Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak
|
|
- Duygu Kaynarca
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 SOSYAL B L MLER Y l:2003 Cilt:1 Say :2 Celal Bayar Üniversitesi S.B.E MAN SA Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak Doç. Dr. Ali ÖNGÜL Celal Bayar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Manisa ÖZET Selçuklular devrinde e itim alan nda en büyük yenilik yüksek ö retim müesseseleri olan medreselerin kurulmas d r. slâm dünyas nda medreseler kurulmadan önce e itim faaliyetleri câmi, küttâp, kitapç dükkanlar, bilginlerin evleri ve saraylar gibi çe itli yerlerde yap l yordu. Yunan klasikleri ve do u eserlerinin Arapça ya tercümesi Emevîler devrinde ba lad. Abbasî Devleti nin ilk zamanlar nda h zlanan bu faaliyetler için Ba dad ta Beytü l-hikme ad nda bir merkez kuruldu. Daha sonra bunun yerine kurulan tercüme ve telif okulu varl n X. Asr n ba lar na kadar sürdürdü. 395 (1005) y l ndan itibaren kurulan Dâru l- lmler ise faydal olmad. Selçuklular n ilk devirlerinde ise medreseler kurulmaya ba land. Zaman n üniversitesi olan medreselerde dinî ilimlerin yan nda t p, astronomi, matematik, felsefe ve tarih gibi müsbet ilimler de okutuluyordu. Bunun neticesi olarak çe itli alanlarda pek çok ilim adam yeti tirilmi tir. Anahtar Kelimeler:E itim, Câmi, Küttâp, Beytü l Hikme, Dâru l- lm, Medrese, Tedris, Müderris (Profesör), Müfid (Doçent), Muid (Asistan). Education activities in Selçuks and General outlook of Scientists in Selçuks period. ABSTRACT The most important progress in education in the Selçuks period is the establishment of medreses which were higher education intitutions. Before the foundation of the medreses education activities were hold in the mosques, küttaps, book sellers, palaces, scientists houses and some other places in the world of Islam. The Greek classics and the books written in the east were translated into Arabic in the Emevid period. These activities were increased in the early period of the Abbasid state and a centre called Beytü l-hikme was opened for these activitie, in the Baghdad. Later, instead of this centre, translation and publication school was established and those continued to operate until the 10th century. The Dâru l- lms which was founded in 395 (1005) did not help these activities affectively. In the early period of Selçuks medreses was established. In the medreses, medicine, astronomy mathematics, philosophy and history together with theological sciences were in educational programmes. So many scientists contributed to science in that period. Key Words: Education, Mosque, Küttap, Beytü l-hikme, Dâru l- lm, Medreses, Teching, Müderris (Professors), Müfid (Assistant professors), Muid (Assistants). A) Selçuklularda E itim Faaliyetleri : Selçuklular devri Türk tarih ve medeniyetinin bir dönüm noktas d r. Bu dönemde e itim alan nda en büyük yenilik üphesiz yüksek ö retim müesseseleri olan medreselerin kurulmas d r. slâm dünyas nda e itim ve ö retim faaliyetleri, 67
2 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak medreseler kurulmadan önce ve medreseler kurulduktan sonraki durum olmak üzere iki safhada incelenebilir. slâm dünyas nda önceleri her türlü dinî ve sosyal faaliyetlerin merkezi câmilerdi. slâm da câmi ibâdet yeri, kaza dâiresi, ordu karargâh, yabanc elçilerin kabul yeri, isti âre mahallî vs. gibi hizmetleri ifa etti i gibi e itim faaliyetleri de burada yap l yordu (Hâmidullah, 1969, II, 77; Ahmed Çelebi, 1976, s ; Önkal, 1983, s ; Kaz c, 1983, s , a.mlf., 1986, s. 8-10; a.mlf., 1991, s ; Pedersen, A, VIII, 1-7). Câmilerin yan s ra küttâb 1, kitapç dükkanlar, bilginlerin evleri ve saraylar da e itimin yap ld yerlerdi (Belâzurî, 1987, s ; bn Haldun, 1986, II, 410; Ahmed Çelebi, 1976, s ; Kaz c, 1983, s. 21; a.mlf., 1991, s ). Zamanla Müslümanlar aras nda felsefe, matematik, t p, hey et (astronomi), fizik, kimya gibi eski milletlerin ilimleri (ulûmü l-evvelîn) 2 yay lmaya ba lay nca dinî çevrelerce bir k sm bit at kabul edilen bu ilimler için yeni e itim ve ö retim kurumlar aç lmaya ba land. Yunan klasikleri ve do u eserlerinin Arapça ya tercümesi Emevîler devrinde ba lam t. Kaynaklar n ittifakla kaydettiklerine göre, slâm dünyas nda Arapça ya yap lan ilk tercümeler Emevîler in H m s valisi Halid b. Yezid b. Muaviye (öl. 85/704) taraf ndan yapt r lm t r. Kimya ilminin öncülerinden say lan Halid, skenderiye Akademisi nden Arapça bilen âlimleri D ma k a ça rarak ba ta çok ilgilendi i kimya olmak üzere t p, felsefe, matematik, fizik, astronomi gibi konularda Yunanca dan ve K ptça dan Arapça ya kitaplar çevirtti. Bu mütercimlerin ba kan skenderiyeli Stephane idi ( e en, 1979, VII/3-4, s. 7; a.mlf., 1989, III, 456). Abbasî Devleti nin ilk zamanlar nda bu tercüme faaliyetleri h zland. Eski milletlerden al nan bu ilimler Müslümanlar aras nda yay l nca, bu ilimlerin en büyük te vikçisi olan Halife el-me mûn ( ) devrinde Ba dad ta Beytü l- Hikme (Hikmet Yurdu) ad nda bir ilim merkezi kurulup, buraya eskilerin ilimleriyle ilgili pek çok kitap konarak büyük bir ara t rma merkezi meydana getirildi. Ancak bir müddet sonra Halife el-mütevekkil devrinde ( ), hadisçilerin kar ç kmalar ve devlette itibar kazanmalar üzerine bu merkez kapat ld ( e en, 1983, s. 253). Bunun yerine Huneyn b. shak ve arkada lar n n faaliyet gösterdikleri daha kuvvetli bir tercüme ve te lif okulu kuruldu. Bu okul Benû âkir ve el-feth b. el-hâkân gibi büyük devlet adamlar n n himayesini gördü ve varl n X. asr n ba lar na kadar sürdürdü ( e en, 1983, s. 253; a.mlf., 1987, s. 321). Ancak, bu konudaki faaliyetler kesilmedi. Çok geçmeden Beytü l- Hikme nin yerini alacak Dâru l- lm adl müesseseler kuruldu. lk Dâru l- lm IX- X. as rlarda Musul da kuruldu. Fakat, Dâru l- lmler aras nda en me hur olanlar Fat mîler taraf ndan kurulanlard r. Fat mîler, felsefî rumuzlarla ifade edilen Bat nî te villerin propagandas n yapabilmek için ulûmü l-evâil den faydalanmaya önem veriyorlard. Bu sebeple, câmilerdeki ö renimin yan nda Halife el-hâkim Biemrillah devrinde ( ) 10 Cumâdelûlâ 395 (24 Mart 1005) Cumartesi günü Kahire de Dâru l- lm (Dâru l-hikme) ad yla bir lim akademisi aç ld. 68
3 Sosyal Bilimler 1/2 (2003) s Saraydan ve di er yerlerden buraya her konuda de erli eserler getirilip büyük bir kütüphane kuruldu. Beytü l-hikme den farkl olarak burada dinî ilimlere dâir eserler de vard. Fat mî ba kad s ve ba dâisi bu merkezin tabiî ba kan idi. Önceleri Sünnî âlimler de buran n üyesi idiler. Buran n i leriyle u ra an ve kitap istinsah eden özel memurlar vard. Âlimler buraya giderek istedi i konulardaki eserleri okuyorlar veya istinsah edebiliyorlard. Çok geçmeden Dâru l- lm in daha küçük örnekleri skenderiye, Haleb, Kudüs, D ma k ve Trablu am da kuruldular. Fakat bu müesseseler az sonra Bat nîli in birer propaganda merkezleri haline geldiler. Mu tezile kelâm ve Yunan felsefesinden istifade ile Sünnî akîdeyi buland rmakla me gul olmaya ba lad lar. Bu müesseselerde felsefeye dair münaka alar yap l yor ve bundan siyasîler de huzursuz oluyordu. Bu merkezler birle tirici olacaklar yerde bölücü oluyorlard. Bu sebeple zamanla bu müesseseler zay flad lar. Bunlardan sadece Kahire deki Dâru l- lm faaliyette kald. 510 (1116/1117) y l nda vezir el-efdal b. Bedrü l-cemâlî siyasî bir bahane