KALKINMA AJANSLARI DESTEKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN KILAVUZ

Transkript

1 KALKINMA AJANSLARI DESTEKLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN KILAVUZ Hazırlayan: Hüseyin UKUŞLU Nisan 2016

2 İÇİNDEKİLER TABLOSU 1.GENEL BİLGİLER TANIMLAR MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBELEŞTİRME YÖNTEMLERİ ÖZ KAYNAK (SERMAYE) YÖNTEMİ GELİR YÖNTEMİ TİCARİ İŞLETMELER MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Firma Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemesi Sehayat Ödemesi Makine ve Cihaz Alımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Genel Bütçeden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Muhasebe Kaydı Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı... 35

3 Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Kurum Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) MAHALLİ İDARELER ve MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Kurum Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı... 53

4 İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) TİCARET ve SANAYİ ODALARI ile TİCARET BORSALARI MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Oda ya da Borsa Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme OSB Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) VAKIFLAR... 68

5 8.1.MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Vakıf Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) DERNEKLER, FEDERASYON ve KONFEDARASYON MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans) Faiz Geliri Nihai Ödeme Dernek Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) KÂR AMACI GÜTMEYEN KOOPERATİF ve KOOPERATİF BİRLİKLERİ MEVZUAT DAYANAĞI MUHASEBE KAYITLARI Ön Ödeme (Avans)... 83

6 Faiz Geliri Nihai Ödeme Kooperatif Bütçesinden Proje Hesabına Nakdi Eş Finansman Talimatı İnsan Kaynakları Ödemesi (Personel Maaşları) Gündelik (Yolluk) Ödemeleri Sehayat Ödemesi Bina Yapımı Bilgisayar ya da Ofis Mobilyası Alımı Lisans Alımı (Paket Program Alımı) Bağımsız Dış Denetim Hizmet Alımı Tanıtım Kitapçığı ve Broşür Basımı İhale İlanı (İdari Giderler) Kırtasiye Alımları (İdari Giderler) EKLER EK-1: Maliye Bakanlığı Özelge EK-2: Maliye Bakanlığı Özelge EK-3: Maliye Bakanlığı Özelge... 90

7 1.GENEL BİLGİLER Kalkınma ajansları, bölge planındaki hedeflerini gerçekleştirebilmek maksadıyla aşağıdaki muhtemel yararlanıcılara mali destekler vermektedir. Ajanstan mali destek alan yararlanıcı türü farklılık arz ettiğinden, her yararlanıcının aldığı desteği muhasebeleştirmesi de doğal olarak birbirinden ayrışmaktadır. Ajanslardan destek alan yararlanıcılara aldığı desteklerin muhasebeleştirilmesine yönelik olarak yol gösterici mahiyette işbu kılavuz hazırlanmıştır. Ticari İşletmeler Anonim Şirket Limited Şirket Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Kooperatifler (Kurumlar vergisine tabi olanlar) Kolektif Şirketi Komandit Şirket Şahıs İşletmeleri Genel Bütçeli Kuruluşlar Bakanlık il müdürlükleri Bakanlık ilçe müdürlükleri Valilikler Kaymakamlıklar Özel Bütçeli Kuruluşlar Üniversiteler TÜBİTAK Mahalli idareler (Belediye, İl Özel İdareleri) Belediyeler İl Özel İdareleri Mahalli İdare Birlikleri Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları Ticaret ve Sanayi Odaları Ticaret Borsaları Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Organize Sanayi Bölgeleri Sivil Toplum Kuruluşları Vakıflar Dernekler Federasyon Konfederasyon Kâr Amacı Gütmeyen Kooperatifler (Kurumlar vergisinden muaf tutulanlar) Kooperatifler Kooperatif Birlikleri

8 1.1.TANIMLAR Kalkınma ajansları tarafından verilen desteklerin muhasebeleştirilmesine yönelik hazırlanan işbu kılavuzda geçen tanımlar aşağıda açıklanmıştır. MALİ DESTEK Desteklenecek proje veya faaliyetlerin gider bütçelerinin, belirlenecek oranlarda Ajans tarafından karşılanması amacını güden nakdi ödemedir. Mali destek türleri: Doğrudan Finansman Desteği Proje Teklif Çağrısı (Mali Destek Programları) Doğrudan Faaliyet Desteği Güdümlü Proje Desteği Faiz Desteği Faizsiz Kredi Desteği PROJE Destekten yararlanmak üzere Ajansa sunulan belli bir amaca odaklanmış, bütçesi ile bütünlük arz eden, belirli süreli ve düzenli faaliyetler bütünüdür. DEVLET TEŞVİĞİ İşletmenin faaliyet konuları ile ilgili belirli koşulların geçmişte veya gelecekte yerine getirilmesi karşılığında işletmeye kaynak transferi şeklindeki devlet yardımlarıdır. Bazı hallerde devlet teşvikleri; destek, sübvansiyon veya prim olarak da adlandırılır. (TMS-20) PROJE HESABI Mali desteğe hak kazanan yararlanıcı tarafından projeye özel olarak açılan, kendisi tarafından sağlanan eş finansman da dâhil proje harcamalarının tamamının karşılandığı banka hesabıdır. YARARLANICI Ajanstan destek almaya hak kazanan gerçek veya tüzel kişilerdir. ORTAK Desteğe konu proje veya faaliyetin yürütülmesi sürecinde veya sonucunda doğrudan veya dolaylı fayda veya menfaat elde ederek, bunun karşılığında yararlanıcıya projenin yürütülmesinde katkıda bulunan, Destek Yönetimi Kılavuzunda gösterilen ortaklık beyannamesini imzalayan ve ilgili başvuru belgelerinde açıkça belirtilen gerçek veya tüzel kişi. EŞ FİNANSMAN Ajans tarafından desteklenen proje veya faaliyetlerde harcanmak üzere, yararlanıcı tarafından sağlanması taahhüt edilen nakdi katkıdır.

