Y-DNA (BABA TARAFINDAN) HAPLOGRUPLAR. National Geographic verilerine göre insanların Afrika kıtasından yeryüzüne dağılışı bin yıl önce başladı.

Transkript

1 Y-DNA (BABA TARAFINDAN) HAPLOGRUPLAR National Geographic verilerine göre insanların Afrika kıtasından yeryüzüne dağılışı bin yıl önce başladı. İlk erkeğe ait M91 kodlu genetik marker (belirteç) A Haplo grubu'nu oluşturuyor. Bugün genellikle Doğu ve Güney Afrika da, özellikle Sudan, Angola ve Namibia (Khoisan) da bulunan bu haplogruba az da olsa Batı Avrupa da rastlanmaktadır. Bunların, Roma İmparatorluğu döneminde köle olarak getirilen Nubian ların torunları olduğu tahmin edilmektedir.

2 B Haplogrubu yıl önce M60 mutasyonu ile oluştu. Afrika da geniş bir alana dağılan bu grup Bayaka ve Mbuti pigmileri arasında da görülür. A ve B tipik Afrika haplo gruplarıdır. C ve D haplo grupları Afrika kıtası dışına çıkan ilk erkekler olduğundan, Afrikalı olmayan herkesin atalarıdırlar. En çok sorulan sorulardan biri de haplogrupların saç ve deri rengi gibi dış görünüşleridir. Haplogruplara göre sarışınlık veya esmerlik belirlenemez. Çünkü göz, ten, saç rengi gibi özellikler otozomal genler tarafından belirlenir. Ancak bu konuda sadece tahmin yürütülebilir.

3 Örneğin, Y-DNA Haplo grubu A veya B olan birisinin zenci olma ihtimali yüksektir, çünkü bunlar Afrika'nın yerlileridir. Ancak bu gruplardan pekala bir albino da doğabilir. Dolaysıyla dış görünüşe bakarak haplo grup hakkında tahminde bulunmak yanıltıcı olabilir.

4 CT Haplo grubu M168 ve M294 mutasyonları ile oluştu.

5 C Haplogrubuna paralel hareket eden (M174) D Haplo grubu'nun torunları bugün hala Tibet, Tacikistan ve Güney Asya da (Hindistan hariç) aynı hat üzerinde yaşamaktadırlar. Daha sonra bunlardan bir grup Japonya ya göç etti, birkaç bin yıl önce de başka bir grup Moğolistan dan Tibet e gitti. Kısmen bugünkü güney Kazakistan da da bulunan bu genetik grubun Orta Asya da önemli bir etkisi yoktur.

6 C Haplo grubu Orta Asya açısından daha önemlidir. M168 den ayrılan bu grup, Arap Yarımadası ndan sahil boyunca İran, Hindistan, Polinezya ve Avustralya ya kadar gitti. Orta Asya ya 4 giriş rotasını incelemiştik. Sahil hattını kullandıkları için Asya da çok geniş bir coğrafyaya yayılma imkanı elde eden C haplogrubu, Sibirya, Moğolistan, Kore, Kazakistan, Mançurya, Vietnam, Avustralya ve Filipinler dahil pek çok yerde görülmektedir. Hatta Bering den Kuzey Amerika ya geçmişlerdir. Na-dene ve Batı Kanada yerlileri %25 oranında bu geni taşımaktadır.

7 C3 Haplogrubu tipik Moğol genidir. 20 bin yıl önce ortaya çıkan, Cengiz Han ın da içinde bulunduğu bu haplogrup az da olsa Avrupa ya da yayılmıştır. Bugün yeryüzünde Cengiz Han ın soyundan gelen 16 milyon erkek olduğu tahmin edilmektedir.

8 (M89) F Haplo grubu bin yıl önce Orta Doğu da oluştu. Bir bölümü Orta Doğu da yerleşen bu grubun bir kolu da Orta Asya steplerine kadar ulaştı. Küçük bir grup ise kuzeye, Anadolu ve Balkanlara gitti. F den M69 mutasyonu ile ayrılan H Haplo grubu her ne kadar bir Hint grubu olsa da büyük olasılıkla yıl önce Orta Asya nın güneyinde doğdu. Bugün sadece Hindistan da görülmekle birlikte, Avrupa daki Romani (Gypsy, Çingene) halkının %50 den fazlası bu gruptandır. Bunun nedeni Hindistan dan göçmüş olmalarıdır.

