istemi şeklinde geldiği; istemlerin %72 sinin tarama ya da check-up maksatlı yapıldığı görülmüştür (Şekil 7). Yapılan ayrıntılı incelemelerde: 1) Hastanın cinsiyeti ile uyumsuz istemlere rastlanmıştır. Örn. Erkek hastalarda yapılan CA 15-3 ve CA 125 istemleri 2) Hastadan tarama amaçlı istem yapılmasına, sonuçları da normal olmasına rağmen aynı ay içinde ikinci kez tümör belirteci istemi yapılan hastalar belirlenmiştir. 3) Genel tıbbi muayene ya da check-up tanıları altında hastalardan panel şeklinde istemler yapılmaktadır. 4) Myom tanısı ile hastalardan Ca 15-3, Ca 125 ve Ca 19-9 un panel halinde istendiği gözlenmiştir. 5) Benign meme hastalıkları ve gelişimsel over kistlerinde CA 15-3 ve CA 125 istemleri yapılmaktadır. 6) Sonuç olarak uygun istemlerin genellikle medikal onkoloji bölümünden yapıldığı; uygunsuz istemlerin ise genelde diğer kliniklerden geldiği gözlenmiştir. İDRARDA TOTAL PROTEİN- MİKROALBUMİN Rutin pratikte karşılaşılan uygunsuz istemlerden biri de idrarda total protein ile mikroalbumin testlerinin panel halinde istenmesidir. Mikroalbuminüri, idrarda total protein artışına neden olmayan minimal böbrek hasarına işaret eder ve özellikle diyabetik nefropatinin erken yakalanmasında kulla 18
19 Şekil 7. Tümör Belirteci İstemlerinin Analizi nılır. Bir hastada idrarda total protein artmışsa, mikroalbumin zaten yüksek çıkacaktır ve çalışılmasının anlamı yoktur. Laboratuvarımızda yaptığımız analizde idrar total protein ve mikroalbumin testlerini panel olarak isteme oranı %72 olarak bulunmuştur. Panel halinde yapılan istemlerin %82 sinde idrar total proteini yüksek olup mikroalbumin testi gereksiz çalışılmıştır (Şekil 8). Şekil 8. İdrar Total Protein-Mikroalbumin İstemlerinin Analizi 19
20 AYAKTAN HASTALARDA NA-K-CL İSTEMLERİ Rutin laboratuvara gelen hemen her hastaya elektrolit istemi yapmak ve bu testleri de üçlü panel halinde istemek sık rastlanılan yanlışlardan bir tanesidir. Bu istemlerin yükünü saptamak amacıyla yaptığımız analizde, ayaktan hastaya ayda ortalama elektrolit istemi yapıldığı; istemlerin %98.5 oranında Na-K-Cl paneli halinde istendiği saptanmıştır (Şekil 9). Ayaktan hastalarda istemlerin çok büyük oranında elektrolit istemi için bir endikasyon bulunmamakta, çok daha az oranda yapılması gereken endikasyonu bulunan elektrolit istemlerinde de panel isteminin gereksiz olduğu gözlenmiştir. Bu durumda her hasta için bir endikasyon olduğu dahi varsayılsa, diğer iki testin istemi uygunsuzdur. Şekil 9. Poliklinik Hastalarında Çalışılan Elektrolit İstemlerinin Analizi HEPATİT MARKERLARI ÖRNEĞİ Hepatit test istemlerinde bir tanı algoritması bulunmamaktadır. Yapılan istemler analiz edildiğinde, gerek iş yoğunluğundan gerek bilgi eksikliğinden kaynaklanan nedenlerle çok sayıda gereksiz istemde bulunulduğu gözlenmektedir. Anti HBs antikorlarının varlığı geçirilmiş enfeksiyon veya aşı cevabını gösteren bir test olup Anti HBs testinin pozitif olduğu durumlarda, viral replikasyonu gösteren HBeAg, akut enfeksiyon tanısı koyduran Anti HBc IgM gibi testlerin çalışılması gereksizdir. Yaptığımız 3 aylık analizde; 2575 tane Anti HBs antikoru pozitif bulunmuş hastada; 206 adet HBe- 20
21 Ag, 175 adet AntiHBe, 207 adet Anti HBc IgM, 180 adet Anti HBc total istemi yapılmıştır. Sonuç olarak, Hastanemizde yaptığımız araştırmada sınırlı sayıda yanlış kullanım alışkanlığı analiz edildiğinde aylık TL tutarında gereksiz isteme rastlanmıştır (SGK ya fatura edilen tutar). Bu durumun hastanemize maliyeti aylık TL civarında bulunmuştur. VII. EKONOMİK ETKİ DEĞERLENDİRMESİ Etkin Laboratuvar Kullanımı Projesi uygulamaya geçirildikten sonra dönemler itibariyle sağladığı etki Sağlık Teknolojileri Değerlendirme Birimi tarafından izlemeye alınmıştır. Panellerin iptal edilerek test istem ekranının revize edildiği 1 Mart 2013 tarihi başlangıç olarak kabul edilerek bir sene boyunca, müdahale edilen testlerin sayılarındaki değişim kaydedilmiştir. Etki büyüklüğünün saptanması için bir önceki yıl aynı aya ait test sayıları ile karşılaştırma yapılmıştır. Müdahalenin yapıldığı yıl ve bir önceki yıla ait aylık test sayıları Tablo 1. de verilmektedir. Müdahale edilen testlerde %12,6 ila %85,0 oranında azalma gözlenmiştir. Bu testlerin toplamlarının müdahale öncesi ve sonrası yıllık toplamları Şekil 10. da verilmektedir. Şekil 10. Müdahale edilen test sayılarının toplamlarının bir önceki yıl test toplamları ile karşılaştırılması 21
22 Tablo 1. Müdahalenin yapıldığı yıl ve bir önceki yıla ait aylık test sayıları Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat % Azalma Urik Asit Öncesi ,5 Sonrası Lipaz Öncesi ,2 Sonrası Klor Öncesi ,3 Sonrası LDH Öncesi ,5 Sonrası Pre Albumin Öncesi ,5 Sonrası ASO Öncesi ,6 Sonrası RF Öncesi ,5 Sonrası
23 Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat % Azalma Ig G Öncesi ,8 Sonrası Ig M Öncesi ,0 Sonrası Ig A Öncesi ,1 Sonrası C3 Öncesi ,6 Sonrası C4 Öncesi ,7 Sonrası Serbest PSA Öncesi ,2 Sonrası CA 15-3 Öncesi ,7 Sonrası CA 125 Öncesi ,8 Sonrası CA 19-9 Öncesi ,9 Sonrası
24 Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat % Azalma Folik Asit Öncesi ,7 Sonrası Anti TG Ab Öncesi ,9 Sonrası Anti HBs Öncesi ,3 Sonrası CMV IgG Öncesi ,9 Sonrası Toxo IgG Öncesi ,0 Sonrası Rubella IgG Öncesi ,8 Sonrası TOPLAM Öncesi ,5 Sonrası
