AKTEPE ENERJİ A.Ş. M İ M K O MÜHENDİSLİK, İMALAT, MÜŞAVİRLİK, KOORDİNASYON ve TİC. A.Ş. ENGINEERING CONSTRUCTION MANUFACTURING CONSULTING & TRADE

Transkript

1 AKTEPE ENERJİ A.Ş SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ VE 154 KV SEFERİHİSAR RES TMSEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI PROJE TANITIM DOSYASI İZMİR İLİ- SEFERİHİSAR İLÇESİ RAPORU HAZIRLAYAN: M İ M K O MÜHENDİSLİK, İMALAT, MÜŞAVİRLİK, KOORDİNASYON ve TİC. A.Ş. ENGINEERING CONSTRUCTION MANUFACTURING CONSULTING & TRADE KISIKLI Büyük Çamlıca Cad. Başçay Sok. No : 16 Çamlıca İSTANBUL Tel. : Fax : Web: (0 216) (0 216) mimkomuhendislik@gmail.com İSTANBUL - AĞUSTOS 2009 EKSİM HOLDİNG A.Ş K u r u l u ş u d u r

2 SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ VE 154 KV SEFERİHİSAR RES TM- SEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI PROJE TANITIM DOSYASI İZMİR İLİ-SEFERİHİSAR İLÇESİ (Bu Rapor, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren Çevresel Etkileri Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK-IV Formatına göre hazırlanmıştır.) Raporu Hazırlayanlar Hüseyin KARIŞAN (Çevre Müh.) (Rapor Koordinatörü) M. Nevzat KOR (İnşaat Müh.) Adnan AKÇA (Çevre Müh.) Onur KUSKUS (Ekonomist.) M. Semih. ERKAN (Çevre Müh.) S.Canberk TUSKAN (Çevre Müh.) İSTANBUL AĞUTOS 2009

3 SEFERİHİSAR RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ VE 154 KV SEFERİHİSAR RES TM- SEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI PROJE TANITIM DOSYASI ONAMA SAYFASI Raporu Hazırlayan İmza Hüseyin KARIŞAN Çevre Mühendisi Koordinatör Prof Dr. M. Nevzat KOR İnşaat Mühendisi Projenin Tanımı Adnan AKÇA Çevre Mühendisi Proje ve Teknoloji Alternatifleri Onur KUSKUS Ekonomist Teknoloji Alternatifleri M. Semih ERKAN Çevre Mühendisi Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi S. Canberk TUSKAN Çevre Mühendisi Çevresel Etkilerin Değerlendirilmesi.

4 SEFERİHİSAR RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ VE 154 KV SEFERİHİSAR RES TM- SEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI PROJE TANITIM DOSYASI BAŞLIK SAYFASI: PROJE Sahibinin Adı Adresi Aktepe Enerji A.Ş Fahrettin Kerim Gökay Cad. No: Altunizade, İstanbul - TÜRKİYE Telefon ve Faks Numaraları Projenin Adı Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi:(İli, İlçesi, Beldesi, Mevkii) (Tel) (Fax) SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ VE 154 kv SEFERİHİSAR RES TM- SEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI PROJE TANITIM DOSYASI /kw İzmir İli Seferihisar İlçesi Sığacık Korkmaz Kılıçpınartepe Mevkii Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) PTD Raporunu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma Grubunun Adı PTD Raporunu Hazırlayan Kuruluşun Adresi PTD Raporunu Hazırlayan Kuruluşun Telefon ve Faks Numaraları İlişikteki Sayfadadır. EK-II Madde 29: 10 MW ve üzeri Rüzgâr enerji santralleri Madde 32: 154 kv üzeri gerilimdeki enerji iletim tesisleri (5 Km ve üzeri) MİMKO Müh. Müş. Koor. ve Tic. A.Ş Kısıklı-Büyükçamlıca Cad. Başçay Sok. No:16 Üsküdar- İSTANBUL /36 (Tel) (Fax) mimkomuhendislik@gmail.com PTD Raporu Sunum Tarihi (*) 24 Ağustos 2009

5 UTM ED50 6 DERECELİK KOORDİNATLAR DATUM TÜRÜ DOM ZON ÖLÇEK ELEMAN SIRASI ED-50 UTM 27 35S 6 DERECE SAĞA-YUKARI : : : : : : : : Coğrafik Koordinatlar DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİK DERECE. KESİR ENLEM-BOYLAM : : : : : : : : iii

6 PROJENİN TANIMI ve AMACI: Enerji; Dünya ve Türkiye genelinde sanayi sektöründe olduğu kadar, teknolojinin ilerlemesi ve yaygınlaşması nedeniyle halkın günlük yaşantısının da en önemli girdilerindendir. Enerji talebinin sürekli olarak artması nedeniyle enerji kaynakları da hızlı bir şekilde tükenmektedir. Özellikle insanlığın vazgeçilmezleri arasına giren enerjinin sunumunu yapmanın temel ilkeleri; yeterli seviyede enerji, zamanında, kaliteli ve kesintisiz üretim, üretimin ve pazarlamanın ekonomik, güvenilir ve en önemlisi de temiz olarak sunumudur. Bu ilkelerin sağlanabilirliği bir ülkenin gelişmişlik göstergelerindendir. Gelişmişliğin hızlı olarak artması nedeniyle enerji kaynaklarının tükenmesi yeni enerji kaynaklarının kullanımını araştırılması ve en önemlisi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı projelerinin özendirilmesi EPDK nın temel ilkeleri haline gelmiştir. Sürdürülebilir bir dengenin sağlanabilmesi için enerji kaynak çeşitliliğinin sağlanması ve konvansiyonel enerji kaynaklarının yanında, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıma sunulması büyük önem kazanmıştır. TEİAŞ ın verileri doğrultusunda Türkiye deki kurulu gücün yıllara göre dağılımına bakıldığında 1913 yılında 17,3 MW olan enerji üretimi 1923 yılına kadar %89,6 oranında artış göstererek 32,8MW ta çıkmıştır. Türkiye tüketimine ve arza göre her yıl artış gösteren kurulu güç oranları ikinci yüksek artışını yılları arasında %44,9 oranında gerçekleşmiştir. Verilere bakıldığında jeotermal ve rüzgâr enerjisinin kurulu güce katkısı 1984 yılında 17,5 MW ile toplam gücün %0,2 oranında olmuştur. Bu değer 1997 yılına kadar sabit kalarak o yıldan sonra önemli artışla 2003 yılı itibari ile katkı 33,9 MW ile %0,9 oranında ve 6 yıl süresince artış ise %52 oranında olmuştur. Kurulu güç olarak 2006 yılı verilerine göre Türkiye enerji tüketimi ,8 MW dır yılları verilerine göre Türkiye, Dünya enerji tüketiminin %0,9 unu gerçekleştirmektedir. Türkiye deki enerji tüketimi 2007 yılında 2006 yılına göre %5 oranında artış göstermiştir. Dünya genelinde bu artışın %2,4 mertebesinde olduğu bilinmektedir. iv

7 2007 yılı Dünya enerji verilerine bakıldığında ise yenilenebilir enerji kaynakları toplam enerji ihtiyacının %28,5 oranını karşılamaktadır. Ancak çevre bilincinin 2000 li yıllarda daha vurgulanması ve özellikle son yıllardaki petrol varil fiyatlarının dünya genelinde artış göstermesi ile yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının özendirilmesi ile toplam enerji ihtiyacındaki oranlarının hızla artacağı tahmin edilmektedir. Özellikle Türkiye nin 2004 yılında atmosfere bıraktığı 294 milyon ton karbondioksit ile küresel ısınmaya neden olan ülkeler arasında 13 ncü sırada yer alması ve yılları arasında %72,6 lık bir artış kaydederek atmosferi kirletme konusunda dünyada en hızlı artış kaydeden ülke olması endişe vericidir. Bu durum dikkate alınarak çevre kirliliğine sebebiyet verici enerji üretim yöntemlerin yerine yenilenebilir kaynaklardan ve çevre dostu durumunda olan üretim teknikleri ile enerjinin üretilmesi yöntemlerine başvurulması gerekmektedir. Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda bulunmaktadır. Bu ithalatın kesilmesi için ve Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir enerji kaynakları önem kazanmıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları 18 Mayıs 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun un Madde 3-8 de Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) : Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları olarak tanımlanmaktadır. Bu enerjiler içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. v

8 Rüzgâr enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgar enerji potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlası" dır. Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde ve Marmara Bölgesinin Marmara Denizi ne bakan sahil şeridinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli doğrulamaktadır. Rüzgâr Gücü, dünyada kullanımı en çok artan yenilenebilir enerji kaynaklarından biri haline gelmiştir. Günümüzde dünyadaki kullanım oranının çok düşük olmasına karşılık, 2020 yılında dünya elektrik talebinin %12'sinin rüzgâr enerjisinden karşılanması için çalışmalar yapılmaktadır. Günümüzde rüzgâr enerjisinden üretilen toplam güç MW civarındadır. Bu güçten en fazla yararlanan ülke % 36,3'lük payıyla Almanya'dır. Almanya toplamda MW güç üretmektedir ve Almanya'nın elektrik enerjisi ihtiyacının % 5,6'sını karşılamaktadır. Rüzgâr gücünden en çok yararlanan diğer ülkeler sırasıyla İspanya, ABD, Danimarka, Hindistan, Hollanda, İtalya, Japonya, Birleşik Krallık ve Çin'dir. Diğer tüm ülkeler toplamda MW'lık güç üretimi ile % 9,3 paya sahiptirler. Bu bilgiler doğrultusunda Türkiye nin yenilebilir enerji kaynaklarını kullanmak ve Türkiye sermayesinin bir çok sektöründe faaliyet göstermekte olan EKSIM GRUP yenilenebilir enerji kaynaklarına yaptığı yatırımlar ile Türkiye nin atıl potansiyelini toplumun yararına dönüştürmeyi hedeflemektedir. Hidroelektrik, rüzgâr ve nükleer enerji alanında yaptığı yatırımlar, uzman kadrosu, yerli ve yabancı danışmanları ile EKSIM GRUP enerji sektöründeki önemli oyunculardan biridir. EKSIM GRUP, 2000 yılından bu yana Türkiye nin bir birçok noktasında rüzgâr ölçümleri yapmaktadır. Rüzgâr değerlendirmeleri ve fizibilite çalışmaları neticesinde EKSIM EPDK nezdinde toplam 948 MW Kurulu gücün üzerinde 22 RES başvurusunda bulunmuştur. Bu başvurular arasından 247 MW Kurulu güce tekabül eden 7 projenin lisansı alınmış durumdadır. Diğer başvurular değerlendirme aşamasındadır. vi

