Biyokimya II MERT GÖRÜCÜ BİYOKİMYA - II HORMONLAR Ders Notları. Özet. Mert Görücü mertgorucu@gmail.com

Transkript

1 Biykimya II MERT GÖRÜCÜ 0 BİYOKİMYA - II HORMONLAR Ders Ntları Özet Mert Görücü mertgrucu@gmail.cm

2 Biykimya II MERT GÖRÜCÜ 0 HORMONLAR Endkrin bezler tarafından günlük larak çk küçük miktarlarda sentezlenip kan ylu ile hedef dkulara ulaşan ve hedef dkudaki metablik faaliyetleri etkileyen, yön veren kimyasal maddelerdir. Hrmnlarla vitaminleri ayıran en önemli farklardan bir tanesi, günlük larak her ikisinin de çk küçük miktarlarına ihtiyaç duyulmasına rağmen hrmnların rganizmada sentezlenmesi, vitaminlerin de dışarıdan alınmalarıdır. Bazı vitaminler, gerek vücutta sentez gerekse hedef dkulardaki etki tarzlarına yönünden hrmnlara benzerlik gösterirler. (A ve D vitamin.) Hrmnların görevlerini üç başlık altında tplayabiliriz; Üreme ve neslin devamı Büyüme ve gelişme, Metablizmanın sürdürülmesi Üreme Üzerine Etkileri Dişilerde vulasyn ve erkeklerde spermatgenezis kntrlüyle birlikte anatmik ve fnksiynel dimrfizmin kntrlünü üstlenmişlerdir. Dimrfizm : dişilik ve erkeklik özellikleri. Örneğin erkeklerin seslerinin kalın lması Büyüme ve gelişme Büyüme ve gelişme için birçk hrmn işbirliği içinde çalışır. Metablizmanın sürdürülmesi ve diğer görevleri Kan basıncının ayarlanması Vücut sıvılarının kntrlü Elektrlit dengenin ve asit baz dengesinin sağlanması Vücut ısısı ve kalp atım ranının kntrl edilmesi Vücut enerji ihtiyacının karşılanması Fazla enerjinin deplanması Kan şekerini gluksgn gibi düşüren ACTH, GH, EPİNEFRİN ( ADRENALİN ) Hrmnlar Arası İlişkiler Bir hrmn çk yönlü fnksiynlara sahip labildiği gibi Çk sayıda hrmn da tek yönlü fnksiyna sahip labilir. Tek Hrmnun Çk Yönlü Fnksiynları Çk yönlü fnksiyna sahip lan, hatta birbirine zıt yönde fnksiynlara sahip lan hrmnlara örnek larak testesternu gösterebiliriz. Testestern hrmnu Dişilerde urgenital rganların büyümesi Erkeklerde spermatgenezis, Adale gelişimi Erkeklik hrmnudur. Östrjenin salgılanması için testestern hrmnun da lması gereklidir. Çk Hrmnun Tek Yönlü Fnksiynları Kan şeker seviyelerinin ayarlanmasında, direkt larak birbirine zıt yönde etki gösteren insülin ve glukagn hrmnu rl alırlar. Bunlara ilaveten epinefrin, krtizl ve büyüme hrmnları da kan şeker seviyeleri üzerinde etkilidir. Hrmnların Genel Özellikleri Etki gösterebilmeleri için spesifik mekanizmalara ihtiyaç duyarlar. Hrmnların etki gösterebilmeleri için sadece reseptör varlığı yeterli değildir. Hrmn reseptör kmpleksi şekillenmesi takiben etki gözleninceye kadar bir seri ara ürünler devreye girer.bunların nksanlıklarında ise hrmnal uyarıların rtaya çıkmasında yetersizlik görülür. Hedef dkuya kan ve diffüzyn yluyla ulaşarak etki göstermeleri yanında, bazı hrmnların hedef dku hücreleri içerisinde sentezlenerek etki gösterdiği de bilinir. Örneğin pankreas hrmnları

