Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004

Transkript

1 Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 1 donderdag 3 juni uur TURKS CSE GL EN TL TURKS VBO-MAVO-D Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Beantwoord alle vragen in de uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 42 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 47 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten maximaal behaald kunnen worden o

2 o 2 ga naar de volgende pagina

3 Let op: beantwoord een open vraag altijd in het Nederlands, behalve als het anders is aangegeven. Als je in het Turks antwoordt, levert dat 0 punten op. TEKST 1 1p 1 Bij de bouw van Bolu Da Tüneli is twee jaar vertraging opgetreden. Schrijf in de uitwerkbijlage waardoor deze vertraging is opgetreden. BOLU TÜNEL 2006 LARA KALDI!!! BOLU DA I TÜNEL N N 2006 YILINDA TAMAMLANACA I AÇIKLANDI. Bolu Da Tüneli'nin 2006 y l nda tamamlanaca aç kland. Karayollar 4. Bölge Müdür Yard mc s Muhammet Kanbero lu, Vali Cengiz Bulut ba kanl nda yap lan Düzce Valili i l Koordinasyon Kurulu toplant s nda, bölgedeki karayollar çal malar ile ilgili bilgi verdi. Kanbero lu, Düzce ve Bolu Da aras nda yap lmakta olan Bolu Da tünelinde çal malar n yüzde 60 seviyelerinde oldu unu belirterek, unlar kaydetti: ''Bölgede meydana gelen depremler sonras nda yap lmakta olan tünel in aat bir süre iptal edilmi ti. Tünel'in sigortal olmas nedeniyle kayb m z olmam t r. 105 milyon dolar tazminat al narak zarar tazmin edilmi tir. Tünel in aat bay pas sistemi ile hat de i imi ve onar mlar yap lmaktad r y l nda bitimi planlanan tünelin ek süre al narak 2006 y l nda bitirilmesi sa lanacakt r.'' Muhammet Kanbero lu, Düzce'de meydana gelen depremlerin ard ndan, yat r mlar n devam etti ini belirterek, ''Düzce, Akçakoca karayolu in aat n n yap m na Dünya Bankas kredisi ile ba lanm ve 2002 y l itibari ile alt yap ya 24 trilyon lira harcama gerçekle tirilmi tir. in bitim süresi olarak ise 2005 y l planlanmaktad r'' dedi. Kal c konut alanlar çevre yolu projesinin ihale a amas na geldi ini söyleyen Kanbero lu, öyle devam etti: ''Cumayeri ve Gölyaka ilçelerinde yap m gerçekle tirilen kal c konutlar n karayollar na ba lanmas projesi ve Bolu kal c konutlar yol ba lant projeleri onaylan p ihale a amas na gelmi tir. Ancak Düzce'de yap lan kal c konutlar ile çevre yolu ba lant s projesi henüz onaylanmad.'' o 3 ga naar de volgende pagina

4 TEKST 2 1p 2 Je bent geïnteresseerd in de geschiedenis van de voetbalclub Galatasaray. Je wilt weten op welke manier de club aan de naam Galatasaray gekomen is. Geeft de tekst hier uitsluitsel over? Zo ja, schrijf het nummer van deze alinea op. GALATASARAY SPOR KULÜBÜNÜN KURULU U 1 Galatasaray Spor Kulübü nün kurulu haz rl klar, o zamanlar Galata Saray Sultanisi ad yla an lan lisede yap ld. Sonradan kay tlara 1 numaral kurucu olarak geçen Ali Sami Bey le birlikte, As m Tevfik, Emin Bülent, Bekir S tk, Re at irvani, Celal brahim, Tahsin Nihat, Abidin Daver ve Refik Cevdet kurucular olarak bilinir. 2 1 Ekim 1905 te Galatasaray Terbiye-i Bedeniyye Kulübü ad yla kurulan birli in amac n da Ali Sami Yen öyle anlat r: Amac m z ngilizler gibi toplu halde oynamak, bir renge ve isme sahip olmak. Türk olmayan tak mlar yenmek. 3 Kulübün ad n n Gloria (Zafer) ya da Audace (Cesaret) konulmas yolunda görü ler ortaya at lm sa da, sonuçta Galatasaray olmas nda anla maya var lm t r. 4 Ara t rmac Cem Atabeyo lu, Galatasaray ad n n, bu tak m n yapt ilk maçta Rum ekibini 2-0 yenerken, seyircilerin onlardan Galata Saray efendileri diye söz etmelerinden do du unu yazar. Bunun üzerine kurucular da ismi benimserler ve Ad m z Galatasaray olsun derler. 5 Galatasaray Lisesi gibi Türk Milli E itiminde çok önemli bir yeri olan kurumun ba r ndan ç kan Sar K rm z l kulüp, kültürel boyut da dahil olmak üzere, pek çok yönden de öncü olma niteli ini her zaman sürdürecektir. 6 Galatasaray n 1 numaral kurucusu Ali Sami Yen, Ellinci Y l kitab nda kurulu un öyküsünü öyle anlat r: 1 Ekim 1905 te mektebin be inci s n f nda edebiyat ö retmenimiz merhum Mehmet Ata Bey in dersi esnas nda birkaç arkada ba ba a vererek Galatasaray da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik. lk giri imler oyuna ve mücadeleye yönelik arkada lardan As m Tevfik Sonumut, Re at irvani, Cevdet Kalpakç o lu, Abidin Daver, Kamil... gibi gençlerdi. Okulda e itim gören Bulgar ve S rp ö rencilerden çevik ve kuvvetli olanlar da bize kat lm lard. As m muhasebecili e, Cevdet i ikinci reisli e seçmi, kendim de reis olmu tum. As m her hafta arkada lardan birer kuru toplamakta mahir oldu u için kendisini muhasebeci yapm t k. Ben Reisli i topu ya lay p i irmekle alm t m. Topumuza evlad m gibi bakard m. Zaten var m z yo umuz da toptu. Mektebe gelirken domuz soka ndan geçer, domuz ya al rd m. Topu onunla ya lar, i irirdim; yamas n yeni pabucumdan kesmi tim. Bunu gören arkada lar, bana hepimizden fazla paye vermi lerdi.yani o zaman reisli e ve di er vazifelere payeyi en çok çal an kazan rd. Cevdet de ikinci reisli i formalar y kad için alm t. Maksad m z ngilizler gibi toplu bir halde oynamak, bir renge ve isme malik olmak ve Türk olmayan tak mlar yenmekti o 4 ga naar de volgende pagina

