Transkript

1 1-15 MAYIS 2005 İKV BÜLTENİ ALMANYA BAŞBAKANI GERHARD SCHRÖDER DEN TÜRKİYE YE DESTEK Schröder, Türkiye nin AB üyeliğine verdiği desteği yineleyerek, reformların sürdürülmesi gerektiğini belirtti. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder, 3-5 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştirdiği Türkiye gezisinde, AB üyelik sürecine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen Alman Başbakan reformların toplumsal gerçekliğe dönüşmesi gerektiğini ifade ederek, reform sürecinin hız kesmemesi çağrısında bulundu. Schröder, üyelik müzakerelerinin 17 Aralık 2004 AB Zirvesi kararında belirtildiği gibi, 3 Ekim 2005 tarihinde başlatılması gerektiğini belirterek, Türkiye'nin AB üyeliğinin, her iki taraf için büyük sorumluluk ve fırsatları beraberinde getireceğini ifade etti. Schröder, üyelik sürecinin uzun zaman alabileceğini ve bu nedenle reformların, özellikle temel özgürlükler ile insan ve azınlık haklarıyla ilgili olarak uygulanmasının şart olduğuna dikkat çekti. Schröder, din özgürlüğü alanında daha fazla ilerleme kaydedilmesinin de önemini vurguladı. Alman Başbakan, Ankara Anlaşması'na ek protokolün imzalanmasının ve yeni AB üyelerinin AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği kapsamına alınmasının, müzakerelerin başlatılması için bir ön koşul olduğunu vurguladı. Schröder, Kıbrıs sorununa ilişkin olarak ise, adadaki sorunların en kısa zamanda çözülmesinin üyelik müzakerelerini kolaylaştıracağını belirtti. Ayrıca, Kuzey Kıbrıs'taki Türklerin, Cumhurbaşkanlığı seçiminde Mehmet Ali Talat'ı göreve getirerek, adanın birleşmesine ve AB'yle entegrasyona büyük önem atfettiklerini gösterdiklerini vurguladı. Schröder, Kıbrıs sorununun Annan Planı temelinde yakın bir gelecekte çözüme kavuşturulacağını ümit ettiğini belirtti. Schröder, Fransa da yapılacak AB Anayasası referandumu sürecinde dile getirilen Türkiye nin AB üyeliği tartışmalarına ilişkin olarak ise, Avrupa nın herhangi bir yerindeki Anayasa referandumunun Türkiye-AB sürecini etkilemeyeceğini belirtti. Schröder, Türkiye ye, hedefine ulaşabilmesi için adil fırsatlar sunulması gerektiğinin altını çizdi. OLLI REHN, TÜRKİYE NİN DÖNÜŞÜ OLMAYAN BİR NOKTAYA GELDİĞİNİ BELİRTTİ AB Komisyonu nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn, reform sürecinin iç dinamiklere dayanması sebebiyle artık bu yoldan geri dönülemeyeceğini belirtti. 5 6 Mayıs 2005 tarihinde İstanbul da düzenlenen 2023 Vizyonu: Türkiye'nin AB Üyeliği ve Rekabetçi Küresel Bilgi Toplumunun Kurulması konulu Forum İstanbul 2005 toplantısında konuşan AB Komisyonu nun genişlemeden sorumlu üyesi Olli Rehn AB nin bir öğretmen Türkiye nin ise bir öğrenci olmadığını vurguladı. Reformların asıl Türkiye vatandaşları için yapıldığı belirten Rehn, sürecin iç dinamiklere dayanması nedeni ile geri döndürülemez olduğunu söyledi. Rehn, Türkiye nin modern, demokratik ve refah düzeyi yüksek bir toplum olma mücadelesinde önümüzdeki dönemde karşılaşabileceği zorlukları şu şekilde sıraladı: Yasal ve siyasi reformların uygulanması, Ekonomik reformların sürdürülmesi, Türkiye nin komşuları ile ilişkileri, Eğitim sisteminin