ile bu son Dâru l- lm i kapatt. Ondan sonra vezir olan el-me mûn el-bataihî, Rebiulevvel 517 (May s 1123) de saray yak n ndaki ba ka bir binada Dâru l- lm el-cedîd i açt. Eskisi kadar kuvvetli olmayan bu Dâru l- lm, Fat mîlerin sonuna kadar devam etti ( e en, 1983, s ). slâm dünyas n n do usunda ise ö retim müesseselerinde yeni geli meler oluyordu. Fat mîler taraf ndan aç lan Dâru l- lmler e kar l k Horasan ve ran da câmilerden ayr olarak ö retim yapmak ve talebelerin bar nmas n sa lamak maksad yla medreseler kurulmaya ba land. Ni âbur da X. as rda es-sâ i en- Ni âburî (öl. 960), Ebû Ali el-hüseynî (öl. 1003) ve bn Fûrak (öl. 1015) n ders okuttuklar medreseler vard. Gazneliler devrinde Sultan Mahmud 1027 y l nda Gazne de, karde i Emîr Nâs r b. Sebüktegin 1033 de Ni âbur da birer medrese kurdular. Bu medreselerde el-e arî ve Mâturîdî kelâm yla hadis ve f k h ö retiliyordu (Beyhakî, 1938, s. 185, 194, 205, 221; Say l, , II, 30-71; Baltac, 1976, s. 6; Köymen, 1992, s ). Ancak ilk kurulan bu medreseler te kilatl de ildi ve hiç birisi de uzun ömürlü olamad. Medreselerin geni anlamda devlet eliyle kurulmas, e itimin paras z olmas ve medrese te kilat n n en küçük ayr nt lara kadar tespiti Selçuklular devrinde olmu tur. Selçuklular, medreseleri ilmin geli mesini sa lamak, ilmiye mensuplar na maa ba layarak onlar devletin yan nda tutmak, devlet memurlar n yeti tirmek, ayr ca bunlar n yan nda Fat mîler in iîlik propagandalar ile di er Rafizî telakkilere kar Sünnîli in müdafaas gayesiyle kurmu lard r (Köymen, 1992, s ; e en, 1983, s. 255; a.mlf., 1987, s. 322; Kaz c, 1991, s. 229). Selçuklular devrinde ilk medrese Tu rul Bey in emriyle 1046 y l nda Ni âbur da kuruldu (Nâs r- Husrev, s. 3; Aslanapa, A, XII/, ; Say l, , II, 50; Köymen, 1992, s. 348). Bunu Ça r Bey in ve Selçuklu veziri Kündürî nin Merv ehrinde kurduklar medreseler izledi ( bnü l-cevzî, 1940, IX, ; Say l, , II, 50; Köymen, 1992, s. 348). Bunlardan sonra, Nizâmülmülk taraf ndan Ni âbur da mâmü l- Haremeyn el-cüveynî nin ders vermesi için kurulan ilk Nizâmiye Medresesi aç ld. Ancak gerçek anlamda te kilatl e itim kadrosu ile ö rencileri yat l 69
4 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak paras z ve giderleri için vak flar tahsis edilen medrese Alp Arslan n emriyle vezir Nizâmülmülk taraf ndan yapt r lan Ba dad Nizâmiye Medresesidir. Medresenin in as na 457 (1065) y l nda ba lanm ve 459 (1067) y l nda hizmete aç lm t r (Zekeriyâ Kazvinî, 1960, s. 412; bnü l-cevzî, 1940, IX, 129; Makdisî, 1970, s ; Hindû ah Nahcivânî, 1934, s ; Say l, , II, 53-54; Naci Mâruf, 1973, s. 19; Köymen, 1992, s ). Medresenin ilk müderrisli ine Ebû shak el-firûzâbâdî getirilmi tir (Naci Mâruf, 1973, s. 19; Fethiye en- Nebrâvî, 1981, s. 209; Köymen, 1922, s ). Ba dad dan sonra Belh, Ni âbur, sfahan, Rey, Herat, Basra, Musul, Taberistan ve Cezîretü bn Ömer gibi yerlerde de medreseler aç ld (Köymen, 1992, s ; Naci Mâruf, 1973, s. 12; Kaz c, 1991, s. 231). Devlet taraf ndan maddî ve manevî yard m gören ve saray taraf ndan himaye edilen Nizâmiye Medreselerinin, gerek te kilat ve gerekse ö retim bak m ndan o ça n di er e itim kurulu lar ndan çok üstün olduklar bir gerçektir. Nizâmiyeler in ders programlar nda Kur ân, f k h, tefsir, hadis, sarf, nahiv, dil ve edebiyat n yan s ra t p, astronomi, matematik, felsefe ve tarih gibi müsbet bilimler de okutuluyordu. Medreseler yaln z bir ilim merkezi de il ayn zamanda her türlü fikre aç k ve her türlü dü üncenin de merkezi idi. Devlet, medrese ile müderrisin muhtariyet ve mâsûniyetini (dokunulmazl n ) korurken, ayn zamanda dü ünce hürriyetini de korumu oluyordu. Nizâmiye Medreseleri için vak flar kurulmu tu. Medreselerin gelir kaynaklar n te kil eden bu vak flar bu müesseselerin i lemesini sa layan ba l ca faktörlerdi. Zaten Nizâmiye Medreselerinin orijinalli i de buradan ileri geliyordu. Devaml bir gelir kayna na sahip olan medreseler, yaln z ilmî muhtariyete de il ayn zamanda malî muhtariyete de sahip bulunuyorlard. Böylece medreseler yüksek e itime tahsis edilmi müstakil binalar yla, medresenin emrinde yard mc bir müessese olan kütüphanesiyle, ald klar maa larla geçim kayg s ndan kurtularak kendilerini mesleklerine veren ö retim elemanlar yla, ald klar burs ve kald klar yurtlarla kendilerini ilme verme imkan n bulan ö rencileriyle yaln z o zamana göre de il imdiki zamana göre de ileri müesseseler say labilir (Köymen, 1992, s ; Naci Mâruf, 1973, s. 19; Fethiye en-nebrâvî, 1981, s. 209; Kaz c, 1991, s. 230). Dâru l- lm ile medrese, her ikisi de, hem ilmi hem de ideolojiyi yaymak maksad yla kurulmu lard. Aralar nda u fark vard. Medreseyi kuranlar Dâru l- lmler in felsefî ve Bat nî münaka alarla siyasî birli i sarst kanaatinde idiler. Bu sebeple bu yeni ö retim kurumuna ilk kurulduklar nda eskilerin ilimlerini sokmad lar. Medrese ö reniminin esas n dil ilimleri ile Kur ân, hadis ve f k h gibi dinî ilimlere istinat ettirdiler. Medreseler devletin kontrolündeydi. Mütevellileri ve müderrisleri devlet taraf ndan tayin ediliyordu. Ço unlukla mütevellî ile müderris ayn ah s olurdu. Mütevellîden ba ka müderrisler de ayn medresede ders verirlerdi. Mütevellî medresenin ve vak flar n yönetiminden sorumlu idi. Di er müderrisleri o seçerdi. Mütevellî, Sultan taraf ndan men urla tayin olurdu ( e en, 1983, s. 255; a.mlf., 1987, s ). 70
5 Sosyal Bilimler 1/2 (2003) s Büyük Selçuklulardan sonra medrese kurma faaliyetleri kesintisiz devam etti. Nizâmiye Medreseleri daha sonra kurulan medreselere örnek oldu. Kirman, Suriye, Anadolu gibi mparatorlu un çe itli bölgelerinde medreseler kuruldu (Baltac, 1976, s ; Kaz c, 1991, s ). Kirman Selçuklular nda ilk medreseyi Melik I. Turan ah ( ) n yapt rd görülmektedir. Turan ah, kendisi için yapt rd saray n güneyinde Ulu câmi ve buna biti ik olarak da medrese, hangâh ve bimaristan (hastahane) yapt rm t r. Yine Kirman da Atabeg Müeyyidüddin Reyhan bir medrese ve hangâh yapt rm t r (Merçil, 1989, s. 210; Sevim-Merçil, 1995, s ). Tarihçiler D ma k da kurulan ilk medrese olarak 1098 y l nda Bâbü l- Berîd de ücâeddin Sâd r b. Abdullah taraf ndan in a ettirilen Sâd riyye Medresesi adl Hanefî medresesini kabul ederler. Bunu 1131 y l nda Tarhâniye Medresesi ve Belhiye Medresesi, 1132 y l nda Hâtuniyetü l-burhâniye Medresesi adl di er Hanefî medreselerinin aç lmas takip etti. Bunlardan sonra 1136 y l nda Eminiye Medresesi adl afiî Medresesi, ayn s ralarda erefülislâm Abdülvehhab e - irâzî (öl. 1142) taraf ndan in a edilen erefiyye Medresesi aç ld lar ( e en, 1983, s. 257; a.mlf., 1987, s. 324). Medreselerin en geli mi örnekleri Anadolu da görülür. Anadolu da ilk medreselere Dâni mendli ve Artuklular da rastlan r. Dâni mendliler devrinde Tokat ve Niksar da 1157 y l nda yap lan Ya basan Medreseleri, Artuklular devrinde Mardin de Hâtuniye Medresesi, Diyarbekir de Zinciriye (1198) ve Mesûdiye ( ) Medreseleri ilk örnekleridir. Bu geli meler Kayseri deki Çifte Medrese (1205) ve Huant Hatun Medresesi (1238) ile Anadolu Selçuklular na geçmi tir. Bunlar Konya da S rçal Medrese (1242), Karatay Medresesi (1251), nce Minareli Medrese (1260), Erzurum da Çifte Minareli Medrese (1253), Sivas da Gök Medrese (1271), Burûciye Medresesi, Çifte Minareli Medrese, K r ehir de Cacabey Medresesi (1271) izlemi tir (Arseven, TA, V, ; Aslanapa, A, XII/, ). Daha sonraki y llarda Dâru l-hadis, Dâru t-t p, Dâru l-kurrâ gibi ihtisas medreseleri aç ld. Medreselerdeki ilim adamlar n n unvanlar n n bugünkü kar l ise, Müderris (Profesör), Müfid (Doçent), Muid (Asistan) olarak geçiyordu. Ancak bu olumlu geli melere ra men slâm dünyas nda medreselerin kurulmas geç kalm t r. Çünkü yukar da da i aret etti imiz gibi Yunanca dan ve K btça dan Arapça ya tercümeler Emevîler devrinde ba lam, bu faaliyet Abbasîlerin ilk zamanlar nda h zlanm, Halife Me mûn devrinde ( ) en üst seviyeye ula m ve X. asr n ba lar nda da sona ermi tir. Dâru l-hikme nin yerine Fat mîler taraf ndan Dâru l- lmler kurulmu ise de bunlar n faaliyetleri ideolojik propagandadan öteye geçmemi tir. Faydal olaca yerde zararl olmu lar, birle tirme yerine siyasî buhrana sebep olmaya ba lam lard r. Do udaki medreselerin kurulmas ise tercüme faaliyetlerinin yo un oldu u dönemden yakla k iki as r sonra gerçekle mi tir. Tercümelerin artt, en parlak dönemini ya ad devrenin hemen pe inden aç lsayd daha yararl olurdu. 71