5 TEKST 3 1p 3 Wordt er volgens het artikel op internet informatie gegeven over gekraakte websites? Zo ja, schrijf de naam van dit internetadres op. Resmi kurumlara sanal alemde hacker'lerden rahat yok nternet'te ''hacker'' olarak bilinen k r c lar, resmi kurumlar sanal alemde rahat b rakm yor. Vatanda lara internet üzerinden, çal malar hakk nda bilgi vermek, baz i lemlerini kurum ve kurulu lara gelmeden sanal alem üzerinden yapma kolayl getirmek için site kuran resmi kurum ve kurulu lar, ''hacker''lar n en büyük hedefleri aras nda yer al yor. nternette k r lan siteler hakk nda bilgi veren '' istatistikleri, 9 A ustos 2000'den itibaren, '' adresi kullanan resmi kurumlara ait sitelerin, 44 kez çökertildi ini belirledi. Son olarak dün Nev ehir Türk Telekom'a ait siteyi çökerten ''hacker''ler, önceki gün de kendini satanist olarak gösteren bir grup taraf ndan Diyanet leri Ba kanl 'n n resmi internet sitesini k rm t. K r c lar n daha çok belediyeler ve Türk Telekom'a ait birimleri hedef ald klar belirtildi. -''S TEN Z HER DAK KA KONTROL ETT R N''- Türk nternet Birli i kurucular ndan Hakan Topuzo lu, birçok resmi kurumun, internet sitelerini güncellemedikleri, ''bro ür bast r r'' gibi internet sitesi haz rlay p, bir daha ilgilenmedikleri için kolayl kla hacker'lar n sald r s na u rad n söyledi. Topuzo lu, bu tür kurumlarda siteyi sürekli kontrol eden bir ki inin görevlendirilmesi gerekti ini belirterek, unlar söyledi: ''Acaba yar n s ra hangi (gov.tr) uzant l adrese gelecek? Ba bakanl k, D i leri, Milli E itim Bakanl m? Peki ne yap labilir? Ate duvar olu turma, yo un güvenlik önlemleri gibi teknik önlemler bir yana bu i in en güzel çözümü, bu i i ciddiye almakla ve i olarak görmekle ba layacakt r. Nas l m? Sitenizi her dakika kontrol eden bir ki i olacak? Siteye gelen e-postalara an nda cevap veren bir görevlinin olmas gerekir. Bu tarz sorunlarla kar la mak mümkün ama e er devaml gözetim alt nda tutarsan z en çok yar m saat bu sorun devam etmi olacak.'' o 5 ga naar de volgende pagina

6 TEKST 4 1p 4 Met welk doel heeft MacLean patent aangevraagd op haar eigen genen? A Om bekendheid te krijgen. B Om de concurrentie voor te zijn. C Om geld te verdienen. D Om zichzelf te beschermen. KEND S N N PATENT N ST YOR ngiltere de 31 ya ndaki bir kad n, genlerinin patentini almak için Patent Bürosu na ba vurdu. Bristol de bir kumarhanede garsonluk yapan Donna Maclean, Kendisinin al lm n d nda bir ki i oldu unu ve bu nedenle genetik yap s n n t bbi ara t rmalarda kar sa lamak için kullan labilece ini söyledi. Maclean, kendisini bu hale getirmek için 31 y l harcad n belirterek, Kendimi, genetik ya da ba ka türlü sömürüden korudu umdan emin olmak istiyorum dedi. Tüm dünyada bilim adamlar n n insano lunun genetik haritas n ç karmak için çal t klar n hat rlatan Maclean Kendi genetik materyalimin kontrolünü tek ba na elimde tutmak istiyorum diyor. Newport taki Patent Bürosu sözcüsü de, Donna Maclean den Kendim adl bir patent ba vurusu ald klar n do rulad o 6 ga naar de volgende pagina