3 1 SENTEZ Peptit Hrmnları Çk sayıda aminasit gelir. Uzun zincirli prtelitik larak parçalanır ve prhrmn larak tanımlanan kısa zincirli peptit luşur ve nihayet bu prhrmnunda prtelitik larak parçalanmasıyla hrmn luşur ve sekretrik granulada dep edilir, bezin salgısı sayesinde serbest bırakılır. Sterid hrmn sentezi Glikkrtikid, Mineralkrtikid Seks steridleri (östragenler,gestagenler, andrjenler) Steridlerin sentezleri klesterl üzerinden gerçekleşir. Klesterlden mitakndriynlarda sentezlenen prgnenln endplazmik retikulum (ER) a gelir. Prgestern, ER da pregnenlndan sentezlenen ilk sterid hrmndur. Aldstern ve 17-beta-östrdil klestrlden sentezlenir. Peptid hrmnlar da membranı geçemediklerinden reseptörleri membran yüzeyinde bulunur. Reseptörlere yüksek bir spesifite ile bağlanabilen kimyasal maddelere (hrmn, ilaç) genel larak ligand adı verilir. Ligandın bağlanmasını takiben az ya da çk bir tepki gözlenmiş ise bu liganda agnist, hiçbir tepki gözlenmemiş ise böyle liganda da antagnist adı verilir. PEPTİT HORMONLARININ ETKİ MEKANİZMASI 1-ADENİLAT SİKLAZ YOLU 2-ADENİLAT SİKLAZIN AKTİVASYONU 3-FOSFOLİPAZ C YOLU Adenilat siklazın aktive edilmesinde hrmn kendine özgü spesifik reseptörlere bağlanır. Hrmn reseptör kmpleksi luşur. Krtizl yangısal reaksiynları iyileştirir. Uzun süre kullanılırsa kemik erimesine neden lurlar. KANDA TAŞINMA Kan dlaşımında bulunan tirksin bağlayıcı glbulin (TBG), testestern bağlayıcı glbulin (TeBG) ve krtizl bağlayıcı glbulin (CBG) gibi taşıyıcı prteinler spesifite yönünden hücrelerde bulunan reseptörlere benzerlik gösterir. İşi bitince karaciğer ve böbrekde parçalanır. HORMONLARDA FEEDBACK KONTROL Metablik faaliyetlerin ayarlanmasında rl alan hrmnlar,hem birbirlerinin faaliyetlerini ve hem de kendilerinindlaşım seviyelerini dengeli bir şekilde kntrl ederler denebilir. Bu kntrl tek bir hrmn üzerinde labildiği gibi birçk hrmn da birbirlerini kntrl edebilirler. İhtiyaç duyulduğunda salgılatıcı etki yapan (+) feedback, durdurucu etki yapan (-) feedback. Örneğin : kanda Ca düzeyi düşünce paratirid bezinden parathrmn salgılanır. Kanda Ca düzeyi yükselir. Buraya kadar (+) feedback. İşini yapınca salgılama işlemi durur. (-) feedback. HORMON RESEPTÖR İLİŞKİSİ Sterid hrmnlar hücre membranından rahatlıkla diffüze lduğundan reseptörleri hücre sitplazmasında bulunur. ADENİLAT SİLAZI AKTİVE EDENLER

4 2 Vazpressin ACTH LH MSH Sekretin Glukagn Histamin GnRH Parathrmn Kalsitnin TSH HİPOFİZİN ÖN LOBUNDAN SALINNA ADENİLAT SİKLAZ ÜZERİNDE ETKİSİZ LİGANDLAR GH Prlaktin Smatstatin Oksitsin HORMONLAR(ADENOHİPOFİZ) 1. Krtiktrpin(ACTH) 2. Gndtrp Hrm (FSH VE LH) 3. Tirtrpin (TSH) 4. Grwth Hrm (GH) 5. Prlaktin (PRL) 6. Liptrpin (Beta-LPH) 7. PankreasHrm(İnsülin,Glukagn) 8. Tirid Bezi Hrm 9. Paratirid Bezi Hrm(Parathrmn, Kalsitnin 10. Böbrek Üstü Bezi H (Glikkrtikidler ve mineralkrtikidler 11. Ovaryum ve Testis Hrm (Östrjenler, Gestagenler, andrjenler STEROİD HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMASI Sterid hrmn reseptörleri hücre stplazmasında bulunur Taşıyıcı prteinlerle kanda taşınan sterid hrmnlar hücre membranından klaylıkla diffuze larak stplazmada reseptörlerine bağlanırlar. Hrmn-reseptör kmpleksinin şekillenmesine takiben reseptör aktive lur ve DNA ya yüksek affinite gösterir. Hrmn reseptörü vasıtasıyla nükleusa taşınıp krmatin üzerindeki belirli bir bölgeye bağlanır ve transkripsiynu uyarır. Belirli bir prtein sentezi hızlanır. HİPOFİZİN ARKA LOBUNDAN SALINAN HORMONLAR(NÖYROHİPOFİZ) 1. Vazpressin 2. Oksitsin HİPOFİZİN ORTA LOBUNDAN SALINAN HOMONLAR 1. İntermedin ( MSH) DOKU HORMONLARI VE MEDİATÖRLER