6 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak Bu kültür birikimine ara vermeden, so umadan olsayd semeresi daha iyi al n rd. Medreselerin kurulmas n n gecikmesi bu önemli f rsat n kaçmas na neden olmu tur. Tercümelerden sonra bir özümleme ve telif dönemine geçilmi ti. Medreselerin aç lmas yla elbette bu çal malar daha olumlu bir ekilde geli ebilirdi. Bununla birlikte medreselerin aç lmas çok faydal olmu, e itimö retim aç s ndan bir dönüm noktas n te kil etmi ve çe itli konularda birçok ilim adam n n yeti mesini sa lam t r. B) Selçuklularda Yeti en lim Adamlar : 1) Büyük Selçuklularda: Selçuklular kurduklar medreseler vas tas yla ilmi geli tirmeye ve yaymaya çal t lar. Zaman n Üniversitesi Nizâmiye Medreselerinde Kur ân, f k h, tefsir, hadis, sarf, nahiv, dil ve edebiyat n yan nda t p, astronomi, matematik, felsefe ve tarih gibi müsbet bilimler de okutuluyordu. Bu dönemde yeti en ilim adamlar n n belli ba l lar unlard r: a) Din bilginleri: Büyük sûfî müelliflerden biri olan Ku eyrî (Ebu l- Kâs m Abdülkerim b. Havâzin ), âfiî fakihlerinin önde gelenlerinden irazî (Cemâleddin Ebû shak brahim b. Ali ), Cüveynî ( mâmü l- Haremeyn Ebu l-meâlî Abdülmelik b. Abdullah ), bn Sabbâg (Ebû Nasr Abdüsseyyid b. Muhammed ), Fahru l- slâm Ebû Bekir e - â î ( ). Büyük Hanefî fakihlerinden Dâmgânî (Kad Ebû Abdullah Muhammed b. Ali ), Hatibî (Ali b. Ubeyd öl. 1079), Tarrâd b. Muhammed Abbas b. Abdülmuttalib ( ), Nûru l-hüdâ el-hüseyin b. Nizâm el-hatr (1029- ), Mes ûd b. Abdülaziz er-râzî (öl. 1082), Ebû Tâhir Muhammad b. Abdullah el-fizârî (öl. 1098). Hanbelî fakihlerinin ileri gelenlerinden Herevî (Abdullah b. Muhammed ), Fahru l- slâm el- Pezdevî (öl. 1089), Farmezî (Ebû Ali Fazl b. Muhammed ), slâm dünyas n n yeti tirdi i en büyük dü ünür, kelam, felsefe, f k h ve tasavvuf konular nda pek çok eser yazan Gazzâlî (Ebû Hâmid Huccetü l- slâm Zeyneddin Muhammed b. Muhammed ), Büyük müfessir, hadis, kelâm âlimi, âir ve edip Zemah erî (Ebu l-kâs m Mahmud b. Ömer ), Büyük mutasavv f ve âir, Hoca Ahmed Yesevî b. brahim (öl. 1166) gibi din bilginleri yeti mi ve sahalar nda önemli eserler yazm lard r. b) âirler ve edipler: Büyük Selçuklular devrinde iir ve edebiyat alan nda Farsça alt n devrini ya ad. Selçuklu sultanlar ve ehzadeleri de iir ve edebiyata dü kündüler. Örne in: Sultan Melik ah ve Sencer'in Farsça iir söyleyip yazd klar zikrediliyor. Bâherzî (Ebu l-hasan Ali b. Hasan öl. 467/1075), Burhânî (Emîru - u arâ Hâce Abdülmelik Ni âbûrî öl. 465/1073), Mu izzî (Muhammed b. Abdülmelik ), Lâmi-i Cürcânî, Hakîm Ebu l- Hasan, Ebu l-meâlî, Sedîdülmülk Nahhâs sfahanî (öl. 512/1118), Ebû Tahir-i Hâtunî (Muvaffakuddin, bnü l-hebbâriye), Nizâmeddin Ebû Ya lâ Muhammed b. Muhammed (öl. 509/1115), Kâfî Zafer-i Hemedânî (Ebu l-muzaffer Muhammed b. Ahmed öl. 507/1113), Râ id-i Semerkandî (Ebû Abdullah Muhammed, Tantarânî), Ahmed b. Abdurrezzak (Ebû Ca fer Mesud b. Muhassin el-beyâzî öl. 468/1085), Abdülvasî b. Abdülcâmî b Ömer Cebelî (öl. 555/1160), 72
7 Sosyal Bilimler 1/2 (2003) s Enverî (Evhadeddin Muhammed b. Ali öl. 1168) gibi ünlü âirler Selçuklu sultanlar n n himâyelerini gördüler, onlar n saraylar nda bulundular ve onlar öven iirler yazd lar. c) Astronomi bilginleri: Bu dönemde önemli astronomi bilginlerinin de yeti ti i görülmektedir. Nitekim Melik ah zaman nda bir rasathâne kuruldu ( ). 3 Ünlü astronomi bilgini ve matematikçi Ömer Hayyam Ebu l-feth b. brahim (öl. 1131), Ebu'l- Muzaffer sfizarî ve Meymun b. Necib Vâs tî gibi astronomi bilginleri rasat i leri ile me gul oldular. Bu ilim heyeti Sultan Melik ah' n "Celalüddevle" lâkab na nisbetle "Celâlî Takvimi"ni meydana getirdiler ( bnü l-esîr, 1987, X, 97; Ebu l-fidâ, 1956, IV, 101; Cenâbî, vr. 287b; Zîc-i Ulu Bey, nr. 6551; Müneccimba, 2000, s. 49; Suter, A, III, 59-60; Akgür, D A, VII, ). Filozof Muhammed b. Ahmed Beyhakî de me hur astronomi bilgini ve matematikçilerden idi. Ebû Mansur Abdurrahman Hâzinî de rasat ve fizik alân nda Sultan Sencer devri bilginlerinden idi. 1130'da Ebu'l-Kas m el-usturlâbî, Ba dad'da Selçuklu saray nda astronomi alan nda çal malar yapmaktayd. Yine bu devirde yeti en Ömer b. Sehlan, Risaletü s-senceriyye fî kâinâiti l- unsûriyye nin yazar d r. d) T p bilginleri: Sa îd b. Hîbetullah (436/1045 -), devrin me hur tabiblerinden tabiiyyat ilimlerinde tan nm bir bilgindi. Uzun müddet hilâfet saray nda bulunmu ve Halife el-muktedî nin hekimli ini yapm t r. Ayr ca Bîmâristanü l-azudî de hastalar tedavi eder ve ders okuturdu. Bundan ba ka, bn Cezele (Ebû Ali Yahya öl. 493/1099), bnü - iblî el-ba dadî (öl. 474/1081), Ebû Said Muhammed b. Ali, Bahâeddin Muhammed b. Mahmud, Kad Nâs hî de devrin ünlü tabilerindendi. Ebû Saîd Muhammed b. Ali ve Sultan Sencer'in ba tabibi olan Bahâüddin Muhammed b. Mahmud ünlü tabibler aras ndayd ( bn Ebî Useybia, 1299, I, ; Kafeso lu, 1953, s. 189 vd.) e) Tarihçiler: Bu alanda, Garsunnime (Muhammed b. Hilâl es-sâbî ), sfahânî (Abdurrahman b. Muhammed öl. 470/1077), Bündarî (Ebû brahim Feth b. Ali öl. 1245), Sadreddin el-hüseynî (Ebu l-hasan Ali b. Nâs r öl. 590/1194), bnü'l-kalânisî (Ebû Ya'lâ Hamza b. Esed et-temimî ), Azîmî (Ebû Abdullah Muhammed b. Ali et-tenûhî el-halebî dan sonra), bnü'l-ezrak (Ahmed b Yusûf el-fârikî den sonra), Üsâme b. Munk z ( ), bnü l-cevzî (Ebu l-ferec Abdurrahman b. Ali ), bnü'l-esîr (Ali b. Muhammed ), S bt bnü l-cevzî ( emseddin Ebu l- Muzaffer Yusuf b. K zo lu ), bü'l-adîm (Kemâleddin Ebu'l-Kâs m Ömer b. Ahmed ) gibi tarihçiler yeti ip sahalar nda önemli eserler meydana getirdiler. 2) Irak Selçuklular nda: Irak Selçuklu sultanlar ndan Arslan ah ( ) zaman n n ünlü iki airi Mucîrüddin Beylakanî ve Esîrüddin Ebu'l-Fazl Muhammed b. Tahir Ahsikesî'yi himaye etti. Ünlü âir Nizamî de III. Tu rul ( )'dan himâye gördü, Hamse'sindeki Husrev ü irin mesnevisini ona ithaf etti (Ate, A, IX, ). 73