geleceği, Türk sivil toplumunun geliştirilmesi. Olli Rehn konuşmasında, reformların hızının ve kalitesinin müzakerelerin de hızını belirleyeceğini ifade etti. 17 Aralık Zirvesi nde yeterli ölçüde yerine getirildiği belirtilen siyasi reformların toplumsal ve idari olarak ülkenin her yerinde uygulanması gerektiğini belirterek, bu süreç içinde direnç ve zorluklarla karşılaşılmasının normal olduğunu dile getirdi. Rehn, AB nin üye devletlerin ulusal kimliklerini sınırlamak gibi bir amacı olmadığını, aksine AB projesinin üye ülkelerin etkinliklerini arttırmayı hedeflediğini belirtti. Bu bağlamda, reformların pazarlıklar sonucu verilen ödünlerin aksine, ülkelerin kendi bağımsız seçimleri olarak algılanmasının daha doğru olacağını vurguladı. Rehn, öte yandan, son yıllarda Türkiye tarafından gösterilen ekonomik büyümenin pek çok AB üyesi ülke tarafından gıpta ile izlendiği, ancak gelişmenin sürdürülebilir olması için ekonomik reformların devam etmesi gerektiğini belirtti. Yabancı yatırım seviyesinin şaşırtıcı şekilde düşük kaldığına değinen Rehn, yabancı 1

2 yatırımcıyı çekmek için bağımsız ve şeffaf bir düzene ihtiyaç olduğunu vurguladı. Yolsuzlukla mücadelenin artırılmasının ve Türk Telekom un özelleştirilmesinin yabancı yatırımcılara olumlu mesajlar göndereceğinin altını çizen Rehn, Gümrük Birliği nde ilaçta veri koruma, ithalat lisansları ve devlet yardımları gibi konularda devam eden sorunlar olduğunu yineledi. Türkiye nin komşuları ile ilişkileri konusuna da değinen Rehn, ilişkilerde son yıllarda görünen iyileşmenin devam etmesi gerektiğini belirterek, bunun öncelikle Türkiye nin yararına olacağını söyledi. Eğitim ve araştırma konusunda Türkiye nin AB ortalamasının çok altında kaldığını belirten Komisyon temsilcisi, eğitime bütçede ayrılan payın arttırılmasının ve Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesinin istikrarlı büyüme için şart olduğunu ifade etti. Sivil toplumun toplumsal dönüşüm için önemini de ifade eden Olli Rehn, Komisyon un Türkiye ve AB sivil toplumları arasında diyaloğu desteklemeyi hedeflediğini belirtti. AVRUPA KONSEYİ ÜÇ ÖNEMLİ KONVANSİYONU KABUL ETTİ Avrupa Konseyi nin yeni kabul ettiği konvansiyonlar, terör ve insan kaçakçılığı ile mücadelede Avrupa Konseyi üye ülkeleri arasında işbirliğini artırmayı hedefliyor. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 3 Mayıs ta, terör ve insan kaçakçılığıyla mücadeleye ilişkin üç önemli konvansiyonu kabul etti. Konvansiyonlar Mayıs ta Varşova da yapılacak Avrupa Konseyi Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi nde üye ülkelerin imzasına açılacak. Aşağıda konvansiyonlara ilişkin kısa bilgiler yer alıyor, orijinal metinlere ise Avrupa Konseyi nin web sayfasından ( ulaşılabilir. Terörün Önlenmesine İlişkin Avrupa Konseyi Konvansiyonu Konvansiyonun amacı, terörle mücadeleye ilişkin mevcut uluslararası düzenlemelerin etkinliğini artırmak olarak ifade ediliyor. Konvansiyon üye ülkelerin terörü önleme çabalarını iki yöntem çerçevesinde güçlendirmeyi öngörüyor: Terör suçuna dönüşebilecek bazı davranışların da suç olarak tesis edilmesi, Terörle mücadelede uluslararası işbirliğinin