9 EKSİM GRUP enerji sektöründe uzman ekiplerle hizmet vermek amacıyla 1999 yılında AKTEPE ENERJİ A.Ş. olarak oluşturduğu atılımını Türkiye içinde aynı grup altında birçok projesi ile devam etmektedir. Sagap Elektrik Üretimi A.Ş olarak faaliyete başlayan kuruluş Aktepe Enerji A.Ş olarak isim değişikliği ile çalışmalara devam etmektedir. AKTEPE ENERJİ A.Ş tarafından İzmir İli Seferihisar İlçesi sınırlarında SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ VE 154 kv SEFERİHİSAR RES TM- SEFERİHİSAR TM ENERJİ İLETİM HATTI projesi geliştirmekte ve projeler devam etmektedir. Proje için uygulama alanı Seferihisar İlçesi ne bağlı Sığacık, Korkmaz, Kılıçpınartepe arasında bulunan ve her biri şahıs malı olan arsalarıdır. Bu alanlarda 50 m x 50 m lik alanların kullanım hakları alınarak 8 adet Rüzgâr türbini oluşturulacaktır. Proje alanı, L17C01C ve L17C06B nolu, 1/5.000 ölçekli haritalar içinde yer almaktadır. RES tesisinin anma gücü 16 MW tır. 80 m yükseklikte olan bu Rüzgâr Türbinlerinden üretilecek enerji Şalt sahasında toplanarak 11 Km Enerji İletim Hattı (EİH ) ile Urla-2 Trafo Merkezinden (TM) gelen iletim hattına K: D: koordinatında bağlanacaktır. AKTEPE ENERJİ A.Ş tarafından hazırlanan Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali Ve 154 kv Seferihisar RES-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi tarih ve sayılı Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği, EK-II Seçme, Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi nde, Enerji Turizm Konut kısmının 29. Maddesi (10 MW ve üzeri Rüzgâr enerji santralleri) ve 32. Maddesi 154 kv üzeri gerilimdeki enerji iletim tesisleri (5 Km ve üzeri )) gereğince Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. Ayrıca proje alanı, Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği nin EK-V de belirtilen Duyarlı Yöreler yönünden de incelenmiştir. EİH netleştirilmesinden sonra herhangi bir değişiklik durumunda projenin ÇED Yönetmeliği açısından tekrar değerlendirilmesi için Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ne başvurulacaktır. Rüzgâr Türbinlerinin ve EİH projenin işlenmesinde yapılacak çalışmalarda bölgede doğal olarak yetişen türler mutlaka göz önünde bulundurulacaktır. Uluslararası RAMSAR sözleşmesine göre, proje alanında ve yakın çevresinde koruma altına alınmış herhangi bir Sulak alan bulunmamaktadır. Dar alanlar şeklinde oluşan bitki biyotobu ile korunması gereken vahşi ve yaban hayatı üyeleri de yoktur. vii

10 İÇİNDEKİLER ONAMA SAYFASI... i BAŞLIK SAYFASI:... ii PROJENİN TANIMI ve AMACI:... iii TABLOLAR LİSTESİ...x ŞEKİLLER LİSTESİ... xi EKLER LİSTESİ... xii BÖLÜM I: PROJENİN ÖZELLİKLERİ...1 I.1. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı... 6 I.1.1.İş Akım Şeması, Kapasitesi ve Kapladığı Alan... 6 I.1.2.Projenin Teknolojisi ve Çalışacak Personel Sayısı I.2) Doğal Kaynaklarının Kullanımı (Arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) I.3) Atık Üretimi Miktarı (katı, sıvı, gaz vb..) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri I.3.1.Atıksu I.3.2. Katı Atık I.3.3. Hafriyat Atıkları I.3.4.Tehlikeli Atıklar I.3.5. Toz I.3.6.Gaz Emisyonları I.3.7.Atık Yağlar I.3.8.Gürültü I.3.9. Titreşim I Manyetik ve Elektrik Şiddetleri I.4) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski.. 44 I.5) Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler BÖLÜM II- PROJENİN YERİ II.1) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım alanı, orman alanı, planlı alan, su yüzeyi vb.) II.1.1 Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler II.1.2 Tektonik Hareketler II.1.3. Orman Durumu viii

11 II.2 Flora- Fauna II.3) EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar,kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler II.3.1. Ülkemiz mevzuatına göre korunması gereken alanlar II.3.2 Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar II.3.3. Korunması gereken alanlar BÖLÜM 3-PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) BÖLÜM 4-SONUÇLAR ix

12 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1:Dünya genelinde yılları arası Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı (MW)... 2 Tablo 2:Dünya genelinde Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı (MW)... 3 Tablo 3:Bölgelere Göre Ortalama Rüzgar Gücü Yoğunluğu (W/m²)... 4 Tablo 4: Seferihisar RES Türbin UTM Koordinatları (UTM 6 Derece, ED50 DOM: 27 ZON:35S)... 9 Tablo 5: Seferihisar RES Türbin Coğrafik Koordinatları... 9 Tablo 6: ENERCON-82 türbinlerinin Teknik Bilgileri Tablo 7: RES ve EİH da oluşacak hafriyat miktarları Tablo 8. Toz Emisyon Değerlerinin Hesaplamalarında Kullanılan Standartlar Değerleri Tablo 9: Kullanılacak Araç Tipleri, Adetleri ve Kullanım Amacı Tablo 10: Mazotun Standartları Tablo 11: İş Makineleri ve Kamyonların Kullanacakları Mazot Miktarları Tablo 12: Araç Kullanımından Meydana gelebilecek Toplam Emisyonlar Tablo 13: Projede Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Tablo 14: İnşaat Gruplarına Göre Gürültü Kaynağı Sayısı ve Toplam Ses Gücü Düzeyleri Tablo 15: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Tablo 16: Türbin İnşaatında Oluşacak Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Tablo 17:İnşaat Dönemi Atmosferik Yutuş Hesapları Tablo 18: Türbin İnşaatında Oluşacak Nihai Ses Basın ç Düzeyleri Tablo 19:Türbin İnşaatından oluşacak Ses Düzeyleri Tablo 20: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 21: Türbinlerin çalışması sırasında Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Tablo 22: Türbinlerin çalışması sırasında Ses Basınç Düzeyleri Tablo 23: Türbinlerin çalışması sırasında Atmosferik Yutuş Hesapları Tablo 24: Türbinlerin çalışması sırasında Nihai Ses Basınç Düzeyleri Tablo 25: Türbinlerin çalışması sırasında Ses Düzeyleri Tablo 26: Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri Tablo 27: Hava hattı iletkenliklerinin en büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yerlere olan en düşük düşey uzaklıkları Tablo 28: Hava hattı iletkenlerinin En Büyük Salınımlı Durumda Yapılara Olan En Küçük Yatay Uzaklıkları Tablo 29: Hava hattı iletkenlerinin ağaçlara olan en küçük yatay uzaklıkları Tablo 30 : Proje Alanı ve Çevresindeki Mevcut Flora Türleri Tablo 31: Proje Alanı ve Çevresindeki Mevcut Fauna Türleri x

13 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1: Dünya genelinde yılları arası Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı Dağılımı... 2 Şekil 2: Seferihisar RES Alanı ve EİH Güzergâhı... 7 Şekil 3: Rüzgar Türbinlerinin Sahadaki Konumları... 8 Şekil 4: İş Akım Şeması Şekil 5: Türbin Tabanının Tip Görünümü Şekil 6: Rüzgâr Türbininin İç Yapısı Şekil 7: Enerji İletim Hattı (EİH) Direklerinden Görünümler Şekil 8: İnşaat Safhasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları (kg/gün) Şekil 9:A, B ve C Ağırlıklı Ses (Gürültü) Düzeyleri için Çevirim Eğrileri Şekil 10: Türbin İnşaatından oluşacak Eşdeğer Gürültü Düzeyleri Dağılımı Şekil 11:Eşdeğer Gürültü Düzeyinin Mesafeye Göre Dağılımı Şekil 12: İzmir Depremsellik Haritası Şekil 13: İzmir Orman Bölge Müdürlüğü Orman Alanları Haritası xi

14 EKLER LİSTESİ EK-1 Vaziyet Planı, EİH Güzergahı ve Kadastral Planlar EK-2 Türbin Katalogu EK-3 Faaliyet Alanı fotoğrafları EK-4 Rüzgar Türbini Örnek Tesis Fotoğrafları EK-5 Türbin Koordinatları EK-6 Jeoloji Haritası EK-7 Depremsellik Haritası EK-8 Fosseptik Planı EK-9 Kuş Göç Yolları Haritası EK-10 Kurum Yazıları EK-11 Vekaletname EK-12 Taahhütname EK-13 Yeterlilik Belgesi EK-14 Proje Tanıtım Dosyasını Hazırlayanların Tanımları xii