8 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak Muhammed b. Ahmed et-tusî, Acâibü'l-mahlûkât adl eserini III. Tu rul ad na yazd. Cemâleddîn sfahanî, Arslan ah ve III. Tu rul, Seyyid Hasan Gaznevî ise Mesud b. Muhammed ( ) ad na iirler yazd lar. Irak Selçuklular 'ndan III. Tu rul da iirler söylemi tir. Ayr ca madî-i ehriyarî de ba ta II. Tu rul olmak üzere öteki sultanlar ad na iirler yazm t r. 3) Kirman Selçuklular nda: Kirman Selçuklular nda da e itim ve kültür faaliyetlerinin ileri seviyede oldu u görülmektedir. Kirman Selçuklu Melikleri halk n kültür seviyesinin yükselmesi için gayret gösterdiler. Nitekim Melik I. Arslan ah ( ) devrinde Kirman daki refah seviyesinin ve zenginli inin etraf ülkelerde yay lmas üzerine bir çok bilgin Kirman a geldi (Efdaleddin Kirmanî, 1326, s. 22, Muhammed b. brahim, 1343, s. 34). Arslan ah n o lu Melik Muhammed ( ) ise ilm-i nücûm (y ld zlar ilmi, astroloji) a merakl idi, takvim ve bu konuya giri ilminde bir eyler ö renmi ti. Bu sebeple halk onu devrin Batlamyus u saymaktayd. Melik Muhammed in arzusuna uygun olarak halk n da ö renmeye ve ilme meyli artt. Böylece ilim revaç buldu. Melik Muhammed ö renimi te vik edici ödüller ortaya koydu (Efdaleddin Kirmanî, 1326, s ; Muhammed b. brahim, 1343, s ). Melik Muhammed bunun yan nda bir de kütüphane yapt r p oraya adet kitap vakfetti. Bunlardan ba ka Selçuklu Melik ve devlet adamlar baz din bilginlerini, tarihçi ve âirleri himaye ettiler. Bunlardan tesbit edebildiklerimiz unlard r: a) Din bilginleri: Ebu l-hüseyin Kutbü l-evliyâ eyh Cemâleddin Ahmed, mam Ebû Abdullah Muhammed b. smail en-ni âbûrî ( ), Ebû Sa id smail b. Ahmed b Abdülmelik b. Ali en-ni âbûrî ( ), Rükneddin Ebu l-fazl Abdurrahman b. Muhammed Kirmanî ( ), Hakîm Muhtassuddin Osman, Kudvetü l-evliyâ eyh Muhammed Ârif, Ebû Muhammed Rûzbihân el-baklî (öl. 1209), erefeddin Mes ûd b. Azîz, eyh emseddin Mübârek Gâzur, eyh Burhaneddin Ebû Nasr Ahmed el-kûbanânî gibi din bilginleri yeti mi tir. b) Tarihçiler ve âirler: Tarihçi ve âir Efdaleddin Ebû Hâmid Ahmed b. Hâmid Kirmanî (1219 y l na kadar hayatta idi, kesin ölüm tarihi belli de ildir), ya ad devrede Kirman tarihi ile ilgili Ikdü l-ulâ li-mevkii l-a lâ, Bedâyiü l- ezmân fî vekâyi-i Kirman, el-muzâf ilâ Bedâyii l-ezmân fî vekâyi-i Kirman adlar nda üç eser yazm t r ki, bunlar birinci elden kaynaklard r. Efdaleddin, tarihçili i ve in âdaki ba ar s n n yan s ra iir yazmakta da devrin ileri gelen âirleri aras nda yer almaktad r (Muhammed b. brahim, 1343, s ; Merçil, 1991, s. XIII). Ezrakî (Ebû Bekir Zeyneddin b. smail öl. 465/1073), Gazzî (Ebû shak brahim b. Osman el-kelbî ), iblüddevle (Ebu l-heycâ Mukâtil b. At yye öl. 505//1112), Mucîrî ( ihâbüddevle Hakîm Ebû l-alâ Hamza b. Ali, K vâmî (Hakîm Tâcülhükemâ Muvaffak b. Muzaffer, Abbâsî, Mübârek ah, Muhtarî, Sirâceddin Osman b. Muhammed el-gaznevî (öl. 534/1139) gibi âirler de Kirman da ya am lar, Selçuklu sultanlar n ve devlet adamlar n öven iirler yazm lard r. 74
9 Sosyal Bilimler 1/2 (2003) s ) Anadolu Selçuklular nda: Selçuklular n sa lad huzur ve sükun ortam icinde Anadolu'daki çe itli din ve kavimlerin birlikte ahenk içinde ya amalar ortak bir kültürün ortaya ç kmas n sa lad Ayr ca Anadolu muhiti taassub hislerinden uzak, felsefî dü ünceleri ve tasavvufî cereyanlar kabule aç k idi. Sultan Alâeddin Keykubâd ilim, sanat ve dine yapt büyük hizmetlerle Anadolu'yu en yüksek medeniyet seviyesine ula t rm t r. imdi bu bilginlerden k saca bahsedece iz. a) Tarihçiler: Anadolu Selçuklular zaman nda yeti mi âlim ve âirlerden Kad Burhaneddîn Ebû Nasr b. Mes'ûd Anevî ( ), Enis'ülkulûb adl Farsça eserini Sultan I. zzeddîn Keykavus'a takdim etti (Köprülü, 1943, VII/27, s ). ran n Kâ an ehri civar ndaki Râvend kasabas ndan olan Râvendî (Muhammed b. Ali öl. 1207), Irak Selçuklular saray nda görev yapm, bu hânedan 590 (1194) y l nda sona erince Anadolu Selçuklu Sultan I. G yâseddin Keyhusrev (öl. 1211) in hizmetine girmi tir. Farsça olarak kaleme ald Râhatu s-sudûr ve âyetü s-sürûr adl eserini I. G yâseddin Keyhusrev e takdim etmi tir ( e en, 1998 s ) 4. bn Bîbî (Nâs reddin Hüseyin b. Muhammed öl. 1282), Alâeddin Ata Melik Cüveynî nin iste i üzerine Anadolu Selçuklular hakk nda Farsça olarak kaleme ald el-evâmiru l-alâ iye fi l- umûri l-alâ iye adl eseriyle me hurdur. Eser Anadolu Selçuklu Devleti tarihinin birinci elden kayna d r (Erzi, A, V/, ; e en, 1998, s ). 5 VII (XIII). asr n ikinci yar s ile VIII (XIV). asr n ilk çeyre inde Anadolu da ya ayan ünlü tarihçi Aksarâyî, Kerîmeddin Mahmud b. Muhammed in Farsça olarak kaleme ald Müsâmeretü l-ahbâr ve müsâyeretü l-ahyâr adl eseri ise bn Bibi nin eserinden sonra Anadolu Selçuklu Devleti tarihinin ikinci önemli kayna d r (Köprülü, 1943, VII/27, s ; Aka, D A, II, 293; e en, 1998, s ). 6 Anadolu nun asil bir ailesine mensup k ymetli bir müellif olan Kad Ahmed el-hüseyin en-negîdî (öl. 734/1334 civar ), 733 (1333) y l nda yazd el- Veledü - efik adl Farsça eserini lhanl lar dan Ebû Said Bahad r Han ad na kaleme alm t r. Anadolu nun XIV. as r ba lar ndaki dinî ve içtimaî tarihini, bu devirde burada ya ayan tan nm ah slar, imdiye kadar meçhul kalm birçok olay, ancak bu kaynaktan ö renebiliyoruz (Köprülü, 1927, VII/27, s. 391; Köymen, Belgeler, XV/29, 1993, s. 1-22; e en, 1998, s. 282). XIII. yüzy lda Anadolu'da ya am âirlerden biri de Kâni'î, Ahmed b. Mahmûd et-tûsî idi. Zaman n bu büyük âir ve müellifi II. zzeddîn Keykâvus ad na Kelile ve Dimne hikâyelerini Farsça manzum olarak yazm t r. Ayr ca onun kaleme ald 30 ciltlik bir Selçuklu âhnâmesi kaybolmu tur. Anonim Tarih-i Âl-i Selçuk, Ünsî nin ahnâmesi, Muhammed es-sivasî nin Menâk b- Evhadüddin i, Elvan Çelebi Menâk bnâmesi ve daha ba kalar gelmektedir. b) Mutasavv flar: Mo ol istilas ndan kaçarak veya Selçuklu sultanlar n n daveti üzerine Anadolu ya gelen ve burada tekkelerini kurarak dü üncelerini yayan sûfîlerin görü leri do rultusunda baz mektep veya tarikatlar kurulmu tur. Özellikle XIII. yüzy l ba lar ndan itibaren Mâverâünnehir, Hârezm, Horasan, Azerbaycan ve Suriye den göç ederek gelen dervi lerin büyük k sm 75
10 76 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak Türk olmakla beraber, aralar nda ran ve Arap as ll olanlar da vard. Bunlar Anadolu da Kayseri, Konya ve Sivas gibi büyük ehirlerde yerle erek zaviyeler kurup faaliyetlerde bulunmu lard r. Anadolu Selçuklu sultanlar I. zzeddin Keykâvus, I. Alâeddin Keykubâd, devlet adamlar, vezirler ve di er zengin kimseler bu dervi lerin kurduklar zaviyelere zengin vak flar tahsis ederek bunlar n faaliyetlerini desteklemi lerdir. Bunlar ve temsilcilerini öyle s ralamak mümkündür. Anadolu'da bir süre ya am en büyük sûfilerden biri olan Muhyiddin bn Arabî (1165-l240), Konya'da oturmu tu. Onun fikirleri, talebesi ve manevî evlâd Sadreddin Konevî (öl. 1274) taraf ndan devam ettirildi. Bu arada Mo ol istilâs önünden kaçan birçok sufî de Anadolu ya gelmi ti. Bunlardan biri olan Necmeddin Razî Dâye (öl. 1256) Sultan I. Alâeddin Keykubad ad na, Mirsâdü'l- bâd adl siyasetnâme eklinde bir eser yazm t r. Büyük sûfî Mevlâna Celâleddin Rûmî (öl. 1273) de küçük ya ta iken babas Bahâüddin Veled ile birlikte Mo ollar' n önünden kaçarak Anadolu'ya gelmi ve Konya'ya yerle mi tir. Mevlevîlik tarikat n n kurucusu olan Mevlâna Celâleddîn, Divân- Kebîr, Mesnevî, Fîhi mâfîh, Mevâiz, Mecâlis-i seb'a, Mektubât gibi ünlü eserler kaleme alm t r (R tter, A, III, 53-59; Ocak, Türkler, 2002, VII, ; Özkan, Türkler, 2002, VII, ). Mevlâna'n n o lu Sultan Veled (ö. 1312) de Divân, btidânâme, Velednâme ve Rebâbnâme gibi eserler yazm t r. Onun, Dîvan 'nda baz Türkçe iirlere tesadüf edilmi tir. Anadolu'da Türk milletinin as l temsilcisi Yunus Emre (öl. 1320) olmu, dinî ve tasavvufî sahada Türk edebiyat n n unutulmayacak güzellikte olan iirlerini kaleme alm t r (Tatc, Türkler, 2002, VII, ; Özkan, Türkler, 2002, VII, ). Yunus Emre ile ça da ba ka bir Türk âiri XIII.