artırılması (suçluların iadesi, karşılıklı yardım anlaşmaları ve diğer olanaklarla). Konvansiyon terör mağdurlarının korunmasına ve tazminat verilmesine ilişkin bir hüküm de içeriyor. Uygulamanın etkinliğini güvence altına almak ve takibini sağlayabilmek amacıyla bir danışma süreci planlanıyor. Terörün Finansmanında Kullanılan ve Suçtan Elde Edilen Kazancın Araştırılması, El Koyulması, Müsaderesi ve Aklanmasına İlişkin Avrupa Konseyi Konvansiyonu Avrupa Konseyi terörün yalnızca kara para aklama yoluyla değil yasal faaliyetlerle de finanse edilebildiğini göz önünde bulundurarak 1990 Konvansiyonu nu genişletmeye ve güncellemeye karar vermiş bulunuyor. Bu yeni Konvansiyon hem terörün finansmanını hem de kara para aklanmasının engellenmesi ve kontrolünü içeren ilk uluslararası anlaşma. Anlaşma, suç örgütlerinin mali bilgilerine ya da varlıklarına ilişkin bilgilere çabuk ulaşmanın terörle mücadelede başarılı olan tedbirlerin anahtarı ve aynı zamanda terörü durdurmanın en iyi yolu olduğuna işaret ediyor. İnsan Kaçakçılığına Karşı Eyleme İlişkin Avrupa Konseyi Konvansiyonu Bu Konvansiyonun amacı, bir suç örgütüyle ilişkili olsun-olmasın, ulusal ya da uluslararası insan kaçakçılığının her türüyle mücadele etmek ve önlemek olarak ifade ediliyor. Yeni Konvansiyonda mağdurların haklarının; dil, din, cinsiyet, ırk, renk, siyasi düşünce, ulusal ya da sosyal köken, bir ulusal azınlığa mensup olma, mülkiyet, doğum ya da başka bir statüye dayalı hiçbir ayrım gözetilmeksizin korunması ve yüceltilmesinin bir temel ilke olduğu vurgulanıyor. Konvansiyonun getirdiği temel yenilikler; içerdiği insan hakları perspektifi, mağdurların korunmasına odaklanması ve tarafların hükümlerine uymasını garanti altına alan bağımsız denetim mekanizması olarak gösteriliyor. 2

3 GENİŞLEMENİN BİRİNCİ YILI Genişlemenin birinci yılında ortaya çıkan tablonun, beklenenin aksine, oldukça olumlu olduğu belirtiliyor. 1 Mayıs 2004 itibariyle AB nin üye sayısını 15 ten 25 e, nüfusunu ise 450 milyonun üstüne çıkaran beşinci genişleme birinci yılını tamamladı. Bu son genişlemenin, politik ve ekonomik felaketle sonuçlanacağı konusunda çeşitli uyarılar yapılmıştı. Ancak ortaya çıkan tablo, beklenenin aksine oldukça olumlu. AB Komisyonu nun 29 Nisan da yayımladığı ve aşağıdaki noktalara yer veren değerlendirme, olumlu tabloyu kanıtlayan rakamlara yer veriyor. AB-10: - AB-10 da, GSYH deki büyüme 2003 te %3.7 iken geçen yıl %5 e yükseldi. Ekonomistler 2005 te %4 ten daha büyük bir artış öngörüyorlar ki bu rakam AB-15 teki oranların iki katından fazla. - Letonya ekonomisinin 2004 te %8.5 oranında büyüdüğü tahmin ediliyor. Bu rakam, %2.4 lük AB ortalamasıyla kıyaslandığında, AB içerisindeki en yüksek büyüme oranı. Litvanya, Estonya, Slovakya ve Polonya da sırasıyla %6.7, %6.2, %5.5 ve %5.5 lik büyüme oranıyla Letonya yı takip ediyor. Bunun yanı sıra, 2005 ve 2006 ya ilişkin tahminler de (Malta dışındaki) bu ülkelerin devamlı, güçlü ve AB ortalamasının üzerinde büyüme gösterecekleri yönünde. - AB tarım yardımı ödemelerine ilişkin idari problemler tahminlerin altında gerçekleşti. Örneğin, rakamlar Polonya da 1.4 milyon