ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV 2.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI İtalya Topoğrafyası ve Tarihi Coğrafyası

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV 2.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI İtalya Topoğrafyası ve Tarihi Coğrafyası"

Derya Topuz
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV 2.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI İtalya Topoğrafyası ve Tarihi Coğrafyası

2 Akdeniz in 3 yarımadasından biri olan İtalya K.Afrika ya uzanan bir köprü gibidir. İmp. Augustus un çağdaşı ünlü coğrafyacı Strabon İtalya coğrafyası ve halkları hakkında önemli bilgiler verir. Yarımada çok yönlü, çeşitlilik gösteren bir topografyaya ve bununla paralel kültür ve dil çeşitliliğine sahiptir.

Augustus un çağdaşı ünlü coğrafyacı Strabon İtalya coğrafyası ve halkları

3 Roma şehri Akdenize uzanan üç yarımadadan, ortada bulunan İtalya da yer almaktadır. Batıdan doğuya doğru sırayla İberik, İtalya (Apenin) yarımadası ve Yunanistan dır. İtalya nın kuzeyi Alp dağları, batısı Tyrrhen(Mare Tyrrhen), doğusu Adriyatik(Mare Adriyatik) ve güneydoğusu İyon denizleriyle çevrilidir. Konumuz olan İtalya yarımadası güneyde Sicilya adasıyla birlikte Akdeniz i ikiye ayıran bir görünümdedir. Uzunluğu 900 km en geniş kısmı da 200 km kadar olan yarımadayı Apenin sıradağları bir kavisle ikiye ayırmıştır. Apeninlerin bu coğrafi durumu, İtalya nın bir takım kantonlara ayrılmasını sağlamış ve bu kantonlardaki toplumlar bir araya gelerek siyasi bir birlik kurmalarını güçleştirmiştir. Bir sur görünümünde olan Alpler İtalya yı kuzeyden gelecek tehlikelere karşı koruyacak bir coğrafi yapıya sahip değildir. Bu sebeple İtalya, tarihinde pek çok defa kuzeyden gelen toplumlar tarafından istila edilmiştir.

Konumuz olan İtalya yarımadası güneyde Sicilya adasıyla birlikte Akdeniz i ikiye ayıran bir görünümdedir.

5 İtalya nın doğu kıyıları, girintili çıkıntılı olmadığından doğal limanlar bulunmamaktadır. Fakat batı ve güney kıyılarında bulunan körfezler, limanların meydana gelmesine elverişlidir. Bunlar arasında batıda Campanid Bölgesinde Cumae ve Paestum körfezlerindeki Cumae, Paestum, Neapolis güneyde (Toronto) Tarentum körfezlerinde ise Tarentum limanı önemlidir. Apeninlerin dikey olarak ikiye böldüğü İtalya nın batı kesimleri erken devirlerden itibaren İtalya dışından gelen yabancı uygarlıklarla etkilenerek doğu kesimlere oranla daha fazla gelişmiştir. Arnus(Ame) ve Tiberis gibi önemli nehirleri batıda denize ulaşmaktadır. Kuzeydoğusunda Adriyatik denizine dökülen Padus(Po) nehri, İtalya nın önemli nehirleri arasındadır. İtalya nın batısında önemli adalar şunlardır: Korsika, Sardunya ve Sicilya

Apeninlerin dikey olarak ikiye böldüğü İtalya nın batı kesimleri erken devirlerden itibaren İtalya dışından gelen yabancı uygarlıklarla etkilenerek doğu kesimlere oranla daha fazla gelişmiştir.

7 En önemli nehirleri: Po (kuzeyde, Po Ovası), Arno ve Tiber (Ortaitalya/Roma Kenti) En önemli gölleri: kuzeyde yer alır; Garda Gölü, Como, Lago Maggiore, Bolsena Volkan: Vezüv (Kampanya), Etna, Stromboli ve Sicilya daki ufak yanardağlar

alır; Garda Gölü, Como, Lago Maggiore, Bolsena Volkan:

10 Alp Dağları: kuzeyde doğal bir bariyer gibi Akdeniz ikliminin Ortaavrupa ya geçişini engeller. Avrupa nın en yüksek dağları 1200km uz. Ve km gen. (en yüksek zirve 4808m ile Montblanc) Cenova Körfezinden başlayarak geniş bir yay şeklinde Viyana dan geçerek Tuna ya uzanır. İtalya nın kuzeyinde antik dönemdede öneme sahip dağ geçitleri vardır (bugün kuzeyden gelen otobanlar ve demiryolları bu geçitler sayesinde Akdeniz e ulaşır).