25 Hastalardan istenen test sayılarını direk etkileyen bir faktör olduğundan bir önceki yıl ve müdahalenin yapıldığı yılın hasta sayıları kaydedilmiştir. Mart Şubat 2013 dönemi ANEAH hasta sayıları iken Mart Şubat 2014 dönemindeki hasta sayısı toplamı olarak bulunmuştur. Mart Şubat 2013 dönemi toplam laboratuar maliyeti iken Mart Şubat 2014 dönemindeki toplam laboratuar maliyeti olarak gerçekleşmiştir. Hasta sayısındaki artış ile oranlandığında Mart Şubat 2014 dönemi için toplam laboratuar maliyeti beklentisi olup, müdahale ile ANEAH laboratuar maliyetlerinde bir yıl için TL tasarruf edildiği hesaplanmıştır. Söz konusu müdahalelerin, klinisyenlerin test istemlerine hiçbir kısıtlama getirilmeden yapılmış olması, hastanın klinik takibinin söz konusu müdahaleler nedeni ile etkilenmemesi anlamına geldiğinden ayrıca önemlidir. VIII. SONUÇ VE ÖNERİLER Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi nde multidisipliner bir ekip tarafından laboratuar istemlerinin kanıta dayalı istenmesi yönünde yapılan farkındalık çalışmaları, bilgilendirme ve istem panellerindeki düzenlemeler ile bir yıl içinde belirgin bir etki elde edilmiştir. Bu temel çalışmalar benzer nitelikteki tüm hastanelerde uygulanabilir. Söz konusu çalışmaları destekleyecek ve derinleştirecek kanıt temelli ileri çalışmalara ve daha farklı müdahalelere gereksinim vardır. Hastanemiz STD birimi ve laboratuar ekibi bu alandaki çalışmalarına devam etmektedir. Orta vadede klinisyenlerin belli konularda daha fazla bilgilendirilmeleri, özellikli konularda eğitimlere öncelik verilmesi, tüm süreçlerde klinisyenlerle işbirliği içinde çalışılması, ilgili kılavuzların oluşturulması ve etkinin uzun süreli takibi gerekmektedir. Sivil toplum kuruluşlarının dahil edilmesi ve onların da bu sürece katkı vermesi sağlanmalıdır. Uzun vadede ise politika belirleyicilerin etkin laboratuar kullanımına yönelik eylem planlarını geliştirmeleri ve hastaneleri de dahil edecek politik kararlar almaları gerekmektedir. 25
26 IX. KAYNAKLAR 1 Sood R, Sood A, Ghosh AK. Non-evidence-based variables affecting physicians test-ordering tendencies: a systematic review. Neth J Med May;65(5): Verstappen WH, van der Weijden T, Sijbrandij J, Smeele I, Hermsen J, Grimshaw J, Grol RP. Effect of a practice-based strategy on test ordering performance of primary care physicians: a randomized trial. JAMA May 14;289(18): Verstappen WH, van Merode F, Grimshaw J, Dubois WI, Grol RP, van der Weijden T. Comparing cost effects of two quality strategies to improve test ordering in primary care: a randomized trial. Int J Qual Health Care Oct;16(5): Solomon DH, Hashimoto H, Daltroy L, Liang MH. Techniques to improve physicians use of diagnostic tests: a new conceptual framework. JAMA Dec 16;280(23): Bareford D, Hayling A. Inappropriate use of laboratory services: long term combined approach to modify request patterns. BMJ Dec 8;301(6764): Billi JE, Hejna GF, Wolf FM, Shapiro LR, Stross JK. The effects of a costeducation program on hospital charges. J Gen Intern Med Sep- Oct;2(5): Fowkes FG, Hall R, Jones JH, Scanlon MF, Elder GH, Hobbs DR, Jacobs A, Cavill IA, Kay S. Trial of strategy for reducing the use of laboratory tests. Br Med J (Clin Res Ed) Mar 29;292(6524): Daniels M, Schroeder S. Variation among physicians in use of laboratory tests, II: relation to clinical productivity and outcomes of care. Med Care. 1977;15: Powell EC, Hampers LC. Physician variation in test ordering in the management of gastroenteritis in children. Arch Pediatr Adolesc Med. 2003;157:
27 10 Everett GD, deblois CS, Chang PF, Holets T. Effect of cost education, cost audits, and faculty chart review on the use of laboratory services. Arch Intern Med May;143(5): Bruce Alexander, FASCP. Reducing Healthcare Costs through Appropriate Test Utilization. Critical Values 2012; Schectman JM, Elinsky EG, Pawlson LG. Effect of education and feedback on thyroid function testing strategies of primary care clinicians. Arch Intern Med Nov;151(11): Ms. Zaleski. Crusade to Order the Right Tests. Critical Values 2012; Dowling PT, Alfonsi G, Brown MI, Culpepper L. An education program to reduce unnecessary laboratory tests by residents. Acad Med Jul;64(7): Astion ML. Overutilization of the laboratory: Part1 Googling our way into overutilization and misinterpretation. Lab Errors Patient Safety. 2005;2(3): Marton KI, Tul V, Sox HC Jr. Modifying test-ordering behavior in the outpatient medical clinic. A controlled trial of two educational interventions. Arch Intern Med May;145(5): Neilson EG, Johnson KB; Rosenbloom ST, et al. The impact of peer management on test-ordering behavior. Ann Intern Med. 2004;141: Grisson R, Kim JY, Brodsky V, et al. A novel class of laboratory middleware: promoting information flow and improving computerized provider order entry. Am J Clin Pathol. 2010;133: Kim JY, Dzik WH, Dighe AS, Lewandrowski KB. Utilization management in a large urban academic medical center: A 10-year experience. Am J Clin Pathol. 2011;135: Pageler NM, Franzon D, Longhurst CA, Wood M, Shin AY, Adams ES, Widen E, Cornfield DN. Embedding time-limited laboratory orders within 27
28 computerized provider order entry reduces laboratory utilization. Pediatr Crit Care Med May;14(4): Bangma CH, van Schaik RH, Blijenberg BG, Roobol MJ, Lilja H, Stenman UH. On the use of prostate-specific antigen for screening of prostate cancer in European Randomised Study for Screening of Prostate Cancer. Eur J Cancer Nov;46(17): David K. Henderson, MD; Louise Dembry, MD, MS, MBA; Neil O. Fishman, MD; Christine Grady, RN, PhD; Tammy Lundstrom, MD, JD; Tara N. Palmore, MD; Kent A. Sepkowitz, MD; David J. Weber, MD, MPH; for the Society for Healthcare Epidemiology of America SHEA Guideline for Management of Healthcare Workers Who Are Infected with Hepatitis B Virus, Hepatitis C Virus, and/or Human Immunodeficiency Virus infection control and hospital epidemiology march 2010, vol. 31, no. 3 28
ANHTA STD RAPORU 03 - ETKİN LABORATUVAR KULLANIMI
2 Yazarlar Prof. Dr. Fatma Meriç Yılmaz, Doç. Dr. Rabia Kahveci, Prof. Dr. Nurullah Zengin Proje Koordinatörü Prof. Dr. Fatma Meriç Yılmaz Proje Ekibi Doç. Dr. Altan Aksoy Doç. Dr. Rabia Kahveci Opr. Dr.