5 3 2. Adrenalin 3. Prstaglandinler Hiptalamus ve Nöyrhipfiz Hrmnlar Hiptalamus hrmnları hipfiz hrmnlarını kntrl eder Sentez ve salgılanmayı artırır veya durdurur. (Releasing veya inhibiting faktörler) Hiptalamus-Hipfiz arasındaki bu kntrl sistemi, sinirsel ve endkrin kntrlün birleştiği bir sistemdir. Relasing ve İnhibiting Faktörler CRF:CRH: ACTH ve -endrfin salınımını uyarır. GnRH:GnRF:LH ve FSH salınımını uyarır. PRF: prlaktin salınımını uyarır. PIF: Prlaktin sekresynunu durdurur. GRF:GRH: GH salınımını uyarır Smatstatin (SIF) GH ve TSH sekresynunu durdurur. TRF ve TRH: THS ve PRL salınımını uyarır. Nöyrhipfiz Hrmnlar(hipfiz arka lbu) Oksitsin ve vazpressin ( antidiüretik hrmn ADH) ADH ykluğunda diabetes insipitus görülür.(şekersiz, yalancı şeker hastalığı ) Oksitsin ( suni sancı ) Prgesternun inhibe edici rlü vardır. Uterus kasının kasılmasını sağlayarak dğuma yardımcı lur. Süt bezlerinde kntraksiyn etkisi ile sentezlenen sütün meme kanalları ve bşluklarına indirilmesinde kullanılır. Vazpressin(Antidiüretik hrmn-adh) Damarlarda vazknstrüktif etki ile kan basıncını artırmak Vücut suyunun kntrl edilmesi Sdyumun geri emilimini artırır. K nın atılımını klaylaştırır. Diabetes insipitus da, pliüri, idrar dansitesi azalır. Hastalık ; ADH sentez ve salınımındaki akasaklığa (primer), sentez salınımının nrmal lmasına karşılık hedef hücrelerdeki tepkinin kayblmasına bağlı larak (nefrjenik diabetes insipitus) şekillenebilir. PRİMERDE; hastalar ADH enjeksiynuna cevap verir, pliuri durur ve idrarın yğunluğu artar. Nefrjenik diabetes insp.da ise su kaybının verdiği stimülasynlardan dlayı dlaşımda yüksek randa vazpressin vardır. Enjeksiynakarşı herhangi bir tepki gelişmez. Adenhipfiz Hrmnları Krtiktrpin : Adrenkrtik trpik H Gndtrp H (FSH ve LH) Tirid stimule edici H:Tirtrpin (TSH) Smattrpin:Grwth H (GH) Lakttrpin:Prlaktin (PRL) Liptrpin (B-LPH) KORTİKOTROPİN:Adrenkrtiktrpin (ACTH) ACTH nın sentez ve sekresynu, hiptalamustan salınan Krtikliberin (CRF) tarafından stimüle edilir. Adrenal krteksi stimüle ederek krtiksterid sentez ve sekresynunu sağlar. Adrenal krteksten salınan krtiksterid hrmnların dlaşım seviyesi arttığında bu hrmnlar, hem CRF hem de ACTH üzerine etki göstererek ACTH salınımını durdururlar. GONODOTROP HORMONLAR(FSH LH) FSH Dişilerde yumurta hücresi gelişimi ve östrjen salınımı, Erkeklerde spermatgenezisi stimule eder. LH Dişilerde lgunlaşan vumun kanala atılması