9

10 yıl önce İran veya Güney Asya da (M9) K Haplogrubu, ondan da (M45) P Haplogrubu yıl önce Orta Asya da doğdu. Bugün Batı Avrupa, Rusya ve Orta Asya da yaşayan insanların büyük bölümünün ortak atası işte bu M45 tir. Üst paleolitik çağın başlangıcı olan bu dönem, hem neandertalların yok olması, hem de homo sapienslerin bütün yeryüzüne dağılması açısından önemlidir. Artık yeryüzünde insanoğlunun hakimiyeti başlamıştır.

11

12 35-40 bin yıl önce Orta Asya ya yerleşen K ve P gruplarının Türklerin en eski ataları olduğunu biliyoruz. Orta Asya dan Avrupa ya giden N ve R haplogrupları Avrupa daki 10 ana Y-kromozom grubundan en önemlileridir. Bu gruplar 30 bin yıl boyunca Avrasya ya yayılarak aralarında Rus, Alman, Fransız, İngiliz ve Finlerin de bulunduğu Avrupalı milletleri oluşturdular. Yani Slavlar, İskandinav ve Baltık milletleri, Anglo-Sakson, Germen, Kelt ve diğer bütün Avrupa ırkları ile Türklerin soyu 30 bin yıl geriye gittiğimizde aynı atalara dayanıyor.

13

14 P Haplogrubu Q ve R gibi en yaygın iki haplogrubun atası olan P nin bugünkü nüfusu çok azdır. En çok Amerikan yerlilerinde görülen bu grup, Chipeway yerlilerinde %63 oranında bulunmaktadır. P grubuna Avrupa da çok az rastlanır. Bunların Hun ve Moğol seferleriyle Avrupa ya gelen Türkler olduğu düşünülmektedir. Hiçbir değişikliğe uğramadan, 35 bin yıl önceki ile aynı M45 genetik marker ını taşıyan bir kişi Kazakistan da tespit edilmiştir. Dr. Spencer Wells tarafından Almaty-Bişkek arasındaki evinde ziyaret edilen bu şahsın dedeleri 35 bin yıl boyunca aynı bölgede yaşamışlardır.

15 R1 Haplogrubu başta Orta Asya olmak üzere oldukça geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. 30 bin yıl önce P den M207 mutasyonu ile ayrılan R büyük olasılıkla Güney Asya, Kuzey Kafkasya veya Doğu Avrupa da doğdu. Bugün, Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri nde dış görünüşüne göre insanlar tanımlanırken şöyle ifade edilir: - Kafkasyalı (Caucasian): Beyaz ırk, yani sarışın ve kumrallar. - Esmer (Hispanic): Güney Amerika, İspanya ve diğer Akdeniz havzasında görülen esmerler. - Asyalı (Asian): Uzak Doğulu, çekik gözlüler. - Afrikalı (African): Siyahi, Afrika asıllılar.

16 Beyaz Kafkasyalı (White Caucasian) olarak adlandırılan grup, bizim bildiğimiz anlamda sadece Çerkez, Gürcü ve Çeçen gibi Kafkas halklarıyla sınırlandırılmaz. Rusya, Amerika veya başka bir yerde doğan bütün beyaz ırklar Kafkasyalı olarak tanımlanır. Bunun sebebi Alman bilim adamı Johann F. Blumenbach ın 18. Yüzyılda ortaya atmış olduğu teoridir. Blumenbach a göre Avrupalı beyaz ırklar Kafkasya dan çıkmıştır. Avrupa ya yerleşen ilk insanlar olan Cro-Magnon ların da bu beyaz Kafkasyalılar olduğu teorisinden dolayı zaman içinde bütün beyazlara Kafkasyalı denmiştir. İşte bu anlamda beyaz ırkların büyük bir bölümünü oluşturan y-dna haplogrupları R1a ve R1b dir.

