ÖNSÖZ...3 PROF. DR. ÇİĞDEM KAĞITÇIBAŞI NIN DİĞER KİTAPLARI... 7 DOÇ. DR. ZEYNEP CEMALCILARTN DİĞER KİTAPLARI... 8 ŞEKİLLER...17 TABLOLAR...

Transkript

1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...3 PROF. DR. ÇİĞDEM KAĞITÇIBAŞI NIN DİĞER KİTAPLARI... 7 Türkçe:... 7 İngilizce:... 7 DOÇ. DR. ZEYNEP CEMALCILARTN DİĞER KİTAPLARI... 8 Türkçe:... 8 ŞEKİLLER...17 TABLOLAR BÖLÜM SOSYAL PSİKOLOJİ NEDİR? Sosyal Psikoloji'nin Diğer Sosyal Bilimler Arasındaki Y e ri...23 Sosyal Psikoloji'ye Yöneltilen Eleştiriler...25 Sosyal Psikoloji'nin Tarihsel Gelişim i...26 Sosyal Psikoloji'nin Bilimsel Bir Çalışma Alanı Olarak Ortaya Çıkışı ( ) 'lardan 1950'lere Alanın Bilimsel Gelişimi 'lerden 1970'lere Sosyal Psikoloji 'lerden 1990'lara Sosyal Psikoloji 'lardan Günümüze Sosyal Psikoloji...33 Okuma Parçası -1 : Grup Zihni Kavramı...35 BÖLÜM SOSYAL PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARINDA YÖNTEM ve Ö RN EKLER Bilimsel Yöntemin Mantığı Bilimsel Yöntemin Özellikleri...42 Bilimsel Araştırmanın Am açları a) Olayların Betimlenmesi...43 b) Olaylar Arasındaki ilişkileri Bulup Çıkarma... 43

2 a) Betimsel (descriptive) ve kuraisal (injunctive) sosyal normlar: Normların davranışları etkilemesi...92 b) Durumsal (situational) normlar: Kuralsal davranışlarda otomatikleşme insanlar Nasıl Uyma Davranışı Gösterir? (itaat, Özdeşleş-me, Benimseme):...93 a) İtaat (Compliance)...93 b) Özdeşleşme (Identification)...94 c) Benimseme (Internalization)...95 Sosyal Uyma Davranışında Yeni Çalışmalar Okuma Parçası - 3: Deneylerin Etikliği Üzerine BÖLÜM SOSYAL B İLİŞ Sosyal Algı ve Bilişsel Süreçler izlenim Oluşturma ilk izlenimlerimizi Nelere Dayanarak Oluşturuyoruz? insanların Kişilikleri Hakkında izlenim Oluşturm a Toplama ve ortalama m odeli Temel kişilik özellikleri izlenim Oluştururken Düştüğümüz Yanılgılar a) Gizil kişilik kuramları b) Olumluluk yanılgısı c) Olumsuzluk yanılgısı d) Öncelik ve sonralık etkisi e) Ayla (hare) etkisi Atıf Kuram ı Heider'in Naif Psikolojisi Nedensel açıklamalar: içsel ve dışsal atıflar Uyuşan Çıkarsamalar Kuram ı Kelley'nin Birlikte Değişim Kuramı Atıflarda Düştüğümüz Yanılgılar a) "Temel" atfetme yanılgısı b) Aktör-gözlemci yanılgısı c) Kişinin kendisiyle ilgili yanılgılar Ben-merkezli düşünce: Kendini kayırma eğilim i: d) Diğer yanılgılar Zihinsel Kestirme Yöntemleri a) Temsile dayanan zihinsel kestirme yöntemleri b) Tutumlara dayanan zihinsel kestirme yöntemleri c) Ulaşılabilirliğe dayanan zihinsel kestirme yöntemleri d) "Dayanak ve Adaptasyon" zihinsel kestirme yöntemleri Zihinsel Kestirme Yöntemlerini Daha Çok Ne Zaman Kullanırız?...128

3 10 Günümüzde insan ve insanlar c) Olayları Anlama ve Açıklam a...43 d) Olayların Önceden Tahmini...44 e) Olaylara ve Sosyal Politikalara Etki Etm e Sosyal Psikolojinin Temel Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri Laboratuvar D eneyi Alan Deneyi Doğal Deney Alan Araştırması Survey (Tarama) Arşiv Araştırması Araştırma Yöntemlerinde Geçerlilik...59 Kültürlerarası araştırma Araştırma Süreci...60 Sosyal Bilim Araştırmalarında E tik...62 Okuma Parçası - 2: Bir Survey Araştırması Örneği...64 BÖLÜM SOSYAL ETKİ ve U YM A Dört Klasik Sosyal Etki Araştırması...69 Araştırma 1: Sherif'in "Grup Normunun Oluşması" d en eyi Araştırma 2: Asch'in " Uyma" deneyi:...71 Araştırma 3: Milgram'ın "İtaat" deneyi:...73 Araştırma 4: Zimbardo'nun "Stanford Hapishane" De-neyi: Uyma Davranışını Etkileyen Etkenler Uyma Davranışını Etkileyen Ortamsal Etkenler...78 a) Grubun büyüklüğünün etkisi nedir?...79 b) Grubun söz birliğinin etkisi nedir?...79 c) Mevkiin ve saygınlığın (prestijin) etkisi nedir? d) Yüz yüze olmanın etkisi nedir? e) Benliğin kaybedilmesinin etkisi nedir? f) Gruba bağlılığın etkisi nedir?...84 g) Gelecekteki etkileşime bağlılığın etkisi nedir? h) Azınlığın etkisi nedir?...84 Uyma Davranışını Etkileyen Kişisel Etkenler a) Benliğin etkisi nedir?...86 b) Birey olma gereksiniminin etkisi nedir? c) Kişisel kontrol arzusunun etkisi nedir?...86 d) Yetkinliğin etkisi nedir?...87 e) Cinsiyetin etkisi nedir?...87 Uyma Davranışını Etkileyen Kültürel Etkenler Normlar ve Uyma Davranışının Kavramlaştırılması insanlar Niçin Uyma Davranışı Gösterir?...91