-XIV. yüzy lda ya am olan Ahmed Gül ehrî'dir. Bu âir, ranl âir Attar' n Mant ku't-tayr adl eserini geni leterek tercüme etmi tir. Gül ehrî, bu eserinde çok de erli bir sanatkâr oldu unu göstermi tir (Cunbur, 1952; Özkan, Türkler, 2002, VII, ). Onun ayr ca Feleknâme ve Kerâmet-i Âhi Evren adl eserleri de vard r. Sonuncusu Türkçe yaz lm küçük bir manzum eserdir. Bu arada Anadolu'da tarikat kurucular ve bunlar n geli melerinde rol oynayan ahsiyetlere ait menk be kitaplar büyük bir önem kazanm t r. Bunlardan Mevlanâ, Sultan Veled ve Ulu Ârif Çelebi gibi Mevlevî büyüklerine ait eserler de kaleme al nd. Nitekim Sipehsâlâr Feridun b. Ahmed'in Menâk b- Sipehsalar, Ahmed Eflâkî (ö. 1360) 'nin Menâk bü'l-ârifin (Âriflerin Menk beleri) adl eserleri tarihî kaynak olarak da önem ta maktad rlar ( e en, 1998, s ). KAYNAKÇA: AHMED ÇELEB, slâm da E itim-ö retim Tarihi (çvr. Ali Yard m), stanbul AHMED EFLÂKÎ, Âriflerin Menk beleri (çvr. Tahsin Yaz c ), stanbul AKGÜR, A. Necati, Celâlî Takvimi, D A, VII, ARSEVEN, Celâl Esad, Türk Sanat, TA, V, ASLANAPA, Oktay, Türkler (Türk sanat ), A, XII/, ,Türk Sanat, stanbul , s , Remzi Kitabevi. ATE, Ahmed, Nizâmî, A, IX,
11 Sosyal Bilimler 1/2 (2003) s BALTACI, Cahit, XV-XVI. As rlarda Osmanl Medreseleri, stanbul BELÂZURÎ, Ahmed b. Yahya, Fütûhu l-büldân (trc. Mustafa Fayda), Ankara BEYHAKÎ, bn Funduk Ali, Tarih-i Beyhak (n r. Ahmed Behmenyâr),Tahran BUNDÂRÎ, Feth b. Ali, Zübdetü n-nusra ve nuhbetü l-usra (n r. M. Th Houtsma), Leiden 1889 (trc. K vâmeddin Burslan), Irak ve Horasan Selçuklular Tarihi, st CAHEN, Claude, Türklerin Anadolu ya lk Giri i (çvr. Ya ar Yücel - Bahaeddin Yediy ld z), Ankara CENÂBÎ, Mustafa b. Hasan, el-aylemü z-zâhir, Nuruosmaniye Ktp., nr CUNBUR, Müjgan, Gül ehrî ve Mant kuttayr (Doktora tezi), Ankara EBU L-F DA, smail b. Ali, el-muhtasar (n r. Edib Arif ez- Zeyyin), Beyrut EFDALEDD N K RMANÎ, Bedâyiu l-ezmân fî vekâyi-i Kirman (n r. Mehdî Beyanî), Tahran h FETH YE EN-NEBRÂVÎ, Târihu n-nuzum ve l-hadara l- slâmiye, Kahire GÜNALTAY, emseddin, slâmda Tarih ve Müverrihler, stanbul H NDÛ AH NAHC VÂNÎ, Tecâribü s-selef, Tahran BN EBÎ USEYB A, Ahmed b. Kâs m, Uyûnü l-enbâ fî tabakâtü l-et bbâ, Kahire BN HALDUN, Abdurrahman b. Muhammed, Mukaddime (trc. Z. Kadiri Ugan), st BN HALL KAN, Ebu l-abbas emseddin Ahmed, Vefeyâtü l-a yân ve enbâ u ebnâi z- zamân (Yay. M. Muhyiddin Abdülhamid), I-IV, Kahire BNÜ L-ESÎR, Ali b. Muhammed, el-kâmil fi t-tarih (n r. C. J. Tornberg), Leiden , c. IX- XII, trc. A. Özayd n, slâm Tarihi el-kâmil fi t-tarih Trc. st BNÜ L-CEVZÎ, Ebu l-ferec Abdurrahman b. Ali, el-muntazam, X, Haydarâbâd, KAFESO LU, brahim, Sultan Melik ah Devrinde Büyük Selçuklu mparatorlu u, st KAZICI, Ziya, Anahatlar ile slâm E itim Tarihi, stanbul 1983., Tarih boyunca câmi ve gördü ü hizmetler, Diyânet Der. (1986) XXII/4, 8-10, slâm Müesseseleri Tarihi, stanbul KÖPRÜLÜ, M. Fuad, Anadolu Selçuklular Tarihi nin Yerli Kaynaklar, Belleten, VII/27,1943, s ,Türk Edebiyat nda lk Mutasavv flar, Ankara KÖYMEN, M. A., Büyük Selçuklu mp. Tarihi III, Alp Arslan ve Zaman, Ankara 1992., Türkiye Selçuklular Tarihine Dâir Bir Kaynak, el-veledü - efik, TTK Belgeler, XV/29, 1193, s MERÇ L, Erdo an, Kirman Selçuklular, Ankara 1989, s ,Fars Atabekleri Salgurlular, Ankara MUHAMMED B. BRAH M, Tarih-i Kirman, (n r. Bestânîy-i Pârizî), Tahran h MUHAMMED HÂM DULLAH, slâm Peygamberi (trc. M. Said Mutlu - Salih Tu ), st MÜNECC MBA I, Ahmed b. Lütfullah, Câmiu d-düvel Selçuklular Tarihi, I, Horasan- Irak, Kirman ve Suriye Selçuklular II, Anadolu Selçuklular ve Beylikler (Yay. Ali Öngül), zmir 2000,2001. NAC MÂRUF, Ulemâu n-nizâmiyye ve medârisu l-ma r ku l- slâmî, Ba dad NÂSIR-I HUSREV, Sefernâme (n r. Schefer),Paris 1881, trc. Abdülvehhâb Tarz, Ank.1994 OCAK, A. Ya ar, Selçuklular ve Beylikler Devrinde Dü ünce, Türkler, Ankara 2002, VII, ÖNKAL, Ahmed, Asr- Saadette Mescid in önemi ve yapt görevler, Diyânet Dergisi (1983), XIX/3, ÖZKAN, M., Selçuklular ve Beylikler Devrinde Edebiyat, Türkler, 2002,VII, PEDERSEN, Johs, Mescid, A, VIII, 1-7. SAYILI, A., Higher education in medieval Islam, Ank. Üniv.Y ll ( ) II, Sevim, A.- Merçil, E., Selçuklu Devletleri Tarihi, Ankara 1995, s SUTER, H., Celâlî, A, III, E EN, Ramazan, slâm Dünyas ndaki lk Tercüme Faaliyetlerine Umûmî Bir Bak (Ba lang çtan h. IV./m. X. Asr n Sonlar na Kadar), TED (1979) VII/3-4, s , Tercüme Faaliyetleri, DGB T, stanbul 1989, III, , Salâhaddin Devrinde Eyyûbîler Devleti, stanbul
12 A.Öngül/Selçuklularda E itim Faaliyetleri Ve Yeti en lim Adamlar na Genel Bir Bak,Salâhaddin Eyyûbî ve Devlet, stanbul TATCI, Mustafa, Yunus Emre, Türkler, Ankara 2002, VII, ZEKER YÂ KAZV NÎ, Muhammed b. Mahmud, Âsâru l-bilâd ve âhbâru l-ibâd,beyrut ZÎC- ULU BEY (trc. Abdurrahman b. Osman), Ü Ktp., TY, nr Z R KL, Hayreddin, el-a lam (n r. Zübeyr Fethullah), I-VIII, Beyrut D i P N O T L A R 1 Bir nevi s byân mektebi olan küttâb, et-tektîb kökünden türemi ve yaz ö renilen yer demektir. Okumayazma ö retilen küçük yerler için kullan l r. Çok yayg n olmamakla beraber slâm n zuhurundan önce de bu tip mektepler vard. Küttâb n özel yerlerde oldu u kadar câmi veya ona biti ik yerlerde oldu u da görülüyor. Küttâb n en dikkate de er örneklerinden birisi Kûfe de Ebû Kâs m el-belhî (öl. 105/723) taraf ndan kurulan d r (Ahmed Çelebi, 1976, 31-38; Kaz c, 1991, ). 2 Eskilerin ilimleri olarak bilinen bu müsbet ilimlerin bat daki merkezi skenderiye Akademisi, do udaki merkezi ise ran n Huzistan ehrindeki Cündü apur Akademisi idi. Bunlar n yan nda Antakya ve Harran da kurulan mektepler de önemli idi. H ristiyanl n Roma da resmî din olarak kabul edilmesinden sonra, bu dinle çeli ki halinde bulunan felsefe ve felsefeyle ilgili ilimler gözden dü mü, hatta bu ilimlerle u ra anlar takibe u ram lard. Bu nedenle bat da Bizans n bask s ndan kaçan ilim adamlar do udaki bu merkezlere gelmi lerdi. Bu merkezlerin slâm kültür ve medeniyetine büyük katk lar olmu tur. slâm dünyas ndaki Tercüme faaliyetlerinde buralarda toplanan eserlerden ve yeti en ilim adamlar ndan istifade edilmi tir. 3 Bu rasathanenin yeri hakk nda de i ik görü ler vard r. C. A. Nallino ya göre ( Astronomi, A, I, ), Rey yahud Ni abur da idi. Fatin Gökmen ( Astronomi, ilaveler, A, I, ), Ba dad ta olmas n muhtemel görüyor. Hilmi Ziya ise ( slâm Dü üncesi, 357), Merv de oldu unu kaydediyor. Kr.. Kafeso lu, Melik ah Devri, s Râvendî, Muhammed b. Ali, Râhatu s-sudûr ve âyetü s-sürûr (n r. Muhammed kbal) London 1921 (Trk. trc. Ahmed Ate ), I-II, Ankara bn Bibi, Nâs reddin Hüseyin b. Mecdeddin Muhammed, el-evâmiru l-alâ iye fi l-umûri l-alâ iye (önsöz ve fisritle birlikte t pk bas m olarak n r. Adnan Sad k Erzi), Ankara 1956; (trc. Mürsel Öztürk), I-II, Ankara Aksarâyî, Kerîmeddin Mahmud b. Muhammed, Müsâmeretü l-ahbâr ve müsâyeretü l-ahyâr (n r. Osman Turan), Ankara 1944; (trc. Mürsel Öztür), Ankara
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç
SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıHAM PUAN: Üniversite Sınavlarına giren adayların sadece netler üzerinden hesaplanan puanlarına hem puan denir.