15 BÖLÜM I: PROJENİN ÖZELLİKLERİ AKTEPE ENERJİ A.Ş tarafından İzmir İli Seferihisar İlçesi sınırları içinde şahıs arazileri üzerinde her biri 2 MW Kurulu gücü olan 8 adet rüzgâr ünitesi ile 16 MW rüzgâr enerjisi üretimi amaçlı Rüzgâr Enerji Santrali (RES) yapılması ve işletilmesi planlanmaktadır. SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ VE 154 kv HATTI PROJESİ için bu raporun uygun görülmesi ve diğer gerekli işlemlerin yapılması sonucu çalışmalara başlanacaktır. Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu enerji, gelişmiş bir ülke olma çabalarına koşut olarak günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın itici gücü olan enerji kaynaklarının çeşitlilik bakımından neredeyse tamamına sahip ülkemizde, yerli kaynaklarımız miktar bakımından yeterli değildir. Bu nedenle Türkiye enerji ithalatçısı bir ülke konumunda bulunmaktadır. Bu ithalatın kesilmesi için ve Türkiye'nin enerji ihtiyacının güvenli olarak karşılanması için, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de sonsuz, tükenmeyen, temiz ve dışa bağımlı olmayan yenilenebilir enerji kaynakları önem kazanmıştır. Yenilenebilir enerji kaynakları 18 Mayıs 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun un Madde 3-8 de Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) : Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını olarak tanımlanmaktadır. Bu enerjiler içerisinde en yaygın olan ve teknolojisi en hızlı gelişeni ise rüzgar enerjisidir. Rüzgar enerjisinin bu kadar hızlı gelişmesinin nedeni, doğada serbest bir halde ve bol olarak bulunması ile enerji kaynağı çeşitliliği yanında dışa bağımlı olmayan temiz bir enerji kaynağı olmasıdır. Rüzgâr enerjisi sistemlerinin tasarımı, planlaması ve çalıştırılması için rüzgarın karakteristiklerinin tüm detaylarıyla bilinmesi gerekmektedir. Türbin yerleşimi ve rüzgâr enerji potansiyelinin belirlenebilmesi için uzun süreli güvenilir verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun en iyi örneklerinden biri, Avrupa Birliği ülkelerindeki rüzgar enerjisi potansiyelini belirlemek için 200 den fazla yerde kurulan uygun meteoroloji istasyonlarının 10 yılı aşan verileri sonucu oluşturulan "Avrupa Rüzgar Atlas" ıdır. 1

16 Bu Atlas, Ege Denizi ve buna komşu Yunanistan kıyılarının yüksek rüzgar enerjisi kapasitelerine sahip olduğunu göstermektedir. Ülkemizin özellikle Ege Denizi'ne kıyısı olan batı bölgelerinde ve Marmara Bölgesinin Marmara Denizi ne bakan sahil şeridinde yapılan rüzgar ölçümleri de bu potansiyeli doğrulamaktadır. Türbün teknolojisinin gelişmesiyle gittikçe azalan maliyetlerin etkisiyle birlikte fosil yakıtların çevreye verdikleri zararların etkileyici boyutlara ulaşması ve gelecekte kullanımlarının endişe verici olması nedenlerinden dolayı dünya genelinde rüzgar enerji kullanımı hızla yaygınlaşmıştır.15 yıl gibi kısa bir sürede yılda % 25'e yakın bir büyüme hızı artışı meydana gelmiştir. Tablo 1 ve Şekil 1 de Dünya geneli rüzgar enerji üretiminin 15 yıllık dağılımını gösterilmiştir. Tablo 1:Dünya genelinde yılları arası Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı (MW) Yıllar Rüzgâr Enerjisi Üretimi (MW) Şekil 1: Dünya genelinde yılları arası Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı Dağılımı 2

17 Avrupa Rüzgâr Enerjisi Birliğinin raporlarına göre 2005 yılında MW rüzgar enerjisi santrali kurulmuş ve dünya kurulu gücü MW'a ulaşmıştır. Bugün rüzgar enerjisi dünya elektrik üretiminin %1 ini oluşturmakla beraber bu oran bazı ülkelerde %20 leri geçmektedir. Tablo 2 de Rüzgâr enerji üretiminin dünya üzerinde kıtalara göre dağılımı verilmiştir. Kıtalar Tablo 2:Dünya genelinde Rüzgâr Enerjisi Üretim Miktarı (MW) 2004 Yılı Üretim Kapasitesi (MW) 2005 Yılı Üretim Kapasitesi (MW) Avrupa Afrika Amerika Asya Avustralya-Pasifik TOPLAM Buna göre Dünya rüzgar enerjisi sektöründe Avrupa %77 oranla lider konumda olsa da 2003 ve 2004 yılı verilerine bakıldığında (2003-%82,2004-%79) kurulu kapasitede bir azalma görülmektedir.2005 yılında Avrupa pazarı sadece % 18 lik bir büyüme yaratabilmiştir. Asya ise %48'lik bir büyüme ile dünya rüzgar enerjisi sektörünün yeni lokomotifi pozisyonundadır. En çok rüzgar enerji üretimi sıralamasında Almanya MW üretim ile 1. sırada yer almaktadır. Pasifik bölgesinde, Avustralya kapasitesine 193 MW ekleyerek 2005 yılı sonunda 572 MW kurulu güce ulaşmıştır. Ayrıca devletin uyguladığı MRET (Mandatory Renewables Energy Tariffs) ile yeni yatırımlar devam etmektedir. MRET, elektrik üreten şirketlere üretimlerinin %2 lik kısmımın yenilebilir enerji kaynaklarında sağlanmasının zorunlu kılan bir uygulamadır. Türkiye de ilk RES projeleri 1998 yılında Çeşme de yapılmıştır. 1,5 MW güce sahip türbinler ile üretim yapılmaktadır yılı sonunda 50 MW lık kurulu gücte RES bulunmaktadır. Bununla birlikte lisans almış projelerin toplam kapasitesi MW ve lisans için müracaat eden firmalar için ise 822 MW kapasitede enerji tesisleri 3

18 bulunmaktadır. Bu rakamlara bakıldığında Türkiye de ciddi bir atağın olduğu görülmektedir. Rüzgâr enerjilerinin araştırılmasında ve gerekse rüzgâr enerji santrallerinin maliyetlerinin azalması ile kullanımı artmaya başlamıştır. Rüzgâr enerjisi elde etme konusunda malzeme, malzeme yorulması gibi teknik sorunlar giderek aşılmakta ve teknolojik gelişmeler ile düşük güçlerde üretim yapan türbinler 5 MW üretim kapasitesine kadar geliştirilmiştir. Bunu doğrulayıcı çalışmaların başında Devlet Meteoroloji İstasyonu nun (DMİ) rüzgar kayıtlarının bulunmasıdır. Bu verilerin değerlendirilmesi sonucunda Türkiye de yıllık ortalama rüzgâr hızı on metre yükseklikte 2.54 m/s ve rüzgâr gücü yoğunluğunun 24W/m2 olduğu belirlenmiştir. EİE İdaresi Genel Müdürlüğü, DMİ kayıtlarına dayalı Türkiye Rüzgâr Enerjisi Doğal Potansiyeli adı altında yapılan çalışma göre Marmara ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin rüzgar gücü yoğunluğu bakımından diğer bölgelere göre daha zengin olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın sonucunda ortaya çıkan Bölgelere göre ortalama rüzgar gücü yoğunlukları Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3:Bölgelere Göre Ortalama Rüzgar Gücü Yoğunluğu (W/m²) Bölge Adı Ort. Rüzgar Gücü Yoğunluğu (W/m²) Akdeniz Bölgesi 21,36 İç Anadolu Bölgesi 20,14 Ege Bölgesi 23,47 Karadeniz Bölgesi 21,31 Doğu Anadolu Bölgesi 13,19 Güneydoğu Anadolu Bölgesi 29,33 Marmara Bölgesi 51,91 Yapılan çalışmaların neticesinde özellikle Marmara ve Ege Bölgelerinin rüzgâr enerjisi santralleri için uygun olduğu belirtilmektedir. Bu bölgeler hem rüzgâr gücü yoğunluğu ve hem de sürekliliği bakımından önemli yerlerdir. Rüzgar enerjisi; doğanın ürettiği doğal enerji olarak düşünülebilir. Çevreci bir enerjidir. Çünkü olumsuz etkisi yok denilecek kadar az durumdadır. 4