4 1) Örneklerin Surveyleri ve Kamuoyu Araştırmaları ) Küçük Grup Araştırmaları ) Psikanalitik Kavramlaştırmalar ) Deneysel iletişim Araştırmaları BÖLÜM İLETİŞİM VE PROPAGANDA: TUTUM DEĞİŞTİRME SÜRECİ Mesajı Öğrenme T e zi Bilişsel Tepki Tezi ikna Etmenin iki Yolu: Ayrıntılandırma Olasılığı Modeli iletişimin Amacı ve Ona Direnme Propagandanın görüşünü bir karşı görüşle çürütmek: Propagandanın görüşünü reddetmek (kabul etmemek): Propagandacıyı reddetmek (kaynağı kötülemek): Propagandada verilen bilgiyi esas amacından saptırarak bozmak, yozlaştırmak: Mantığa bürünme ve diğer savunma mekanizmalarına başvurm ak: Etkileyici iletişimin Öğeleri I - Kaynağın Özellikleri a) İnanılırlık b) Hoşa gitme, beğenm e c) Çoklu iletişim kaynağı etkisi II - İletişimin Özellikleri a) Görüş farkı b) Tek yönlü - çift yönlü iletişim c) Duygusal - ussal iletişim d) iletişimin sunum sırası e) Tekrar III - Hedef Öğesinin Özellikleri a) Taahhüt (Bağlanma) b) Kendine güven c) Grup içi saygınlık farkları d) Zekâ ve eğitim e) Cinsiyet fa rk ı f) Düşünme ihtiyacı g) Dikkatin dağılması h) Kendini izlem e ı) Y a ş IV - Ortamın Özellikleri V - Kültürün Özellikleri Eşik Altı M esajlar Okuma Parçası - 5: Eşik Altı Reklamların Doğuşu...218

5 BÖLÜM TUTUMLAR VE TUTUM DEĞİŞİMİNE KURAMSAL YAKLAŞIM LAR Tutum Nedir? Tutumun Ö ğeleri Tutum ve Davranış a) Tutumların ve davranışların ölçülmesindeki uyum suzluk b) Zaman faktörü c) Tutumun güç derecesi d) Tutumun ulaşılabilirliği e) Farkındalık Planlanmış Davranış Kuramı Planlanmış Davranış Kuramı'na Yöneltilen Eleştiriler Tutumların Gelişmesi ve Kalıplaşması Tutumların Oluşumu a) Tutum objesiyle doğrudan deneyim b) Ana-babalar, arkadaşlar ve sosyal çevre c) Medyanın etkileri Kalıplaşmış Tutumlar (Kalıp yargılar) Ayrımcılık Kalıplaşmış Tutumların Kalıcılığı Tutumların Ölçülmesi Doğrudan Ölçüm Teknikleri a) Likert ölçekleri (Toplamalı sıralama tekniği): b) Duygusal anlam ölçeği: Dolaylı Ölçüm Teknikleri Tutum Değişimine Kuramsal Yaklaşım lar işlevsel Kuramlar Tutum objesi ile ilgili bilgi sağlayıcı işlev: Kişinin başkalarıyla olan iyi ilişkilerini destekleme işlevi: Dışa atma ya da ego savunma işlevi: Değer ifade etme işlevi: Öğrenme Kuram ları Sosyal Yargı Kuramı Tutarlılık Kuram ları a) Heider'in Denge Kuramı: b) Rosenberg ve Abelson'un Bilişsel Dengeleme Kuramı: Festinger'in Bilişsel Çelişki Kuram ı a) Karar verme sonucu meydana gelen bilişsel çelişki b) Davranışa gerekçe bulma ihtiyacı c) itaat, benimseme ve bilişsel çelişki Bilişsel Çelişki Evrensel midir? Bilişsel Çelişki Kuramı'na Eleştiriler Okuma Parçası - 4: Tutum Kavramının Gelişmesi