7 TEKST 5 1p 5 Tot welke soort horen de beren in Karacabey? Schrijf de naam in de uitwerkbijlage. Je moet in het Turks antwoorden. Karacabey deki dansç ay lar n keyfi yerinde Hasan DUMAN/Bursa, (DHA) Sokaklarda zorla oynat l rken toplan p Bursa'n n Karacabey lçesi'nde koruma alt na al nan dansç ay lar n keyfi yerinde. 30 dönüm ormanl k alanda ko up oynayan 54 boz ay, yemek bulma derdi olmad için art k k uykusuna da yatm yor. Dansç ay lar n oynamas için i kenceye u rad, oynamamakta direnenlerin tabancayla öldürüldü ü gündeme gelince Dünya Hayvanlar Koruma Örgütü (WSPA) 1994 y l nda Dansç ay lara özgürlük projesi ba latm, 40' stanbul'dan toplanan ay lar Bursa'n n Karacabey lçesi'ne 20 kilometre mesafede bulunan Yeniköy'deki bar naklara yerle tirilmi ti. lk geldiklerinde birbirlerine uyum sa layana kadar tel bölmelerde kalan 30 erkek, 24 di i ay imdi serbestçe dola yor, mevsim meyveleri, i kembe, tavuk eti ve k rm z etle besleniyor. Veteriner hekim taraf ndan sa l k kontrolleri de yap lan ay lar, bar na a gelir gelmez ço almalar n n engellenmesi için k s rla t r l yor. 54 boz ay n n ayda 5 bin Euro'yu (Yakla k 7.5 milyar lira) bulan g da masraf iki y ld r Papro Animal adl Alman Hayvanlar Koruma Örgütü taraf ndan kar lan yor, bu destek 5 y l daha sürdürülecek. Milli Parklar Av ve Yaban Hayat Genel Müdürlü ü de projeyi destekliyor. Av ve Yaban Hayat Ba mühendisi Cemal Gülp nar, 2 bak c s olan hayvanlar n k uykusuna yatmad n söyleyerek, Normalde ay lar k n yiyecek bulamad ndan ocak ay nda zorunlu olarak k uykusuna yatar. Bizim korumam zdaki ay lar n ise yiyecek derdi yok, onun için k uykusu da yok dedi. Ay lar n tümünün Anadolu boz ay s oldu una dikkati çeken Veteriner Hekim Özgür Kollu ise Bu ay lar n do al ortamda ya am süresi 30 y l. Ay lar tek ba na ya amak istiyor, ba ka ay y istemiyor. Yine de ay lara di erleriyle birlikte ya amay ö rettik. Koruma alan yeterince geni de il, önümüzdeki y l 7 hektara ç kar lacak ve koruma alt ndaki boz ay lar için daha geni bir alan sa lanm olacak dedi o 7 ga naar de volgende pagina

8 TEKST 6 1p 6 Waarom zijn Myriam Eli en haar man naar Turkije gekomen? Omdat ze... A van Turkse afkomst zijn. B veel over Nez gehoord hadden. C willen leren buikdansen. 2p 7 Volgens Myriam Eli lijkt Nez in twee opzichten op Shakira. In welke twee opzichten? Schrijf ze in de uitwerkbijlage. Je mag in het Turks antwoorden. Nez, Shakira y çok and r yor Arzu AKBA / MAGAZ N SERV S Kolombiyal popüler ark c Shakira'n n dans ö retmeni Myriam Eli, Türkiye'ye geldi. 30 Eylül-3 Ekim tarihleri aras nda stanbul Beyo lu'ndaki Dans Bulu ma da ders verecek olan Myriam Eli, televizyonda gördü ü Nez'in Shakira'ya benzedi ini söyledi. Shakira'n n tüm dünyay kendisine hayran b rakan dans figürlerinin yarat c s Myriam Eli, Türkiye'de özel bir programla h zland r lm dans dersi verecek. Myriam Eli, Türkiye'de kendisinden ders almak isteyenlere dört dersi 125 dolar kar l nda e itim verecek. Gloria Estefan'la çal an ve kendisi gibi müzisyen olan e i Joe Zeytoonian ile birlikte Türkiye'ye gelen Myriam Eli, babas n n Galatal, e inin babas n n da Mara l oldu unu, köklerini merak ettikleri için Türkiye'ye geldiklerini söyledi. Türkiye'yi çok sevdi ini söyleyen Myriam Eli, Türkiye'deki dansç lar n hiçbirini tan mad n belirtti. Eli, gelir gelmez televizyonda Nez'i gördü ünü ve yetenekli buldu unu ifade etti. Televizyonda Nez'i görünce bir anda Shakira sand n söyleyen Eli, Nez, yetenekli. K yafetleri ve stiliyle Shakira'y and r yor. Türkiye'deki dansç lar tan mak ve onlar görüp birlikte çal mak isterim dedi o 8 ga naar de volgende pagina