(en yüksek zirve 4808m ile Montblanc) Cenova Körfezinden başlayarak geniş bir yay şeklinde Viyana dan geçerek

11 Alpler

12 Apennin Dağları: Çizme biçimindeki yarımadanın kuzeybatısından başlayarak güneye doğru İtalya yı baştan sona (kıyı kentlerini geçerek) 1000km lik bir hat çizer. Kireçtaşı beyazında, kuru ve çıplak dağ zirvelerinin en yük 3000m dir. Sıradağların gen. Bazı yerlerde 50km bazı yerlerde ise 100km ye ulaşır. Bu nedenle dağlık bölgeler K.İtalya nın kuzeyindeki verimli ovalık bölgenin kültürü arasında farklılıklar hep olmuştur. Apenninler Alpler kadar kolay geçit vermez. Hannibal 218 yılında iç kısımlarda Tiber i geçerken vazgeçmiş ve rota değiştirmiştir. Bu sıradağlar geçit vermediği gibi yarımada halklarının da birbirinden ayırmış ve kültürlerini de etkilemiştir. Apenninlerin doğu kenarında denize açılan vadiler vardır. Buralarda dağlar denize kadar iner ve nehirlerin denize aktığı yerlerde küçük düzlükler oluşturur. Doğu kıyısı Adria Denizine, batı kıyısı ise Tiren Denizine bakar.

İtalya nın kuzeyindeki verimli ovalık bölgenin kültürü arasında farklılıklar hep olmuştur. Apenninler Alpler kadar kolay geçit vermez.

14 Apeninler

17 M.Ö I. BİNDE İTALYA M.Ö I.binin başlarında İtalya ya başka toplumlarda gelmişlerdi. Bunlar Balkanlardan gelen İllyra(İllirya) lılardı. Venetler, kara ve deniz yoluyla gelerek İtalya nın kuzeydoğusunda, Po nehrinin(denize döküldüğü yerin) kuzeyine yerleşmişlerdir. Bu bölgeye kendi adlarını vermişler. Iapygler güneyde Apulia ya, yerleşmişlerdir. Messapiler Calabria ya yerleşmişlerdir. Bu son gelen kavimler İtalya nın siyasi ve kültür tarihinde İtalikler kadar rol oynayamamışlardır. Erken devirlerden itibaren M.Ö 750 lerden itibaren Grek kolonistlerin etkileri altına girmişlerdir. M.Ö.II.binin sonlarından I.binin başlarına kadar İtalya nın etnik yapısı Ligurlar, İtalikler ve İllyralı kavimlerden oluşmaktaydı. Bunlar arasında Roma nın kültür ve tarihini İtalikler temsil edecekler ve Roma yı bir şehir devletinden dünya İmparatorluğunun merkezi yapacaklardır.

Iapygler güneyde Apulia ya, yerleşmişlerdir. Messapiler Calabria ya yerleşmişlerdir. Bu son gelen kavimler İtalya nın siyasi ve kültür tarihinde İtalikler kadar rol oynayamamışlardır.

19 Bu kavimlerden sonra etnik tabloya Etrüskler, Grekler ve Kartacalar eklenmiştir. İtalya ya ilk şehir kültürünü sokan Etrüskler, burada ilk defa siyasi birlik oluşturdular. Etrüskler den dolayı da Etruria adını almıştır. Denizci bir halk Etrüsklerin İtalya ya nereden geldiği konusu günümüzde tartışmalıdır. Bu konuda farklı görüşler vardır. Heretodos Etrüsklerin Küçük Asya dan, Lidya bölgesinden deniz yoluyla İtalya ya geldiğini yazmaktadır. Modern tarihçilerin büyük bir kısmı tarafından benimsenmektedir. Halikarnassoslu Dionysios, Etrüsklerin İtalya nın yerli halkı olduğu görüşündedir. Bazı kaynaklarda da, Orta Avrupa dan geldikleri düşünülmektedir. Etrüskler M.Ö VI. yy ın II. yarısında en parlak devrini yaşamıştır. Fakat merkeziyetçi bir devlet kuramayan Etrüskler, M.Ö VI.yy ın sonunda siyasi ve ticari sebepler yüzünden zayıflamış ve Latium bölgesindeki Latinler tarafından Roma dan atılmışlardır. İtalya ve Sicilya kolonileri: Bu koloniler için önceleri tarıma elverişli bölgeler seçilmiştir. M.Ö 750 yıllarından itibaren kolonistler önce Eubeia adasında Halkisler tarafından Cumae (Kyme) Bu koloni şehri Grek Uygarlığının İtalya ya girmesinde önemli rol oynamıştır. Ayrıca yaygın şekilde kullanılan yazı da ilk defa bu koloni aracılığı ile İtalya ya gelmiştir. Sicilya da; Campaia, Naxos, Katame, Zankle, Mylae, HimeraKorinthoslular(Syrakusai), Güney sahillerinde; Spartalıların kurmuş oldukları Taras (Tarentum) şehri,

Heretodos Etrüsklerin Küçük Asya dan, Lidya bölgesinden deniz yoluyla İtalya ya geldiğini yazmaktadır. Modern tarihçilerin büyük bir kısmı tarafından benimsenmektedir.