6 Benlik Saygısı ve Öz Düzenleme Benlik ve Gruplar Arası ilişkiler Sosyal Kim lik iç grup/dış grup Etkisi "Onların Hepsi Aynı" Etkisi iç grubu Kayırm a İç Grup Aidiyeti ve Olumluluğunun Motivasyonları Benlik Saygısı Bilişsel Güdüler- Belirsizlik Azaltma Güvenlik ve Aidiyet Bireyselliğin Yitirilmesi (Kimliksizleşme) Benlik Tanımında Cinsiyet Farklılıkları BÖLÜM GRUP YAPISI ve DİNAM İĞİ Grup Nedir? Grupların işlevleri Nelerdir? Grup Araştırmalarının Gelişm esi Grubun Birey Üzerindeki Etkisi a) Grubun birey üzerindeki normatif etkisi b) Grubun bireyin tutum değişimine etkisi c) Grubun bireyin verimliliğine etkisi i. Sosyal hızlandırma ii. Sosyal kaytarm a iii. Sosyal hızlandırma ve sosyal kaytarmanın birlikte incelenmesi Grup Yapısı ve Süreci a) iletişim yapısı b) Yetkeci - demokratik grup yapısı c) Etkileşim süreci çözümlemesi ve liderlik oluşum u d) Liderlikte rol farklılaşması Liderliğin Kavramsallaştırılması Liderlik Modelleri a) Kişisel Liderlik M odeli b) Ortamsal Liderlik M odeli c) Etkileşim Liderlik Modeli d) Fiedler'in Etkin Liderlik Modeli e) Karizmatik Liderlik Modeli f) Babacan Liderlik (Paternalizm) Modeli Liderlikte Kültürün Etkisi Liderlikte Cinsiyetin etkisi Grup Performansı ve Gruplarda Karar Verm e Eleştirisiz Grup Tartışması...306

7 BÖLÜM SOSYALLEŞME VE SOSYAL GELİŞİM Sosyalleşme ve Sosyal G elişim Ahlak Gelişim i Ahlak gelişimine duygusal-güdüsel yaklaşım: Freud Ahlak gelişimine bilişsel yaklaşımlar: Piaget ve Kohlberg Cezalandırma türünün vicdan gelişmesine etkisi Sosyalleşmenin Kültür Bütünleşmesi içindeki Rolü Saldırganlık Saldırganlığın Nedenleri Nelerdir? Görüş: Saldırganlık doğuştandır Görüş: Saldırganlık öğrenilir Görüş: Saldırganlık engellenme sonucu ortaya çıkar Saldırganlık Nasıl Azaltılabilir? Saldırgan davranışların cezalandırılması ve alternatif davranışları ödüllendirme Saldırgan olmayan modeller sunma ve saldırgan modelleri cezalandırm a Empati becerisini geliştirme Saldırganlık Evrensel M idir? Olumlu Sosyal Davranış (Prosocial Behavior) Acil Durumlarda insanlar Yardım Etmeye Nasıl Karar Veriyor? Olumlu Sosyal Davranış, Yardım Davranışı ve Özgecilik (Altruism ) insanlar Neden Yardım Eder? Evrimsel Bakış ve Sosyal Öğrenme Teorisi M aliyet-ö d ül Değerlendirmesi Sosyal Kimlik, Gruplar ve Yardım Etme Davranışı Okuma Parçası - 6: Toplumlarda Saldırganlık BÖLÜM BENLİK Benlik Kavramı Benlik ile ilgili Bilgilerin Kaynağı Etkin Benlik Benlik ile ilgili M otivasyonlar a) Benliği değerlendirme motivasyonu b) Benliği yüceltme motivasyonu Benliği yüceltmede kültürlerarası bir fark var mıdır? c) Benliği sunm a d) Benliği doğrulama motivasyonu Benlik Saygısı Benlik Saygısında Kültürlerarası Bir Fark Var m ıdır?

8 Riske G irm e Uçlara Kaym a Gruplarda Uzlaşm a Grup Düşünü Sosyal Çıkmazlar: Grup Çıkarları ve Kişisel Çıkarlar Sosyal Çıkmazların Çözümü Var Mıdır? a) Bencil davranışların cezalandırılması: b) Eğitim: c) Grupla özdeşleşme: d) Eşgüdümlü işbirliğine yönelimin desteklenmesi: e) Grup tartışmalarına olanak sağlamak: iş Ortamlarında Görülen Çatışmalar Okuma Parçası - 7: Çalışma ortamlarındaki çatışmaların etkileri nasıl azaltılabilir? BÖLÜM SOSYAL PSİKOLOJİ ve KÜLTÜ R Bireycilik-Toplulukçuluk Kültür ve Biliş Temel Atfetme Yanılgısı Gerçekten Temel Bir Yanılgı M ıdır? Benlikle İlgili Yanılgılar Evrensel Midir? Kültür ve Benlik Ayrık Benlik Yapısı: İlişkili Benlik Yapısı: Benlik Algısı ve Sosyal A lgı: Kültür ve insanlararası İlişkiler Kültür ve Grup İşleyişi Başarı Güdüsü: Lider Seçimi: İşbirliği ve Rekabet: Kültürel Farklılıkları Ö lçm ek KAYNAKLAR