çiftçinin doğrudan ödemeler için başarılı bir şekilde başvurduğunu gösteriyor. Eurostat, 2004 te AB-10 daki ortalama tarım gelirlerinin %50 nin üzerinde artış göstereceğini tahmin ediyor. - AB yapısal ve uyum fonları, yeni üye ülkelerdeki eskimiş altyapıya ilişkin yatırımların desteklenmesine yöneldi te AB-10 a 1.3 milyar Euro aktarıldı. - Geçici verilere göre, AB ni geçen yılki bütçesinden AB-10 a yaklaşık 6 milyar Euro mali kaynak aktarılırken yapılırken, bu ülkelerin AB bütçesine katkıları 3.2 milyar Euro oldu. Bu fark, altyapının ötesinde araştırmaya, girişimciliği geliştirmeye, çevre korumasına, turizme, eğitime, demokrasinin geliştirilmesine ve yeniliğe yapılan harcamaları içeren kapsamlı bir yatırım anlamına geliyor. - Genişlemenin olumlu etkileri turizm alanında da görüldü. Slovenya nın Ljublijana kenti gibi şehirler, yabancı turist sayısında geçtiğimiz yıla oranla önemli artış (%23) kaydetti. Aynı zamanda, AB-10 daki öğrenciler ve gençler yurtdışında eğitim ve dil öğrenme fırsatı yakaladılar. - AB kurumlarına ilişkin, eski üyelerin kültürel egemenliği ve yeni üyelerin ikinci sınıf vatandaşlığı gibi kötümser tahminlerin yersiz olduğu görüldü. AB-10 ülkeleri Birliğe eşit üyeler olarak, tam entegre oldular. - Kamuoyu araştırmaları da, Doğu Avrupalıların Birliğe katılım konusunda bir yıl öncekine kıyasla çok daha olumlu düşündüklerini gösteriyor. AB-15: Genişleme, yeni üye ülkeler için olduğu kadar eski üyeler için de faydalı oldu. - Katılım, AB-15 ve AB-10 arasındaki ticareti geliştirdi. AB-15 ve AB-10 arasındaki ithalat ve ihracat, katılımdan bu yana önemli oranda arttı. AB-10 ülkelerinin ekonomileri geliştikçe, AB-15 teki şirketler, tüccarlar ve çiftçiler yeni üyelerle daha çok iş yapmaya başladı. - Aslında, genişlemenin AB-15 e faydaları 10 yılı aşkın bir süredir hissediliyor. Genişleme beklentisiyle AB-10 un ekonomileri ve yaşam standartları yükselirken, yeni üye ülkelere Euro alanı ihracat hacmi yılları arasında %140 oranında arttı. - Bu oran tarım ürünleri ticaretini de kapsıyor. İlk göstergeler yeni üyelerin, AB-15 ten yüksek katma değerli ürün ithalatını artırdıkları yönünde. - Genişleme, AB-10 a doğrudan yabancı yatırımları genel olarak arttırdı. Bu yatırımlar içinde AB-15 teki şirketler en büyük paya sahip. Örneğin Avusturya bugün, Slovenya, Romanya ve Bulgaristan daki en büyük 3

4 yatırımcı iken, Macaristan, Slovakya ve Çek Cumhuriyeti ndeki en büyük üçüncü yatırımcı durumunda. - Eurostat verileri, 2004 yılında AB-15 teki şirketlerin, AB-10 a 13.8 milyar Euro yatırım yaptığını gösteriyor. Ancak bu rakam, 2003 teki 6,8 milyar Euro luk yatırıma kıyasla çok ciddi bir artış olmasına rağmen, katılım öncesi yıllara (2001 yılında 17,2 milyar Euro) ve AB-15 arasındaki yatırıma (2004 te 156 milyar Euro) oranla hala düşük kalıyor. - AB-15 şirketleri, geçen yıllarda yaptıkları yatırımlardan kar etmeye başladılar. Eurostat rakamları, AB-15 in AB-10 le gelir dengesinin (net yatırım gelirleri ya da yatırım karları dahil olmak üzere) 2002 de 2.5 milyar Euro, 2003 te 5.3 milyar Euro ve 2004 te 7.5 milyar Euro olduğunu gösteriyor. - Genişlemenin, AB-15 teki GSYİH yi