YGS / LYS SÖZLÜĞÜ OBP (ORTA ÖĞRETİM BAŞARI PUANI): Öğrencinin diploma notunun diğer öğrencilerin diploma notlarına oranıdır. En az 100 en çok 500 puan arasında değişen bu değer, öğrencinin başarısı okulun
DetaylıOSMAN HAMDİ BEY ÜLKEMİZE MÜZECİLİK
OSMAN HAMDİ BEY ÜLKEMİZE MÜZECİLİK 2009 8.SINIF SBS SINAV SORUSU 6. Yukarıdaki tablo 1906 yılında Osman Hamdi Bey tarafından yapılmıştır. Tablonun adı Kaplumbağa Terbiyecisi dir. Bu tabloyla ilgili aşağıdaki
Detaylı3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir.
3. İnşaat Mühendisliği eğitimi : İnşaat mühendisliği veya genelde mühendislik eğitimi için başlangıç noktası olarak 1747 yılı kabul edilmektedir. Bu tarihte Fransa da mühendis Jean Rodolphe Perronet e
DetaylıTürkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.
Sayın Başkanlar, Sayın KĐK üyeleri, Sayın Katılımcılar, Sayın Basın Mensupları, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı olarak şahsım ve kuruluşum adına hepinizi saygılarımla selamlıyorum.
DetaylıSERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL
SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya
DetaylıSERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ
SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ Belirli amaçları gerçekleştirmek üzere gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve belirlenen hedefe ulaşmak için, ortak ya da yöneticilerin dikkat ve özen
DetaylıSİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.
SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması
DetaylıMEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK İŞBİRLİĞİ PROJE DANIŞMANLIK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ
MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ STRATEJİK İŞBİRLİĞİ PROJE DANIŞMANLIK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı,
Detaylıken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö
G R ken Türkçe de ulaç kuran bir ektir. Bu çal ma konumuzu seçerken iki amac m z vard. Bunlardan birincisi bu konuyu seçmemize sebep olan yabanc ö rencilerin Türkçe ö renirken yapt anla malardan dolay,
DetaylıGazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Oryantasyon Rehberi 2015 Mart 1. AMAÇ VE KAPSAM Bu kitapçığın amacı, bölümümüz öğrencilerinin eğitimleri süresince ihtiyaç duyabilecekleri
DetaylıKİTAP İNCELEMESİ. Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri. Tamer KUTLUCA 1. Editörler. Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice AKKOÇ
Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012) 287-291 287 KİTAP İNCELEMESİ Matematiksel Kavram Yanılgıları ve Çözüm Önerileri Editörler Mehmet Fatih ÖZMANTAR Erhan BİNGÖLBALİ Hatice
DetaylıKAR YER GÜNLER PROJES. Murat F DAN
KAR YER GÜNLER PROJES Murat F DAN 2012-2013 AYBASTI ANADOLU L SES KAR YER GÜNLER PROJES PROJE SAH OLAN OKUL AYBASTI ANADOLU L SES PROJEN N ADI KAR YER GÜNLER PROJEN N AMACI rencilerin meslekleri her yönüyle
DetaylıAKADEM K MAKALELER. M. Esad Coflan
M. Esad Coflan ...M. ESAD COfiAN çindekiler K saltmalar... 9 Sunufl... 11 Elyazmas Kitaplar 1... 13 Elyazmas Nedir?... 13 Türkiye deki Yazmalar... 14 Elyazmas Kitaplar 2... 17 Elyazmas Kitap Nedir?...
DetaylıMUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ
MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan
DetaylıİSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ KURULUŞ, ÖRGÜTLEME ve İŞLEYİŞ YÖNETMELİĞİ
İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ KURULUŞ, ÖRGÜTLEME ve İŞLEYİŞ YÖNETMELİĞİ KURULUŞ: Madde 1 İstanbul Kültür Üniversitesi, Anayasa, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ile Vakıf Yüksek Öğretim Kurumları Yönetmeliği
DetaylıMüslüman Ahmediye Cemaatinin bugünkü durumunu şöyle özetleyebiliriz: o Şimdiye kadar bu Cemaatin yerleştiği ve merkez kurduğu ülkeler sayısı: 193
Bize ilâhî cemaatlerin kaderi olan bu işkenceler yapıladursun, Müslüman Ahmediye Cemaati İslâmiyet'e hizmet etmeye devam etmektedir. Yeryüzünün dört bucağında bulunan ve sayıları milyonlara ulaşmış olan
DetaylıORTAÖĞRETİM. Öğretmenin. Ders Notları
ORTAÖĞRETİM TARİH Öğretmenin Ders Notları II ORTAÖĞRETİM 9. SINIF TARİH (Öğretmenin Ders Notları) EDİTÖR Turgut MEŞE YAZAR Faruk KARA Bütün hakları Editör Yayınevine aittir. Yayıncının izni olmaksızın
DetaylıAnaokulu /aile yuvası anketi 2015
Anaokulu /aile yuvası anketi 2015 Araştırma sonucu Göteborg daki anaokulları ve aile yuvaları ( familjedaghem) faaliyetlerinde kalitenin geliştirilmesinde kullanılacaktır. Soruları ebeveyn veya veli olarak
DetaylıAmacımız Fark Yaratacak Makine Mühendisleri Yetiştirmek - OAIB Moment Expo
Sayfa 1 / 6 OCAK 2016 SAYI: 92 Gelişen teknolojiye ayak uydurabilen, teknik bilgi ve becerilere sahip fark yaratacak lider makine mühendisleri yetiştirmek üzere yola çıktıklarını belirten MEF Üniversitesi
DetaylıGÜMRÜK ETKİNLİKLERİ BİLGİ ŞÖLENİ
GÜMRÜK ETKİNLİKLERİ BİLGİ ŞÖLENİ HABER BÜLTENİ 09-10 Aralık 2014 tarihlerinde Akören Ali Rıza Ercan Meslek Yüksekokulu tarafından organize edilen Gümrük Etkinlikleri Bilgi Şöleni tamamlanmıştır. Panellerden
DetaylıİZMİR TİCARET ODASI MİDİLLİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 14-15 HAZİRAN 2013 DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ
İZMİR TİCARET ODASI MİDİLLİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ 14-15 HAZİRAN 2013 DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ Hazırlayanlar: Gündem Kont, Mine Güneş, Ahmet Toprak Dış İlişkiler
DetaylıDR. SÜHEYLA SARITAŞ 1
TÜRK MİTOLOJİSİNDE ÖNEMLİ RENKLER DR. SÜHEYLA SARITAŞ 1 RENKLER Türk mitolojisinde renklerin sembolik anlamları ilk olarak batılı Türkologların dikkatini çekmiş ve çalışmalarında bu hususa işaret etmişlerdir.
DetaylıSayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan Üniversitesi Değerli öğrenciler, YÖK Kültür Sanat Söyleşileri
Sayın Valim, Sayın Rektörlerimiz, Değerli Hocalarımız ve Öğrencilerimiz Ardahan da, Ardahan Üniversitesi nde sizlerle birlikte olmaktan memnuniyetimi bildirerek sözlerime başlamak isterim. Hepinizi sevgi
Detaylıa) Birim sorumluları: Merkez çalışmalarının programlanmasından ve uygulanmasından sorumlu öğretim elemanlarını,
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu yönetmeliğin amacı, Niğde Üniversitesine bağlı olarak kurulan
Detaylıİngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2
İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET DOI= 10.17556/jef.54455 Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 Genişletilmiş Özet Giriş Son yıllarda
DetaylıBaşbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
DetaylıBİR MEDENİYET KURUMU OLARAK VAKIFLAR VE SOSYAL HİZMET KURUMLARI *
BİR MEDENİYET KURUMU OLARAK VAKIFLAR VE SOSYAL HİZMET KURUMLARI * Vahdettin BAŞCI ** Özet: İslam Dininin, yardımlaşma ile ilgili emir ve prensiplerinden doğan vakıf sistemi, asırlarca insanlığa hizmet
DetaylıERASMUS YOĞUN PROGRAMLAR (Intensive Programmes)
ERASMUS YOĞUN PROGRAMLAR (Intensive Programmes) Doç. Dr. Salih ŞAHİN Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı slhsahin@gmail.com Page 1 İÇERİK Proje ve AB Projeleri Erasmus
DetaylıKÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ
KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın
DetaylıMÜDÜR YARDIMCILARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİ
MÜDÜR YARDIMCILARI HİZMET İÇİ EĞİTİMİ 1-2 Kasım 2013 tarihlerinde TED Okulları nda görev yapan müdür yardımcılarına yönelik olarak Antalya da bir hizmet içi eğitim gerçekleştirilmiştir. 25 TED Okulu ndan
DetaylıT.C. BİLECİK İL GENEL MECLİSİ Araştırma ve Geliştirme Komisyonu
Rapor No:01 Rapor Tarihi: 10.03.2011 muz İl Genel Meclisimizin 01.03.2011 tarih ve 2011/33 sayılı kararı doğrultusunda 08-09-10 Mart 2011 tarihlerinde toplanmıştır. İdaremiz araç parkında bulunan makine
DetaylıKELÂMÎ MEZHEPLER VE FIRKALAR. Adem Sezgin UZUN 1
e-makâlât Mezhep Araştırmaları, VII/1 (Bahar 2014), ss. 261-265. ISSN 1309-5803 www.emakalat.com KELÂMÎ MEZHEPLER VE FIRKALAR Ali Rabbânî Gülpâyigânî, Önsöz Yayıncılık, İstanbul 2014 456 sayfa, Adem Sezgin
Detaylı13. HAFTA PFS105 TÜRK EĞİTİM TARİHİ. Prof. Dr. Zeki TEKİN. ztekin@karabuk.edu.tr
13. HAFTA PFS105 TÜRK EĞİTİM TARİHİ Prof. Dr. Zeki TEKİN ztekin@karabuk.edu.tr Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 İçindekiler CUMHURİYET DÖNEMİNDE MESLEKÎ TEKNİK EĞİTİMDE
DetaylıAr. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal
K TAP TANITIMI Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal Doç. Dr. Süleyman Akyürek, lkö retim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ö retmen Adaylar n n Yeterlikleri
DetaylıMİM 282 - MİMARLIK TARİHİ VE KURAMI II 2013-14 GÜZ
MİM 282 - MİMARLIK TARİHİ VE KURAMI II 2013-14 GÜZ 13 ŞUBAT - 1- Erken Dönem İslam Mimarlığı İslam Mimarlığı 20 ŞUBAT - 2- Anadolu Selçuklu Mimarlığı Camiler 27 ŞUBAT - 3- Anadolu Selçuklu Mimarlığı Medreseler,
DetaylıKİTAP DEĞERLENDİRMELERİ
KİTAP DEĞERLENDİRMELERİ Osman Aydınlı, İslam Düşüncesinde Aklîleşme Süreci Mutezilenin Oluşumu ve Ebu l-huzeyl Allaf, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2001, 287 s. (ISBN 975-8190-35-0) Mezhepler, içinde
DetaylıHÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI PROJE FİŞİ GİRİŞ Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) yeni yapısıyla göreve başladığı günden bugüne yargının daha etkin ve verimli bir
DetaylıTEDAŞ Dışında Bir Elektrik Tedarikçisinden Elektrik Almak İçin Hangi Koşullar Gerekmektedir?
Sık Sorulan Sorular? TEDAŞ Dışında Bir Elektrik Tedarikçisinden Elektrik Almak İçin Hangi Koşullar Gerekmektedir? TEDAŞ dışında elektrik alabilmeniz için Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu'nun belirlediği
Detaylı25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir.
Sıkça Sorulan Sorular Başvuru Başvuru ne zaman bitiyor? 25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir. Bursluluğun
DetaylıYurda Oönen İşçi Çocukları için Açılan Uyum Kursları ve Düşündürdükleri
Yurda Oönen İşçi Çocukları için Açılan Uyum Kursları ve Düşündürdükleri S. Savaş BÜYUKKARAGÖZ {*) Türkiye den yurtdışına resmen 1961 yılında Federal Almanya ile imzalanan «İşgücü Anlaşması» ile işçi gönderilmeye
DetaylıİNOVASYON GÖSTERGELERİ VE KAYSERİ:KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ. Prof. Dr. Hayriye ATİK 16 Haziran 2015
İNOVASYON GÖSTERGELERİ VE KAYSERİ:KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ Prof. Dr. Hayriye ATİK 16 Haziran 2015 Sunum Planı Giriş I)Literatür Uluslararası Literatür Ulusal Literatür II)Karşılaştırmalı Analiz III)
Detaylı2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ. Anayasa nın 49. Maddesi :
2.000 SOSYOLOG İLE YAPILAN ANKET SONUÇLARINA DAİR DEĞERLENDİRMEMİZ Anayasa nın 49. Maddesi : A. Çalışma Hakkı ve Ödevi Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek,
DetaylıÖncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.
Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin
DetaylıGiresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi
Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Giresun Üniversitesi'nin akademik değerlendirme ve kalite geliştirme ile stratejik
DetaylıRekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer
DetaylıEĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri
DetaylıİRAN ENERJI GÖRÜNÜMÜ
İRAN ENERJI GÖRÜNÜMÜ HAZAR STRATEJI ENSTITÜSÜ ENERJI VE EKONOMI ARAŞTIRMALARI MERKEZI EMİN AKHUNDZADA SERAY ÖZKAN ARALIK 2014 Azerbaycan Enerji Görünümü 1İran Enerji Görünümü www.hazar.org HASEN Enerji
DetaylıMÜDEK 01 Mayıs 2014-30 Eyl 2016
MÜDEK Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Lisans Eğitim Programı, 01 Mayıs 2014-30 Eylül 2016 tarihleri arası geçerli olmak üzere MÜDEK tarafından akredite edilmiştir.
DetaylıProje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1
Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan
DetaylıGeleceğin Dersliğini Tasarlamak
Geleceğin Dersliğini Tasarlamak Mehmet MUHARREMOĞL Ulusal Koordinatör mmuharremoglu@meb.gov.tr Zehra SAYIN Teknik Koordinatör zehrasayin@meb.gov.tr Projenin yasal çerçevesi itec Projesi 7. ÇP Bilgi ve
DetaylıÜniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi
Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu
DetaylıVERGİ DENETMENİ TANIM
TANIM Vergi vermekle yükümlü şahıs ve tüzel kişilerin (vergi mükelleflerinin) vergilerini yasalara uygun olarak verip vermediklerini denetleyen kişidir. A- GÖREVLER KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN Vergi
DetaylıBOLVADİN AYFER-CEYLAN EMET FEN LİSESİ 2014-2015 ÖĞRETİM YILI BRİFİNG DOSYASI
BOLVADİN AYFER-CEYLAN EMET FEN LİSESİ 2014-2015 ÖĞRETİM YILI BRİFİNG DOSYASI 1 BOLVADİN AYFER-CEYLAN EMET FEN LİSESİ 2014-2015 ÖĞRETİM YILI BRİFİNG DOSYASI GENEL BİLGİLER Okul Kodu : 974794 Okul Adı :
DetaylıSelçuklular Devrinde Tıp Bilimi ve Hekimler Hakkında Notlar Notes on Medical Science and Medical Scientists Durıng the Seljukids
Selçuklular Devrinde Tıp Bilimi ve Hekimler Hakkında Notlar Notes on Medical Science and Medical Scientists Durıng the Seljukids Özet Hüseyin Kayhan * Gelişme hızını kaybetmiş olarak XI. yüzyıla ulaşan
DetaylıMADDE 2 (1) Bu Yönerge, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve değişiklikleri ile İzmir Üniversitesi Ana Yönetmeliği esas alınarak düzenlenmiştir.
İZMİR ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve Kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönerge; İzmir Üniversitesi nin Fakülteleri, Meslek Yüksekokulu ve bölümlerinde ÖSYM ve Üniversite tarafından
DetaylıKAYHAM STRATEJİK PLANINA GÖRE 2014 YILI FAALİYET RAPORU
KAYHAM STRATEJİK PLANINA GÖRE 2014 YILI FAALİYET RAPORU PAYDAŞLARIMIZ KAYHAM STRATEJİK PLANINA GÖRE 2014 YILI FAALİYET RAPORU Stratejik Amaç 1: Kurumsal Tanınırlığı Artırmak Hedef 1: 2014 yılı sonuna kadar
DetaylıTEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız
1 2 TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız Tunç Tort a ve kütüphane sorumlusu Tansu Hanım
DetaylıKLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI)
KLASİK MANTIK (ARİSTO MANTIĞI) A. KAVRAM Varlıkların zihindeki tasarımı kavram olarak ifade edilir. Ağaç, kuş, çiçek, insan tek tek varlıkların tasarımıyla ortaya çıkmış kavramlardır. Kavramlar genel olduklarından
DetaylıT.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES
T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES 1 2 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl Tel: (286) 218452 Faks: (286) 218451 E-posta: strateji@comu.edu.tr http://strateji.comu.edu.tr/
Detaylı: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr.
Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2014-1-132 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 15-12/159-72 Karar Tarihi : 18.03.2015 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr.
DetaylıTİSK GENEL SEKRETERİ BÜLENT PİRLER'İN DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞGÜCÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİDİR
TİSK GENEL SEKRETERİ BÜLENT PİRLER'İN DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞGÜCÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİDİR Çocuğun çalışması, hemen bütün ülkelerde yaşanmakta olan evrensel bir olgudur ve önemli bir sosyal
Detaylı8. SINIF 4. ÜNİTE İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR 1. Din Ve Din Anlayışı Kazanım :Din ve din anlayışı arasındaki farklılığı ayırt eder.
8. SINIF 4. ÜNİTE İSLAM DÜŞÜNCESİNDE YORUMLAR 1. Din Ve Din Anlayışı Kazanım :Din ve din anlayışı arasındaki farklılığı ayırt eder. Soru : Din nedir? Din, Allah tarafından gönderilmiştir. Peygamberler
DetaylıAtatürk Anadolu Lisesinde Tablet Bilgisayar Dağıtımı Yapıldı
Atatürk Anadolu Lisesinde Tablet Bilgisayar Dağıtımı Yapıldı Fatih Projesi kapsamında Atatürk Anadolu Lisesi 9.Sınıf öğretmen ve öğrencilerine Tablet Bilgisayarları, binasında yapılan törenle dağıtıldı.