9 SÖZLEŞME Ajans ile yararlanıcı arasında imzalanan, destekten yararlanma ilke ve kurallarını, ödeme usul ve esaslarını, tarafların hak ve yükümlülüklerini ve bu yükümlülüklerin ihlalinin sonuç ve müeyyidelerini düzenleyen anlaşmayı ve eklerini. USULSÜZLÜK Proje uygulaması sırasında veya öncesinde; yanlış veya yanıltıcı bildirimde bulunmak, sahtecilik yapmak, hile ve dolanlı hareketlerde bulunmak ve bu Yönetmelik ile bunu tamamlayıcı nitelikte hazırlanan her türlü belge ve düzenlemede belirtilen ilke ve kurallara aykırı olarak sözleşmede değişiklik yapmak gibi sözleşme ilişkisini ihlal eden fiil ve davranışları. 1.2.MEVZUAT DAYANAĞI Kalkınma ajanslarından destek almaya hak kazanan yararlanıcıların aldıkları desteklere ilişkin yapmaları gereken muhasebe kayıtlarına ilişkin Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliğinde herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak bu yönetmeliğin 4/1 fıkrasının (g) bendine dayanılarak Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzunun (DYK) Maliyetlerin uygunluğu başlığı altında Yararlanıcının ya da ortağının hesaplarında ya da muhasebe belgelerinde kayıtlı, tanımlanabilir ve doğrulanabilir olması; orijinal destekleyici belgelerle desteklenmesi gerekir. şeklinde açıklama bulunmaktadır. Yine kılavuzun Sözleşmenin Feshi başlığı altında yararlanıcı tarafından proje uygulanmasının muhasebe hesaplarını doğru ve düzenli şekilde tutmaması veya söz konusu kayıtlara ilişkin Ajansın teknik ve mali kontrolüne engel olması durumunda ajansa sözleşmeyi feshetme yetkisi vermektedir. Ayrıca geri ödemelerin izlenmesinde yararlanıcının ve proje kapsamında görev alan kişilerin kusur ve ihmalleri sebebiyle doğacak olan ceza, faiz ve benzeri maliyetler proje uygun maliyetlerinden sayılmaz ve proje hesaplarında muhasebeleştirilemez. Ajans desteklerinin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak düzenleme yapma konusunda DYK Kalkınma Bakanlığına yetki vermiştir. Bunun üzerine bakanlık tarafından hazırlanan ve yararlanıcıların proje veya faaliyet uygulamaları sırasında uymak zorunda oldukları satın alma ve ihale ilke ve kuralları ile raporlama ve bilgilendirme yükümlülüklerini ayrıntılı olarak düzenleyen Proje Uygulama Rehberinin Muhasebe Yükümlülükleri altında yararlanıcı ile proje ortakları için temel muhasebe standartları belirlenmiştir. Proje yararlanıcıları ve ortakları tarafından uyulması gereken muhasebe yükümlülükleri: a. Uygun muhasebe ve çift girişli defter tutma sistemini kullanarak hesapların kesinliği ve düzenli olması sağlanmalıdır. b. Projeye ait hesaplar ve harcamalar kolaylıkla tanımlanabilir ve doğrulanabilir olmalıdır. Bu yükümlülüğü yerine getirmek için proje için ayrı hesaplar kullanılarak sağlanabilir ya da yararlanıcının muhasebe ve defter tutma sistemi içinde kolaylıkla tanımlanabilir ve izlenebilir olması koşuluyla aynı hesaplar kullanılabilir. c. Hesaplar, alınan avans üzerinden elde edilen faiz gelirlerini göstermelidir. d. Yararlanıcı tarafından ajansa sunulan ara/nihai raporun mali bölümünde (Proje Uygulama Rehberinin EK EK 4.3) basit bir hesap (muhasebe) defteri yer almalıdır. e. Mali rapor, yararlanıcının ve ortaklarının muhasebe ve defter tutma sistemleri ve bunlarla ilgili diğer muhasebe kayıtları ile uyumlu olmalıdır. Bu amaçla, uygun hesap mutabakatlarını,

10 destekleyici çizelgeleri, analizleri ve dökümleri denetim ve doğrulama için hazırlamalı ve elinizin altında tutulmalıdır MUHASEBELEŞTİRME YÖNTEMLERİ ÖZ KAYNAK (SERMAYE) YÖNTEMİ Öz kaynak Yöntemi, 20 Nolu Türkiye Muhasebe Standardında (TMS 20) benimsenen teşviklerin muhasebeleştirilmesindeki temel yaklaşımdan birisidir. Sermaye yaklaşımında alınan destekler(teşvikler) doğrudan öz kaynak olarak muhasebeleştirilmektedir. Gelir yaklaşımında ajans destekleri gelir tablosuna yansıtılmakta iken; Öz kaynak yaklaşımında ise Bilanço ya yansıtılmaktadır. Bu yaklaşıma göre ajanstan alınan mali destekler, kâr ya da zarar dışında doğrudan muhasebeleştirilmektedir. Ajans Proje Uygulama Rehberi nde önerilen bu yöntemde alınan mali destek özel fon (549 nolu hesap) olarak kaydedilebilir. Ancak, bu durumda, satın alınan demirbaşın mali destek oranına tekabül eden kısmı amortismana tabi tutulmaz. Başka bir ifade ile ajanstan alınan destek tutarı kadar demirbaşın maliyet bedeli indirilir, kalan varlıklar üzerinden amortisman ayırma işlemi yapılır. Öz kaynak yaklaşımına göre; elde edilmiş bir gelir yoktur, ajanstan alınan destekler, işletme sermayesi olarak, Tesis ve Yatırıma dönüştürüldüğünden, bilanço da Öz kaynaklar içinde yer almalıdır. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 262 nci maddesinde; "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum toplamını ifade eder." hükmü yer almıştır. Kâr amacı güden yararlanıcıların proje ve faaliyetleri dolayısıyla ajanstan aldığı mali desteklerinin muhasebeleştirilmesinde, 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ hükümlerine göre iktisadi kıymetlerin (sabit yatırımın) maliyet bedelinden indirme (sermaye yöntemi) seçimlik hakları bulunmaktadır. Bu madde ile iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerin tespitinde, fiili maliyetin esas alınması öngörülmüştür. Dolayısıyla yararlanıcı adına tahakkuk ettirilen destek tutarları (ön, ara ve nihai ödemeler), sabit yatırımların maliyet bedelini azaltıcı bir unsur olduğundan, faydalanıcılar tarafından alınan bu destekler, tahakkuk ettirildikleri tarihte gerçekleştirilmiş olan sabit yatırımların maliyet bedelinden indirilebilecektir. Bu durumda, sabit kıymetin maliyet bedeli; alınan destek tutarından sonraki miktar olacağından, bu usulü seçen yararlanıcılar, sabit yatırımın toplam bedelinden, alınan ajans desteğinden sonra kalan değeri sabit yatırımın değeri olarak aktiflerine kaydedecektir. Aktife kaydedilen bu değer üzerinden amortisman ayıracaklar ve bu değer üzerinden de yatırım indiriminden yararlanacaklardır. TMS standartlarına göre sermaye yaklaşımının dayandığı gerekçeler şunlardır: (a) Bir finansman aracı olan devlet teşvikleri, finanse ettikleri harcama kalemini netleştirmek amacıyla gelir tablosunda gösterilmek yerine, bilanço ile ilişkilendirilmelidir. Geri ödeme beklenmediğinden dolayı söz konusu teşvikler doğrudan öz kaynak olarak kaydedilmelidir. (b) Kazanılmış bir gelir olmamaları, aksine herhangi bir maliyeti olmaksızın devlet tarafından sağlanan bir teşviği temsil etmeleri nedeniyle, devlet teşviklerine gelir tablosunda yer verilmemelidir. Öz Kaynak (Sermaye) Yönteminin Dayanakları: 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 262.Maddesi 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Madde (AB destekleriyle ilgilidir.) Türkiye Muhasebe Standartları-20 Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi

11 Konuya ilişkin tüm örnekler için yararlanıcı tarafından proje kapsamında KDV hariç ,00 TL lik bir makine alımının açık ihaleyle yapıldığı, proje toplam tutarının ,00 TL, ödemelerin ön ve nihaiden oluştuğu ve ara ödemenin olmadığı, ön ödeme oranın ise %60 olduğu, yararlanıcı tarafından ajansa sunulan nihai mali raporun tamamının uygun maliyet kabul edildiği, tüm bu işlemlerin aynı yıl içerisinde gerçekleştiğini, amortisman ayırma işleminin sadece yıl sonunda yapıldığı, alınan makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu ve normal amortisman ayırma yönteminin kullanıldığını kabul edelim. Bu durumda makine alımında yararlanıcı tarafından yapılacak kayıt aşağıdaki gibi olacaktır. Örneklerde işlem kolaylığı açısından bu ve bundan sonraki örneklerde 103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı ihmal edilmiş olup yerine doğrudan 102 Bankalar Hesabı kullanılmıştır. EKİPMAN ALIMI Proje kapsamında KDV hariç ,00 TL lik makine alınmış, ödeme proje banka hesabından yapılmıştır. 253 Tesis, Makine ve Cihazlar , İndirilecek KDV Hesabı , Bankalar Hesabı ,00 ÖN ÖDEME (AVANS) KAYDI Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan içinde bulunulan yılın Ekim ayında ,00 TL nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı , Özel Fonlar Hesabı ,00 NİHAİ ÖDEME Yararlanıcı tarafından ajansa sunulan proje nihai mali raporunun tamamı uygun maliyet olarak kabul edildiğinde, ajansın yaptığı nihai ödeme miktarı takip eden yılın Aralık ayında ,00 TL nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına aktarıldığı durumda yapılacak kayıt ön ödemedeki kayda benzerdir. Proje hesabında biriken faizler doğrudan ajansa aktarıldığı varsayıldığından ajans tarafından nihai ödemeden kesinti yapılmamıştır. 102 Bankalar Hesabı , Özel Fonlar Hesabı ,00 AVANS KAPAMA Yararlanıcı tarafından teşviklerin muhasebeleştirilmesinde öz kaynak yöntemi benimsenmiş olduğundan satın alınan ekipmanın değeri alınan teşvik tutarı kadar aşağıya çekilmelidir. Yapılması gereken ikinci kayıt aşağıdaki gibidir. Benzer kayıt ajans tarafından yapılacak %40 a denk gelen nihai ödeme tutarının (80.000,00 TL) aktarıldığı zaman da yapılacaktır.

12 549 Özel Fonlar Hesabı , Tesis, Makine ve Cihazlar , Özel Fonlar Hesabı , Tesis, Makine ve Cihazlar ,00 Son durumda 253 ve549 nolu hesapların görünümü aşağıdaki gibi olacaktır. 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı 549 Özel Fonlar Hesabı (Borç) (Alacak) (Borç) (Alacak) , , , , , , , , , , ,00 Öz kaynak yöntemi kullanılarak 549 Özel Fonlar hesabına alınan ajans destek tutarın alınan sabit kıymetin tutarını azaltmak için kapatıldığında (253 Tesis, Makine ve Cihazlar hesabı alacak kaydı oluşturulduğunda) bilançoda 253 nolu hesabın bakiyesi daha düşük görüleceğinden, bu riski bertaraf etmek ve proje kapsamında alınan makinelerin ilk alış değeriyle bilançoda izleyebilmek maksadıyla yeni edinilen duran varlığın yıllık amortismanları önce pasifteki 549 Özel Fonlar hesabından karşılanır. Hesaptaki fonun bitişinden sonra amortismanlar gider yazılmaya başlanır. Bu kayıtlar sonucunda Özel Fonlar hesabı kapanır. Vergi Usul Kanunu nun düzenlenmesine uygun olan bu kayıt biçimi, amortisman giderlerinin ilk üç döneme noksan yüklenmesi sonucunu verecektir. Bu sakıncayı gidermek üzere; VUK uyarınca özel fondan karşılanması gereken amortismanların gider yazılarak muhasebe ilkelerine, bu tutarları matraha ekleyerek de yasa hükümlerine uyulması mümkündür. Bu ara çözümde; aşağıdaki ilk üç kayda 730 Genel Üretim Giderleri Hesabına borç, 649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar Hesabına alacak kaydı ilavesi yapılabilecektir. Özel Fonlar hesabında izlenen ajans desteklerin (yenileme fonu) 3 yıl içinde kayıtlardan çıkış yapılması gerekmektedir. 3 yıl içinde yenileme fonundaki tutar hala aktifleştirilmemişse üçüncü yılın sonunda 549 Özel Fonlar Hesabı borç, 649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar Hesabı alacak kaydı oluşturularak kapatılır. I. Yıl Sonu 549 Özel Fonlar Hesabı , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00 II. Yıl Sonu 549 Özel Fonlar Hesabı , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00 III. Yıl Sonu 549 Özel Fonlar Hesabı , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00