19 Rüzgar enerjisi olarak ifade edilen enerji çeşidinin temini için önemli faktörlerden biri olan Rüzgâr hızı, bir rüzgâr türbininin elektriğe çevirebileceği enerji miktarı açısından önemlidir. Rüzgârın enerji içeriği, ortalama rüzgâr hızının küpü oranında değişir. Yani rüzgâr hızı 2 katına çıkarsa, 8 kat enerji içerir. Buda gösteriyor ki iyi rüzgar türbinleri gereklidir. Rüzgâr türbinleri, rüzgârdaki kinetik enerjiyi önce mekanik enerjiye daha sonra da elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşur. Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılır. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte şebekeye verilmektedir. Rüzgardan alınan gücün elektriksel olarak dönüşümü %35 mertebelerindedir. Rüzgar Enerji Santrallerinin genel özellikleri; Modern rüzgar türbinleri 2-3 kanatlıdır, Kanat çapları genelde 40 m dir. Belli bir zaman aralığında rüzgar hızı sabit değildir. Ancak şebekeye enerji rüzgar jeneratörü ve kanat özellikleri ile yaklaşık olarak sabit verilir. En ekonomik rüzgar santrali 100 MW civarındadır. Enerji üretimi rüzgar hızının küpüne ve kanatların süpürme alanına bağlıdır Türbin ömrü 20 yıldır. Her bir türbin SCADA sistemi ile kontrol edilebilir. Türbin güçleri artırılabilir. Rüzgar Türbinleri karada kurulduğu gibi denizlere de kurulabilir. olarak verilebilir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıcalarından olan Rüzgar Gücü nün önemli avantajı enerji hatlarının ulaşmadığı uzak noktalarda kurularak bu tip yerlerin enerji ihtiyacı karşılanabilir. Rüzgâr enerjisinde ham madde ulaştırma masrafı yoktur. Doğadaki rüzgar direkt olarak kullanılabilir. Rüzgâr türbinleri karmaşık makineler değildir. Gayet basit bir şekilde operatöre ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilmektedirler. Tamamen otomatik olarak çalışabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Ayrıca bu şekilde sadece periyodik bakımlarının yapılması ile

20 yıla yakın çalışabilirler. Örnek olarak, Vestas firmasının ilk ürettiği türbin, 2000 yılının Mart ayında 20. işletim yılını doldurmasına rağmen hiçbir parçasını kaybetmemiştir. Rüzgar türbinleri, patlama yapmazlar, radyasyon yaymazlar. Ayrıca her hangi bir radyoaktif ışınım tahribatı yapmazlar. Dolayısıyla tehlikeli değildirler. Montaj aşaması hariç bugüne kadar hiçbir rüzgar santralinde ölümlü kaza olmamıştır. Bakım sürelerinde alınabilecek tedbirler ile herhangi bir ufak kaza oluşması da engellenebilir. Yinede rüzgar türbini kazası sonucu ölüm riski %0,0006 gibi bir rakamdır ( Artan petrol fiyatları veya aniden ortaya çıkan başka maliyetleri olmadığından vergi artırımı olarak vatandaşa yük olmazlar. Atmosfere veya yakındaki nehir ve denizlere ısıl emisyonları yoktur. Buna ilaveten başka bir atık üretimi de söz konusu değildir. Rüzgar yerli bir enerji kaynağıdır. Yerel kaynaklar kullanılarak üretilebilen türbin grupları ile dünya genelinde on binlerce insana iş olanakları sunmuştur. Amerika da yapılan bir çalışmaya göre, rüzgar enerjisinden üretilen 10 milyon kwh elektrik enerjisinin, yine aynı elektrik miktarını üreten kömür santraline göre %27, doğalgaz santraline göre %66 daha fazla iş imkanı sağlamaktadır ( Dezavantajları ise Rüzgârın sürekliliği olmadığı için enerji üretim değerinin sabit olmamasıdır. Bu dezavantaj ise jeneratörler ve depolama ile giderilmektedir. I.1. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı I.1.1.İş Akım Şeması, Kapasitesi ve Kapladığı Alan AKTEPE ENERJI A.Ş tarafından Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi olarak hazırlanan çalışma İzmir İli Seferihisar İlçesi sınırları içindedir. Proje alanının Türkiye genelinde görünümü Şekil 2 de verilmiştir. Sığacık, Korkmaz, Kılıçpınartepe Mevkilerinde kurulacak her biri 2 MW gücü olan 8 adet rüzgar türbinleri için 50 m x 50 m lik alanların kullanım hakları alınacaktır. Proje alanı, L17C01C ve L17C06B nolu, 1/5.000 ölçekli haritalar içinde yer almaktadır. Doğu batı yönünde 1,7 Km kuzey güney yönünde 1,8 Km alan üzerinde kurulacaktır. Her 6

21 bir türbinin ve şalt sahasının görünümü Şekil 3 de verilmiştir. EK-1 de rüzgar türbinlerinin görünümleri ve EİH güzergahı verilmiştir. Tablo 4 de her bir türbinlerin merkez koordinatları verilmiştir. Proje alanının genel vaziyet planı, içinde servis yolları, mevcut yollar ile bağlantısı, şalt sahasını gösterir durumda EK-1 de verilmiştir. Proje alanının yerleşimlere uzaklıkları ise Sığacık ğa 2100 m, Seferihisar a 3300 m, Düzce ye 2380 m, uzaklıktadır. SEFERİHİSAR RES 8 Adet Türbin 16 MW Kurulu Güç Şekil 2: Seferihisar RES Alanı 7

22 Rüzgâr Türbin Alanı N 2380m Düzce 2100m Sığacık Mah. 3300m Seferihisar Şekil 3: Rüzgar Türbinlerinin Sahadaki Konumları 8

23 Tablo 4: Seferihisar RES Türbin UTM Koordinatları (UTM 6 Derece, ED50 DOM: 27 ZON:35S) Türbin No Koordinatlar Koordinatlar Türbin No X Y X Y 1 482,218 4,229, ,106 4,231, ,914 4,230, ,685 4,230, ,297 4,230, ,040 4,231, ,084 4,230, ,906 4,230,884 Tablo 5: Seferihisar RES Türbin Coğrafik Koordinatları Türbin No Koordinatlar Koordinatlar Türbin No X Y X Y ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '30.44 Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nin iş akım şeması üç aşamalı olarak değerlendirilmelidir. 1. aşama proje bölgesinin belirlenmesi, 2. aşama Proje Tanıtım Dosyasının hazırlanması ve ÇED Gerekli Değildir belgesinin alınması, EPDK den lisans alınması, Mühendislik İşleri (Projelendirme ve Tahsis), inşaatın yapılması, Siparişler, Montaj 3. aşama ise devreye alma ve işletmedir. Çalışmanın 1. aşaması tamamlanmış olup İzmir İli Seferihisar İlçesi sınırlarında belirlenmiştir. 2. aşamada Türbin yerleri ayarlanır ve kazılar yapılarak türbin ayakları oluşturulur. Türbin direkleri dikilerek montajlar yapılır. Enerji İletim Hattında ise gerçekleştirilecek çalışmalar; alt montaj, üst montaj ve tel çekme işlemlerinden oluşmaktadır. Şekil 4 de iş akım şemasının genel gösterimi verilmiştir. Proje kapsamında konulması planlanan 8 adet türbin için Rüzgâr enerji santrali inşa işlemleri sırasında öncelikle rüzgâr türbinleri temelleri, enerji nakil hattı ve şalt sahası yapımları gerçekleştirilecektir. Rüzgâr santralinde her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16mx16m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Daha sonra türbin gömülü elemanları konulup beton ile kapatılacaktır. Enerji iletim hattındaki her bir direk ayağı için boyutları 2 m x 2 m ve derinliği yaklaşık 3 m olan çukurlar 9

24 Lisans şartlarının sağlanması Şekil 4: İş Akım Şeması açılacaktır.(şekil 5) Her bir türbin için 50 m x 50 m alan için kullanım hakkı alınacaktır. Türbinler her biri 2 MW gücünde 8 adettir. RES toplam kurulu gücü 16 MW olarak tasarlanmıştır. Her bir türbin 80 m yüksekliğinde direk üzerinde inşa edilecektir. 10

25 AKTEPE ENERJİ A.Ş Türbinlerden elde edilecek elektrik enerjisi, her bir ünite için tesis edilecek olan transformatör vasıtası ile orta gerilime dönüştürülecektir. Boş arazide yer alan her bir türbin yoldan döşenecek yer altı kabloları ile Rüzgâr Santrali Binası şalt odasına bağlanacaktır. Proje süresi, projelendirme ve diğer işlemlerin tamamlanmasından sonra başlanacak ve 1 yıl (12 ay) olarak planlanmaktadır. Şekil 5: Türbin Tabanının Tip Görünümü I.1.2.Projenin Teknolojisi ve Çalışacak Personel Sayısı Rüzgâr türbinleri diğer türbinler gibi lineer olarak hareket eden akışkanın yani havanın hareketini rotasyonel (dönüşlü) harekete dönüştürür. Rüzgârdaki kinetik enerji önce mekanik enerjiye çevrilir. Elde edilen mekanik enerji türbin içindeki alternatör vasıtası ile elektrik enerjisine dönüşür. Her bir türbinde üretilen enerji tek bir noktada toplanılarak (Şalt Ünitesi) oradan da gerilimi ayarlanarak trafo merkezine verilir. Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nde santralin kurulu gücü 16 MW olacaktır. Bu 11

26 kapasite, kurulu gücü 2 MW olan 8 adet rüzgar jeneratöründen sağlanacaktır. Seferihisar Rüzgar Enerjisi Santralında her bir türbin için bir step-up trafo (0,69/34,5 kv) düşünülmektedir. 34,5 kv luk iletim hattı ile bir trafo merkezinde toplanan enerji MVA, 34,5/154 kv luk yükseltici trafo ile 154 kv a yükseltilecek ve 11 km lik havai hat ile Urla-2 Trafo Merkezinden (TM) gelen iletim hattına K: D: koordinatında bağlanacaktır. İletim hattı 11 km. uzunluğunda 1 x 795 MCM olacaktır. İletim hattı boyunca Şalt Odası ile Urla-2 Trafo merkezinden gelen iletim hattına kadar olan 11 Km lik mesafe arasına 44 adet direk tesis edilecektir. Bir rüzgâr türbini genel olarak kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (dişli kutusu), elektrik-elektronik elemanlar ve pervaneden oluşmaktadır. Rüzgârın kinetik enerjisi rotorda mekanik enerjiye çevrilmektedir. Rotor milinin devir hareketi hızlandırılarak gövdedeki jeneratöre aktarılmakta ve Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi enterkonnekte şebekeye verilmektedir. Şekil 6 de Rüzgar Türbininin iç yapısı verilmiştir. EK-2 de Türbin katalogu ve teknik bilgiler verilmiştir. (Tablo 6) Şekil 6: Rüzgâr Türbininin İç Yapısı 12