9 TEKST 7 1p 8 Bu parçaya göre Almanya'da Türkçe dersleri hangi çerçevede veriliyor? A anadil dersleri olarak B birinci yabanc dil olarak C ikinci yabanc dil olarak D kültür dersleri olarak 2p 9 Schrijf in de uitwerkbijlage de namen van de landen die hebben meegewerkt met het tot stand komen van "Turcat". 1p 10 Parçaya göre; "Turcat" n Türkçe'ye getirece i yarar ne olacakt r? A h zl dil ö renimi B kolay dil ö renimi C seviyeli ölçme D yayg n dil ö renimi Bilgisayarl Türkçe S nav Almanya'n n Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti'nde bir pilot proje ile Türk ö rencilerin, Türkçe s nav bilgisayarla yap lacak. Hollanda'da uygulanan bu sistem hakk nda ö retmenlerin görü leri al nd. Almanya'da Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti'nde ba lat lan yeni bir pilot proje ile Türk çocuklar, Türkçe s nav bilgisayar kar s nda verecekler. Bilgisayar kar s na oturarak s nava giren ö rencinin sorulara verdi i cevaplar, di er bir bilgisayarda ö retmen taraf ndan izlenecek. S nav sonuçlar ise yine bilgisayar taraf ndan de erlendirilecek. Almanya'da ilk defa böyle bir uygulaman n yap laca n belirten proje sorumlular, "Bilgisayarl s nav uygulamas n n Hollanda'da uzun süredir sürdürüldü ünü, bu program n Almanya'daki okullarda uygulanmas için NRW Eyaleti'nde pilot proje çal malar n n ba lat ld n " aç klad lar. Ö rencilerin bilgisinin derinli ine ölçüldü ü öne sürülen bu program konusunda Türk ö retmenlerin de görü ü al nd. Karmaokullarda (Gesamtschule) Türkçe'yi ikinci yabanc dil olarak okutan Türk ö retmenler, Wanne-Eickel Karmaokulu'nda düzenlenen e itim seminerinde dil ö renim ve ö retim tekniklerinin yan s ra ö rencilerin genel dil bilgilerini bilgisayar kullan m yla ölçme programlar üzerinde tart t lar. Turcat Program Hollanda'dan davet edilen Citogroep s nav uzmanlar geli tirdikleri ve Hollanda okullar nda uygulad klar Türkçe s nav örneklerini ve bilgisayar uyarlamal test tekniklerini Türk ö retmenlerine tan tt lar. sveç, Fransa ve Almanya'n n da kat l m yla geli tirilen Avrupa dil becerisi ölçme program "Turcat" hakk nda bilgi veren uzmanlar uygulama konusunda Türk ö retmenlerinin de görü lerini ald lar. "Turcat" bilgisayar destekli Türkçe testi konusunda örneklerle bilgi veren uzmanlar, "Turcat" sayesinde Türkçe için de yabanc dil ö renme ve ölçme standard n n yakalanaca n söylediler. Cengiz KARAEFE Hakan SARISOY o 9 ga naar de volgende pagina

10 TEKST 8 1p 11 In welke zin wordt het thema van de komedie van de familie Uygur aangegeven? Schrijf het eerste en laatste woord van deze zin op. 60' nc sanat y l nda tüm aile sahnede Nejat Uygur tam 60 y ld r sahnelerde. Uygur, aile bireylerinin rol ald yeni oyunuyla, sanat y llar n kutlayacak. P nar ÖZTÜRK Tiyatronun duayenlerinden Nejat Uygur, 7 y l aradan sonra o ullar ve e iyle ayn sahneyi payla acak. Uygur, 45 y l önce oynad ilk profesyonel oyun olan Gel de Borunu Öttür ü, Kodum mu Oturturum ad yla yeniden uyarlad. Nejat Uygur, 60 nc sanat y l n, tüm aile bireyleriyle sahnede kutlayacak. Kad köy Halk E itim Merkezi nde yar n perde açacak olan oyun, ayn zamanda 11 y l önce Süheyl ve Behzat Uygur un da sahneledi i ilk profesyonel yap t olma özelli ini ta yor. Aile komedisi Kad köy Halk E itim Merkezi nin ard ndan Bahçelievler Belediye Tiyatrosu nda sergilenecek olan oyun, daha sonra Anadolu turnesine ç kacak. Uygur ailesi kendi salonlar tadilatta oldu u için Gazanfer Özcan Tiyatrosu nda prova yap yor. Aile, oyun hakk nda, Bu tam bir aile komedisi, fertlerin aras ndaki ileti imsizli i komik bir dille anlat yor bilgisini veriyor. Ak am o 10 ga naar de volgende pagina

11 TEKST 9 2p 12 Komen onderstaande beweringen in de tekst voor? Schrijf in de uitwerkbijlage het nummer van de beweringen met daarachter ja of nee. 1 De eigenaar van de ezel kreeg geen prijs. 2 De opbrengst was voor een toeristisch doel. 3 Er waren diverse hoge pieten. 4 Er waren weinig toeschouwers. E ek akas Bodrumspor yarar na düzenlenen deve güre lerinde, e ekle güre en Alican isimli vatanda büyük ilgi gördü. Bodrum Stad nda düzenlenen deve güre lerine Bodrum Kaymakam U ur Boran, Belediye Ba kan Emin Anter, Emniyet Müdürü hsan Kocada, kalabal k bir vatanda toplulu u, 60 deve ve 1 e ek kat ld. Deve güre lerine kat lan, deve sahiplerine birer hal hediye edildi. Alican isimli bir kat l mc n n e ekle güre mesi ise büyük ilgi toplad. Alican, seyircilerden alk l destek almas na ra men Karakoçan isimli e e i yenemedi. Kaymakam U ur Boran deve güre lerinin Bodrumspor yarar na düzenlendi ini belirterek, Yar malar geleneksel hale getirmeyi planl yoruz. lki düzenlenen deve güre lerinde istenilen hedefe ula lm t r dedi. Deve güre lerinde derece belirlenmedi i için tüm deve sahiplerine birer hal hediye edildi o 11 ga naar de volgende pagina