DetaylıLABORATUVAR SATINALMA PLANLAMALARININ MALİYET, KALİTE VE ASİSTAN EĞİTİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ. Prof. Dr. Fatma Meriç YILMAZ
LABORATUVAR SATINALMA PLANLAMALARININ MALİYET, KALİTE VE ASİSTAN EĞİTİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ Prof. Dr. Fatma Meriç YILMAZ HIZLI CEVAP ASİSTAN EĞİTİMİ MALİYET LABORATUVAR HİZMETİ TEST ÇEŞİTLİLİĞİ DOĞRU SONUÇ
DetaylıEK-2 A- HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ ÜZERİNDE YAPILACAK DÜZENLEMELER
EK-2 A- HASTANE BİLGİ YÖNETİM SİSTEMLERİ ÜZERİNDE YAPILACAK DÜZENLEMELER 1- Testlerle ilgili oluşturulmuş olan kişisel paneller eğer varsa kaldırılacaktır.(hastanenin özelliğine göre ve bilimsel gerekçeler
DetaylıANHTA STD RAPORU 02 - KEMİK BANKASI KURULUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
2 Proje Koordinatörü Uzm. Dr. Dilek KANYILMAZ Proje Ekibi Op. Dr. Ahmet UÇANER Doç. Dr. Rabia KAHVECİ Uzm. Hemşire Emine ÖZER KÜÇÜK Cevdet İŞNAZ 2013 ANHTA Ekibi Başkan Doç. Dr. Rabia Kahveci Üyeler Doç.
DetaylıAKILICI LABORATUVAR KULLANIMI TEST İSTEM PROSEDÜRÜ
DOKUMAN BL.PR. 03 İLK YAYIN 16.11.2018 SAYFA 1/ 7 Revizyon Nedeni: 1. Amaç 1.1. Prosedürün amacı, sağlık hizmet sunucularında, hastaya doğru tanı konulmasını sağlamak ve test sonuçlarının klinik yararlılığını
Detaylı2. Kapsam 2.1. Sağlık hizmet sunucularındaki acil ve yoğun bakım üniteleri dışındaki birimlerden istenen test istemlerini kapsar.
AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI AKILCI TEST İSTEMİ PROSEDÜRÜ 1. Amaç 1.1. Prosedürün amacı, sağlık hizmet sunucularında, hastaya doğru tanı konulmasını sağlamak ve test sonuçlarının klinik yararlılığını arttırmak
DetaylıHepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları
HEPATİT B TESTLERİ Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları Hepatit B virüs enfeksiyonu insandan insana kan, semen, vücut salgıları ile kolay bulaşan yaygın görülen ve ülkemizde
DetaylıUzmanıyla Tartışalım. Rukiye Berkem Alpay Özbek. 3. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi Kasım 2015
Uzmanıyla Tartışalım Rukiye Berkem Alpay Özbek 3. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 18-22 Kasım 2015 Akılcı Tanı Testi Kullanımı Hastanın klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun testin
DetaylıGAZİANTEP İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI TEST REHBERİ
GAZİANTEP İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI TEST REHBERİ 0 1 Test Adı Endikasyon Çalışma Yöntemi Numunenin alınacağı tüp Glukoz Diabetes mellitus (tarama, tedavi) Üre Böbrek yetmezliği Kreatinin Böbrek yetmezliği
DetaylıBİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI
BİRİNCİ BASAMAKTA AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI Doç. Dr. Ayşe Palanduz Aile Hekimliği Anabilim Dalı DERS PLANI TARİH DERS 07.09.2015 Sağlık Hizmetlerinin Basamaklandırılması ve Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri
DetaylıKronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir.
Kimler Böbrek Naklinden Yarar Sağlayabilir? Böbrek nakli kimlere yapılabilir? Kronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir. İlerlemiş böbrek yetmezliğinin en sık
DetaylıHepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi?
GEBELİKTE HEPATİT Gebelik ve hepatit Gebelik ve hepatit iki ayrı durumu anlatır. Birincisi gebelik sırasında ortaya çıkan akut hepatit tablosu, ikincisi ise kronik hepatit hastasının gebe kalmasıdır. Her
DetaylıHepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları
HEPATİT B TESTLERİ Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları Hepatit B virüs enfeksiyonu insandan insana kan, semen, vücut salgıları ile kolay bulaşan yaygın görülen ve ülkemizde
DetaylıWEİL-FELİX TESTİ NEDİR NASIL YAPILIR? Weil Felix testi Riketsiyozların tanısında kullanılır.