27 Makina Yeri Makina yeri, rüzgâr türbininin dişli kutusu ve elektrik jeneratörü dahil kilit parçalarını içerir. Servis personeli, makine yerine türbin kulesinden girebilir. Makina yeri solunda, rüzgâr türbini pervanesi yani pervane kanatları ve göbek bulunur. Pervane Kanatları Pervane kanatları, rüzgârı yakalar ve rüzgârın gücünü pervane göbeğine aktarır. Pervaneler fiberglas ve epoksi ile güçlendirilmiş karbon fiberinden yapılmıştır. Tablo 6: ENERCON-82 türbinlerinin Teknik Bilgileri Türbin Tipi ENERCON E-82 Anma Gücü Pervane Çapı Göbek Yüksekliği Türbin Şekli Pervane Pervane Tipi Dönme Yönü Bıçak Sayısı 3 Süpürme Alanı 5281 m 2 Bıçak malzemesi Hız Max. Hız Açı Kontrol Jeneratör ile sürücü tren Gövde Ana yatak rulmanlar Jeneratör Şebeke güç beslemesi Durma Sistem Rotadan çıkmak kontrol Kullanılabilinen min. Rüzgar Hızı Kullanılabilinen Rüzgar Hızı Kullanılabilinen max. Rüzgar Hızı Uzaktan İzleme 2000 kw 82 m m (Kule ve Ana gövde opsiyonlu) Donanımsız, Değişken hız, tek bıçak saha kontrolü Etkin açı ile rüzgâra karşı pervane kontrolü Saat yönünde Fiberglas, Entegre ışık koruma Dakikada 6-19,5 tur m/s ENERCON bıçak açı sistemi, acil kaynağı ile bıçak başına bir bağımsız açı sistemi Sert çift sıra konik / silindirik makaralı Enercon doğrudan senkronize halkalı jeneratör sürücü ENERCON inverter - Acil güç kaynağı ile 3 bağımsız açı sistemi - Pervane Bıçağı - Pervane kilidi Ayar dişlisi, yük bağlı üzerinden ıslatma etkin 2,5 m/s 12 m/s m/s ENERCON SCADA 13

28 Her kanat ana desteğe bağlanmış iki adet kanat kabuğundan oluşur. Kanatlar optimum enerji üretimini minimum gürültüde yapacak en hafif malzemeden tasarlanarak yapılmıştır. Her kanatta, kanat üzerinde bulunan yıldırım alıcıları ve kanat içerisinde bulunan bakır iletken kablolarından oluşan yıldırımdan korunma sistemi vardır. Göbek Pervane göbeği, rüzgâr türbininin düşük hız miline bağlıdır. Düşük Hız Mili Rüzgâr türbininin düşük hız mili, pervane göbeğini dişli kutusuna bağlar. Bu mil aerodinamik frenlerin çalışması için hidrolik sisteme ait borular içerir. Dişli Kutusu Dişli kutusunda, solda düşük hız mili bulunur. Sağdaki yüksek hız milinin, düşük hız milinden 100 kat hızlı dönmesini sağlar. Mekanik Frenli Yüksek Hız Mili Mekanik frenli yüksek hız mili, dakikada yaklaşık 1500 devir hız ile döner ve elektrik jeneratörünü çalıştırır. Bir acil durum mekanik freni vardır. Mekanik fren, aerodinamik frenlerin çalışmaması durumunda veya türbin bakımdayken kullanılır. Elektronik Kontrol Ünitesi Elektronik kontrol ünitesi, rüzgâr türbininin durumunu sürekli izleyen ve eğim mekanizmasını kontrol eden bir bilgisayar içerir. Bir arıza halinde (örneğin, dişli kutusu veya jeneratörün fazla ısınması) rüzgâr türbinini otomatik olarak durdurur ve telefon modem hattı vasıtasıyla türbin operatörünün bilgisayarına uyarı verir. Hidrolik Sistem Hidrolik sistem, rüzgâr türbininin aerodinamik frenlerini içerir. Soğutma Ünitesi Soğutma ünitesi, elektrik jeneratörünü soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi içerir. Ayrıca dişli kutusundaki yağı soğutmak için kullanılan bir soğutma ünitesi içerir. Kule Rüzgâr türbininin kulesi, makina yerini ve pervaneyi taşır. Genelde kulenin yüksek olması bir avantajdır, zira zeminden uzaklaştıkça rüzgâr hızları artar. Kuleler, dairesel veya kafes biçiminde olabilir. Dairesel kuleler türbinin tepesine ulaşmak için bir iç merdiven olabildiğinden personelin türbinlere bakması için daha güvenlidir. 14

29 Kafes kulelerin avantajı başlıca daha ucuz olmasıdır. Dairesel kuleler içerisinde servis asansörü kullanılmaktadır. Eğim Mekanizması Eğim mekanizması, pervane ile birlikte makina yerini rüzgâra karşı döndürmek üzere elektrik motorlarından yararlanılır. Eğim mekanizması, yelkovanı kullanarak rüzgâr yönünü algılayan elektronik kontrol ünitesi tarafından çalıştırılır. Rüzgâr, yön değiştirdiğinde normalde türbin bir defada sadece birkaç derece eğilir. Anemometre ve Yelkovan Anemometre (Rüzgâr ölçer) ve yelkovan, rüzgâr hızı ve yönünü ölçmek için kullanılır. Anemometreden gelen elektronik sinyaller, rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi tarafından rüzgâr hızı yaklaşık 4 m/s'ye yaklaştığında rüzgâr türbinini çalıştırmak için kullanılır. Bilgisayar, türbini ve çevresini korumak için rüzgâr hızı 25 m/s'yi aştığında türbini otomatik olarak durdurur. Yelkovan sinyalleri, rüzgâr türbininin elektronik kontrol ünitesi tarafından rüzgâr türbinini rüzgâra karşı döndürmek üzere kullanılır. Enerji İletim Hattı ve Trafo Merkezi Enerji İletim Hattı inşaatı Montaj işlemleri, alt ve üst montaj olarak incelenmektedir. Alt Montaj: Enerji İletim Hattı alt montajının ilk işlemi, direk ayaklarının yerleşeceği alanların açılmasıdır. Yaklaşık 3 m derinliğe kadar açılan 4 ayrı çukura elektrik direğinin ayakları yerleştirilir. Direk ayakları etrafına demir çubukların hazırlanmasının ardından, kalıplar halinde beton dökme işlemi yapılır. Ayrıca, topraklama elektrotları 1.5 m derinliğe gömülür. Toprak direncinin 20 ohm un altındaki yerlere 1 adet, 20 ohm un üzerinde olan yerlerde ise 4 adet elektrot yerleştirilir. Bu işlemlerin tamamlanmasının ardından çukurlar kapatılır, ayakların etrafına kubbe şeklinde beton dökülür. Üst Montaj: Direk ayakları çukurlara yerleştirildikten sonra galvanizli çelik pilonlar, cıvatalarla birbirlerine monte edilerek elektrik direkleri inşa edilir. Direklerin inşasının ardından izolatörler direklere monte edilir. Alt ve üst montaj işlemlerinden sonra hırdavatların takılması ve tel çekimi işlemlerine geçilir. Elektrik tellerinin çekilmesi işlemi için tel çekme ve fren makinesi kullanılacaktır. Bu teller üç fazda olup tek devrelidir. Tel çekimi sırasında direklerin kulesinden yıldırıma karşı koruma maksatlı koruma telleri 15

30 çekilmektedir. Hattın inşaat çalışmaları tamamlandıktan sonra iletim direklerine Ölüm Tehlike İşareti ve her türlü güvenlik önlemi için standart işaretler ve yazılı levhalar yerleştirilecektir. Şekil 7 de EİH hattı direklerinden görünümler verilmiştir. Şekil 7: Enerji İletim Hattı (EİH) Direklerinden Görünümler Tesisin inşaat aşamasında maksimum 20 kişi, işletme aşamasında 5 kişi çalışacaktır. Çalışacak personelin her türlü ihtiyaçlarını karşılamak için prefabrik ofis kurulacaktır. İletim hattı ve şalt sahasının inşaatında 3 ay süreli yaklaşık 20 kişi çalışacaktır. İletim hattı ve şalt sahasının inşaatı tamamlandıktan sonra türbin 16