6 4 Ovaryumda luteinize dku gelişimi (crpus luteum) Prgestern salınımı Erkeklerde de testestern üretiminin stimulasynundan srumludur. AMENORE : adetlerin az görülmesi layıdır. Dişi gnadal bzukluklar : Hirsutizm : kıllanma türü.. Virilizm : dişilerde testesternun yüksek lması Erkek gnadal bzukluklar : Hipgnadizm : testesternda azalma. TİROİD STİMÜLE EDİCİ HORMON (TSH) Prtein tabiatındadır. T 3 ve T 4 salgılar. SOMATOTROPİN : GROWTH HORMON GH salınımını uyaranlar GHRF,glukagn,enkefalin gibi hrmnlar Dpamin agnistleri Hipglisemi Kandaki serbest yag asitlerinde azalma Egzersiz,stres GÖREVLERİ Etkisine diğer faktörler (smatmedin) aracılık eder. Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücutta azt tutulumu artar. Prtein metablizması artar. Yag dkusunda ise katblik etkisi vardır. Kemik ve kıkırdak dku büyümesini destekler. AKROMEGALİ Büyüme perydunda lanlarda GH salınımındaki artışlar aşırı büyümeye (devlik), azalışlar da büyümenin durmasına (cücelik) yl açar. Büyüme perydunu tamamlayanlarda GH salınımında artış lursavücudun uç kısımlarındaki (el,ayak,yüz) kemiklerde aşırı büyüme rtaya çıkar ve buna akrmegali adı verilir. NOKSANLIGINDA Köpeklerde alpezi ve hiperpigmentasyn Diöstrus fazında aşırı Gh salınımı vardır. Kedilerde hipfizial tümörlerde GH salınımı artar. GH SALINIMINI İNHİBE EDENLER Krtiksterid fazlalığı Hiptridizm Smatstedin Sertnin agnistleri Hiperglisemi, kan FFA seviyesindeki artış Etki şekli iki türlüdür. 1: Hızlı veya metablik etkiler: Etki türü katabliktir. Liplizisi artırır. ( yag yıkımı ) Hücre farklılaşmasında rl ynar. Akuttur. 2.Yavaş ya da hipertrfik etki Krnik ve uzun sürelidir. Anabliktir. İndirek etkilidir. BÜYÜME HORMONUNUN BİYOKİMYASAL ETKİLERİ 1-PROTEİN ETKİSİ : hücreler prtein yapar büyümede hızlanma lur. 2-MİNERAL ETKİSİ : kanda Na,K,Cl,Ca,Mg,P düzeyi artar. 3-KARBONHİDRAT ETKİSİ : glikzun hücre girişi engellenir.

7 5 4-LİPİT ETKİSİ : enerji için yağlar yakılır ketnemi görülür. Lakttrpin:Prlaktin (PRL) Meme bezi gelişimi, süt sentezi ve salınmasında görevlidir. MSH Orta (parsıntermedia) Melansit stimule edici hrmn (MSH), melantrpin, intermedin isimleri ile bilinen hrmnlar salınır. Derideki krmfr hücrelerde pigment luşumunu stimule eder. Diğer Glandüler Hrmnlar A-Pankreas Hrmnları B-Tirid Bezi Hrmnları C-Paratirid Bezi Hrmnları D-Böbrek Üstü Bezi hrmnlar E-Ocaryum ve testis Hrmnları DNA ve RNA sentezlerini artırarak büyüme ve farklılaşmayı hızlandırır. Na-K ATP az ı uyararak hücrelere K girişlerini artırır. Hiperglisemi ve kanda glikzun atması insülin salınımını uyarır. Karbnhidrat, prtein ve yağda anablik bir etkisi vardır. Dmuzda salgılanan insülin insanda salgılanan insüline benzeyen en yakın insülindir. İNSÜLİN NOKSANLIĞI Pankreas adacıklarında harabiyet Kan şeker düzeyinin yüksek lması Devamlı insülin salgılanması Pankreas Hrmnları İnsülin (pankreasın langerhans adacıklarının hücrelerinden) glukagn (pankreasın langerhans adacıklarının - hücrelerinden sentezlenip salgılanırlar. Glikz beyin, germinal epitel hücreleri tarafından kullanılan tek besindir. İnsülin X glukagn,epinefrin (adrenalin),gh,acth İNSÜLİN Kan şeker düzeylerinin yükselmesi (hiperglisemi) insülin hrmnunun salınımını stimüle eder. Etkisi anablik yöndedir. İnsülin hrmnu stimülasynu neticesinde aktifleşen hrmnlar, bir taraftan glikzdan glikjen sentezini, diğer taraftan da gliklizis neticesinde elde edilen asetil C A lardan yağ sentezini katalize ederler. Böylece rganizmada karbnhidrat ve lipid deplanması artar. İnsülin hrmnu bu etkiyi karaciğer ve yağ hücrelerindeki ilgili enzimlerin defsfrilasynla aktifleşmesini sağlayarak gösterir. İNSÜLİN FAZLALIĞI Glikzun hücre içine girişi artar. hipglisemi görülür 1)sempatik sinir ve adrenal medullanın uyarilması Epinefrin ve nrepinefrin salınmasında artış Taşikardi Endişe Sinirlilik Sğuk terleme