WEİL FELİX TESTİ WEİL-FELİX TESTİ NEDİR NASIL YAPILIR? Weil Felix testi Riketsiyozların tanısında kullanılır. Riketsiyöz tanısında çapraz reaksiyondan faydalanılır bu nedenle riketsiyaların çapraz reaksiyon
DetaylıANHTA STD RAPORU 01 AKILCI HUMAN ALBUMİN KULLANIMI
ANHTA STD RAPORU 01 AKILCI HUMAN ALBUMİN KULLANIMI Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sağlık Teknolojileri Değerlendirme Birimi Eylül 2013 Bu raporun tüm hakları Ankara Numune Eğitim ve Araştırma
DetaylıDETAYLI KADIN CHECK- UP
DETAYLI KADIN CHECK- UP Detaylı kadın check-up programında : tam kan sayımı anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, tam idrar tahlili, açlık kan şekeri, 3 aylık kan şekeri bilançosu,
DetaylıOver Kanseri Taraması ve İngiliz Grubu Over Kanseri Tarama Çalışması
Over Kanseri Taraması ve İngiliz Grubu Over Kanseri Tarama Çalışması Ovarian cancer screening and mortality in the UK Collaborative Trial of Ovarian Cancer Screening (UKCTOCS): a randomised controlled
DetaylıGebelerde Toxoplasma gondii Seropozitifliğinin Değerlendirilmesinde İstenen Testlerin Önerilen Tanı Algoritmasına Uygunluğunun Değerlendirilmesi
Gebelerde Toxoplasma gondii Seropozitifliğinin Değerlendirilmesinde İstenen Testlerin Önerilen Tanı Algoritmasına Uygunluğunun Değerlendirilmesi Dr.Hilal GÜREL Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
DetaylıKronik Hepatit B Tedavisi Zor Olgular
Kronik Hepatit B Tedavisi Zor Olgular Dr. Faruk KARAKEÇİLİ Erzincan Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı 22.01.2016 HATAY Tedavisi Zor Olgular! Zor hasta
DetaylıTLERDE SEROLOJİK/MOLEK HANGİ İNCELEME?) SAPTANMASI
* VİRAL V HEPATİTLERDE TLERDE SEROLOJİK/MOLEK K/MOLEKÜLER LER TESTLER (NE ZAMANHANG HANGİ İNCELEME?) *VİRAL HEPATİTLERDE TLERDE İLAÇ DİRENCİNİN SAPTANMASI *DİAL ALİZ Z HASTALARININ HEPATİT T AÇISINDAN
DetaylıAkreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Akreditasyon Kapsamı
Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Tıbbi Laboratuar Adresi :Tunus Cad. No:95 Kavaklıdere 06680 ANKARA / TÜRKİYE Tel : 0 312 468 70 10 Faks : 0 312 427 78 74 E-Posta : kalite@duzen.com.tr Website
DetaylıDünyada 350 milyonun üzerindeki hepatit B taşıyıcısının %50 sinden fazlasında infeksiyon perinatal yolla kazanılmıştır.
GİRİŞ Dünyada 350 milyonun üzerindeki hepatit B taşıyıcısının %50 sinden fazlasında infeksiyon perinatal yolla kazanılmıştır. HBeAg pozitif annelerden bebeğe bulaş oranı % 90 dır. Perinatal olarak kazanılan
DetaylıDünyada ve Türkiyede Hepatit B ve Hepatit C Epidemiyolojisi. Dr Meral Sönmezoğlu Yeditepe Üniversitesi Hastanesi
Dünyada ve Türkiyede Hepatit B ve Hepatit C Epidemiyolojisi Dr Meral Sönmezoğlu Yeditepe Üniversitesi Hastanesi EKMUD İstanbul Günleri 1 Mart 2016 Kronik hepatit B ve C Kronik hepatit B ve C dünyada önemli
DetaylıÇOCUK CHECK UP PROGRAMI
ÇOCUK CHECK UP PROGRAMI Çocukların büyüme gelişmesi sırasında düzenli muayene, laboratuvar testleri ve gelişme kayıtlarının tutulması gereklidir. Bkz: çocukluk çağı aşıları ve testleri. Çocuk Check up
DetaylıTÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI
TÜRK BİYOKİMYA DERNEĞİ PREANALİTİK EVRE ÇALIŞMA GRUBU ÇALIŞMALARI Mehmet ŞENEŞ TBD Pre-Analitik Evre Çalışma Grubu XXVII. Ulusal Biyokimya Kongresi 5 Kasım 2015 ABD Tıp Enistitüsünün (The Institute of
DetaylıEge Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye
Araştırma Makalesi / Research Paper Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 2012;51(3):157-161 Klinik viroloji-seroloji laboratuvarından istenilen gereksiz testlerin değerlendirilmesi Evaluation of unnecessary
DetaylıViral Hepatitler. Hepatit A Virus. Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış. Hepatit Tipleri. Hepatit A Klinik Özellikler
Viral Hepatitler- Tarihsel Bakış Viral Hepatitler İnfeksiyöz Viral hepatitler A NANB E Enterik yolla geçen Dr. Ömer Şentürk Serum B D C F, G, TTV,? diğerleri Parenteral yolla geçen Hepatit Tipleri A B
DetaylıDoç.Dr.Yeşim Gürol Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji
Doç.Dr.Yeşim Gürol Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarlarında kalite uygulamaları son yıllarda başta ISO 15189 kriterlerinin laboratuvarlarımıza girmesiyle
DetaylıAkut Hepatit C: Bir Olgu Sunumu. Uz.Dr.Sevil Sapmaz Karabağ İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Manisa
Akut Hepatit C: Bir Olgu Sunumu Uz.Dr.Sevil Sapmaz Karabağ İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Manisa Olgu 24 yaşında erkek hasta 6. sınıf tıp öğrencisi Ortopedi polikliniğine başvurmuş Rutin
DetaylıÖzel Konakta Viral Hepatitler: «Gebelik» Dr. Berivan Tunca Kızıltepe Devlet Hastanesi
Özel Konakta Viral Hepatitler: «Gebelik» Dr. Berivan Tunca Kızıltepe Devlet Hastanesi 1 Gebelik & HBV Gebeler ve HBV infeksiyonu birkaç biçimde karşımıza çıkıyor; Kr. HBV infeksiyonlu kadın hamile kalabilir
DetaylıENFEKSİYON RİSKİNİ AZALTMA YÖNTEMLERİ. Prof.Dr.Halis Akalın Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları AD
ENFEKSİYON RİSKİNİ AZALTMA YÖNTEMLERİ Prof.Dr.Halis Akalın Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları AD Yıllık Bireysel Riskler Yüksek(>1:100): Suçiçeği bulaşı, anneden
DetaylıÜroonkoloji Derneği. Prostat Spesifik Antijen. Günümüzdeki Gelişmeler. 2 Nisan 2005,Mudanya
Prostat Spesifik Antijen ve Günümüzdeki Gelişmeler Prostat Kanseri 2004 yılı öngörüleri Yeni tanı 230.110 Ölüm 29.900 Jemal A, CA Cancer J Clin 2004 Kanserler arasında görülme sıklığı #1 Tümöre bağlı ölüm
DetaylıDüzen Laboratuvarlar Grubu
PROGRAMIN AMACI Katılımcı laboratuvarlar arasında test sonuçları açısından Gerçek/doğruluk (Trueness/Accuracy) ve Kesinlik (Precision) ile Sonuçların RA verilerine göre değerlendirilmesi yani daha fazla
DetaylıPrediktör Testler ve Sıradışı Serolojik Profiller. Dr. Dilara İnan Isparta
Prediktör Testler ve Sıradışı Serolojik Profiller Dr. Dilara İnan 04.06.2016 Isparta Hepatit B yüzey antijeni (HBsAg) HBV yüzeyinde bulunan bir proteindir; RIA veya EIA ile saptanır Akut ve kronik HBV
DetaylıKronik Hepatit B'li Genç Hastalara Karaciğer Biyopsisi Hemen Yapılmalı mı?