31 montajına geçilecektir. Bu nedenle inşaat aşamasında sürekli 20 kişi çalışacağı kabul edilmiştir. I.2) Doğal Kaynaklarının Kullanımı (Arazi kullanımı, su kullanımı, kullanılan enerji türü vb.) AKTEPE ENERJI A.Ş tarafından Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi kapsamında, her biri 2 MW güce sahip 8 adet türbinden oluşacak 16 MW kurulu güce sahip tesis ve üretilecek enerjiyi Seferihisar TM ye aktaracak olan 11 km EİH bulunmaktadır. RES projesinin niteliği itibari ile enerji üretiminde esas olarak kullanılacak olan rüzgarın kendisi doğal bir kaynaktır. Dolayısıyla Rüzgar Enerji Santralleri nde üretilecek enerji ile doğal kaynaklarımızın kullanımı arttırılmış olacak ve enerji ithalatında kısmen azalma olacaktır. Ancak teknolojisi gereği RES lerin diğer enerji projelerinden farklı olarak kullandığı doğal kaynak olan rüzgar üzerinde olumsuz etkisi yoktur. Çünkü rüzgar yenilenebilir kaynak oluşundan dolayı kullanımından dolayı da bir kayıp bahis değildir. Proje kapsamında; arazi hazırlığı ve inşaat işlemleri oluşacak hafriyat, saha düzenleme çalışmaları için kullanılacaktır. Buna göre kurulacak 8 adet türbin için her biri 16 m x 16 m (256 m²) ve 3 m derinliğinde olan hendekler kazılacaktır. Tüm türbinler için kullanılacak alan m² olacaktır. EİH için 11 Km boyunca 44 direk inşa edilecektir. Her bir direk için kullanım alanı olarak 2 m x 2 m (4 m²) ve derinlik ise 3 m dir. Ayrıca faaliyet alanında idari çalışanların bürosu ve kontrol amaçlı olarak 200 m² bina ve bu bina haricinde 20 m² şalt ünitesi kurulacaktır. RES in kurulacağı alan ham arazi konumundadır. Tesis için gerekli olan beton ıslatma suyu tankerler ile karşılanacak, içme ve kullanma suyu ise damacana ve şişeler ile hijyenik olarak sağlanacaktır. Beton sulama için gerekli su 200 lt/m² beton kabul edilmiştir.tesisin inşaat ve işletme döneminde kullanma suyu kişi başı 150 lt/gün birim ihtiyaç alınarak; 17

32 İnşaat döneminde 20 kişi için; 20 kişi x 150 lt/kişi-gün= 3000 lt/gün (3 m³/gün), işletme döneminde ise 5 kişi için 5 kişi x 150 lt/kişi-gün= 750 lt (0,75 m³/gün) su temini gerekmektedir. Proje çalışması işletmesi sırasında sadece türbinlerin hareketlerinden ve bu hareketler sonrası ilgili mekanik aksamın yardımıyla elektrik üretimi olacağından bu çalışma sırasında herhangi proses amaçlı su kullanımı söz konusu değildir. Çalışan personelin kış aylarında kullanacağı yakıt ise elektrik enerjisi olarak temin edilecektir. Elektrik bağlantısı ise şehir şebekesinden sağlanacaktır. İnşaat sırasında araçlar için yakıt türü mazot kullanılacaktır. Yakıt variller ile temin edilecektir. I.3) Atık Üretimi Miktarı (katı, sıvı, gaz vb..) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri AKTEPE ENERJI A.Ş tarafından Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi kapsamında atık üretimi başlıcaları: Evsel nitelikli atıksular, Evsel nitelikli katı atıklar, İnşaat hafriyatları, Gaz atıklar, Atık yağlar Gürültü olarak değerlendirilmektedir. Üretilen atık miktarı ve kaynaklandığı alanlar ile atıkların kimyasal, fiziksel ve biyolojik özellikleri aşağıda detaylı bir şekilde ele alınmıştır. I.3.1.Atıksu Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nde inşaat ve işletme aşamasında atıksu üretimi evsel nitelikli olup, üretim yeri çalışanların kullanım sularından (ihtiyaç, mutfak 18

33 suları) oluşmaktadır. Projede, inşaat aşamasında 20 kişi, işletme aşamasında ise 5 kişi çalışacağı ön görülmüştür. Birim atıksu üretimi kişi başı 150 lt/gün kabul edilerek hesaplamalar yapılmıştır. Buna göre; İnşaat Dönemi atıksu Miktarı=20 kişix150lt/kişi-gün=3 m³/gün; İşletme Dönemi atıksu Miktarı=5 kişix150lt/kişi-gün=0,75 m³/gün dür. Tesisin inşaat aşamasında gerekli olacak kullanma suyu ihtiyacı yerel kaynaklardan ve civardaki yerleşim yerlerinden tankerler ile getirilecektir. İçmesuyu ise damacanalar ile temin edilecektir. Ayrıca enerji iletim hattının inşaat çalışmalarında yapılacak beton imalatları için; şalt ünitesi ve arazide ulaşımın mümkün olduğu direklerde hazır beton (beton santralinde hazırlanarak mikser araçları ile direk yerine getirilen beton) kullanılacaktır. Ulaşım imkanlarının mümkün olmadığı direkler için ise yerinde döküm beton imalatı yapılacaktır. Hazır beton için gerekli su, beton tedarikçi firma tarafından betonun hazırlandığı yerde temin edilmektedir. Yerinde döküm beton için gerekli su ise çevredeki yüzey sularından alınmak suretiyle karşılanacaktır. Gerek hazır beton ve gerekse yerinde dökme beton imalatlarında kullanılacak sular, malzeme bünyesinde kalacağından herhangi bir atıksu oluşturmayacaktır. İnşaat ve İşletme Dönemlerinde oluşacak evsel nitelikli atıksular; Sağlık Bakanlığının Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri gereğine uyularak yapılacak olan sızdırmasız fosseptik (EK-8) çukuruna yapılacak olup, fosseptik dolduğunda düzenli aralıklarla en yakın belediye tarafından ücreti karşılığı vidanjör ile çekilecek ve belediye izni ile uygun kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında RES santrali, Seferihisar RES TM ve iletim hattı bünyesinde proses kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu değildir. 19

34 I.3.2. Katı Atık Planlanan RES ve İletim Hattı çalışmalarında sadece evsel nitelikli katı atık oluşumu çalışanların günlük kullanımlarından oluşacaktır. Evsel nitelikli katı atıkların miktarı ile ilgili tahminlerin yapılabilmesi için kişi başına katı atık miktarı 1,34 kg/kişi/gün kabul edilmiştir. Buna göre; İnşaat Dönemi atık miktarı=20 kişix1,34kg/kişi-gün=26,8 kg/gün; İşletme Dönemi atık miktarı=5 kişix1,34kg/kişi-gün=6,7 kg/gün dür. Evsel nitelikli katı atıkların değerlendirilebilir sınıfa girenleri (plastik, cam, kağıt, metal tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı toplanacak, biriktirilecek ve kazanımı sağlamak için hurdacılara ve değerlendirme yoluna giden isletmelere satılacaktır. Ayrıca inşaatta kullanılacak malzemelerin değerlendirilebilir sınıfına giren çimento torbaları, saç ve metal parçaları, ambalaj ve kutular kereste vb. atıkları, bu atıkların kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak, kağıt ve kağıt ürünleri, plastik atıklar olarak ayrı özel konteynerlerde depolanarak toplanacak, biriktirilecek ve geri kazanımı sağlanacaktır. Geri kazanımı mümkün olmayan evsel nitelikli katı atıklar ise çöp bidonlarında biriktirilerek görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı biçimde muhafaza edilecek ve Seferihisar Belediye sine ait ekipler tarafından alınarak bertaraf edilecektir. Proje kapsamında, inşaat işlemleri sırasında oluşacak bitkisel toprak ve hafriyat malzemesi; arazi düzenleme çalışmalarında kullanılacağı için hafriyat artığı malzeme oluşmayacaktır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır ve araziye ve proje alanına herhangi bir atık malzeme bırakılmayacaktır. Enerji iletim hattı ve şalt ünitesinde yapılacak inşaat ve montaj çalışmalarında oluşacak, inşaat(demir, tahta metal vb.) ve ambalaj (çimento kağıdı, trafo merkezindeki makine ve ekipmanların kapları, kağıt, strafor vb.) atıkları da lisans almış geri dönüşüm firmalarına verilerek bertaraf edilecektir. Enerji İletim Hattının arazi hazırlık aşamasında, direklerin temel çukurlarının 20

35 açılması için sıyırma ve hafriyat işlemleri yapılacaktır. Bu çalışmalarında hafriyat toprağının bir kısmı direk çukurlarında dolgu malzemesi olarak bir kısmı da(bitkisel toprak) direklerin altına düzgün bir şekilde serilecektir. İnşaat aşamasında alanda çalışacak çeşitli iş makineleri ve işletme döneminde de tesislerde bulunacak makine-ekipmanların bakım, onarım, yağlama vb. işlemleri sırasında yağlı üstübü, boş yağlama yağı tenekeleri, yağlı eldiven vb. atıkların açığa çıkması muhtemeldir. Bakım-onarım esnasında hangi işlemlerin yapılacağı ve ne miktarda malzeme kullanılacağı daha önceden belirlenemeyeceğinden, kullanılamaz duruma gelecek bu tür atıkların kesin miktarı da belirlenememiştir. Enerji iletim hattında işletme aşamasında tesisin bakım çalışmalarından dolayı katı atık oluşacaktır. Bakım ekipleri tarafından hat güzergahı boyunca, senenin belirli zamanlarında yapılacak incelemelerde hattın bakımı yapılacak olup, hasarlı malzemeler yenisi ile değiştirilecek, eskileri depolarda stoklanacaktır. Daha sonra bu malzemeler hurda olarak satılacaktır. Personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıkların (cam kağıt plastik vb.), yemek servisinden kaynaklanacak organik kökenli evsel nitelikli katı atıkların ve çimento torbaları, saç ve metal parçaları, ambalaj ve kutular, kereste vb. inşaat kaynaklı atıkların yönetimi 14 Mart 1991 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne, tarih ve sayılı de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne, tarih ve sayılı R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne, tarih ve sayılı R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe "Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne, tarih ve sayılı R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, inşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü" Yönetmeliği ne ve tarih ve sayılı R.G.'de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre yapılacaktır. I.3.3. Hafriyat Atıkları RES projesinin inşaat işlemleri sırasında alanda rüzgar türbinleri ve enerji nakil hattı ve şalt sahası hazırlanmasında hafriyat oluşacaktır. Proje alanındaki tüm işlemler tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe 21