13 IV. Yıl Sonu 549 Özel Fonlar Hesabı , Genel Üretim Giderleri , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00 V. Yıl Sonu 730 Genel Üretim Giderleri , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00 Son durumda 257 ve 549 nolu hesapların T cetveli aşağıdaki gibi görülecektir. 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı 549 Özel Fonlar Hesabı (Borç) (Alacak) (Borç) (Alacak) ,00 (I. Yıl Sonu) , , ,00 (II. Yıl Sonu) , , ,00 (III.Yıl Sonu) , ,00 (IV.Yıl Sonu) , ,00 (V. Yıl Sonu) 0, , , ,00 Birinci Sermaye yaklaşımında 253 Tesis, Makine ve Cihazlar hesabının borç bakiyesi yılsonunda ,00 TL olduğundan ve alınan ekipmanın faydalı ömrü dikkate alınarak net değer üzerinden amortisman ayrılacaktır. Özetle sermaye yaklaşımını benimseyen yararlanıcılar, satın alınan demirbaşın mali destek oranına tekabül eden kısmı amortismana tabi tutulmayacaktır. Önemli Hatırlatma: Her ne kadar Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi ve TMS-20 de öz kaynak yönteminin kullanılabileceği belirtilse bile Maliye Bakanlığı nın konuya ilişkin vermiş olduğu özelge (Ek- 1) ile bu yöntemin fiilen uygulanamayacağı anlamına gelmektedir. Yine de bu yöntemi kullanmak isteyen yararlanıcılar denetimlere ilişkin tüm riskleri baştan kabul etmiş sayılacaklardır GELİR YÖNTEMİ Ajans desteklerinin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak gelir yönteminin bahsedildiği genel idari düzenlemeler aşağıdadır. Bunlardan ilk dördü vergi yasalarıyla, beşincisi muhasebe standartlarıyla ilgilidir. 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Madde (AB destekleriyle ilgilidir.) 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin numaralı bölümü (ar-ge destekleri) Türkiye Muhasebe Standartları-20 Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi Kalkınma Ajansları Mali Desteklerinden Yararlanan Kamu İdarelerine Tahsis Edilen Kaynakların Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Diğer Hususlara İlişkin Usul ve Esaslar

14 Ajans proje uygulama rehberine göre, yararlanıcıların kalkınma ajanslarından aldıkları mali destekleri, gelir olarak kaydetme seçimlik hakkı bulunmaktadır. Proje Uygulama Rehberinde tüm kamu kuruluşları için gelir yöntemini zorunlu tutulmuşken, Kalkınma Bakanlığı nca tüm ajanslara hitaben gönderilen 27/11/2013 tarih ve 5544 sayılı üst yazıyla 2013 sene başından itibaren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin emanet yöntemini uygulaması gerektiği belirtilmiştir Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun V. Sayılı Cetvelinde yer alan mahalli idareler (il özel idareleri, belediyeler, birlikler) hala gelir yöntemini kullanmak zorundadırlar. Ancak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre merkezi yönetim kapsamında yer alan valilik, kaymakamlık, bakanlık bölge, il ve ilçe müdürlükleri gibi tüm genel bütçeli kamu kuruluşları; üniversiteler, ileri teknoloji enstitüleri gibi özel bütçeli kuruluşlar ile Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşlar Kalkınma Ajansları Mali Desteklerinden Yararlanan Kamu İdarelerine Tahsis Edilen Kaynakların Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Diğer Hususlara İlişkin Usul ve Esaslar na uygun olarak 333 Emanet Hesaplarını kullanmak zorundadırlar. 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (602 Diğer Gelirler): (a) Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 262 nci maddesinde; "Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum toplamını ifade eder." hükmü yer almıştır. (b) Bu madde ile iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerin tespitinde, fiili maliyetin esas alınması öngörülmüştür. Dolayısıyla yatırımcı adına tahakkuk ettirilen destekleme primleri, sabit yatırımların maliyet bedelini azaltıcı bir unsur olduğundan, mükelleflerce bu primler, tahakkuk ettirildikleri tarihte gerçekleştirilmiş olan sabit yatırımların maliyet bedelinden indirilebilir. (c) Bu durumda, sabit kıymetin maliyet bedeli; indirilen destekleme priminden sonraki miktar olacağından, bu usulü seçen mükellefler, sabit yatırımın toplam bedelinden, alınan primin düşülmesinden sonra kalan değeri sabit yatırımın değeri olarak aktiflerine kaydedecektir. Aktife kaydedilen bu değer üzerinden amortisman ayıracaklar ve bu değer üzerinden de yatırım indiriminden yararlanacaklardır. (d) Ancak, isteyen mükellefler, tahakkuk eden destekleme primlerini, sabit yatırımların maliyet bedellerinden düşmeden doğrudan hasılat olarak da yazabilirler. 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğ : (a) İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb. hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.

15 (b) İşleyişi: Dönem içindeki faaliyetlerden doğan sübvansiyon, vergi iadesi, vade farkları, (vb.) tutarları saptanarak ilgili hesaba borç, bu hesaba(602-diğer Gelirler) ise alacak kaydedilir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Madde : (a) Avrupa Birliği organlarıyla akdedilen ve usulüne göre yürürlüğe konulan anlaşmalar çerçevesinde proje karşılığı sağlanan hibeler, özel bir fon hesabında tutulur ve gelir olarak dikkate alınmaz. Söz konusu hibelerle gerçekleştirilecek projelere ilişkin olarak bu fondan yapılan harcamalar, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider ve maliyet olarak dikkate alınmaz. Proje sonunda herhangi bir şekilde harcanmayan ve iade edilmeyen tutarın kalması hâlinde bu tutar gelir kaydedilir. (b) Birinci fıkra çerçevesinde sağlanan hibelerle finanse edilen yıllara sâri inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemeler üzerinden ve yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden, fon hesabından yapılan harcama tutarları ile sınırlı olmak üzere, 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (2) ve (3) numaralı bentleri ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri uyarınca vergi kesintisi yapılmaz Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin numaralı bölümü (ar-ge destekleri) : (a) 94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı çerçevesinde Para Kredi Koordinasyon Kurulunun 9/9/1998 tarih ve 98/16 sayılı Kararına istinaden yayımlanan 98/10 sayılı Araştırma Geliştirme (Ar-Ge) Yardımına İlişkin Tebliğ çerçevesinde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından, sanayi kuruluşlarının uzman kurumlar tarafından Ar-Ge niteliğine sahip olduğu tespit edilen projeleri kapsamında izlenip değerlendirilebilen giderlerin belli bir oranı hibe şeklinde karşılanmakta veya bu projelere geri ödeme koşuluyla sermaye desteği sağlanmaktadır. (b) Yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan destekler, borç mahiyetinde olup ticari kazanca dâhil edilmesi söz konusu değildir. Ancak, bu mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü destek tutarları, ticari kazancın bir unsuru olarak kazanca dâhil edilecektir. Maliyetleri, bu tür desteklerle karşılanan Ar-Ge harcamaları da Ar-Ge indiriminin hesabında dikkate alınacaktır.