Kronik Hepatit B'li Genç Hastalara Karaciğer Biyopsisi Hemen Yapılmalı mı? Dr. Ferit Kuşcu ÇÜTF, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Giriş Du nyada yaklaşık 2 milyar kişinin
DetaylıKANITA DAYALI LABORATUVAR TIBBI İLE İLİŞKİLİ HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005
KANITA DAYALI LABORATUVAR TIBBI İLE İLİŞKİLİ HESAPLAMALAR Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2005 1 Kanıta dayalı tıp Kanıta dayalı tıp, hekimlerin günlük kararlarını, mevcut en iyi kanıtın ışığında,
DetaylıHASTANELERDE AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI, TEMİNİ VE SATINALMA
HASTANELERDE AKILCI ANTİBİYOTİK KULLANIMI, TEMİNİ VE SATINALMA Uzm.Ecz. ÖZLEM KALSIN Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim Ve Araştırma Hastanesi Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi 3-6 Nisan 2014, Girne-KKTC
DetaylıUluslararası Pencereden Enfeksiyon Kontrolü
Uluslararası Pencereden Enfeksiyon Kontrolü Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Gözüyle Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği Dr. Şöhret Aydemir Amerika da 1950 li yıllarda enfeksiyon kontrolünün önemi anlaşılmaya başlanmış
DetaylıENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRELİĞİ FAALİYETLERİ
ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRELİĞİ FAALİYETLERİ 1. Sürveyans faaliyetleri kapsamında Yoğun Bakım Üniteleri nde günlük aktif sürveyans yapılmıştır Hastanemiz Klinik ve YBÜ lerine vizitler yapılmıştır. Hastanemiz
DetaylıDr. Aysun YALÇI Gülhane Eğitim Araştırma Hastanesi , ANKARA
Dr. Aysun YALÇI Gülhane Eğitim Araştırma Hastanesi 29.03.2017, ANKARA Sunum Planı Giriş Antimikrobiyal direnci önleme Direncin önlenmesinde WHO, İDSA,CDC önerileri El hijyeni Temas izolasyonu önlemleri
DetaylıOKUL ÖNCESİ CHECK-UP PROGRAMI
OKUL ÖNCESİ CHECK-UP PROGRAMI Okul öncesi check-up programı okul çağı çocuklarının başarılarını ve öğrenme kabiliyetlerini etkileyebilecek en sık rastlanan problemlerinin arandığı sağlık taramasıdır. Bu
DetaylıSağlık Çalışanında Takip ve Tedavi Protokolü Nasıl Olmalıdır?
Sağlık Çalışanında Takip ve Tedavi Protokolü Nasıl Olmalıdır? Yrd. Doç. Dr. Kaya Süer YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İNFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ AD Delici kesici aletler ile
DetaylıKATETER İNFEKSİYONLARININ ÖNLENMESİNDE EĞİTİMİN KATKISI
KATETER İNFEKSİYONLARININ ÖNLENMESİNDE EĞİTİMİN KATKISI Dr.Rahmet ÇAYLAN S.B.Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Santral venöz kateterler;
DetaylıOKUL ÖNCESİ CHECK-UP PROGRAMI
OKUL ÖNCESİ CHECK-UP PROGRAMI Okul öncesi check-up programı okul çağı çocuklarının başarılarını ve öğrenme kabiliyetlerini etkileyebilecek en sık rastlanan problemlerinin arandığı sağlık taramasıdır. Bu
DetaylıAnti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması. Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Anti-HIV Pozitif Bulunan Hastada Kesin Tanı Algoritması Doç. Dr. Kenan Midilli İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Testler farklı amaçlarla uygulanabilir: - Tanı, tarama, doğrulama,
DetaylıAkut Hepatit B ve Kronik Hepatit B Reaktivasyonu Ayrımı. Dr. Şafak Kaya SBÜ Gazi Yaşargil SUAM Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
Akut Hepatit B ve Kronik Hepatit B Reaktivasyonu Ayrımı Dr. Şafak Kaya SBÜ Gazi Yaşargil SUAM Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji HBV Neden Önemli? Dünyada yaklaşık 400 milyon kişi HBV ile
DetaylıDETAYLI KADIN CHECK- UP
DETAYLI KADIN CHECK- UP Detaylı kadın check-up programında : tam kan sayımı anemi ( kansızlık ), enfeksiyon hastalıklarının taraması, tam idrar tahlili, açlık kan şekeri, 3 aylık kan şekeri bilançosu,
DetaylıUSS RAPORLARI KILAVUZU İÇİNDEKİLER
USS RAPORLARI KILAVUZU İÇİNDEKİLER A. VERİ AKIŞ SAYILARI: 1. Veri Akış Sayıları 2. Veri Akış Sayıları TSIM 3. SağlıkNet Online TSIM Veri Gönderimi Karşılaştırma Ulusal Sağlık Sistemi (Sağlık.Net Online)
DetaylıGebelikte Viral Enfeksiyonlar
Gebelikte Viral Enfeksiyonlar Prof. Dr. Sabahattin ALTUNYURT Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum ABD Perinatoloji BD 2016 İzmir Gebelikte Viral Enfeksiyonlar Gebelikte geçirilen
DetaylıYrd.Doç.Dr. Özgür Günal Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD
Yrd.Doç.Dr. Özgür Günal Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD HÇ, 28 yş, E, Memur 2010 yılı ocak ayında kan bağışı sırasında sarılık olduğu söyleniyor. Başvuru sırasında bazen halsizlik ve
DetaylıGereksiz test istemlerinin incelenmesinde bir örnek: Serbest PSA testi
doi:10.5222/terh.2017.047 Araştırma test istemlerinin incelenmesinde bir örnek: Serbest PSA testi An example for investigation of unnecessary laboratory testing: Free PSA test İnanç Karakoyun 1, Ayfer
DetaylıLABORATUVAR TESTLERİNİN AKILCI KULLANIMI. Dr. Serkan Dursun Danışman Öğretim Görevlisi:Yrd.Doç.Dr. A.Gülsen Ceyhun Peker
LABORATUVAR TESTLERİNİN AKILCI KULLANIMI Dr. Serkan Dursun Danışman Öğretim Görevlisi:Yrd.Doç.Dr. A.Gülsen Ceyhun Peker 1 Tüm dünyada hasta sayısı %2 Test sayısı %10 Laboratuvar testlerinin mali yükü %4-11
DetaylıHepatit B Hasta Takibi Nasıl Yapılmalı?