17 R1a Haplogrubu R1a daha çok Doğu Avrupa da, özellikle Slav ırklarında %50 den fazla bulunmaktadır yıl önce R1 den ayrılan bu grubun ilk nerede doğduğu tam olarak bilinmiyor. Balkanlar da görülen R1a çeşitliliğinin nedeni yıldır Avrasya steplerinden gelen göçler olabilir. Dolaysıyla Balkan Yarımadası nda doğmuş olma ihtimali zayıftır. İlk çıkış yeri hakkındaki bir diğer teori Pakistan ve Kuzey Batı Hindistan dır.

18 Bu bölgedeki çeşitlilik ise nüfus fazlalığından kaynaklanmaktadır. Unutulmamalıdır ki, Pakistan ve diğer Hint halklarının toplam nüfusu Çin den fazladır. Dolaysıyla R1a nın ilk doğum yeri için en uygun alternatif, Güney Sibirya veya Orta Asya dır. R1a nın hızlı yayılmasının nedeni atların erken evcilleştirilmesi, bronz silahlar ve at arabalarıdır. Özbek, Türkmen, Uygur, Tatar gibi Türk boylarında R1b ve R1a nın toplamı, nüfusun neredeyse yarısını (%40-50) oluştururlar. Hatta Başkırlarda bu oran tavan yapar, %80 bazı bölgelerde %90 a ulaşır.

19 Tipik Avrupalı gruplar R1a ve R1b nin binlerce yıldır Orta Asya da da yaşıyor olması, Tarım havzasında (Uygur, Şincan veya Doğu Türkistan) bölgesinde bulunan sarışın Avrupalı kadın ve erkek mumyaların da orijinini açıklamamızı sağlıyor. Bugüne kadar pek çok antropolog bunların Orta Asya ya Bronz Çağında ( yıl önce) göç eden Avrupalılar olduğunu düşünüyordu de Çin hükümetinin izin vermesiyle Dr. Spencer Wells tarafından yapılan DNA testleri, bu mumyaların baba tarafından R1a1a grubuna ait olduğunu ortaya koydu. Anne tarafından ise yine Orta Asyalı olan mt.dna C haplogrubuna ait olduğu tespit edilen bu insanların bölgeye sonradan gelen Avrupalılar olduğu teorisi böylece çürütülmüş oldu.

20 Artık arkeologlar bu halkı Avrupalı değil Tocharian (Tokaryan) olarak adlandırıyorlar. Tokaryan dili ise Hint-Avrupa dil grubuna giriyor. R1b Haplogrubu R1b Batı Avrupa daki en kalabalık gruptur. R1b nin doğum yeri tam olarak tespit edilmiş değil. Bulunan en eski formlar Kafkasya ve yakın doğudadır. Büyük olasılıkla Orta Doğu nun kuzeyinde doğmuş, neolitik çağda Kuzey Anadolu ve Kafkasya ya hareket etmiştir. İrlanda ve Bask bölgesinin %80 inden fazlasını R1b nin oluşturduğunu biliyoruz. Ayrıca Başkortistan (Başkırya) ve Ural bölgesinde %50, Türkmenistan da %35 gibi önemli oranlarda bulunması ilginçtir.

21 Zaman içinde Doğu Avrupa da kalan R1b iyice azalmış olsa da Orta Asyalı Türk halklarının genlerinde hala önemli bir yer tutmaktadır. R1b Bugün hala Kuzey Batı Çin Uygurlarında %20, Nepal Newa halkında %11, Afgan Hazara halkında %35 oranında bulunmaktadır. Pontik steplerinde, Kuzey Kafkasya da yıl önce R1a ve R1b gruplarının birlikte yaşadığı tahmin ediliyor. Batıda Don ve Dniester kıyılarına yerleşenlerin daha çok R1b, doğuda Volga ve Ural bölgesinde yaşayanların ise R1a grubundan oldukları söylenebilir. R1b nin Kuzey Doğu Anadolu veya Kafkasya da uzun zaman yaşamış olması Maykop kültürü ile ilişkisini düşündürmektedir.