gelecek on yıllık dönemde yaklaşık %0.7 artıracağı tahmin ediliyor. - Olumlu ekonomik gidişatın yanında, felaket tahminlerinin hiçbiri gerçekleşmedi. Örneğin, AB-10 un AB ye katılımının büyük göç felaketiyle sonuçlanacağına ilişkin kaygılar yersiz çıktı. Bu durum, hem 1 Mayıs 2004 ten itibaren işgücü piyasalarını tam olarak açan İngiltere, İsveç ve İrlanda gibi ülkeler için, hem de Doğu Avrupalılara çalışma izni için özel koşullar öngören geçiş dönemi ni tercih eden üye ülkeler için geçerli. - Muhtemel ekonomik sıkıntılara, İç Pazar a ya da adalet ve içişlerine ilişkin koruma maddelerinin hiç birine başvurulmadı. Koruma maddeleri, özellikle, aşırı ithal mal ve göç korkusuyla Katılım Antlaşması na eklendi fakat bu maddelere başvurulmadı. AB VE RUSYA, İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK YOL HARİTASI ÇIKARDI AB ve Rusya liderlerinin 10 Mayıs 2005 tarihinde Kremlin Sarayı nda gerçekleştirdiği Zirve de Brüksel ve Moskova arasında, ekonomiden güvenliğe bir dizi alanda işbirliğini öngören bir çerçeve anlaşma imzalanmasına karar verildi. Rusya Dışişleri Bakanı nın yaptığı açıklamaya göre, AB ile Rusya arasında yol haritası üzerinde uzlaşma sağlandı. Anlaşmanın; güvenlik, ekonomi, adalet, enerji, ulaşım, eğitim, bilimsel araştırmalar, bölgesel sorunların çözümü ve yasal mevzuatın uyumlaştırılması gibi alanlarda taraflar arasında işbirliğini içereceği belirtiliyor. Bu çerçevede ticaret ve yatırımların karşılıklı olarak teşvik edilmesi öngörülüyor. Avrupa Birliği enerji arz güvenliği açısından Rusya ile ilişkilere büyük önem veriyor; AB doğalgaz ve petrol ihtiyacının üçte birini Rusya dan karşılıyor. Rusya nın en büyük ticari ortağı ise Avrupa Birliği. AB ve Rusya arasındaki ilişkilerde sorun teşkil eden konular içinde, eski Sovyet Cumhuriyetlerinin AB ile yakın ilişkiler kurmak istemeleri ve Rusya dan topraklarındaki askerlerini çekme taahhüdünü yerine getirmesini talep etmeleri yer alıyor. AB ile Rusya arasındaki bir diğer sorun ise vize uygulaması. Zirve de, AB ile Rusya arasında vize kolaylıkları sağlanması konusunda bir anlaşmaya varılamadığı ve yeni görüşmeler yapılmasına karar verildiği belirtiliyor. Rusya, AB den vatandaşlarına seyahat kolaylığı sağlamasını isterken, AB ise Moskova dan, Avrupa topraklarına yasadışı yollardan giren vatandaşlarını geri kabul etmesini talep ediyor. AB NİN ÖNÜMÜZDEKİ BEŞ YILA İLİŞKİN MALİ HİZMETLER POLİTİKASI HAKKINDA YEŞİL KİTAP YAYIMLANDI AB Komisyonu, AB Mali Hizmetlerine ilişkin yayımladığı yeni Yeşil Kitap ta, mali piyasaların bütünleşmesine ilişkin yeni fikirler ortaya koydu. Yeşil Kitap ta yeni mevzuat önerileri yerine, öncelikle Mali Hizmetler Eylem Planı çerçevesinde, mevcut mevzuata yönelik işbirliği öneriliyor. Bu kapsamda, üye ülkeler arası mali hizmetlere erişim ve varlık yönetiminin geliştirilmesine ilişkin önerilerle birlikte, AB nin gelecekteki mali hizmetler politikası hakkındaki Yeşil Kitap, 1 Ağustos 2005 tarihine kadar kamuoyunun görüşüne açık tutulacak ve Kasım 2005 te tamamlanarak Beyaz Kitap halinde yayınlanacak. Komisyon un İç Pazar dan sorumlu üyesi Charlie McCreevy, AB de Mali Hizmetlerin bütünleştirilmesine ilişkin çalışmaların, önümüzdeki beş yıl için konsolidasyonunun amaçlandığını ve bütünleşmenin gelecek dönemde AB vatandaşları için gerçek ve somut faydalar sağlaması gerektiğini söyledi. Yeşil Kitap ta başlıca şu noktalara yer veriliyor: Kısa vadeli öncelik olarak, Parlamento ve Konsey de görüşülmekte olan mevzuatın tamamlanması; Mevcut mevzuatın, üç aşamalı olarak, etkili bir şekilde uygulanması (AB kurallarının 4

