ULUSLARARASI İŞLERDE KARŞILAŞILAN BAZI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Transkript

1 ULUSLARARASI İŞLERDE KARŞILAŞILAN BAZI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Dr. Feyiz Erdoğan Nurol Holding A.Ş. Uluslararası Hukuk Baş Müşaviri

2 sunum planı I. MUTLAKA BAKILMASI GEREKEN KONULAR A. VERGİ B. PARA TRANSFERLERİ C. YERLİ PERSONEL İSTİHDAM ZORUNLULUĞU D. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ II. ORTAKLIKLAR İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ KISITLAYICI UYGULAMALAR III.İLGİNÇ KANUNİ DÜZENLEMELER

3 I. MUTLAKA BAKILMASI GEREKEN KONULAR

4 A. VERGİ

5 Şirket kuracaksınız: VERGİ Kurumlar Vergisi oranı nedir? Bu oran çok yüksek olabilir. (%35 gibi.) Mecburi asgari kurumlar vergisi olabilir. (Örneğin, Ekvator Ginesi nde, kâra bakılmaksızın bir önceki yıl cirosunun %1 i oranında asgari kurumlar vergisi uygulanmaktadır.) Kâr dağıtacaksınız: Temettüden alınan stopaj oranı nedir? Çok yüksek olabilir. (Örneğin, bir ülkede %25 e rastladık.)

6 VERGİ Hammadde ve ekipman ithal edeceksiniz: İthalat işlemlerinden vergi alınabilir. KDV oranı nedir? Bazı ürünler için sıfırlanmış olabilir. Bazı ürünler için azaltılmış olabilir. Bazı ürünler için özel bir oran uygulanabilir. (Örneğin, Ekvator Ginesi nde bazı ürünler için KDV oranı %30 dur.) Bazı hallerde, devlet veya bir diğer kamu kurumu ile yapılan sözleşmelerde, ithalat üzerinden alınan vergilerden ve/veya KDV den muafiyet/istisna tanınabilir. (sözleşmede belirtilmiş olması halinde)

7 B. PARA TRANSFERLERİ

8 PARA TRANSFERLERİ Ülkeye para sokarken veya ülkeden para çıkarırken: Transferin ülkenin merkez bankası üzerinden yapılması zorunluluğu var mı? Zorunluluk var ise, uygulanan resmi kur ile piyasa kuru arasında fark var mı? Fark var ise ne kadar? Doğrudan dahili yatırım, yatırım miktarına bağlı olarak bir ön izne tabi mi? Paranın ülkeye getirilmesinde belli miktarı geçmiyorsa banka yetkili olabilir. Belli miktarı geçiyorsa Maliye Bakanlığından ön izin almak gerekebilir. Ülkede kurulmuşşirketin yabancı hissedarlarından veya akraba şirketinden borç alması da ön izne tabi olabilir.

9 PARA TRANSFERLERİ Yabancı çalışanların kazançlarını kendi ülkelerine düzenli olarak göndermelerine izin veriliyor mu? Bazı istisnalar haricinde ülke/bölge dışına yapılacak para transferleri tamamen serbest mi? Serbest ise bunun bir sınırlaması var mı? (Örneğin, Ekvator Ginesi nde 1520 Avroyu aşan miktarda parayı ülke dışına çıkarmak devlet iznine tabidir.)

10 PARA TRANSFERLERİ Bir başka örnek olarak, Cezayir de, bir ihaleye teklif verirken, teklif fiyatının bir bölümünün mutlaka Cezayir Dinarı üzerinden verilmesi gerekir. (Yabancı para cinsinden verilen bölüm en fazla %70 olabilir) İşin kapanışında, getirilen yabancı para, serbestçe, tamamen veya kısmen yurtdışına çıkarılabilirken, Cezayir Dinarı olarak verilen bölümün tamamı harcanmamışsa, elde kalan kısmın yurtdışına çıkarılması özel izne tabidir.

11 C. YERLİ PERSONEL İSTİHDAM ZORUNLULUĞU

12 YERLİ PERSONEL İSTİHDAM ZORUNLULUĞU Bazı ülkelerde yabancı çalışan sayısına yasal olarak sınırlama getirilmiş olabilir. Bu kuralların uygulanma derecesi nedir? (Kadroda mevcut personelin yüzde kaçını geçemez?) Yabancı personelin iş akitlerinin tabi olduğu bir usul veya onaylanmasına ilişkin bir zorunluluk var mıdır?

13 YERLİ PERSONEL İSTİHDAM ZORUNLULUĞU Çalışan personel için ödenecek sosyal güvenlik primi nedir? Bu primin ne kadarı işverene, ne kadarı işçiye aittir? İşveren tarafından yatırılacak ilave vergi veya fon var mıdır? (Örneğin, Ekvator Ginesi nde, her ikisi de ayrı ayrı ücret üzerinden %1 oranında hesaplanan, İş Güvenliği Fonu ve Mesleki Gelişim Primi İşveren tarafından yatırılır.)