8 6 Zayıflık 2) beyinde glikz nksanlığı Baş dönmesi Uyum bzukluğu Stupr ( şuur bzukluğu ile belirgin dalgınlık hali ) Knvulziyn ( istemdışı şiddetli belirgin kasılma ) GLUKAGON Kan şeker seviyelerinin düşmesi (hipglisemi), glukagn salınımını uyarır. Plazma glikz düzeylerinin artırıcı yönde faaliyet gösteririr. Bu sayede yağ deplarından plazmaya serbest yağ asidi, karaciğerden de glikz verilerek plazma glikz ve yağ asidi seviyeleri artar. Renal kan akışı ve glmerular filtrasyn ranını yükseltir. Böylece Na,Cl,K,P ve ürik asit atılımları hızlanır. Kan şeker düzeyini glikgenliz ile artırır. Etkiisi katablik yöndedir. TiridBeziHrmnları(Tirksindiiydt irnin (T2) Hrmnları iki tanedir. Triiydtirnin (T3) prtein sentezi üzerine etkilidir. Transkripsiynu ve translasynu stimüle eder. Tetraiydtirnin (T4) prtein tabiatındadır. Tirksin larak da bilinir. Tirid hrmnunun aktif şekli T3 dür. Tirid hrmnları çk çalışan insanlar çk sinirlidir. DİABETES MELLİTUS DA KLİNİK BULGUSAL BULGULAR Hiperglisemi Glikzüri Ketnemi Ketüri Ketasidzis Hiperkalemi Hipnatremii Kan yag asitlerinde artış DİABETES MELLİTUS DA KLİNİK BULGULAR Pliüri Plifaji Plidipsi Bölüm Etki Klinik Tremrlar,sinirlilik,ekzftalmus,hipe raktive, kil kaybı Fizyljik Isı artışı,kalp fnksiynlarında artış Klrijenik Bazal metablizmada (O 2 tüketimide artış ) k.hidrat metablizması Glikz dönüşümünde ve emiliminde azalış Prtein Anablik, pzitif N dengesi metablizması Lipit Kan klestrlünde azalma metablizması Gelişme Büyüme ve gelişmede uyarılma SENTEZ Tirzin tiyt lazım. Etkisi Hücre membranlarındaki Na-K ATPaz ıuyararak hücrelere Na girişlerini artırır. Tirid hrmnlarının fazla salgılanması guatr hastalığıdır. Guatrın bir sebebi de guatrjen madde alımıdır. Hiptiridizmde anemik bir tabl görülür.

9 7 KLİNİK VE METABOLİK GÖRÜNÜM HİPERTİROİDİZM Yüksek tiridizm tüm hücrelerin metablizmasında artış Taşikardi Sinirlilik ve aşırı duyarlılık(tremr) Kil kaybı Isı üretiminde artış Isıya intlerans Terleme Mide barsak hareketlerinde artış İştahta artış İshal Basedw hastalığı Enerji tüketiminde artış İştahta artış Kalp ranında artış KLİNİK VE METABOLİK GÖRÜNÜM HİPOTİROİDİZM tüm hücre metablizmasında düşüş Mental ve fiziksel gerilikde artış + kngenital tirid bzukluğu : kretinizm Ağırlık artışı Isı üretiminde azalma Mide barsak hareketlerinde azalma İştahta azalma Kabızlık Bradikardi Sert kuru deri Fertilite Sağlıga duyarlılık