Hepatit B Hasta Takibi Nasıl Yapılmalı? Yrd. Doç. Dr. Kaya Süer Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Sunum Planı Giriş HBsAg Pozitifliği Kronik Hepatit
Detaylıİdrar Tahlilinde Mitler U Z. DR. B O R A ÇEKMEN ACIL Tı P K L I NIĞI O K MEYDANı E Ğ I T IM VE A R A Ş Tı R MA HASTA NESI S AĞ L ı K B ILIMLERI Ü
İdrar Tahlilinde Mitler U Z. DR. B O R A ÇEKMEN ACIL Tı P K L I NIĞI O K MEYDANı E Ğ I T IM VE A R A Ş Tı R MA HASTA NESI S AĞ L ı K B ILIMLERI Ü NIVERSITESI Mit 1: İdrar bulanık görünümde ve kötü kokulu.
DetaylıAKUT VİRAL HEPATİT TEDAVİSİNDE ORAL ANTİVİRALLERİN YERİ DOÇ.DR.MUSTAFA KEMAL ÇELEN DİCLE ÜNİVERSİTESİ SAPANCA
AKUT VİRAL HEPATİT TEDAVİSİNDE ORAL ANTİVİRALLERİN YERİ DOÇ.DR.MUSTAFA KEMAL ÇELEN DİCLE ÜNİVERSİTESİ SAPANCA 07.09.2013 Viral Hepatitler Tarihsel Bakış İnfeksiyoz (Fekal oral bulaşan) A E Enterik yolla
DetaylıSağlıklı hayat. www.medicinehospital.com.tr
Sağlıklı hayat Acil, İş kazası, yaralanma, muhtelif sağlık şikayetlerinde güvenilir çözümcü iş ortağınız Tüm personel,üye, müşteri ve aile yakınlarına indirimli sağlık hizmetleri. İş kazalarında özel ambulans
DetaylıMultidisipliner Konseyin Endokrin Hastalıkların Tanı Ve Tedavi Süreci Üzerine Etkisi
Multidisipliner Konseyin Endokrin Hastalıkların Tanı Ve Tedavi Süreci Üzerine Etkisi Hamid Kabuli¹, A. Cem Dural¹, Cevher Akarsu¹, M. Gökhan Ünsal¹, İlkay Halıcıoğlu¹,Pınar Karakaya², Ravza Yılmaz³, Halil
DetaylıHIV TANISINDA YENİLİKLER
HIV/AIDS KURSU HIV TANISINDA YENİLİKLER Dr. Mert Ahmet KUŞKUCU İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Dünya Sağlık Örgütü Verileri (2016) YILLARA GÖRE HIV (+) SAPTANAN VAKA SAYISI
DetaylıTedavi Uyum. Alper Şener Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Çanakkale
Tedavi Uyum Alper Şener Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Çanakkale SGK SUT Güncellemeler ECZANE İlaç temini Sisteme kayıt Reçetenin muadille değişimi HASTA UYUM HEKİM Tedavi kararı Günlük aktivite
DetaylıCheck-up. dedigin. Kişiye ve yaşa özel check-up ile kontrol ü sağlamaktır.
Check-up guven dedigin ~ Kişiye ve yaşa özel check-up ile kontrol ü sağlamaktır. Erken tanı ile kontrol elimizde! Uz. Dr. Yavuz Maşrabacı Güven Çayyolu Sağlık ve Yaşam Kampüsü Uz. Dr. Bekir Yazan Güven
DetaylıAnneler Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir
Anneler Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir Anneler ve Babalar Günlerinde Sevdikleriniz İçin Özel Programlarımız Annelerimize Özel... Osteoporoz Kontrol Paneli (220 TL)
DetaylıYENİ DİYABET CHECK UP
YENİ DİYABET CHECK UP Toplumda giderek artan sıklıkta görülmeye başlanan ve başlangıç yaşı genç yaşlara doğru kayan şeker hastalığının erken teşhisi için bir Check Up programı hazırladık. Diyabet Check
DetaylıLABPT KALİTE KONTROL PROGRAMI
2012 Merhaba, LabPT Kalite Kontrol Programı 2012 yılı programı ile karşınızdayız. Laboratuvarlar arası harmonizasyonun arttırılması ve klinik laboratuvarcılık konusunda ülkemizde eksikliği hissedilen,
Detaylıİzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Atatürk EAH de Eğitim Süreci
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Atatürk EAH de Eğitim Süreci Dr. Pınar ŞEN İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Eğitim
DetaylıPEG-IFN ALFA 2B /RİBAVİRİN /BOSEPREVİR KOMBİNASYONU İLE TEDAVİ EDİLEN KHC OLGUSU
PEG-IFN ALFA 2B /RİBAVİRİN /BOSEPREVİR KOMBİNASYONU İLE TEDAVİ EDİLEN KHC OLGUSU Doç Dr Neşe Demirtürk Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği
DetaylıBAYAN CHECK UP PAKETİ
BAYAN CHECK UP PAKETİ BİOKİMYA GLİKOZ AKŞ: AÇLIK KAN ŞEKERİ ÜRE: BÖBREK FONKSİYON TESTİ KALSİYUM: VÜCUTTA KALSİYUM EKSİKLİĞİNİ TESPİT EDER ALT: KARACİĞER FONKSİYON TESTİ AST: KARACİĞER FONKSİYON TESTİ
DetaylıSağlık Teknolojilerinin Yönetiminde Teknolojik Değerlendirme. Doç. Dr. Rabia Kahveci
Sağlık Teknolojilerinin Yönetiminde Teknolojik Değerlendirme Doç. Sağlık teknolojisi bir politik mevzudur Sağlık teknolojisi yönetim stratejileri!! 2 Bir çok ülkede sağlık hizmeti üzerinde büyük yükler