Detaylıalanda yaşam kalitesi yüksek bir dünya kenti yapmaktır.
İzmir Valisi Mustafa TOPRAK Amacımız; İzmir i her alanda yaşam kalitesi yüksek bir dünya kenti yapmaktır. Röportaj: İdarecinin Sesi İDARECİNİN SESİ: Sayın Valim, yaklaşık iki yıldır İzmir de görev yapıyorsunuz.
DetaylıBAŞINI BİRAZ DAHA YUKARI KALDIR
BAŞINI BİRAZ DAHA YUKARI KALDIR 1 Aralık 2008 de hilal şeklini almış ay ile Venüs yıldızı birbirlerine o kadar yaklaştılar ki, tam bir Türk Bayrağı görüntüsü oluştu. Ay ve Venüs ün bu hali bana hemen Üsküp
DetaylıGENEL KURUL DİVAN TUTANAĞI
GENEL KURUL DİVAN TUTANAĞI MÜDEK Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği nin İlk Genel Kurul Toplantısı, 23 Haziran 2007 Cumartesi günü 14:00 de ARI Teknokent, ARI 2 Binası
DetaylıYÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim
Detaylı1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler
1.Temel Kavramlar Abaküs Nedir... 7 Abaküsün Tarihçesi... 9 Abaküsün Faydaları... 12 Abaküsü Tanıyalım... 13 Abaküste Rakamların Gösterili i... 18 Abaküste Parmak Hareketlerinin Gösterili i... 19 2. lemler
DetaylıMETEOROLOJİ SEMİNERİ
METEOROLOJİ SEMİNERİ Milli Eğitim Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın ortak düzenlediği meteorolojik faaliyetler ve ürünlerinin tanıtımına ilişkin 5. ve 6. sınıf öğrenci ve öğretmenlerimize
DetaylıAİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ
134 AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ ÇİZELGE 122 Ailelerin Çocuğunuzda Bazı Sorunlar Olduğunu Nasıl Anladınız? a) Yürümede gecikme olduğunda 8 16 b) Görme bozukluğu fark edildiğinde 1 2 c) Hastanede
DetaylıGirişimcileri destekleyen
Girişimcileri destekleyen kurum ve kuruluşlar KONUYA BAŞLARKEN 1. 2. Girişimci adayları kuracakları işlerle ilgili ne gibi desteklere ihtiyaç duyarlar? Kredi, hibe, teşvik kavramları size ne ifade etmektedir?
DetaylıOrtaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i
Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Devrim ÖZDEM R ALICI * Özet Bu ara t rmada 2002-2003
DetaylıAİLE DİNİ REHBERLİK BÜROSU
DİN HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TİREBOLU MÜFTÜLÜĞÜ AİLE VE DİNİ REHBERLİK BÜROSU MUTLULUĞUNUZA REHBERLİK EDER Yüce Allah ın aileye bahşettiği sevgi ve rahmetin çeşitli unsurlarla beslenmesi gerekir. Bunların
DetaylıTEŞVİK SİSTEMİNDE TARIM YATIRIMLARI VE KONYA
TEŞVİK SİSTEMİNDE TARIM YATIRIMLARI VE KONYA 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar 16/07/2009 tarih ve 27290 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Karar
DetaylıTürk Mühendis Mimar TMMOB. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi
Türk Mühendis Mimar odalar Birli i TMMOB 18. Mühendislik Dekanlar Konseyi 22-24 May s 2009 Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi O uz Gündo du TMMOB Yönetim Kurulu Üyesi TMMOB T Ü RK M Ü HEND S M MAR ODALARI
DetaylıBodrum da hafriyat atıkları geri kazanım tesisi hizmete başladı
Bodrum da hafriyat atıkları geri kazanım tesisi hizmete başladı Bodrum da hafriyat atıkları geri kazanım tesisi hizmete başladı Büyükşehir Belediyesi tarafından yatırımı gerçekleştirilen çevreci yatırım;
DetaylıBaşbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015
DetaylıDENETİM VE SİVİL TOPLUM: KORE DENEYİMİ
Sayıştay Denetçisi DENETİM VE SİVİL TOPLUM: KORE DENEYİMİ Çev.: Musa KAYRAK Demokrasinin gelişimi ile birlikte, vatandaşların devlet yönetiminden haberdar olma düzeyleri artmış ve vatandaşlar, vergi verenler
DetaylıOKULUN BULUNDUGU SEMT
MERYEM. MUSTAFA EGE ĠLKÖĞRETĠM OKULUNU YAPTIRANLARIN ÖZGEÇMĠġĠ MERYEM EGE 1928 YILINDA Serik-Denizyaka da dünyaya geldi. 1944 yılında Serik eģrafından Mehmet EGE 'nin oğlu Mustafa EGE ile evlenerek Serik
DetaylıİNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ
İNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ University Grants Committee (UGC) Çeviren : Doç. Dr. M. ÂDEM UGC, üniversitenin parasal gereksinmeleri konusunda Hükümete danışman olarak Temmuz 1919'da
DetaylıBanvit Bandırma Vitaminli Yem San. A.Ş. 01 Ocak - 30 Eylül 2009 Dönemi. Faaliyet Raporu
09 Banvit Bandırma Vitaminli Yem San. A.Ş. 01 Ocak - 30 Eylül 2009 Dönemi Faaliyet Raporu İçindekiler Yönetim ve Denetim Kurulu Temettü Politikası Risk Yönetim Politikaları Genel Kurul Tarihine Kadar Meydana
DetaylıDÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER
DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe
DetaylıLABORATUVAR TEKNİKERİ /TARIMSAL LABORATUVAR TEKNİKERİ
TANIM Tarımsal üretimde toprak, su, bitki, gıda, yem ve gübre analizlerini laboratuar şartlarında yapan, ilgili mühendislerce belirlenen bitki koruma tekniklerini yöntemine uygun olarak yapan kişidir.
DetaylıBu doğrultuda ve 2104 sayılı Tebliğler dergisine göre Türkçe dersinde şu işlemlerin yapılması öğretmenden beklenir.
Kök Kavramı Örneklerle Konu Anlatımı 1 TÜRKÇE DERSİNDE ATATÜRKÇÜLÜK 2104 sayılı Tebliğler dergisinde yayımlanan Temel Eğitim ve Orta Öğretim Kurumlarında Atatürk İlke ve İnkılaplarının Öğretim Esasları
DetaylıTÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ DÖRDÜNCÜ ZİRVESİ TASLAK BİLDİRİSİ, 5 HAZİRAN 2014, BODRUM, TÜRKİYE
TÜRK DİLİ KONUŞAN ÜLKELER İŞBİRLİĞİ KONSEYİ DÖRDÜNCÜ ZİRVESİ TASLAK BİLDİRİSİ, 5 HAZİRAN 2014, BODRUM, TÜRKİYE Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (bundan sonra Türk Konseyi olarak anılacaktır)
DetaylıHİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?
HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU? Rıza KARAMAN Kamu İhale Mevzuatı Uzmanı 1. GİRİŞ İdareler, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına çıkarken
DetaylıAĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİTİRME TEZİ YÖNERGESİ
Amaç AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİTİRME TEZİ YÖNERGESİ I. BÖLÜM GENEL Madde 1- Bu yönergenin amacı, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinden mezun olacak öğrencilerin
DetaylıSayın Bakanım, Sayın Rektörlerimiz ve Değerli Katılımcılar,
Sayın Bakanım, Sayın Rektörlerimiz ve Değerli Katılımcılar, Orman ve Su İşleri Bakanımız Sn. Veysel Eroğlu nun katılımları ile gerçekleştiriyor olacağımız toplantımıza katılımlarınız için teşekkür ediyor,
DetaylıKONURALP - GÖYNÜK - TARAKLI TEKNİK GEZİ RAPORU
KONURALP - GÖYNÜK - TARAKLI TEKNİK GEZİ RAPORU Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü lisans programında yer alan Arch 472 - Conservation Studio dersi kapsamında Düzce'nin Konuralp Belediyesi'ne, Bolu'nun
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıKıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği
Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Dursun Yıldız SPD Başkanı 2 Nisan 2016 Giriş Gelişmenin ve karşı duruşun, doğuya karşı batının, kuzey kıyısına karşı güney kıyısının, Afrika ya karşı
DetaylıYÜKSEK ÖĞRENĐM KREDĐ VE YURTLAR KURUMU (YURTKUR) HAKKINDA GENEL BĐLGĐLER
YÜKSEK ÖĞRENĐM KREDĐ VE YURTLAR KURUMU (YURTKUR) HAKKINDA GENEL BĐLGĐLER Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu (YURTKUR), yüksek öğrenim gören öğrencilere burs ve kredi vermek, yurtlar yaptırmak ve yurt
DetaylıİSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç: Madde 1. (1) Bu yönergenin amacı, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesinin önlisans, lisans ve lisansüstü
DetaylıÜmmü Kühhâ. Burak tarafından yazıldı. Çarşamba, 09 Eylül 2009 09:26
Ümmü Kühhâ radıyallahu anhâ hakkında ferâiz âyetleri nâzil olan bir hanım sahâbî... Cahiliye devrinin kötü âdetlerinden birinin ortadan kalkmasını sebeb olan bir bahtiyar... Mirastan, hanım ve kızlara
DetaylıAkreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri
Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Prof.Dr. Cevat NAL Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarl k Fakültesi Dekan Y.Doç.Dr. Esra YEL Fakülte Akreditasyon Koordinatörü
Detaylı2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU
2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına
DetaylıARTUKLU DÖNEMİ ESERLERİ Anadolu da ilk köprüleri yaptılar.
ARTUKLU DÖNEMİ ESERLERİ Anadolu da ilk köprüleri yaptılar. ( 1102 1409 ) Diyarbakır, Harput, Mardin Diyarbakır Artuklu Sarayı İlk Artuklu Medresesi İlgazi tarafundan Halep te yaptırıldı. Silvan (Meyyafarkin)
Detaylı