10 8 PARATİROİD BEZİ HORMONLARI Parathrmn ( ca seviyesi düştüğünde verilir ) Kalsitnin ( ca seviyesi yükseldiğinde verilir ) Peptit hrmnlarıdır. Kalsiyum fsfr dengesinin ayarlanmasında rl alır. Kan kalsiyum seviyesi süt hummasında düşer. Fsfr verilir. Parathrmn Kan kalsiyum seviyelerinin artırılmasını sağlar. Etkisini D vitamini ile ilişkili bir şekilde bağırsaklardan Ca emilimini artırarak, böbreklerden de Ca ve Mg un geri emilimi ile kemiklerden kana Ca un mbilizasynunu sağlayarak gösterir. Parathrmn Ca seviyelerinin artırılması ile birlikte P seviyelerinin de düşürülmesinde rl alır. Kalsitnin Kan Ca seviyelerinin düşürülmesini, Kemiklerde Ca birikimini sağlar. Hipkalsemili hayvanlara, kan Ca düzeylerini artırmak için fsfr verilir. Fsfr parathrmnunu uyararak Ca seviyesinde artış sağlar. Böbrek Üstü Bezi Hrmnları 1. Adrenal medulla : Adrenalin : Krku heyecan stres halinde bl miktarlarda salınır. Kan şeker seviyelerini artırır. Nradrenalin 2. Adrenal krteks Sterid hrmnlar sentezlenip salgılanırlar. Krteks hrmnları etkilerine gööre Glikkrtikidler, mineralkrtikidler larak iki sınıfta incelenir. Glikkrtikidler (Krtiksteridler) Krtizn- hidrkrtizn-krtikstern Hipfizden salınan ACTH tarafından kntrl edilir. Karaciğerde RNA ve prtein sentezi artarken diğer dkularda prtein katablizması ve plazma amin

11 9 asit seviyesi yükselir,azt atılımı artar (negatif azt dengesine yl açarlar. Gliknegenetik ylla kan şeker düzeyini artırır. Hiperglisemik bir etkisi vardır. Karbnhidrat lmayan maddelerden glikz sentezini artırıcı (gliknegenezis) rle sahiptir. Özellikle beyin dkusunun enerji ihtiyacınının karşılanması yönünde önemlidir. Krtiksteridler yağ hidrlizi ve mbilizasynunu da artırıcı etki gösterirler. Bu özelliklerinden dlayı, uzun süre krtiksterid kullanımını takiben yüzde subkuyan yağ deplanması artar. Glikkrtikidler immunusupresyn etkileri ile iltihabi ve allerjik semptmların rtadan kalkmasını sağlarlar. Antikr sentez ve sekresynunu azaltır ve böylece humral immuniteyi zayıflatır. Uzun süre kullanılırsa immun sistem yavaşlatır Ca kaybına bağlı larak steprz şekillenir. Ülser lma şansı artar. Dezksikrtikstern Su ve elektrlit dengenin sağlanmasından srumludur. Aldestern hrmnu : böbrek tubullerinden Na tutulması ve geri emimini artırır. Adrenal krteks yetersizliği ve hiperfnksiynu Addisn Hastalığı Adrenal krteks yetersizliğinde rtaya çıkar.krtiksterid yetersizliğinde negatif feedback mekanizması bzulacağı için hipfizden ACTH ve B- liptrpin salınımı blke edilemez ve kan düzeyleri artar. Kimyasal larak MSH na benzerlik gösterdikleri için deri renginde kyulaşma luşur. Hipglisemi, zayıflık ve kas zafiyeti, iştah kaybı, gastrintestinal sistem de bzukluk ve duyarlılık artışı şekillenir. Mineralkrtikidler Aldestern