DetaylıGüncel Verilerle Prostat Kanseri Taranmalı mı? Dr. Bülent Akdoğan Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı
Güncel Verilerle Prostat Kanseri Taranmalı mı? Dr. Bülent Akdoğan Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı 4 Nisan 2014 TESTOSTERON ETKĠSĠ PCa erken tanısı Şüpheli rektal muayene ve/veya
DetaylıHedef ve 2013 Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Dr. Murat Öktem, Dr. Yahya Laleli Düzen Laboratuvarlar Grubu
Hedef ve 2013 Sonuçlarının Değerlendirilmesi Dr. Murat Öktem, Dr. Yahya Laleli Düzen Laboratuvarlar Grubu PROGRAMIN AMACI Katılımcı laboratuvarlar arasında test sonuçları açısından Gerçek/doğruluk (Trueness/Accuracy)
DetaylıKODU:KY.PR.02 YAYINLANMA TARİHİ:12.11.2015 REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO:00 SAYFA SAYISI:05
KOMİSYON TOPLANTILARI YÖNETİM PROSEDÜRÜ KODU:KY.PR.02 YAYINLANMA TARİHİ:12.11.2015 REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO:00 SAYFA SAYISI:05 1. AMAÇ: Hastanemizdeki komisyonların; hizmet kalite standartları ve kalite
DetaylıMikrobiyolojide Kalite İndikatörü Örnekleri
Mikrobiyolojide Kalite İndikatörü Örnekleri Dr. Ü. Gül Erdem SB. DışkapıYıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Bölümü KLİMUD-2013 [idrar kültürü] * [lökosit/alan] * [CRP] [hastanın
DetaylıBelge No: Yayın Tarihi: Güncelleme Tarihi: Güncelleme No: Sayfa No: EKÖ/YÖN 20 19.08.2009-1 1/5 GÜNCELLEME BİLGİLERİ
EKÖ/YÖN 20 19.08.2009-1 1/5 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama - 0 - EKÖ/YÖN 20 19.08.2009-1 2/5 1. AMAÇ Bu yönergenin amacı; çalışanların iş kazası sonucu yaralanmalarında bildirimin
DetaylıMEME KANSERİNDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ
MEME KANSERİNDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ Dr. Filiz Yenicesu Düzen Laboratuvarı Görüntüleme Birimi Meme Kanserinde Tanı Yöntemleri 1. Fizik muayene 2. Serolojik Testler 3. Görüntüleme 4. Biyopsi Patolojik
DetaylıKaraciğer laboratuvar. bulguları. Prof.Dr.Abdullah.Abdullah SONSUZ Gastroenteroloji Bilim Dalı. 5.Yarıyıl
Karaciğer ve safra yolu hastalıklar klarında laboratuvar bulguları Prof.Dr.Abdullah.Abdullah SONSUZ Gastroenteroloji Bilim Dalı 5.Yarıyıl 2006-2007 2007 eğitim e yılıy Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında
DetaylıTravmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık
Doç. Dr. Onur POLAT Travmalı hastaya müdahale eden sağlık çalışanları, hasta kanı ve diğer vücut salgıları ile çalışma ortamında karşılaşma riski bulunan diğer sağlık personeli gibi hastalardan bulaşabilecek
DetaylıMuayeneler Laboratuvar Tetkikleri Radyoloji Tetkikleri. (Hesaplamalı) Elektrokardiyogram (BAYAN) Glukoz (Açlık) Total Kolesterol
Avantaj Check-Up Kadın Doğum LDL Kolesterol (Hesaplamalı) Elektrokardiyogram (BAYAN) Glukoz (Açlık) (EKG) Üroloji HDL Kolesterol (ERKEK) ALT (Alanin Aminotransferaz) AST (Aspartat Transaminaz) İdrar tetkiki
DetaylıDumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Hepatit B Serolojik Testlerinin Uygunsuz Kullanımı, Kütahya
Özgün Çalışma/Original Article Mikrobiyol Bul 2014; 48(4): 618-627 Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Hepatit B Serolojik Testlerinin Uygunsuz Kullanımı, Kütahya Inappropriate
DetaylıTRANSFÜZYON EKİBİ VE HASTANE TRANSFÜZYON KOMİTELERİ. Uz Dr Nil Banu PELİT
TRANSFÜZYON EKİBİ VE HASTANE TRANSFÜZYON KOMİTELERİ Uz Dr Nil Banu PELİT Tarihçe Bock AV. Use and abuse of blood transfusion. N Engl J Med. 1936 ; 215: 421-425. Fantus B. The therapy of Cook Country Hospital
DetaylıSonuca giden doğru yol... Başarılı tedavi, güvenilir laboratuvar verileriyle başlar.
Sonuca giden doğru yol... Başarılı tedavi, güvenilir laboratuvar verileriyle başlar. Laboratuvar verileri, tedavinin başarısı için taşıdığı önemin yanı sıra tıbbi gelişmelerin de temel taşlarından biridir.