22 Tekerleği ilk defa Kuzey Kafkasya daki bu bronz çağı kültürünün kullandığı sanılmaktadır. İlk metal el aletleri ve silahlar Kuzey Kafkasya da yapıldı. Dünyanın en eski kılıcı Maykop kültürüne ait bir kurganda bulunmuştur. Hem at arabalarının icadı, hem de kılıç gibi silahların yapılması Kafkas halklarına büyük bir avantaj sağladı. Karşılarına çıkan toplulukları kolayca yenerek Batı Avrupa ve Anadolu ya yayıldılar. Bu Kafkas halkları daha çok R1b ve G2a gruplarından olup kuzeyde R1a ya da rastlanmaktadır. Volga-Ural bölgesinde icat edilen tekerlekli at arabalarının Hititler tarafından da kullanıldığı bilinmektedir.

23 Demek ki, R1 grupları Kafkasya dan güneye, Doğu Anadolu ya girerek kültürlerini Orta Doğu ve Balkanlara taşıdılar. I Haplogrubu Avrupa daki en eski gruptur. Orta Doğulu IJ den yıl önce ayrılmıştır. Avrupa da doğan tek grup olan I, büyük olasılıkla F ve C ile birlikte Cro-Magnon ların haplogrubudur. I2a, en çok Bosna-Hersek te (%65) I1 ise İskandinavya da (%45) görülür. Daha sonra dört ana alt gruba ayrılmıştır. I1, yıl önce Güney Doğu Avrupa da doğdu. I1, I2a, I2b ve I2c gruplarına Türkiye de az rastlanır. I haplogrubu, özellikle I2a Türkiye ve Kuzey Irak Kürtlerinde %20 oranında görülmektedir.

24 E1b1b (eski adı E3b) Haplogrubu Afrika dan en son göçle çıkan haplogruptur. Bu grup Türkiye de %10 dan fazla görülmektedir yıl önce Afrika da doğmuş ve Orta Doğu ya yayılmıştır. E1b nin Avrupa ya ne zaman girdiği tam olarak belli değildir. Tahminen neolitik çağ sonu veya bronz çağı başında göçler oldu.

25 G Haplogrubu yıl önce Orta Doğu veya Trans Kafkasya da doğdu. O dönemde yarı göçebe hayat tarzı hüküm sürüyordu. Buzul çağı sona erip ilk defa Bereketli Hilal de tarım başladığında bu grup çiftçiliği öğrendi. Tahminen yıl önce güney Kafkasya da koyun ve keçileri evcilleştiren bu insanların bir bölümü 9-6 bin yıl önce Anadolu üzerinden Avrupa ya göç etti.

26 T Haplogrubu yıl önce Asya da oluşan bu grubun doğum yeri tam olarak bilinmemektedir. Avrupa da az görülen T grubuna en çok Doğu Afrika da Aden körfezi sahillerinde ve Doğu Hindistan da rastlanmaktadır. İtalya ve Yunanistan da %7, Türkiye de %3 oranında bulunmaktadır. T grubunun daha çok Güney Kafkasya, Irak ve Güney İran da görülmesi nedeniyle Sümerler ve Elamitlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Kıbrıs, Sicilya, Tunus ta bu gruba fazla rastlanmasının sebebi Fenikelilerin Akdeniz e yayılmaları olabilir.

27 L Haplogrubu yıl önce K dan ayrılan L grubu daha çok Pakistan ve Hindistan da bulunmakla beraber, Türk, ve İranlılarda %4 oranında görülür. Kuzey Batı Hindistan a ait olan bu grubun insanları Orta Doğu, Ermenistan, Anadolu, Balkanlar ve İtalya ya kadar gitmişlerdir. Bunların ticaret için batıya giden Hintliler olduğu sanılıyor. Ayrıca, Orta Doğu ve Hindistan arasında kurulan Selçuklular, Sasaniler ve Roma İmparatorluğu gibi devletler döneminde bu Hintlilerin batıyla ilişki kurmuş olmaları mümkündür.

28 J Haplogrubu Bugün yeryüzünde en etkin birkaç haplogruptan birisi, pek çok açıdan belki de en önemlisidir. J1 ve J2 sadece nüfus olarak fazla olmasından değil, hem bulunduğu stratejik coğrafya, hem de Orta Doğu da gerçekleştirmiş olduğu etkiler nedeniyle insanlık tarihinde önemli rol oynamıştır. 30 bin yıl önce, büyük ihtimalle Arap Yarımadası nda doğmuş olan bu grup sadece Semitik (Arap ve Yahudi) ırkların atası olmakla sınırlı değildir. Türkiye, Kafkasya, İran ve Orta Asya ya kadar uzanan geniş coğrafyada nüfusun büyük bölümünü oluşturmaktadır.