12 TEKST 10 DOLMU 1 stanbul ehrinin yeni zamanlar na ait bir ta t türü bu. Ad, fonksiyonunu gösteriyor. Bir yolcu gelince de il, kapasitesi kadar yolcu al nca kalk yor. Bu ehirde ne zaman ortaya ç kt sorusuna, kimsenin ay ve gün olarak kesin bir tarih verebilece ini sanm yorum. 2 kinci Cihan Sava dönemi, sava d kalabilmi Türkiye nin en büyük kenti olan stanbul için bir yokluklar ve s k nt lar devriydi: thalat kap lar n n kapanmas, ba l ca ula m arac olan sevgili tramvaylar yedek parças z b rakm t. O yüzden vagonlar n bir k sm zaman zaman devre d kal yordu ama, o y llar n becerikli, çal kan ve özverili yöneticileri, Eski ehir tren fabrikam zda bunlar n benzerlerini ürettirip aç kapat yorlard. Bu sebeple, tramvaylardaki kalabal k, o y llar n Türkçesi ile izdiham, tramvaya alternatif bir ta t üretemedi. O alternatif, sava izleyen y llarda da ortaya ç kmad. Çünkü, nüfusta belirgin bir art yoktu. Milli gelirde bir s çrama da kaydedilmedi y l nda politikada iktidar de i ti. Ekonomide, liberalizm okuluna girildi. Hem kasalar dolusu rezerve (alt n ve döviz) el at l p ithalat kap lar ard na kadar aç ld, hem de d kredilere el uzat ld. Lüks ve konfor özlemi her katman sard. Gelir art ve ekonomik bereket, Anadolu nüfusunu da azar azar ehre çekmeye ba lad. Tarihte ilk kez ehir nüfusu, iki milyona do ru yükselmeye koyuldu. Bu yeni rüzgârlar, stanbul sokaklar na da o günlere kadar tan mad ta t tiplerini ya d rd. Eski taksileri tek tip, kutu gibi, yüksek tavanl, rahat d basamakl, d tan kornal ve önden manivelal olan ehir, yayla gibi Amerikan otomobilleri ile tan t : Ba ta Cadillac, Dodge, Pontiac, De Soto ve Chevrolet (Impala) markalar, herkesin özlem konusu oldu. Halk ço unlu u için pratik zekâ hemen bir çözüm üretti: bu lüks arabalara insanlar dörder-be er doldurup ta mak! Atalar yayl at arabalar nda minderlere belini yaslayarak yolculuk etmi olan, 1950 li, 60 l, hatta 70 li y llar n dolmu mü terileri, ayn geleneksel rehaveti bunlarda da sürdürdü. 3 Böylece bir 20 y l geçti. Ama geli me çark dönmeye devam etti. Nüfus artt kça, ehrin eski dar yollar bu kuyruklu arabalarla tramvaylar n ikisine yetmez oldu lerin sonunda devrin ba bakan ehirde, yak n tarihteki en geni çapl imar operasyonunu yürürlü e koydu ve oto trafi i için geni bulvarlar açt l y llar n ba nda da tramvay sistemine son verildi ler gelince, o geni bulvarlar da doldu ve trafik yine yürümez oldu. Bir yandan, varo lara i leyen h zl tramvay ve metro sistemlerine yava yava geçildi, öte yandan, lüks Amerikan arabalar sahneden çekildi, yani dolmu lu u b rakt. Bu fonksiyon, yerli üretim minibüs ve otokarlar gibi daha geni kapasiteli ta tlara devrildi. 4 Böylece, bir y l n bu garip saltanat tarihe kar t. Art k New York taki gibi sar renkli, yerli ve küçük taksilerimiz var. Biz ya l lara tatl an lar kald. Dolmu la i ime gidip geldi im y llar n in-bin li, öbür yolcularla sohbetli yolculuklar, ömür kitab m n bir bölümü oldu. Bu ehiriçi seyahatlerimin birinde önümde durup yolcu indiren ahane otomobilden, bir çingene ile - do rusu epeyce tertemiz - ay s n n indi ini nas l unuturum? O ay n n yerine benim kurulmam da, unutulur ey mi? Büroya yeti menin ba ka yolu yoktu ve o zamanlar bizim bulvardan pek s k dolmu geçmezdi! Olay, mahallemiz olan, Esentepe Gazeteciler Sitesi önünde ya and. Tan m, pencereden bu sahneyi deh etle seyredip, sonra ondan nefis bir yaz üreten, ünlü yazar m z Hamdi Varo lu dur. Tan kl -ispatl, harika bir film! Çelik GÜRSOY o 12 ga naar de volgende pagina