16 TMS-20 de bahsedilen gelir yaklaşımının dayandığı gerekçeler: (a) Devlet teşvikleri, hissedarlar dışındaki bir kaynaktan elde edilmiş olmaları nedeniyle, doğrudan öz kaynak olarak kaydedilmemeli, fakat uygun dönemlerde gelir olarak finansal tablolara yansıtılmalıdır. (b) Devlet teşvikleri nadiren karşılıksızdır. İşletmeler koşullara uymakla ve önceden konan yükümlülüklerini yerine getirmekle teşvikleri kazanır. Bu nedenle bu teşvikler gelir kaydedilmeli ve teşviklerle karşılanması amaçlanan ilgili giderlerle eşleştirilmelidir. (c) Gelir vergisi ve diğer vergilerin gelir tablosunda gelirden düşülüyor olması göz önüne alındığında, mali politikaların bir uzantısı olan devlet teşvikleri de gelir tablosu ile ilişkilendirilmelidir. Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi: (a) Proje ortakları ve yararlanıcıları, uygun muhasebe ve çift girişli defter tutma sistemini kullanarak hesapların kesinliğini ve düzenli olmasını sağlamalıdır. (b) Projeye ait hesaplar ve harcamalar kolaylıkla tanımlanabilir ve doğrulanabilir olmalıdır. Bu, proje için ayrı hesaplar kullanılarak sağlanabilir ya da yararlanıcının muhasebe ve defter tutma sistemi içinde kolaylıkla tanımlanabilir ve izlenebilir olması koşuluyla aynı hesaplar kullanılabilir. (c) Hesaplar, alınan avans üzerinden elde edilen faiz gelirlerini göstermelidir. (d) Ara/nihai raporun mali bölümünde (EK EK 4.3) basit bir hesap (muhasebe) defteri yer almaktadır. Bu ekler KAYS tarafından otomatik üretilmektedir. (e) Mali rapor, yararlanıcının ve ortaklarının muhasebe ve defter tutma sistemleri ve bunlarla ilgili diğer muhasebe kayıtları ile uyumlu olmalıdır. Bu amaçla, uygun hesap mutabakatlarını, destekleyici çizelgeleri, analizleri ve dökümleri denetim ve doğrulama için hazırlamak ve elinizde tutmak zorundasınız. (f) Alınan mali destek, gelir olarak kaydedilebilir. Genel bütçeli kamu kuruluşları dışındakiler bu metodu kullanmalıdır.

17 DİREKT-DOĞRUDAN GELİR YÖNTEMİ Kâr amacı güden yararlanıcıların proje ve faaliyetleri dolayısıyla ajanstan aldığı mali desteklerinin muhasebeleştirilmesinde, 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğ hükümlerine göre iktisadi kıymetlerin (sabit yatırımın) maliyet bedelinden indirme (sermaye yöntemi) ile doğrudan hasılat (brüt gelir yöntemi) olarak kaydetme seçimlik hakkı bulunmaktadır. Nitekim idari yargıya yansıyan bir olayda, alınan destek tutarının tahakkuk ettiği dönemde sabit yatırımların maliyet bedelinden indirme seçeneğini kullanmayan mükellefler için alınan desteğin hasılat (brüt gelir) olarak kabul edilmesi gerektiği yönünde emsal niteliğinde bir karar verilmiştir (Danıştay 3. Daire Esas 1994/ 2455, Karar 1995/ 1711). Bu tebliğde gelirlerin sistematik ve oransal olarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca gelir yazılmasıyla ilgili bir düzenleme mevcut olmadığından ajanstan alınan desteklerin muhasebeleştirilmesinde brüt gelir yöntemi seçildiği durumda alınan desteğin tahakkuk ettikleri anda bir defa da gelir yazılması gerekmektedir. Ayrıca yukarıda bahsedilen idari yargı kararında gelir yöntemine göre muhasebeleştirme yapıldığında teşvikin tahakkuk ettiği dönemde gelir yazılacağı yönünde karar verilmiştir. Özetle ne tebliğ ne de idari yargı kararı, gelirin sistematik ve oransal olarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca gelir yazılmasını öngörmüştür. Yine, 26/12/1992 tarih ve mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği hükümlerine göre 602 Diğer Gelirler hesabı; işletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme vb. hasılat kalemlerinin izlendiği hesaptır. Ajanstan alınan mali destek tutarlarının doğrudan 602 Diğer Gelirler Hesabında izlenmesi gerektiği yönünde Maliye nin vermiş olduğu özelge Ek-1 de yer almaktadır. Sonuç olarak Maliye nin vermiş olduğu bu özelge, TMS-20 de ifade edilen dönemsellik ilkesini fiilen uygulanamaz hale getirmiştir. Son olarak, Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanunlarının uygulanması birlikte değerlendirildiğinde ticari kazancın bir unsuru olduğundan alınan desteğin gelir hesabına kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir. Nitekim 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Maddesi sadece Avrupa Birliğinden sağlanan hibelerini kapsamakta olup söz konusu madde hükmünün Kalkınma Ajansları tarafından verilen mali desteklerin gelir vergisi istisna tutulmamıştır. Ayrıca 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliğinin Diğer Kurumlardan Sağlanan Ar-Ge Destekleri bölümünde, hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü destek tutarları, ticari kazancın bir unsuru olarak kazanca dâhil edilecektir hükmüne yer verilmiştir. Özetle ar-ge desteklerinin bile kurumlar vergisi matrahına dâhil edildiği durumda hukuktaki evleviyet ilkesi gereği ajansların vermiş olduğu ar-ge dışındaki diğer mali desteklerin kurumlar vergisi matrahından muaf tutulması beklenmemelidir. Maliye nin bu konuya ilişkin görüşü Ek-2 ve Ek-3 de yer almaktadır. Sonuç olarak, ajanslardan alınan mali destekler, Maliye Bakanlığı nın vermiş olduğu özelge doğrultusunda doğrudan 602 Diğer Gelirler Hesabına alınacak, tahakkuk eden desteklerin ilgili dönemlere sistematik ve oransal olarak dağıtımı mümkün olmayacak, alınan desteklerin tamamı alındıkları dönemde gelir tablosu ile ilişkilendirileceklerdir. Direkt gelir yönteminde ajanstan alınan destek tutarlarına ilişkin örnek yevmiye kayıtları aşağıdadır:

18 ÖN ÖDEME (AVANS) KAYDI Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan ,00 TL nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına içinde bulunulan yılın Ekim ayında aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı , Diğer Gelirler Hesabı ,00 FAİZ GELİRİ Ay sonunda vadeli hesaba ilişkin bankadan alınan hesap dökümünde proje vadeli hesapta brüt 500,00 TL, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 8 inci bendi, Geçici 67 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (7) bendi uyarınca banka tarafından kaynakta kesilen %15 oranındaki menkul sermaye iradı sonrası net 425,00 faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu kaydın ajans tarafından yatırılan avans miktarı bitene kadar her ay sonu tekrar edeceği unutulmamalıdır. 102 Bankalar Hesabı 425, Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı (%15 BSMV) 75, Faiz Gelirler Hesabı 500,00 NİHAİ ÖDEME Ajans tarafından yapılan mali değerlendirme sonrasında nihai ödeme miktarı ,00 TL hesaplandığı, proje süresince proje vadeli hesapta brüt 6.000,00 TL, net 5.100,00 TL tutarında faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu biriken bu faizin nihai hakedişten kesinti yapılarak yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına takip edilen yılın Aralık ayında ,00 TL olarak aktarıldığı durumdaki kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı , Diğer Gelirler Hesabı , DÖNEMSEL-ERTELENMİŞ GELİR YÖNTEMİ TMS 20 Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması nda teşviklerin muhasebeleştirilmesiyle ilgili olarak benimsenen iki temel yaklaşımdan diğeri gelir yaklaşımıdır. TMS- 20 nin 12.maddesinine göre devlet teşvikleri, bu teşviklerle karşılanması amaçlanan giderlerle eşleştirilmek üzere giderlerin yapıldığı ilgili dönemler boyunca sistematik şekilde gelir olarak finansal tablolara yansıtılması gerekmektedir. Dönemsel gelir yaklaşımında gelir ve giderlerin ilgili oldukları dönemde kaydedilmesi gerekir. Zaten ticari kazancın tespitindeki iki temel ilkeden birisi dönemsellik ilkesidir. Dönemsellik ilkesine göre, her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması gerekmektedir Dönemsel gelir yaklaşımı olarak da isimlendirebileceğimiz bu yöntemde teşvikin bir ya da daha fazla dönemde gelir olarak kaydedilmesi esastır.

19 Dönemsel gelir yaklaşımında ajans destekleri (devlet teşvikleri) ilgili maliyetlerle ilişkilendirilmek üzere ilgili dönemler boyunca sistematik ve oransal bir biçimde gelir tablosuna yansıtılması esastır. Çoğunlukla, bir işletmenin bir devlet teşviki ile ilgili maliyet ve harcamaları finansal tablolarına yansıttığı dönemler kolayca belirlenebilir ve böylece belirli harcamalardaki devlet teşvikleri ilgili harcamanın finansal tablolara yansıtıldığı dönemde gelir olarak muhasebeleştirilir. Benzer şekilde, amortismana tabi varlıklara ilişkin teşvikler, genellikle bunların amortismanları oranlarında ilgili dönemler boyunca gelir olarak finansal tablolara yansıtılır. Amortismana tabi olmayan varlıklara ilişkin teşvikler belirli yükümlülüklerin yerine getirilmesini gerektirebilir ve ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesinde katlanılan maliyetlerin gerçekleştiği dönemler boyunca gelir olarak muhasebeleştirilir. Örneğin, üzerine bina inşa edilmesi koşuluyla alınan bir arsa teşvikinin, binanın ömrü boyunca finansal tablolara gelir olarak yansıtılması uygun olacaktır. AVANS KAYDI Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan ,00 TL nin yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı , Gelecek Aylara Ait Gelir Hesabı , Gelecek Yıllara Ait Gelir Hesabı ,00 EKİPMAN ALIMI Proje kapsamında KDV hariç ,00 TL lik makine alınmış ve yararlanıcı proje hesabından ödeme yapmıştır. 253 Tesis, Makine ve Cihazlar , İndirilecek KDV Hesabı , Bankalar Hesabı ,00 AMORTİSMAN AYIRMA Alınan makinenin kullanım ömrünün 5 yıl olduğu kabul edilmiştir. 730 Genel Üretim Giderleri , Birikmiş Amortismanlar [( ,00)x0,20] ,00 YILSONU İŞLEMLERİ Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan ,00 TL nin içinde bulunulan yıla denk gelen kısmı için yılsonunda gelirlere alma işlemi yapılır. 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı , Diğer Gelirler Hesabı ,00

20 Aynı şekilde Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabından takip eden yıl için Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabına aktarım yapılmalıdır. 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı , Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ,00