5 ulusal mevzuata etkili bir şekilde aktarılması; denetim kurumları tarafından daha sıkı uygulama ve sürekli olarak durum değerlendirmesi yapılması); Bazı alanlarda yeni girişimlerde bulunulması: Örneğin, varlık yönetimi üzerine ayrı bir Yeşil Kitap Temmuz 2005 te yayımlanacak. Yeşil Kitap ta ayrıca, AB perakende mali piyasalarındaki bölünmüşlüğün sürdüğü belirtiliyor. Komisyon, sınır ötesi banka hesaplarının kullanımının daha elverişli hale getirilmesi ve engellerin kaldırılmasının yollarını araştırıyor. Böylece tüketiciler bütün AB de daha iyi yatırım planları yapabilecek, AB genelinde tam ve açık bilgi elde ederek sigorta ve yatırım fonları hakkında karşılaştırma imkanı elde edecek. Yeşil Kitap ta yer alan diğer konular arasında, mali hizmetlere ilişkin denetim uygulamaları, standartlar ve sınır ötesi yatırımlar bulunuyor. AB KOMİSYONU, DTÖ TARIM GÖRÜŞMELERİNDE KAYDEDİLEN İLERLEMEYİ MEMNUNİYETLE KARŞILADI Avrupa Komisyonu Doha Kalkınma Gündemi müzakerelerinin tarım başlığında kaydedilen ilerlemeden memnuniyet duyduğunu açıkladı. 4 Mayıs 2005 tarihinde Paris te gerçekleştirilen toplantıda tarım ürünlerinin piyasaya erişimi konusundaki görüşmeler sürerken Avrupa Birliği tarafından AVE (ad valorem equivalent ad valorem eşdeğeri) hesaplanması için yeni bir formül önerildi. Formül ithalat tarifelerindeki indirimlerin hesaplanacağı bir temel oluşturulmasını ve ithalat tarifelerinin kıymet esaslı karşılıklara dönüştürülmesi için yeni bir yöntemi içeriyor. Görüşmelerin tıkanmasını önlemek amacıyla gündeme getirilen bu formül, DTÖ üyesi 30 ülkenin tarım bakanları tarafından da desteklendi. Konuya ilişkin olarak açıklama yapan AB Komisyonu nun Tarım ve Kırsal Kalkınmadan Sorumlu Üyesi Marian Fischer Boel, girişimlerinin son derece hassas olan görüşmelerin tıkanmasını engellemesinden memnuniyet duyduklarını belirtti. Söz konusu formülün tarım ürünlerine ilişkin DTÖ görüşmelerini daha ileri bir noktaya taşımak için yaratıcı çözümler üretme konusundaki istek ve iyi niyetlerinin bir göstergesi olduğunu söyleyen Boel böylece tarım görüşmelerinin yeni bir ivme kazanacağını da sözlerine ekledi. Ayrıca süreç boyunca temel önceliklerinin, bir yandan Avrupa daki çiftçilerin yasal çıkarlarını korurken öte yandan görüşmelerden hızla netice almak olduğunu söyledi. Boel tarafından vurgulanan bir diğer husus ise görüşmelerin sadece piyasa erişimi ile sınırlı kalmaması, iç destek ve ihracat sübvansiyonlarının da ele alınması gerektiğiydi. Avrupa Birliği nin önerdiği bu yeni formülün Cenevre deki tarım görüşmelerine yeni bir ivme kazandırması ve Aralık ayında Hong Kong da yapılacak DTÖ Bakanlar Konferansı ndan başarılı bir sonuç alınmasını sağlaması bekleniyor. 5