13 1p 13 kinci Dünya Sava ile 1950 y llar aras nda ta t konusunda stanbul'un durumu nas ld (par. 2)? A Çok rahat bir dönem ya and. B Herhangi bir de i iklik ya anmad. C Ta t ücretlerinde a r art oldu. D Toplu ta t araçlar nda s k nt ya and. 1p 14 kinci Dünya Sava nedeniyle ithal edilemeyen parçalara nas l bir çözüm getirildi (par. 2)? A Gerekli parçalar bulunamayan ta tlar kald r ld. B Kaçak olarak parçalar yurda sokuldu. C Tren fabrikalar nda benzer parçalar yap ld. 1p y l ndan sonra ta t konusunda ne gibi geli meler oldu (par. 2)? A Çok de i ik araba türleri getirildi. B Fiyatlarda a r art oldu. C Sava sonras fazla ta t bulunamad. D Tramvaylarda lüks de i iklikler yap ld. 1p y l ndan sonra stanbul'a a r göçün sebebi nedir (par. 2)? A Aile birle imi için insanlar n gelmesi. B De i ik bir iç göç politikas n n izlenmesi. C ktidar de i ikli i ve ekonomik farkl l n olmas. D Milli gelirde büyük derecede dü ü ün olmas. 1p 17 "Yayla gibi" ifadesiyle yazar a a dakilerden hangisini kastediyor (par.2)? A Pahal l. B Rahatl. C So uklu u. D Yüksekli i. 1p ile 1970 y llar aras ndaki 20 y lda (par. 2), A insanlar yeni gelen arabalara al amad B oldukça s k nt l günler geçirildi C rahat bir dönem ya and D yayl at arabalar özlendi 1p 19 Amerikan arabalar n n dolmu olarak trafikten al nmas n n nedeni nedir (par.3)? A Amerikan arabalar n n sevilmemesi B Kapasitelerinin yeterli olmamas C Parçalar n n bulunamamas D Yeterli lüks olamamalar 1p 20 Hamdi Varo lu ile yazar aras ndaki ili ki nedir (par.4)? A Hamdi Varo lu'nun, yazar n çocukluk an lar n yazmas. B Hamdi Varo lu'nun yazar n da tan k oldu u bir olay yazmas. C Yazar n, Hamdi Varo lu'nun çocukluk an lar n yazmas. D Yazar n Hamdi Varo lu nun da tan k oldu u bir olay yazmas. 1p 21 Yazar a rtan olay nedir (par. 4)? A Ay ile yan yana oturmas. B Ay n n arabadan indirilmesi. C Ay n n çok büyük olmas. D Kendisinin ay n n yerine oturmas o 13 ga naar de volgende pagina

14 TEKST 11 Amerika kilo vermek için 50 milyar dolar harc yor 1 Amerika, terörizmden sonra en büyük sorunu olan obezite hastal n engelleyemiyor. Hastal k Kontrol Merkezi nin (CDC) yapt aç klamaya göre u an Amerika n n yüzde 60 dan fazlas a r kilolu. Aç klamada, 5 Amerikal dan birinin obez oldu u belirtilirken, 1991 den bu yana obezlerin say s n n yüzde 12 artt kaydediliyor. Obezli in çocuklarda da h zla artt n kaydeden CDC, obezite hastal n salg n olarak tan ml yor. 2 Son y llarda Amerika da kilo vermeye yönelik piyasaya ç kan diyet ürünlerinde de büyük bir art ya an yor. Federal Ticaret Komisyonu nun (FTC) yapt aç klamada Amerikan halk n n kilo vermek için y lda 30 milyar dolarl k diyet ürünü sat n ald n belirtirken, bunlar n ço unun hiç bir i e yaramad n, aksine sorunu artt rd n kaydediyor. Komisyon diyet ürünlerinin d nda kilo vermek için kitap, seminer, dan man ve cerrahi müdahalelerden de yararlan ld n belirtiyor. Komisyon aç klamas nda obez rahats zl olan insan say s n n artmas ndaki en büyük pay n kilo verdiren ürünleri üreten firmalar n yanl reklam yapmalar ndan ve yanl yönlendirmelerinden kaynakland n belirtiyor. FTC kilo verdiren ürünlerin aldat c reklamlar n n ülke sa l n etkiledi ini belirterek, bu reklamlar yay nlayan televizyon kanallar n n, gazetelerin ve dergilerin, yay nlar n devam ettirmeleri halinde mahkemeye verileceklerini belirtiyor. 3 Uluslararas G da Bilgi Konseyi ne göre u an 54 milyon Amerikal n n diyet yapt belirtiliyor. Bu diyet yapanlar n baz lar n n kilo vermede ba ar l oldu unu; ancak, sadece yüzde 5 nin uzun süre bunu korudu unu belirtiyor. FTC nin raporuna göre 1990 y l ndan bu yana ilaç ve diyet ürünleri üreticilerine kar aç lan davalardan, bu irketlerin hatal davrand klar anla ld. 4 Amerika da obezitenin artmas ndaki di er etkenler ise insanlar n daha fazla hareketsiz kalmalar ve g dalar n daha fazla ucuzlamas gösteriliyor. Suçlananlar n ba nda ise McDonalds, Burger King gibi ucuz ve kilo almaya kolayla t ran ürünler satan zincirler bulunuyor. Bu irketlerin çok fazla reklam verdi ini, bu yüzden kimsenin buna kar ç kmad kaydediliyor. Ancak bu firmalar n son dönemlerde diyet ürünlerini de tüketicilere sunduklar dile getiriliyor. Emre Özpeynirci o 14 ga naar de volgende pagina

15 1p 22 Birinci paragrafta Hastal k Kontrol Merkezi (CDC) obezite yi nas l bir hastal k olarak niteliyor? A bula c B irsi C tedavisi olmayan D yayg n 1p 23 Birinci ve ikinci paragraflar aras ndaki ili ki göz önüne al nd nda a a daki seçeneklerden hangisi do rudur? A 1. paragrafta bir olay, 2. paragrafta bu olay n yank lar anlat l yor. B 1. paragrafta bir saptama yap l yor, 2. paragrafta konu ile ilgili ayr nt l bilgi veriliyor. C 1. paragrafta bir soru soruluyor, 2. paragrafta bu soruya yan t veriliyor. 2p 24 In de tekst wordt gesproken over verschillende middelen tegen obezite (alinea 2). Schrijf in de uitwerkbijlage het nummer met daarachter ja als daarover gesproken wordt en nee als daarover niet gesproken wordt. 1 belangrijkste organisaties 2 bijscholing 3 boeken over afvallen 4 operatieve ingreep 1p 25 Üçüncü paragrafta diyetle ile ilgili bir yarg var. Bu yarg ya göre a a dakilerden hangisi do rudur? Diyet A yapanlar n ço u zay flayabiliyor. B yapanlar n çok az iyi sonuç alabiliyor. C yapmak çok zararl d r. D yapman n hiç bir faydas yoktur. 1p 26 Yanl bilgilendirilmenin ve hareketsizli in yan nda Federal Ticaret Komisyonu (FTC) taraf ndan a a daki hangi neden a r i manl a neden olarak gösteriliyor (par. 4)? A stres B ucuz yiyecekler C uykusuzluk D zenginlik o 15 ga naar de volgende pagina