12 10 Mineralkrtikid seviyesinin azalmasına bağlı lark da idrarla Na ve Cl kaybı artarken K ve H tutulumu artar. Plazma vlümü azalır, hipnatremi, hiperkalemi ve hiptansiyn şekillenir. Kuşing (Cushing s disease) Adenhipfizde bazfil hücre hiperplazisi veya tümörlerinin sebep lduğu ACTH salınımındaki artışlar Östrjenler Östrn-Östradil-Östril Östrjenler, uterus, meme kanalları ve bezlerinin gelişiminden srumludur. Uterusun nrmal kasılmasında gerekli iken ksitsinin uterusa lan etkisinde de rl alırlar. Plazmada yağ miktarları azalırken, yağ deplanma artar. Erkeklerde üreme rganlarının nrmal fizyljik fnksiynları için de gereklidir. Ovaryumdan sentezlenir. Bayanlarda östrjen fazladır. bu yüzden erkeklerden daha fazla killudurlar. Kemik gelişimi ve büyümesini baskılar. Epifizde kalsifikasyna yl açar. Bu yüzgen dişilerde pubertal dönem snrası büyüme ve gelişme durur. Erkeklerde andrjenler, östrjenlerin kemik baskılayıcı rllerini engellediklerinden dlayı erkekler vücut yapısı larak dişilerden daha gelişmiş durumdadır. bu hastalığın rtaya çıkışının asıl sebebidir. ACTH sentezindeki artışa bağlı dlaşımdaki krteks hrmnlarının knsantrasynları artar. Hastalarda ; akne kemiklerde demineralizasyn hiperglisemi ve glikzüri saçlarda aşırı büyümenin şekillenmesi Ovaryum Ve Testis Hrmnları Gestagenler Prgestern gestagenler sınıfında incelenirler. Krpus Luteumdan salınan bu hrmn gebeliğin devamından srumludur. Prgestern varyumdan salgılanır. Gebelik de az ise düşük yapma ihtimali vardır. Prgestern aynı zamanda uterus ağırlığının ve bunun gibi kllejen, nükleik asit, glikjen ve lipit içeriğinin artışına neden lur. Atılım şekli pregnndin şeklindedir. Uzun süre prgestern verilmesi vulasynu engeller. Amin asit metablizmasını katablik larak etkiler ve bunun snucuda böbreklerden artan bir azt atılımı görülür. Uzun zaman fazla dzda prgestern verilmesi LH sekresynu ve dğal larak vulasynu engeller. Östrjenler Gestagenler (prgestern) Andrgenler (testestern)

13 11 Glikkrtikid ve minerakrtikid sentezinde 21- hidrksilaz enzimi lmadığı için sentez testestern a sayesinde lur. Snucunda maskulinizasyn ve pseudhermfidizm görülür. Krku ve stres anlarında kana verilen adrenalin, ANDROJENLER(Erkeklik hrmnu) testestern Testislerin leydig hücrelerinde sentezlenirler. Primer ve sekunder erkeklik özelliklerinin gelişiminde rl alırlar. Cinsiyet rganlarının gelişimi, adelelerin gelişimi, kıl ve sakalların meydana gelmesi bu hrmnlar ile ilşkilidir. Testestern; böbreklerden eritrpietin salınımını uyararak eritrpiezi de stimüle eder. Kaslarda prtein ve N miktarını artırır. Prtein sentezini artırıcı etkisi vardır. Testestern sentezinde enzim nksaklıgında pseudherfidizm görülür. DOKU HORMONLARI ve MEDİATÖRLER Mediatör adı, dkuda sentezlenen, diffüzyn ylu ile çevre dkulara dağılarak etki gösteren hrmnlar için kullanılır. Sertnin Histamin Prstaglandinler Kateklaminler Adrenalin Kateşlaminler : adrenalin, nradrenalin kan şeker seviyesinin yükseltilmesine neden lur. Periferik ve şiplenik damarlarda vazknstriksiyna sebep lurken, çizgili kas damarlarında ise vazdilatasyna yl açar. Kan basıncını yükseltir. Kalp atşlarının frekansları artar. Pupillalar genişler. Brnşlar genişler. Hava lama kapasitesi artar. Epinefrin karaciğerde glikjenin parçalanması glikgenliz glikz hiperglisemi Krtizl glikgenezis hiperglisemi Parkinsn hastalığı, tirzinden dpa sentezlenememesi ile ilişkilidir. Tedavisinde, kan beyin bariyerini geçemeyeceği için, dpa kullanılır. Şizfrenide ise; beyinde aşırı dpamin sentezi vardır. Kateşkalaminlerin yıkımı mnaminksidaz enzimi sayesinde lur. Prstaglandinler (PG) ADRENALİN (EPİNEFRİN) Adrenal medülla ile sempatik sinirlerde sentezlenir ve salınır. Prkürsörü Tirzindir ETKİSİ Görevleri arasında herşeyden önce kan basıncının regülasynuna katılmaları sayılabilir. Kan hücreleri üzerine etkirler ve yangı laylanında varlıkları gösterilmiştir.mide salgısını azaltırlar. Abrtu klaylaştırır. Uterusun kasılmasını klaylaştırır. Kan basıncının regülasynunu klaylaştırır.