21 2.TİCARİ İŞLETMELER 2.1.MEVZUAT DAYANAĞI Gelir yönteminin bahsedildiği genel idari düzenlemeler aşağıdadır. Bunlardan ilk dördü vergi yasalarıyla, beşincisi muhasebe standartlarıyla ilgilidir. 176 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununa Eklenen Geçici 84.Madde (AB destekleriyle ilgilidir.) 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 Nolu Tebliğinin numaralı bölümü (ar-ge destekleri) Türkiye Muhasebe Standartları-20 Kalkınma Ajansları Proje Uygulama Rehberi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunda ticari işletmeler aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. Anonim Şirket Limited Şirket Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket Kooperatifler-Kurumlar Vergisine Tabi Olanlar (*) Kolektif Şirketi Komandit Şirket (*)Tüketim kooperatifleri, taşımacılık kooperatifleri, üretim kooperatifleri, kredi kooperatifleri, satış kooperatifleri ve yapı kooperatifleri ile aynı mahiyetteki yabancı kooperatifler, kurumlar vergisinin mükellefidirler. Hatırlatma: Konuya ilişkin tüm örnekler için yararlanıcı tarafından proje kapsamında KDV hariç ,00 TL lik bir makine alımının açık ihaleyle yapıldığı, proje toplam tutarı ,00 TL, ajans destek oranının %50, ödemelerin ön ve nihaiden oluştuğu ve ara ödemenin olmadığı, ön ödeme oranın ise %60 olduğu, yararlanıcı tarafından ajansa sunulan nihai mali raporun tamamının uygun maliyet kabul edildiği, amortisman ayırma işleminin sadece yıl sonunda yapıldığı, alınan makinanın faydalı ömrünün 5 yıl olduğu ve normal amortisman ayırma yönteminin kullanıldığını ve kabul edelim.

22 2.2.MUHASEBE KAYITLARI ÖN ÖDEME (AVANS) Ajans tarafından ön ödeme miktarı olan ,00 TL nin yararlanıcıya ait proje özel banka hesabına içinde bulunulan yılın Ekim ayında aktarıldığı durumda ilk kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) , Diğer Gelirler Hesabı ,00 FAİZ GELİRİ Ay sonunda vadeli hesaba ilişkin bankadan alınan hesap dökümünde proje vadeli/repo hesapta brüt 500,00 TL birikmiştir. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının 8 inci bendi, Geçici 67 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (7) bendi uyarınca banka tarafından kaynakta kesilen %15 oranındaki menkul sermaye iradı sonrası net 425,00 faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu kaydın ajans tarafından yatırılan avans miktarı bitene kadar her ay sonu tekrar edeceği unutulmamalıdır. 102 Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 425, Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı (%15 GV-MSİ) 75, Faiz Gelirler Hesabı 500,00 NİHAİ ÖDEME Ajans tarafından yapılan mali değerlendirme sonrasında nihai ödeme miktarı ,00 TL hesaplandığı, proje süresince proje vadeli hesapta brüt 6.000,00 TL, net 5.100,00 TL tutarında faiz biriktiği tespit edilmiştir. Bu biriken bu faizin nihai hakedişten kesinti yapılarak yararlanıcıya ait projeye özel banka hesabına takip edilen yılın Aralık ayında ,00 TL olarak aktarıldığı durumdaki kayıt aşağıdaki gibi yapılacaktır. 102 Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) , Diğer Gelirler Hesabı ,00 FİRMA BÜTÇESİNDEN PROJE HESABINA NAKDİ EŞ FİNANSMAN TALİMATI Eş finansman tutarının bütçe imkânlarıyla karşılanması halinde, proje özel hesabına aktarılmasına ilişkin muhasebe işlem fişi muhasebe müdürlüğüne geldiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Proje toplam bütçesi TL, destek oranı %50 olduğundan TL si firma tarafından nakdi eş finansmanı sağlamak üzere proje özel hesaba aktarım yapıldığında yapılacak muhasebe kaydıdır. 102 Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Bankalar Hesabı (Firma cari hesap) ,00

23 İNSAN KAYNAKLARI ÖDEMESİ (PERSONEL MAAŞLARI) Projede görevli ve üretimde çalışan Makine Mühendisinin 1.aya ilişkin maaş ödemesi için ay sonunda tahakkuk kaydının yapılması. Makine Mühendisi Ar-Ge alanında çalışıyorsa 720 hesap yerine 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı, pazarlama bölümünde çalışıyorsa 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesaplarından uygun olanı kullanılır. 720 Direkt İşçilik Giderleri Hesabı 5.000, Personele Borçlar Hesabı 3.008, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı 461, Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı 1.530,61 Maaş ödemesinin gerçekleşmesi 335 Personele Borçlar Hesabı 3.008, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 3.008, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 3.008, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 3.008,11 GÜNDELİK (YOLLUK) ÖDEMESİ Gündelik ödemesi görev süresince konaklama (ibate), yeme (iaşe) ve taksi gibi şehir içi ulaşım masraflarının karşılanması maksadıyla belge karşılığında uygun maliyettir. 500 TL avans alarak proje kapsamında göreve (örneğin fuar katılımı) giden, proje koordinatörü, seyahat dönüşü 650 TL lik yolluk gideri cetvelini proje dönemi içinde muhasebe birimine teslim ettiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Ticari işletmeler gündelik ödemelerini Harcırah Beyan Formu nu düzenleyerek ya da ibraz edilen gerçek gider belgesi üzerinden yapabilirler. Bir günlük gündelik ödemesi en yüksek devlet memuruna ödenen gündelik tutarını aşmadığı varsayıldığından gelir vergisi stopajı yapılmamıştır. Ancak yapılan ödemeleri maliye ücret olarak değerlendirdiğinden binde 7,59 oranında damga vergisi kesintisi yapılmıştır. Aksi takdirde yolluk ödemesinin aşan kısmından gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekir. Avans verilmediği durumlarda doğrudan 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı borç, 335 Personele Borçlar Hesabı alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Proje kapsamında görevlendirilen personele avans 500 TL tutarında ödemesinin yapılması: 196 Personel Avansları Hesabı 500, Personele Borçlar Hesabı 496, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59) 3, Personele Borçlar Hesabı 496, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 496, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 496, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 496,20