29 Levant ve Bereketli Hilal de tarımı yıl önce ilk defa J nin torunları başlatmıştır. İnsanlık tarihi açısından dönüm noktası olan bu gelişme, avcılıktan yerleşik hayata geçilmesine neden olmuş, ilk köyler kurulmuş, eski Mısır ve Mezopotamya uygarlıkları böylece başlamıştır. Bugün Türkiye de yaşayan halkın üçte birini oluşturan J1 ve J2 haplogrupları, sayıca diğer bütün gruplardan açık ara öndedir.

30 N Haplogrubu Orta Asya ve Türkler için en önemli iki gruptan biri olan N grubu NO dan bin yıl önce doğdu. Orta Asyalı Türkler daha en başından beri birbirinden uzak akraba iki topluluktan oluşmaktaydı. Ön-Türklerin kurduğu devletlerde Q ve N, Orta Asya da yaşayan R1a, R1b, C ve O gruplarıyla karışık halde bulunuyorlardı. N haplogrubunu Türkler için önemli kılan bir diğer husus, çoğunluğunu oluşturduğu Finlandiya, Estonya, Yakut ve diğer Kuzey Sibirya halklarının hepsinin Ural-Altay grubundan dilleri konuşuyor olmalarıdır.

31 N grubu bu yönüyle belki de tektir. Bugün hala yüksek oranlarda görüldüğü Sibirya ve Kuzey Doğu Avrupa ön- Türklerin de ilk yerleşim alanlarıdır. Bunlar M.Ö yıllarında güneye inerek Moğolistan ve Orta Asya steplerine girdiler.

32 Q Haplogrubu 15 ila 20 bin yıl önce P den ayrıldı ve kendisiyle aynı dönemde doğan R1 ve N haplogruplarıyla Orta Asya nın ilk yerlilerini oluşturdu. R1 yukarıda açıkladığımız gibi dünyanın dört bir yanına dağıldı, bugün Hint-Avrupa dil grubunu konuşan Avrupalıların genetik grubu olarak kabul edilir. Diğer taraftan N daha çok Ural dillerini konuşanlara ait bir genetik gruptur. Q ise tamamen Hunlara ait haplogrup olarak bilinir. Bir diğer deyişle Q tamamen Türklere has bir gruptur. Amerikan yerlilerini istisna edersek, Q grubundan olup ta Türk olmayan bir millet yoktur.

33 Çünkü Q insanlarının tamamı hem Orta Asya doğumludur hem de bugün hala Türk dili lehçelerini konuşmaktadırlar yıl önce kavimler göçü ile Hunlar Avrupa ya yayılana kadar Q grubu Orta Asya da yaşamaya devam etmiştir. İşte bu göçler ile Batı Avrupa ya gelen Hunlar, sayıları az olsa da Avrupa da varlıklarını hala devam ettirmektedirler. Hunların ilk önce Macaristan a yerleştikleri biliniyor. Onların baskısıyla batıya gitmek zorunda kalan Germenlerin ataları, Goth, Ostrogot, Vizigot ve Vandallar Roma İmparatorluğu nun çöküşüne sebep olmuşlardır.

34 Roma kaynakları, Hunların küçük ve elit gruplar halinde Germenlerden oluşan orduları yönettiğini belirtmektedirler. Müttefikleri Goth larla birlikte İskandinavya ya kadar giden Hunlar, Macaristan dan sonra en çok Norveç ve İsveç e yerleşmişlerdir. Q nun Batı Avrupa ya nasıl gelmiş olabileceğine dair ikinci senaryo, Ural dillerini konuşan N haplogrubu ile birlikte Sibirya dan hareket etmiş olmaları yönündedir. Ancak bu olasılık zayıftır, çünkü Ural haplogrubu olan N1c1 ve Q ye Finlandiya da çok az rastlanır.

35 Y-KROMOZOM HAPLO-GRUPLARI'NIN YERYÜZÜNE DAĞILIMI

36

37 Kaynaklar