14 D. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ

15 UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ Üzerinde yatırım/taahhüt işi yapılan ülke, Yabancı Tahkim Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkında 10 Haziran 1958 tarihinde, New York ta imzalanan Uluslararası Sözleşme ya taraf mıdır? Taraf olan devlet çekince koymuş mudur? (sadece ticari uyuşmazlıklar için/karşılıklılık ilkesine tâbi, gibi) New York Sözleşmesi ne taraf olmakla birlikte ülke mahkemelerinin uluslararası tahkim kararlarını uygulamadaki tutumları nasıldır? (uyuşmazlık konusu tahkime elverişli değil/kararın uygulanmasının ülkenin kamu düzenine aykırı olması diyerek)

16 UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ İşe ilişkin sözleşmede, uyuşmazlığın çözüm maddesi tahkim kararının yabancı tahkim kararı sayılmasına elverişli midir? Yani: Tahkim yeri o ülke dışında mıdır? (Kararın tanınması ve tenfizi istenen devletten başka bir devlet toprağında verilmesi gereklidir = Coğrafi unsur) Tenfizin yapılacağı ülke hukukuna göre yerli tahkim kararı sayılmaması gerekir. (Örneğin, uyuşmazlık çözümünde; yabancı bir tahkim usulünün uygulanmış olması/uyuşmazlık çözüm faaliyetinin yabancı bir usul hukuku otoritesi altında icra edilmiş olması/hiçbir devletin usul hukukunun uygulanmaması fakat milletlerarası tahkim kurumlarının kuralları ile icra edilmiş olması halinde, tahkim kararı yerli sayılmayacaktır.)

17 UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ Örneğin, Dubai deki tip sözleşmelerde: Tahkim yeri Dubai dir. Dubai Sanayi ve Ticaret Odası Tahkim Kuralları uygulanır. Bu örnekte, iki kriterden biri karşılanmadığı için, verilecek tahkim kararı yabancı tahkim kararı sayılamaz.

18 UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ Devletler ile yapılan sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklarda, devlet aleyhine ICSID tahkimine başvurulabilir. ICSID tahkimine başvurabilmek için: Taraflar arasında ICSID tahkimine gitme konusunda yazılı anlaşma yapılmış olmalıdır. Başvuranın tabiyetinde olduğu devlet ile aleyhine başvuruda bulunulacak olan devletin her ikisi de ICSID Sözleşmesine taraf olmalıdır. Uyuşmazlığın bir yabancı yatırımdan kaynaklanmış olması gerekir. Eğer başvuranın tabiyetinde olduğu devlet ile ülkesinde yatırım yapılan devlet arasında yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasına ilişkin uluslararası anlaşma var ve bunda ICSID tahkimi de var ise bundan istifade etmek yararlıdır. ICSID tahkiminin, tahkime başvuran yatırımcı açısından en önemli avantajı kamu düzeni gerekçesiyle, yerel mahkemelerce uygulanmasının reddedilememesidir.

19 II. ORTAKLIKLAR İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ KISITLAYICI UYGULAMALAR

20 ORTAKLIKLAR İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ KISITLAYICI UYGULAMALAR Yabancı ülkede şirket kurulmak istendiğinde, ülkelere göre değişen bazı sınırlamalar olabilir. Örneğin, Cezayir de yeni kurulacak yerel şirketlerin yarıdan fazla hissesinin Cezayir vatandaşlarına ait olması zorunludur. Katar da şirketlerin yarıdan fazla hissesinin normalde yerli ortağa ait olması gerekir. Eğer hisse çoğunluğu yerli ortağa ait olmayacaksa ilgili bakanlıklardan özel izin almak gerekiyor. Yabancı ülkede şirketin işleyişi ile ilgili bazı emredici/tamamlayıcı kurallar kabul edilmiş olabilir. Örneğin, Ekvator Ginesi nde Yönetim Kurulu Başkanının kanunen belirleyici oyu bulunmaktadır. (bu kuralın aksinin kabulü, ancak, tarafların bunu açıkça ve yazılı olarak kararlaştırmış olmasına bağlıdır.)

21 ORTAKLIKLAR İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ KISITLAYICI UYGULAMALAR Şirketlerin kamu ihalelerine katılması ile ilgili bazı yasaklar/sınırlamalar/teşvikler öngörülmüş olabilir. Örneğin, Cezayir de yabancı şirketlere de açık/uluslararası ihalelere girerken yerli şirketlere %25 fiyat avantajı tanınmaktadır. (yerli şirketler, hisselerinin yarıdan fazlası Cezayir vatandaşlarına ait olan şirketlerdir.) Cezayir de, yabancılara açık olan/uluslararası ihalelerde, yabancı şirketler, bu ihalelere katılırken yanlarına yerli şirket almak zorundadır. (bu yerli şirket, hisselerinin yarıdan fazlası Cezayir vatandaşlarına ait olan bir şirket olmalıdır.)

22 III. İLGİNÇ KANUNİ DÜZENLEMELER (HIZLI TAKİP/İCRA YOLU)

23 İLGİNÇ KANUNİ DÜZENLEMELER Polonya Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu na (madde 777) göre: Borçlu tarafından noterden verilen, Polonya Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu nun 777. maddesine göre yapıldığı belirtilen, İcraya rıza gösterildiğine dair beyan içeren noter senetleri icra emri yerine geçer. (senedin amacı, bir borcun ödenmesi/nitelikleri ve özellikleri tespit edilmiş mal ile borcun ödenmesi/bir ipoteğin icrası olabilir.) Alacaklı 777 Senedi olarak adlandırabileceğimiz bu senet ile mahkemeye başvurduğunda, mahkeme yargılama yapmadan doğrudan icra kararı vermektedir. Bu, alacaklı için iyi avantaj; borçlu için önemli dezavantajdır.