16 TEKST 12 YEN DEN ANADOLU'NUN SES Anadolu'nun otantik sesi hangi biçimde kula m za ula rsa ula s n bizi etkiler. Atilla Engin'in Turquoise- Mosaic of Anatolia's n dinleyince bu sonuca vard m. Atilla Engin müzik felsefesini, Anadolu ile ba lant s n bak n nas l anlatm : "Anadolu'nun kültürel zenginli ini ve tarihle içiçeli ini yeni ku aklara anlatmal y z ki 27 bir özgün, de erleri tan yan ba ar l bir toplumun temellerini atabilsin. Anadolu l l parlamal d r art k. Çünkü bugün, Türkiye kendi insan n yeniden yap land rabilme gücüne sahiptir. Görevimiz ülkemizin yeniden yap lanmas nda, pay m za dü eni almak de il, pay m za dü eni 28 olmal d r." Gerçekten de kültürel aç dan yeterli malzemeye sahip bir ülkedir Türkiye. Müzik türlerinin, co rafyalar n n sesleri 29 birbiri içine geçiyor. Turquoise'da Atilla Engin, Stephan Crump, Gilad, Ray Ippolito, Dan Jordan, Adam Kliplle çal yor. Kendilerini çok kültürlü- çok uluslu dünya caz grubu diye tan mlam lar. Atilla Engin, vurmal çalg lar çok iyi kullanabilen bir perküsyoncu, ayn zamanda besteci ve aranjör. imdiye albümü ç km. Özellikle Anadolu türkülerini Big Band'a uyarl yor. Dünyan n tan nm sanatç lar yla birlikte çal m. Danimarka Caz Konservatuar nda görev üstlenmi. Türkiye'nin 31 konser salonlar nda, üniversitelerinde konserler vermi. Danimarka daki Türk çocuklar yla iki albüm yapm. Anadolu'nun sesinin çok sesli bat müzi indeki var olu unu ben Kemal lerici'nin 'Maya's n dinlerken 32. Obua, bana, Anadolu'nun bütün mayalar n n uzun havalar n n, türkülerinin ortak ça r s, hüznün dayan lmaz, içe i leyen sesiydi. Yemen Türküsü'nü icra ederken, 33 seslerin tad n katm lar. Türkiye'de ya ayanlarla, Türkiye'nin d nda ya ayanlar, bizim kültürel malzememize farkl bakarlar. kisi bütünle ti inde ortaya gerçekten uluslararas evrensel bir sentez ç kacakt r. "Gökte y ld z ay m s n." Bildi imiz Karadeniz türküsü art güzellikleri, co kusuyla çekiverir. " stanbul ve Ötesi" bestesini, Anadolu ve stanbul'un ses bulu mas n gerçekle tirdi i için be endim. Cumhuriyet sonras türkülerimiz, çok sesli bat müzi i at l mlar nda kullan ld. Ancak çok sesli halk türkülerini çok sevdi im, çok dinletti im halde çok az dostuma sevdirebildim. Anadolu'yu, Anadolu ehirlerini anlatmak, tasvir etmek için onun müzi ine mutlaka ihtiyaç vard r. Ba ucu kitaplar mdan biri olan Ahmet Hamdi Tanp nar, Be ehir'inde; stanbul'u yazarken Tab- Mustafa Efendi'nin bestesinden söz eder, Erzurum'u anlat rken 34 bir uzun havay hat rlar. Anadolu'nun sesi art k daha çok kulaklar m za geliyor. De i ik seslerle, de i ik anlay larla zenginle erek. Hürriyet o 16 ga naar de volgende pagina

17 Kies bij iedere open plek in de tekst het juiste antwoord uit de gegeven mogelijkheden. 1p 27 1p 28 1p 29 1p 30 1p 31 1p 32 1p 33 1p 34 A ama B daha C diye D ve A b rakmak B görmek C satmak D yapmak A ancak B art k C veya D yaln z A göre B kadar C nispeten D ra men A görülmü B tan nm C terkedilmi D unutulmu A ebedile tirdim B farkettim C gerçekle tirdim D kaç rd m A acayip B az C bütün D fazla A çokça B hemen C hiç D öyle o 17 ga naar de volgende pagina