DetaylıSERVİKS KANSERİ TARAMA KALİTE KONTROL SÜREÇLERİ. Dr. Serdar Altınay Istanbul B.Eğitim Araştırma Hastanesi
SERVİKS KANSERİ TARAMA KALİTE KONTROL SÜREÇLERİ Dr. Serdar Altınay Istanbul B.Eğitim Araştırma Hastanesi Organized Program (IARC) Features Screenin guidelines Initiatives to increase screening participation
DetaylıTürk Cerrahi Derneği Raporu
Türk Cerrahi Derneği Raporu Performansa Dayalı Ek Ödeme Sisteminin Genel Cerrahi Alanına Etkileri Hazırlayanlar: Prof. Dr. Atila Korkmaz, Doç. Dr. Haldun Gündoğdu, Doç. Dr. Nuri Aydın Kama, Doç. Dr. Hakan
DetaylıBabalar Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir
Babalar Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir Anneler ve Babalar Günlerinde Sevdikleriniz İçin Özel Programlarımız Babalarımıza Özel... 40 Yaş Üstü Erkek Sağlık Taraması
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. SAYI: B100THG100004/5190 KONU:Tam Kan kullanımı 23240 * 12.12.2006
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI TEDAVİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAYI: B100THG100004/5190 KONU:Tam Kan kullanımı 23240 * 12.12.2006.. GENELGE 2006/128 Günümüzde kan transfüzyonu uygulamalarının mesleki usul ve
DetaylıDahiliye Konsültasyonu için Altın Öneriler: En Sık Görülen On Olgu Örneği Asıl Deniz alt Güney başlık Duman stilini düzenlemek için tıklatın Marmara
Dahiliye Konsültasyonu için Altın Öneriler: En Sık Görülen On Olgu Örneği Asıl Deniz alt Güney başlık Duman stilini düzenlemek için tıklatın Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Olgu 1 28 yaşında erkek Ortopedi
DetaylıÖzgün Problem Çözme Becerileri
Özgün Problem Çözme Becerileri Research Agenda for General Practice / Family Medicine and Primary Health Care in Europe; Specific Problem Solving Skills ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AİLE HEKİMLİĞİ
DetaylıLABPT KALİTE KONTROL GENEL BİLGİLER VE 2015 YILI TAKVİMİ
LABPT P R O G R A M I GENEL BİLGİLER VE 2015 YILI TAKVİMİ LABPT PROGRAMI GENEL BİLGİLER VE 2015 YILI TAKVİMİ Merhaba, LabPT Kalite Kontrol Programı 2015 yılı programı ile karşınızdayız. Laboratuvarlar
DetaylıTedavi Ne Zaman Yapılmalı Ne Zaman Yapılmamalı?
Tedavi Ne Zaman Yapılmalı Ne Zaman Yapılmamalı? Dr. Ziya Kuruüzüm DEÜTF Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD Hepatit Akademisi 2015: Temel Bilgiler 22-25.01.2015, Kolin Otel, Çanakkale Sunum
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Sayı : 95966346././2014 Konu : Gözetimli Hizmet Laboratuvarları Hakkında
Konu : Gözetimli Hizmet Laboratuvarları Hakkında Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği 09.10.2013 tarih ve 28790 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Mezkûr yönetmeliğin "Tıbbi laboratuvarların
DetaylıBÖBREK NAKİLLİ ÇOCUKLARDA GEÇ DÖNEM AKUT REJEKSİYONUN GREFT SAĞKALIMI ÜZERİNE ETKİLERİ. Başkent Üniversitesi Çocuk Nefroloji Dr.
BÖBREK NAKİLLİ ÇOCUKLARDA GEÇ DÖNEM AKUT REJEKSİYONUN GREFT SAĞKALIMI ÜZERİNE ETKİLERİ Başkent Üniversitesi Çocuk Nefroloji Dr. Aslı KANTAR Akut rejeksiyon (AR), greft disfonksiyonu gelişmesinde major
DetaylıHepatit C virüs enfeksiyonunun laboratuar testleri:
HEPATİT C TESTLERİ Hepatit C virüs enfeksiyonunun laboratuar testleri: * Anti HCV ve * HCV RNA PCR dır. Bu testler hepatit C hastası olup olmadığınızı, hepatit C taşıyıp taşımadığınızı, kronik hepatit
DetaylıHEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI NA GİRİŞ KOŞULLARI : Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık veya Hemşirelik Yüksekokulları, Hemşirelik, Sağlık Memurluğu ve Ebelik Programları mezunu
DetaylıHCC de Tarama, Tanı ve Profilaksi
HCC de Tarama, Tanı ve Profilaksi Dr. Bülent B Değertekin ertekin Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji ve Hepatoloji BD Konuşmamda Tarama Kimi? Ne zaman? Ne sıklıkla? Hangi yöntemle? Tanı
DetaylıÜniversite Hastanelerinde Meslek Hastalığı Tanısı Çalıştayı. Kurum ve Kuruluşlar Arası İşbirliği Çalışma Grubu Raporu
Kurum ve Kuruluşlar Arası İşbirliği Çalışma Grubu Raporu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-ÇSGB İSGGM, Sosyal Güvenlik Kurumu-SGK, Üniversite Hastaneleri Temsilcileri, Meslek Hastalıkları Hastanesi-MHH,
DetaylıLABPT KALİTE KONTROL GENEL BİLGİLER VE 2014 YILI TAKVİMİ
LABPT P R O G R A M I GENEL BİLGİLER VE 2014 YILI TAKVİMİ LABPT PROGRAMI GENEL BİLGİLER VE 2014 YILI TAKVİMİ Merhaba, LabPT Kalite Kontrol Programı 2014 yılı programı ile karşınızdayız. Laboratuvarlar
DetaylıPERSONEL YARALANMALARI İZLEM TALİMATI
Hazırlayan Kontrol eden Onaylayan Enfeksiyon Kontrol Komitesi Kalite Yönetim Direktörü Hastane Yöneticisi 1.AMAÇ Hasta kanı ve/veya diğer vücut sıvıları ile parenteral veya mukoza yoluyla temas eden sağlık
DetaylıKlinik Mikrobiyoloji Laboratuvarında Test / Yöntem Seçimi
Mikrobiyoloji Laboratuvarında Test / Yöntem Seçimi Dr. Nuran ESEN Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı KLİNİK MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARINDA KALİTE ve VERİFİKASYON KURSU
DetaylıMERKEZ LABORATUVARI: AVANTAJ/DEZAVANTAJ
MERKEZ LABORATUVARI YAPILANMASI: AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI Dr. Dilek Çolak Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı 1. KLİMUD Semp Ankara, 2009 Sunum Planı Neden Merkez Laboratuvarı?
DetaylıGebelerde Anti HIV Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Gebelerde Anti HIV Sonuçlarının Değerlendirilmesi Ayşe İNCİ Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji DOĞUM SAYILARI 2011 : 1 241 412 2012 : 1
DetaylıKANITA DAYALI TIP Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD
KANITA DAYALI TIP Yrd. Doç. Dr. Yasemin ÇAYIR Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD 1 Soğuk su içmeyi engelleyerek soğuk algınlığını önleyebilir miyiz? Vitamin C vererek gribi önleyebilir
Detaylı