24 Projede görevli personelin görev dönüşü masraflara ilişkin belgelerin muhasebeye teslim etmesi: 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 650, Personel Avansları Hesabı 500, Personele Borçlar Hesabı 148, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59) 1, Personele Borçlar Hesabı 148, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 148, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 148, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 148,86 SEHAYAT ÖDEMESİ Proje kapsamında seyahat masrafı için (fuar katılımı için yol gideri) kendisine avans olarak 300 TL ödenen proje koordinatörü, seyahat dönüşü 350 TL lik seyahat gideri biletlerini proje dönemi içinde muhasebe birimine teslim ettiğinde yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir. Avans verilmediği durumlarda doğrudan 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı borç, 335 Personele Borçlar Hesabı alacak kaydı yapılmak suretiyle muhasebeleştirilir. Proje kapsamında görevlendirilen personele avans 300 TL tutarında ödemesinin yapılması: 196 Personel Avansları Hesabı 300, Personele Borçlar Hesabı 297, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59) 2, Personele Borçlar Hesabı 297, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 297, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 297, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 297,72 Görev dönüşü seyahat masraflarıyla ilgili belgelerin muhasebe birimine teslim edilmesi: 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 350, Personel Avansları Hesabı 300, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (Binde 7,59) 0, Personele Borçlar Hesabı 49,62 Geriye kalan masrafların personele ödemesinin gerçekleşmesi sonrası yapılan kayıt. 335 Personele Borçlar Hesabı 49, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 49, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 49, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 49,62

25 MAKİNE VE CİHAZ ALIMI İşletme açık ihale yöntemiyle yaptırdığı toplam KDV hariç ,00 TL tutarındaki özel üretim makine alımı için satıcıya ,00 TL avans verdiğinde yapılacak kayıt: 259 Verilen Avanslar Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) ,00 Fatura Karşılığında I.Hakediş Ödemesi: (KDV hariç ,00 TL) 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar (Tesis, Makine ve Cihaz Yatırımları) , İndirilecek KDV Hesabı , Verilen Avanslar Hesabı , Satıcılar Hesabı , Satıcılar Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) ,00 Fatura Karşılığında II.Hakediş Ödemesi: (KDV hariç ,00 TL) 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar (Tesis, Makine ve Cihaz Yatırımları) , İndirilecek KDV Hesabı , Satıcılar Hesabı , Satıcılar Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) ,00 Nihai hakediş ödemesi ve üretilen makinenin yararlanıcıya teslim edilmesi: (KDV hariç ,00 TL) 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar (Makine ve Cihaz Yatırımları) , İndirilecek KDV Hesabı , Satıcılar Hesabı , Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı , Yapılmakta Olan Yatırımlar (Makine ve Cihaz Yatırımları) , Satıcılar Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı , Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) ,00

26 BİLGİSAYAR YA DA OFİS MOBİLYASI ALIMI İşletme doğrudan temin yöntemiyle satın aldığı toplam KDV hariç 3.000,00 TL tutarındaki bilgisayar alımı için satıcıya proje özel hesaptan ödeme yapıldığında oluşturulacak muhasebe kayıt örneğidir. 255 Demirbaşlar Hesabı 3.000, İndirilecek KDV Hesabı 540, Satıcılar Hesabı 3.540, Satıcılar Hesabı 3.540, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 3.540, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 3.540, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 3.540,00 LİSANS ALIMI (PAKET PROGRAM ALIMI) Pazarlama ve satış bölümü işlemlerinin izlenmesi için bir yazılım firmasına TL ye bilgisayar programı yazdırıldığında yapılacak kayıt. 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı 5.000, İndirilecek KDV Hesabı 900, Satıcılar Hesabı 5.900, Satıcılar Hesabı 5.900, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 5.900, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 5.900, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 5.900,00 BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM HİZMET ALIMI Projelerin bağımsız dış denetimi için serbest meslek mensubundan hizmet alımı yapıldığında yapılacak muhasebe kaydı. 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde başlıklı Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler ndeki 9/10 Tevkifat Oranı, sadece Tebliğin (3.1.2/b) ayırımında sayılanlara karşı ifa edildiği durumda geçerlidir. Kâr amacı güden yararlanıcılar (KDV Mükellefleri) alıcı konumunda olmakla birlikte, Tebliğin (3.1.2/a) maddesinde bahsedilmiş olup aldıkları danışmanlık, denetim ve benzeri hizmetlerinde 9/10 oranında tevkifat uygulamayacaklardır. 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 5.000, İndirilecek KDV Hesabı 900, Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı (%20 SMM Kesintisi) 1.000, Satıcılar Hesabı 4.900, Satıcılar Hesabı 4.900, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 4.900, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 4.900, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 4.900,00

27 TANITIM KİTAPÇIĞI VE BROŞÜR BASIMI Proje kapsamında bastırılan KDV hariç 2.000,00 TL tutarındaki tanıtım broşürlerin basımı için ödenen bedelin muhasebe kaydıdır. 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde başlıklı Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri ndeki 5/10 Tevkifat Oranı, sadece Tebliğin (3.1.2/b) ayırımında sayılanlara karsı ifa edildiği durumda geçerlidir. Kâr amacı güden yararlanıcılar (KDV Mükellefleri) alıcı konumunda olmakla birlikte, Tebliğin (3.1.2/a) maddesinde bahsedilmiş olup aldıkları her türlü baskı ve basım hizmetlerinde 5/10 oranında tevkifat uygulamayacaklardır. 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı 2.000, İndirilecek KDV Hesabı 360, Satıcılar Hesabı 2.360, Satıcılar Hesabı 2.360, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 2.360, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 2.360, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 2.360,00 İHALE İLANI (İDARİ GİDERLER) Proje kapsamında alınacak makine alımı ihalesi için gazeteye ödenen ilan bedelin muhasebe kaydıdır. İlan gideri pazarlama ve satışla ilgili olmadığından zorunlu idari gider olarak değerlendirilmiş, 760 yerine 770 nolu hesap tercih edilmiştir. 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 800, İndirilecek KDV Hesabı 144, Satıcılar Hesabı 944, Satıcılar Hesabı 944, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 944, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 944, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 944,00 KIRTASİYE ALIMLARI (İDARİ GİDERLER) Proje kapsamında kullanılmak üzere kırtasiye alım bedelinin muhasebe kaydıdır. 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı 1.000, İndirilecek KDV Hesabı 180, Satıcılar Hesabı 1.180, Satıcılar Hesabı 1.180, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 1.180, Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 1.180, Bankalar Hesabı (Proje Özel Hesap) 1.180,00