14 12 Crpus luteum regresynunu sağlar. Adenilat siklaz üzerinden etkisini gösterir. Dğum ve sancısını başlatır. Aklımıza PEG ve PGF gelir. E 1 vende genleşmeyi sağlar. F 1 ve F 2 kntraksiynu sağlar. Prstaglandinin sakinleştirirci etkisi vardır. Mide salgısını azaltır ve mideyi ülserden krur. İntestinal mtiliteyi artırır. Küçük Peptit Yapısında Olan Bazı Dku Hrmnları Sindirim Organlarında Gastrin: Mide ve pankreas salgılarının uyarılmasını sağlar. Sekretin: Pankreastan su ve bikarbnat salımını uyarır. Klesistkinin: Sindirim enzimlerinin sekresynunu uyarır. Mtilin: GİS kas kntraksiynlarının kntrlünü sağlar. Vazaktif intestinal peptit (VIP): Mideden asit ve pepsin salınımının inhibisynu ile rganlarda gevşemeyi sağlar. Gastrik İntestinal peptit (GIP): Gastrin salınımının inhibisynundan srumludur. Kalpte Atrial natriuretik peptit (ANP) diürezi ve düz kaslarda gevşemelere neden lur. Pankreasta Smatstatin: GH salınımını inhibe eder. Sindirim sisteminde; Mide bşalması ve bağırsak hareketlerini Mide bezleri kntraksiynlarını, Pankreasın ekzkrin fnksiynunu, Bağırsaklardan glikz emilimini, Gastrin ve sekretini inhibe eder. Timus hrmnları İmmunljik etkileri (lenfsit hücrelerin tip ve sayıları üzerine) Metablik etkileri (büyüme ve gelişme ile Ca-P üzerinde etkilidir. SERATONİN Triptfan a.a den sentezlenir. Vazkntriksiyn etkisi vardır. Barsak mukzasında bulunur. Peristaltigi artırır. MSS de sinapslarda taşıyıcı madde larak görev alır. Vücutta ağrının algılanması, davranışların nrmal ve anrmal larak özellikle efektif layların düzenlenmesinde görev alır. Uykunun, vücut sıcaklığının düzenlenmesi gibi görevleri vardır. HİSTAMİN Histamin a.a dinin dekarbksilasynu snucu luşur. Hayvan dkularında kuvvetli bir vazdiladatördür. Alerjiye cevap larak büyük miktarda salgılanır. Midede asit salgılanmasını uyarır. Mast hücrelerinden salgılanır. Akciğer, deri ve midede bulunur. H 1ve H 2 diye 2 reseptörü vardır. Subkutan larak verilir. Midede HCL salınımını artırır. Düz kaslarda gevşetici etkisi vardır. Kan basıncını düşürür. Kapillar damarların permeabilitesini artırır. H 1ve H 2 reseptörleri kalpte ve midede bulunur. Stimülasynları taşikardi ve mide mukzasında asit salınımını artırır. Dku yaralanmalarında alerjik reaksiynlarıda kan basıncının arttığı durumlarda histamin salgılanır. BRADİKİNİN Çk güçlü vazdiladötördür. Kan basıncını düşürür. Pankreatiktir.

15 13 İNTERMEDİN (MSH ) Amfibia, reftinler (sürüngenler) de, balıkların çğunda ısı ışık ve nem değişmelerine neden lur. Melanin salgılar. Melaninin görevi deri hücrelerini güneş ışığının zararlı etkilerinden krur. Tirzin hidrksilasynu DOPA malanin Peptit tabiatındadır. RENİN ANGİOTENSİN SİSTEMİ Aldestern sekresynunu regüle etmek suretiyle vücutun sıvı mlekülünü etkiler. Prtebilitik ve rjini böbrek lan bir hrmndur. Angitensin karaciğerde sentezlenir. Angitensinjen 1 in açığa çıkmasını sağlar. Böbreklerde renin salınması düşük plazma vlümünü veya serum sdyumu tarafından stimüle edilir. Renin angitensin 2 nin sentezini artırır. aldestern sekresynunu artırır. Angitensin 2 aldestern sekresynunu ve kan basıncını artırır. ERİTROPOETİN Böbreklerden salınır. Eritrsit sentezlenir. Kemik iliğinde preritrblastları artırır. DNA sentezini uyarır. Periferik kanda FE nin hemglbine katılmasını sağlar. OPİOİDLER AGRI KESİCİLER Endrfin Enkefalin Endmrfin Dimrfin Sindirim, immun, kardiyvasküler, üreme sistemini etkiler. B endrfin kan şekerini düşürür.