36 giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne göre değerlendirilecektir. Proje kapsamında hafriyat işlemlerinin gerçekleşeceği üniteler ve hafriyat miktarları hesaplamaları detaylı olarak verilmiştir. Hesaplamaların sonucu Tablo 7 de verilmiştir. Rüzgar türbinleri için oluşacak oluşacak hafriyat miktarı; Rüzgâr santralinde 8 adet her bir türbin temeli için 3 m derinliğinde 16 mx16 m boyutlarında çukurlar açılacaktır. Oluşacak hafriyat miktarı; 16mx16mx3m=768 m³ Proje kapsamında 8 adet rüzgâr türbini yer alacağından toplam hafriyat; Toplam hafriyat miktarı= 8x768= m³ Enerji Nakil Hattı Direkleri İçin Oluşacak hafriyat Miktarı; Her bir direk ayağı için boyutları 2 m x 2 m ve derinliği yaklaşık 3 m olan çukurlar açılacaktır. Bir direk ayağı için oluşacak hafriyat miktarı; 2mx2mx3m=12 m³ direk sayısı x ayak sayısı =çukur sayısı 44x4=176 çukur sayısı x çukur hacmi=toplam hafriyat 176x15=2640 m³ Şalt sahası için oluşacak hafriyat miktarı; Şalt sahası için boyutları 20m x 20m ve derinliği 1 m olan çukur açılacak olup; oluşacak hafriyat miktarı 400 m³ olacaktır. Yol işlemlerinden kaynaklanacak hafriyat miktarı; Direklere ulaşım ve EİH için inşa edilecek yol 4,500 m uzunluğunda ve 6 m genişliğinde ve yaklaşık 1 m derinlikte kazı yapılacaktır. Toplamda m³ hafriyat oluşacaktır. 22

37 Tablo 7: RES ve EİH da oluşacak hafriyat miktarları Kazı Çalışma Alanı Alanı (m²) Derinliği (m) Hafriyat Miktarı Türbin (8 Adet) 256 x 8 ad EİH Direği (44 Adet x 4 ayak) 4 x44 ad x 4 ayak Kontrol Binası 200 0,5 100 Şalt Ünitesi 20 x Yol Hazırlama (1.150 m) 6 m genişlik TOPLAM Faaliyet kapsamında alanda rüzgâr türbinleri ve enerji nakil hattı ve şalt sahasının inşa işlemleri sırasında toplam m³ hafriyat oluşacaktır. Oluşacak bu hafriyatlar; Çevre/peyzaj düzenlemesinde, Bölgedeki bozuk alanların düzeltilmesinde (eğime bağlı olarak), kullanılacaktır. I.3.4.Tehlikeli Atıklar Hafriyat çalışmaları sırasında kullanılacak malzemelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik olanların taşınımları, depolanmaları ve kullanımları söz konusu değildir. Alanda PCB içeren atıklar kablo vb ürünlerin içeriğinde vardır. Bu atıkların bertarafında 27 Aralık 2007 tarih ve sayılı Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Bu atıkların bertarafları üretici firmalarınca yapılacak ve onlar ile alım sözleşmelerinde bertaraf şartı konulacaktır. Atıkların saha içinde depolamaları yapılmayacaktır. I.3.5. Toz Proje alanı işletmesi sırasında herhangi bir toz oluşumu mümkün değildir. Ancak bu sadece inşaat sırasında olacağından kısa süreli olarak yaşanacak ve önlem olarak sulama yöntemi gibi bilinen yöntemler uygulanacaktır. İnşaat safhasında yapılan 23

38 çalışmalardan oluşan hafriyatın uzaklaştırması sırasında en önemli etki toz oluşumudur. Hafriyatta oluşabilecek toz emisyon değerlerinin hesaplanmasında; yüzey sıyırması için toz emisyon faktörü değeri için literatürde, 0,025 kg/ton olarak verilmektedir. Projede toz emisyon değerlerinin hesaplanmasında kullanılan standart değerler, Tablo 8.de özetlenmiştir. Tablo 8. Toz Emisyon Değerlerinin Hesaplamalarında Kullanılan Standartlar Değerleri Toz Emisyon Kaynağı Emisyon Faktörü Sıyırma Kazısı Yükleme Boşaltma Taşıma kg/ton 0.01 kg/ton 0.01 kg/ton 0.7 kg/km-araç İnşaata oluşacak toz emisyon değerlerine detaylı olarak ele aldığımızda Tablo 7 da belirtilen iş kalemlerine göre oluşacak toz emisyon değerleri hesaplanmıştır. Hafriyat taşıma sırasında oluşacak toz miktarının azalması için emisyonu değerini kamyonların üzerine branda ile örtülerek ve hafriyat taşımada kullanılan kamyonların zaman zaman dış yıkaması yapılacak, hafriyatın tam döküldüğüne emin olunarak dönüş yapılacak, ayrıca toz oranı yüksek olan hafriyatlarda ıslatma yapılarak taşıma yapılacaktır. Hafriyat Kazı İşlemleri: Kazı işlemi sonucu oluşacak günlük hafriyat malzeme miktarı ( m³ x 1,6 ton/m³=25.049,6 ton); (25.049,6 ton/yıl) /(285 gün/yıl) = 87,89 ton/gün / (8 saat/gün ) = 10,98 ton/saat dır. Kazı işleri esnasında oluşabilecek ortalama toz emisyonu, 10,98 ton/saat x 0,025 kg/ton = 0,27 kg/saat olarak tahmin edilmektedir. Hafriyat Yükleme İşlemleri: İnşaat sırasında çıkacak olan ,6 ton hafriyatın tamamının döküm sahasına nakledileceği senaryosu dikkate alınarak; Hafriyatın döküm sahasına boşaltılmasından meydana gelebilecek olan toz emisyon miktarı ise; 24

39 (25.049,6 ton/yıl) /(285 gün/yıl) =87,89 ton/gün 87,89 ton/gün x 0,01 kg/ton = 0,87 kg/gün 0,87 kg/gün / 8 saat/gün = 0,11 kg/saat dır. Hafriyat Taşıma İşlemleri(Asfalt yol): Taşınacak hafriyat malzeme miktarı takriben m³ (25.049,6 ton) olarak hesaplanmıştır. (25.049,6 ton/yıl) /(285 gün/yıl) = 87,89 ton/gün Günlük çalışma süresi 10 saat 20 ton luk kapasiteli kamyonlar ile günlük sefer sayısı=87,89 ton/gün/20ton/seferkamyon=5 sefer/gün Emisyon Faktörü=0.7 kg/km-araç Taşıma mesafesi =2 Km Toplam Emisyon Debisi=5 sefer/10sefer/saatx0,7kg/km-araç x 2 Km =0,7 kg/saat Hafriyat Boşaltma İşlemleri: İnşaat sırasında çıkacak olan ,6 ton hafriyatın tamamının boşaltılacağı senaryosu dikkate alınarak; Hafriyatın boşaltılmasından meydana gelebilecek olan toz emisyon miktarı ise; (25.049,6 ton/yıl) /(285 gün/yıl) = 87,89 ton/gün / (8 saat/gün ) = 10,98 ton/saat 10,98 ton/saat x 0,01 kg/ton = 0,11 kg/saat olarak tahmin edilmektedir Bu hesaplar sonucunda oluşacak toz miktarı; 0,27 kg/saat + 0,11 kg/saat + 0,7 kg/saat + 0,11 kg/saat=1,19 kg/saat Projenin İnşaatı sırasında oluşan toplam toz miktarı hesaplaması yapılırken malzemenin temin edildiği ve yüklendiği alandaki emisyon değerleri ile taşıma ve boşaltma sırasında oluşan emisyon değerleri ayrı ayrı belirlenmiştir. Bu hesaplar doğrultusunda toplam toz miktarları kontrolsüz durumda 1,19 kg/saat olarak tahmin edilmiştir Tarih ve sayılı resmi gazetede yayınlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ndeki 1,5 kg/saat sınırından küçük olduğu için toz dağılımı için modelleme çalışması yapılmamıştır. 25

40 I.3.6.Gaz Emisyonları Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nin inşaatı sırasında iş makineleri ve araçların motorin kullanımı sonucu oluşabilecek gaz emisyonlarının tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak en aza indirilmesi için araçların bakım ve onarımları zamanında yapılacak ve gerekli önlemler alınacaktır. Arazi hazırlanması ve proje ünitelerin inşaatı ile ilgili; hafriyat işleri, hazır betonun taşınması, beton dökme işlemleri, inşaat malzemelerinin inşaat sahasına taşınması ve yerleştirilmesi v.b. tüm işlerde yakıt olarak mazot kullanılacaktır. Tablo 9 da kullanılacak araçlar ve sayıları belirtilmiştir. Kullanılacak yakıtın standart özellikleri Tablo 10 da verilmiştir. Projede, hafriyat ve inşaat esnasında bütün iş makineleri ile kamyonların aynı zaman diliminde çalışacağı düşünülerek en yoğun dönem için kullanılacak mazot miktarları hesaplanmıştır. Yıllık mazot kullanımı ise, iş makinelerinin yılda ortalama 12 ay (=285 gün) çalışacağı göz önüne alınarak hesaplanan yakıt miktarları Tablo 11 de verilen değerlere göre projede, kullanılacak hafriyat ve inşaat sırasında günde 1092 kg ve yılda kg mazot kullanılması tahmin edilmektedir. Buna göre kullanılacak mazottan oluşacak atmosferik emisyonlar hesap edilmiş ve Tablo 12 de verilmiş ve Şekil 8.de gösterilmiştir. Tablo 9: Kullanılacak Araç Tipleri, Adetleri ve Kullanım Amacı Çalışma alanı Araç/Ekipman Araç Sayısı (Adet) Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı Alt Montaj İnşaatı Damperli Dizel Kamyon 2 Dozer 1 Yükleyici 1 Mobil Vinç 1 Beton Mikseri 1 Damperli Dizel Kamyon 1 Ekskavatör 1 Üst Montaj İnşaatı Damperli Dizel Kamyon 1 26