21 İmp. Dönemi başlarında İtalya farklı statülere sahip sınır kentlerden oluşuyordu. Kimi kentler Roma dan bazı durumlarda bağımsız municipii olarak adlandırılıyordu. Diğerleri koloni olarak geçiyordu. (bir Roma uygulaması) Yaşlı Plinius un (nat.his. 3, 46) aktardığına göre Augustus İÖ 7 civarı İtalya Yarımadasını 11 bölgeye ayırmış. (sensorların yaptığı nüfus sayımına göre İÖ 28 de Roma vatandaşı 4 milyon erkek, kadınlar ve çocuklarla topl. Nüfus İÖ1.yy başında 10 milyon olmalı)

22 İtalyanın Augustus zamanında ayrılmış bölgeleri Regio I Latium et Campania Regio II Apulia et Calabria Regio III Lucania et Brutii Regio IV Samnium Regio V Picenum Regio VI Umbria et Ager Gallicus Regio VII Etruria Regio VIII Aemilia / Gallia Cispadana: ismini kuzeyden gelen Galyalı akıncılardan alır)) Regio IX Liguria Regio X Venetia et Histria Regio XI Gallia Transpadana

24 Kuzey İtalya: Regio VIII, IX, X ve XI: verimli tarım alanlarına sahip, ovaları Romalı mühendiler tarafından traıma uygun hale getirilir. Regio X Venetia nerdeyse Avusturya Alplerine uzanan büyük bir bölgedir. Kent Venedig Roma sonrası ortaçağda oluşmuş bir kent. RXI: Po vadisi, göller bölgesi (Plinius un vatanı Como Gölü civarı çiftlikte yaşamış, genç Plinius yeğeni, senator ve toprak sahipleri)

26 Orta İtalya: volkan hattı üzerine R V, VII ve VII, RI (Roma) RVII:Etruria; Roma nın en büyük düşmanları Etrüsklerin vatanı, bugün Toscana denilen bölge, burada volkan taşlar önemli yapı malzemesi, traverten ve zengin bakır ve demir madenleri sayesinde Etrüsk kentleri hızla geliştiler. RI: Roma Devletini merkezi başkent Roma İtalya Y.adasının kalbinde, merkezinde, ekseninde doğal bir koridor üzerinde; Roma devlet olurken ona hemen katılan ilk halklar ve bölgeleri bu regiodadır: kuzeyde Latium ve güneyde Kampanya. Roma dan geriye kalmış önemli iki antik yol Via Latina kuzeyden iç kısımdan Napoli ye geliyor, daha sonra yapılan Via Appia yolu kıyıyı izleyerek bataklık arazilerden geçerek Capua yakınlarında Via Latina ile birleşiyordu. Önemli iki kent Pompeji ve Herculaneum Kampanya dadır

28 Pompeji

30 Tiberius Capri Adasında kayalıklar üzerine yaptırdığı deniz villası ile villa mimarisinde ender bir örnek yaratmıştır. Yüksek refaha sahip her iki kent hem villaları (duvar resimleri), atriumlu evleri zeytin ve şarap işletmeleriyle ünlüydü. İÖ 8. yy da Yunan kolonistlerin Kampanyaya yerleşerek Romalılara yeni fikirler ve geleneklerle tanıştırdılar. RIII: çizmenin ucu, dar ince kıyı şeridi; önemli yunan kolonileri Metapont, Tarent (Sparta) RII: Apulia; su kıtlığı; tarım yerine daha çok hayvancılık

31 Tiberius un villası (Villa Jovis) /Capri Adası

34 Kolonizasyon: İÖ 8.yy İtalyanın güneyinde Grek kolonizasyonu (Thukydides/ İtalya daki Grek koloni kuruluş tarihleri); buluntular: örneğin ilk grek ticaret kolonilerinden Pithekusa nekropolünde Rodos ve Girit kermiği, Kilikia mühürleri, Mısır fayansları Grek kökenli Polybios İÖ 2.yy ilk olarak Magna Graecia tanımını kullanmıştır. Sonra Cicero da İtalya da ki Hellenleri Büyük Yunanlılar olarak adlandırır. İtalya da Yunanistan/hellenizasyon

Benzer belgeler

Yüz ölçümü: 301 225 km² Nüfusu : 61.261.254 (2012) Önemli Şehirleri: Napoli, Milano, Torino, Venedik, Cenova

Yüz ölçümü: 301 225 km² Nüfusu : 61.261.254 (2012) Önemli Şehirleri: Napoli, Milano, Torino, Venedik, Cenova Başkenti: Roma Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500dolar