18 TEKST 13 Sosyal Anksiyete nsanlarla dolu bir odada yürürken kalbiniz h zla çarp yor, avuçlar n z terliyor mu? Belki siz de sosyal anksiyeteden rahats zs n z. Utanmay n, çekinmeyin; bir psikiyatrdan yard m isteyin. 1 Marissa Turner, kendini biraz "tuhaf ve esrarengiz" biri olarak tan ml yor. Çünkü çocukken vaktinin büyük bölümünü yaln z geçirmi. Okul y llar boyunca da, s n fta herhangi bir soruya cevap vermek için elini kald rma fikri bile, onu deh ete dü ürmeye yetmi. Çünkü kendini rezil edece ini ya da s n f arkada lar n n onunla alay edece ini dü ünüyormu. u anda 26 ya nda olan Turner, "Pek çok ki iden korkuyorum. Çok fazla arkada m da yok, çünkü ben farkl y m" diyor. 2 Turner, kendini "tuhaf" hissedecek kadar yaln z de il asl nda. ABD'de Turner ile ayn ikayetlere sahip, 10 milyon ki i oldu u san l yor. Hastal ad, sosyal anksiyete. Sosyal anksiyete, ABD'deki ruh hastal klar aras nda üçüncü s rada, yer al yor. A r derecede utangaçl k olarak tan mlanabilecek olan bu hastal k, ciddi biçimde günlük hayat etkiliyor. Bazen öyle boyutlara varabiliyor ki, bu ki iler i arkada lar yla ya da aileleriyle bile rahat konu am yor, hatta bir kahvede sipari vermeye bile çekiniyor. Bu hastal n belki en kötü yan, y llarca, hatta bazen on y llarca, hastan n tedavi talebinde bulunmamas. Utangaçl k, onlar bu konuda yard m istemekten al koyuyor. Marissa Turner, "Kalabal k bir odada yürürken kalbim h zla çarp yor, ellerim terliyor" diyor. 3 Konuyla ilgili, çok çe itli tahminler var. Ama doktorlar, Amerikal lar n yüzde 3-5'inin, sosyal anksiyete nedeniyle klinik tedavi görmesi gerekti ini dü ünüyor. Di er ruh hastal klar yla kar la t r ld nda, sosyal anksiyete hayli hafif bir rahats zl k olmas na ra men, uzmanlara göre bu hastal k, ailede kopukluklara, i te ve okulda ba ar s zl a neden olabiliyor. Yani tüm hayat etkiliyor. A r utangaç ki ilerin temel ikayetleri aras nda, i bulamamak, i görü melerinde rahat davranamamak, hatta kekelemek ve kendini ifade edecek ekilde konu amamak, bulunuyor. 4 Seattle'daki, Pasifik Ruh Sa l Enstitüsü doktorlar ndan Robert Reicher, "Ara t rmalar m s ras nda, sosyal anksiyete çeken pek çok çocu u gözlemleme f rsat m oldu. Bu çocuklar s n fta aktif olam yor, söz alam yor, arkada lar yok. Yaln z yemek yiyor, vakitlerinin büyük bölümünü kütüphanede yaln z ba na geçiriyorlar" diyor. Reichler'e göre, "Bu sadece utangaçl k de il, çok ciddi bir bozukluk ve eksiklik." Reichler, sosyal anksiyetenin, biyolojik kökenli oldu unu da sözlerine ekliyor: "Antik ça larda ya ayan insanlar n da, vah i hayvanlar kar s nda, benzer bir anksiyete ya arlard. Bu onlar n korunmas n sa lard. Ama bugün bu anksiyetenin herkeste e it miktarda var olmad n görüyoruz. Baz insanlarda, bu duygu art k koruma i levini yerine getirmiyor, yani yard mc de il. Bask n. Bu bir ruh hastal." 5 Bu bir ruh hastal ama tedavi edilebilir bir ruh hastal. Tedavide kullan lan ve i e yarayan pek çok ilaç var piyasada. Pexal, bunlardan biri. Ama en önemlisi daha fazla beklemeden ve korkuyu yenerek bir doktordan yard m talep etmek. Çünkü sosyal anksiyete, ihmal edildikçe daha tehlikeli boyutlara ula yor o 18 ga naar de volgende pagina

19 1p 35 Marissa Turner ö renciyken derste neden parma n kald rmazd (par. 1)? A ba ar s z oldu undan B cesaret edemedi inden C dersine çal mad ndan D gerek görmedi inden 1p 36 In de tekst wordt vermeld dat Marissa Turner niet de enige is met sosyal anksiyete. Schrijf op hoeveel mensen in Amerika er last van hebben (alinea 2). Je mag ook in het Turks antwoorden. 1p 37 A a daki seçeneklerden hangisi sosyal anksiyete ile ayn anlamdad r (par. 2)? A çekingenlik B duyarl l k C giri kenlik D sald rganl k 2p 38 Volgens alinea 3 kunnen mensen die sosyal anksiyete hebben, last krijgen van een aantal problemen. In de tekst wordt er over twee van die problemen gesproken. Schrijf op welke twee problemen dat zijn. 1p 39 Doktor Robert Reicher in çocuklarla ilgili yapt ara t rmadaki izlenimlerine göre çocuklar: 1 Zamanlar n n ço unu kütüphanede geçiriyorlar. 2 Kendileri gibi olan çocuklarla iyi ileti im içindeler. A 1 ve 2 do ru B sadece 1 do ru C sadece 2 do ru 1p 40 Doktor Robert Reicher e göre bu hastal n kökeni a a dakilerden hangisidir (par. 4)? A ailevi B biyolojik C kal t msal D toplumsal 1p 41 Sosyal Anksiye insanlara Antik Ça da ne sa lard (par.4)? A cesaret B korunma C özgüven D sayg nl k 1p 42 Sosyal Anksiye nin tedavisi hakk nda a a dakilerden hangisi do rudur (par. 5)? A Belirli bir ya tan sonra geçer B laçla tedavisi mümkündür C Sadece Amerika da tedavi edilir D Tedavisi için henüz ilaç yoktur o* 19 ga naar de volgende pagina einde