41 Tablo 10: Mazotun Standartları Parametre Birim Değer Yoğunluk (15 C) Kg/It Parlama Noktası C 51.7 Akma Noktası (Kış) C -6.7 Akma Noktası (Yaz) C -3.9 Buharlaşma Noktası % 90 C 357 Buharlaşma Noktası C 385 Kükürt Muhtevası Ağırlık % 0.7 Kül Ağırlık % 0.01 Ketan Endeksi % 50 Sediment ve Su Hacim % 0.03 Tablo 11: İş Makineleri ve Kamyonların Kullanacakları Mazot Miktarları Araç ve Sayı ekipman (adet/gün) Kullanılacak mazot Miktarı (lt/gün) Mazotun Yoğunluğu (kg/lt) Kullanılacak Mazot Miktarı (kg/gün) Yükleyici Ekskavatör Silindir Dozer Beton Mikseri Kamyon TOPLAM 1092 Tablo 12: Araç Kullanımından Meydana gelebilecek Toplam Emisyonlar Emisyonlar Yakıt başına birim Toplam Emisyon emisyon (g/kg dizel) (kg/gün) (Kg/yıl) C , ,50 NOx 60 65, ,20 CO 20 21, ,40 HC 5 5, ,10 SOx 78 85, ,30 27

42 Şekil 8: İnşaat Safhasında Meydana Gelecek Emisyon Miktarları (kg/gün) I.3.7.Atık Yağlar Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nin inşaatı sırasında kullanılacak iş makineleri, kamyon vb. araçların periyodik bakımlarından araç başına 6 ayda bir 15 lt atık yağ çıkmaktadır. Oluşması tahmin edilen atık yağ miktarı; 9 araç x15 litre-araç/6 ay = 225 litre/6 ay x 2 = 270 litre/yıl olarak tahmin edilmektedir. Tesisin inşaat ve işletme aşamasında araçlardan ve makinelerden kaynaklanacak atık yağlar dolayısıyla oluşacak kirlenmenin önlenebilmesi amacıyla yağ değişimleri esnasında tarih ve 5249 sayılı Petrol Atıkları ve Atık Yağlar Genelgesi hükümlerine uygun şekilde tedbirler alınacak ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliği ne göre bertaraf edilecektir. Ayrıca makinelerin günlük, haftalık ve aylık bakımları düzenli bir biçimde yapılacak ve yağ sızmaları önlenecektir. Araçların periyodik yağ değişimleri, akaryakıt temin edilen ve lisanslı yağ değiştirme birimi bulunan en yakın petrol istasyonunda yapılacaktır. Dolayısıyla 28

43 değiştirilen atık yağlar inşaat alanında her hangi bir olumsuz etkileri söz konusu değildir. I.3.8.Gürültü Seferihisar Rüzgâr Enerji Santrali ve 154 kv Seferihisar RES TM-Seferihisar TM Enerji İletim Hattı Projesi nin inşaatı ve işletmesi döneminde gürültü oluşumu söz konusudur. İnşaat döneminde gürültü kaynakları inşaat makinaları, işletme döneminde ise türbinlerdir. İnşaat döneminde iş makinaları inşaat sırasına göre üç gruba ayrılmıştır. Gruplandırma, Türbin, şalt ünitesi, yol ve diğer tesislerin inşaatı, EİH için alt montaj ve üst montaj çalışmalarıdır. Her bir projede kullanılacak her bir gürültü kaynağı olan araç / ekipmanın ses gücü düzeyleri Tablo 13 de verilmiştir. Tablo 13: Projede Kullanılacak Araç ve Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Çalışma alanı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı Alt Montaj İnşaatı Üst Montaj İnşaatı Gürültü Kaynağı Araç/Ekipman Araç Sayısı (Adet) Ses Gücü Düzeyi (db) Damperli Dizel Kamyon 2 85 Dozer Yükleyici Mobil Vinç Beton Mikseri Damperli Dizel Kamyon 1 85 Ekskavatör Beton Pompası Damperli Dizel Kamyon 1 85 Vinç Tel Çekme Makinası Proje alanında meydana gelecek gürültü konusunda; inşaat aşamasında kullanılacak alet, ekipman ve makinelerde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Hazırlanan ve 5/6/2002 tarihli ve sayılı R.G. de yayımlanan Makine Emniyeti Yönetmeliği nde (98/37/AT) verilen esaslar sağlanacaktır. Tesis inşaatı sırasında her bir inşaat grubu sırasında bütün makinaların aynı yerde ve aynı anda çalışacağı kabulü ile hesaplar yapılmıştır. Gruplamaya göre toplam ses gücü düzeyi (L wt ) aşağıdaki formülle hesaplanmıştır; 29

44 Hesap sonuçları Tablo 14 de verilmiştir. Tablo 14: İnşaat Gruplarına Göre Gürültü Kaynağı Sayısı ve Toplam Ses Gücü Düzeyleri Çalışma Alanı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı Gürültü Kaynağı Sayısı Toplam Ses Gücü Düzeyi (L wt ) (db) 6 113,30 Gürültü kaynaklarına ait toplam ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımı Tablo 15 de verilmiştir. Bu amaçla desibellerle toplama işlemi tersine gerçekleştirilerek her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyi hesap edilmiştir. Tablo 15: Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Gürültü Kaynağı çalışma alanı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı Ses Gücü Düzeyi (db) Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 113,30 107,28 107,28 107,28 107,28 Not: Toplam ses gücü düzeyinin 4oktav bandına eşit olarak dağıldığı kabul edilmiştir. Her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar Tablo 16 da verilmiştir. L Pi = L Wi + 10 log (Q/4πr² ) L pi = her bir kaynağın r mesafede oluşturacağı ses basıcı düzeyi L w = kaynağın ses gücü düzeyi Q= Yönelme Katsayısı (2) r= x mesafedeki yarıçap (m) 30

45 Tablo 16: Türbin İnşaatında Oluşacak Ses Gücü Düzeylerinin Oktav Bantlarına Dağılımı Gürültü Kaynağı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı ekipmanları Atmosferik Yutuş Ses Gücü Düzeyi (db) Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Her frekansa göre atmosferik yutuş değerleri aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup bağıl nem (Q) % 72 alınmıştır. Hesaplanan Atmosferik yutuş değerleri Tablo 17 de verilmiştir. Tablo 17:İnşaat Dönemi Atmosferik Yutuş Hesapları Mesafe Atmosferik Yutuş (db) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz

46 Nihai Ses Basınç Düzeyleri Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki nihai ses basınç düzeyi aşağıdaki formüle göre hesaplanmış olup sonuçlar Tablo 18 de verilmiştir. Tablo 18: Türbin İnşaatında Oluşacak Nihai Ses Basın ç Düzeyleri Gürültü Kaynağı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı ekipmanları Ses Gücü Düzeyi (db) Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Ses Düzeyleri A ağırlık ses düzeylerinin hesaplanması düzeltme faktörleri kullanılarak yapılmıştır. Düzeltme Faktörleri Şekil 9 da verilen abaktan bulunmuştur. Şekil 9:A, B ve C Ağırlıklı Ses (Gürültü) Düzeyleri için Çevirim Eğrileri 32

47 Abaktan Düzeltme Faktörleri; 500 Hz için. -3,2 dba, 1000 Hz için 0 dba, Hz için 1,2 dba, Hz için 1.0 dba bulunmuştur. Hesap sonucunda her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandı için bulunan ses düzeyleri ile eşdeğer gürültü düzeyi (L eq ) Bu değer, rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyesini gösteren L gündüz ile eşit parametredir. Ses basınç düzeyleri ile eşdeğer gürültü düzeylerin mesafelere göre değerleri Tablo 19 da verilmiştir. L eq nin grafiksel gösterimi ise Şekil 10 da dır. Tablo 19:Türbin İnşaatından oluşacak Ses Düzeyleri Gürültü Kaynağı Türbin, Şalt Ünitesi Yapımı ve diğer yardımcı tesislerin İnşaatı ekipmanları Ses Basınç Düzeyi (dba) Mesafe 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Eşdeğer Gürültü Düzeyi (dba)

48 Şekil 10: Türbin İnşaatından oluşacak Eşdeğer Gürültü Düzeyleri Dağılımı Türbin inşaatı sırasında olumsuz senaryo ile gürültünün yerleşimlere mesafesine göre değerlendirilmesi yapılmıştır. Buna göre en yakın yerleşimler Sığacık 1 nolu türbine 2100 m uzaklıktadır. Bütün gürültü kaynaklarının bu türbin için çalışacağı kabulü ile yapılan hesaplara göre eşdeğer gürültü düzeyi 29,63 dba olarak bulunmuştur. İnşaat döneminde oluşan bu eşdeğer gürültü düzeylerinin tarih ve sayılı R.G de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği kapsamında değerlendirmesi yapıldığında bu yönetmeliğin EK-VIII Tablo 5 değerlerinin aşılmadığı görülmektedir. Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 20 de verilmiştir. Tablo 20: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar 70 L gündüz (dba) Kaynak: tarih ve sayılı R.G de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği EK-VIII Tablo 5 34