KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ"

Deniz Güvenç
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 1/6 KÜTAHYA ADININ KÖKENİ VE TARİHİ Kütahya nın eski çağlara kadar uzanan engin bir tarihi vardır. Tarih öncesi çağlara ait bu gün için elimizde ciddi ve tarihi belge yoktur. Çok eski bir efsaneye göre, bir dul kadının çanak, çömlek pazarına getirdiği testiler, vazolar, tabaklar çok sağlammış. Müşteriler kadının yolunu gözler, sattıklarını almak için etek dolusu para sayarlarmış.çanak çömlek esnafı nerdeyse iflas edecek duruma gelmişler. Biraraya gelip kadını izleyerek toprağı aldığı yeri öğrenmeyi planlamışlar. Böylece onlar da aynı yerden toprak edinecek, onların malları da sağlam olacakmış.kadını izlemişler. Kadın bu günkü Kütahya nın bulunduğu yere gelmiş, küçük bir tepeden heybesini toprakla doldurmuş, geri dönmüş. Ondan sonra bütün çanak çömlekçiler buraya gelerek atölyeler kurmuşlar. Adı o günden sonra Seramorum yani seramik şehri olmuş. Daha sonra Kotiaeion, Romalılar ve Bizanslılar zamanında Cotyaeum, Cotyaeium, Cotyeaeum gibi değişik biçimleri de görülür. Yörede yerleşme tarihinin Bakırtaş Devri ne değin uzandığı bilinmekteyse de, kent asıl önemini İ.Ö.13. yüzyılda kazandı. M.Ö.XII.yüzyıl sonlarına doğru Anadolu ya gelip yerleşen Frikler in XI. yüzyılda Kotiyom adını vererek bugünkü Kütahya şehrini kurdukları bilinmektedir. M.Ö.VI. yüzyılın sonlarına doğru Lidyalılar ın eline geçmiş ise de aynı yüzyıl içinde Pers sınırları içine girmiştir. M.Ö.IV. yüzyılda Büyük İskender Anadolu yu baştan başa geçerek Frikya ile Pers İmparatorluğu nu ortadan kaldırmıştır. İskender in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu parçalanınca Bitinya, Bergama krallıkları Kütahya dolaylarına yerleşmişlerdir. M.Ö.II.yüzyıldan itibaren Anadolu yu ele geçiren Romalılar, Kotiyom u Romalıların piskoposluk merkezi haline getirmişlerdir. M.Ö.62 yılından M.S.395 yılına kadar Kütahya ve dolayları Romalılar ın elinde kalmıştır.

Müşteriler kadının yolunu gözler, sattıklarını almak için etek dolusu para sayarlarmış.çanak çömlek esnafı nerdeyse iflas edecek duruma gelmişler.

2 2/6 Roma İmparatorluğu nun ikiye ayrılmasıyla (395) Doğu Roma-Bizans ın sınırları içine giren Kütahya, 1047 yılına kadar bu devletin yönetiminde kalmıştır. Kütahya, Bizanslılar zamanında bir ticaret ve piskoposluk merkezi idi. Kütahya, Malazgirt zaferinden sonra fethedilmiş ve 1074 tarihinden itibaren Anadolu Selçuklu Devleti nin bir uç şehri olarak kalmıştır. Bir aralık 1101 yılına doğru Bizanslılar ın eline geçmiş ise de kısa bir süre sonra yeniden Selçuklular tarafından geri alınmıştır. Selçuklu Devleti Moğollar ın sıkıştırması ile zayıf düştüğünden Germiyan Beyliği nin eline geçmiştir tarihleri arasında 127 yıl hükümet süren Germiyan Devleti, kısa zamanda gelişmiş, Kütahya, Tavşanlı, Gediz, Simav, Eğrigöz, Altıntaş, Uşak, Banaz, Eşme, Işıklı, Honaz, Selendi, Kula, Denizli, Birge, Keles, Bozkırı, Balıkesir, Edremit, Manisa gibi Şehir ve Kasabaları sınırları içine almıştır da İkinci Yakup un ölümüile tüm Germiyan ülkesi Osmanlı Devleti nin eline geçti. Kanuni Sultan Süleyman zamanında büyük bir imparatorluk haline gelen Osmanlı Devleti toprakları 30 eyalete bölünmüştü. Merkezi Kütahya olan Anadolu eyaletine bağlı sancaklar ilçe ve köyleri ile birlikte askeri, iktisadi, idari bakımdan Kütahya ya bağlı idi. Tanzimat a kadar da bu önemini korudu. II.Meşrutiyet ile birlikte bağımsız bir sancak haline geldi. I.Dünya Savaşı sonunda Uşak, Gediz ve Simav bu sancağın ilçeleriydi. Bir dönem İngilizler in hakimiyetinde kaldı. Sevr Antlaşması sonucunda 1921 de Yunanlılar kütahya yı bir yıl süreyle işgal ettiler de Kütahya düşman işgalinden kurtarıldı de Merkez, Emet, Gediz, Simav, Tavşanlı ve Uşak ilçelerini içine alan Kütahya iline 1947 de Altıntaş, 1960 da Domaniç ilçeleri de bağlandı. Buna karşılık, nüfusunun merkez ilçeyi geçmesi nedeniyle 1953 de Uşak ayrı bir il haline getirildi. (1967 Kütahya İl Yıllığı:95-106)

Kütahya, Malazgirt zaferinden sonra fethedilmiş ve 1074 tarihinden itibaren Anadolu Selçuklu Devleti nin bir uç şehri olarak kalmıştır.

3 3/6 İL İN NÜFUS GELİŞİMİ TABLO: ARASI İL İN NÜFUS GELİŞİMİ YILLAR TOPLAM NÜFUS ŞEHİR NÜFUSU KÖY NÜFUSU (1973 Kütahya İl Yıllığı:44) 1980 de şehir nüfusu ya ulaştı ve 1990 da olmuştur. (Ana Btitannica Cilt 20:135) YERİ VE SINIRLARI Topraklarının küçük bir bölümü Marmara Bölgesi, daha büyük bölümü Ege Bölgesi sınırları içinde olan il, İçanadolu, Ege ve Marmara Bölgeleri nin çevrelediği bir yayla üzerine kuruludur. Yüzölçümü 11874km2 olan il doğuda Eskişehir, güneydoğuda Afyonkarahisar, güneyde Uşak, güneybatıda Manisa, batıda Balıkesir, kuzeyde de Bursa ve Bilecik illeriyle çevrilidir. (Ana Btitannica Cilt 20:134) YÜZEY ŞEKİLLERİ Oldukça yüksek dalgalı düzlüklerden oluşan il topraklarını genellikle güneydoğukuzeybatı doğrultusunda uzanan dağlar engebelendirir. Doğuda doruğu il sınırı dışında

4 4/6 kalan Türkmen Dağı, güney kesiminde Murat Dağı, güneybatı kesiminde Şaphane Dağı ve Simav Dağı, batı kesiminde Akdağ ve Eğrigöz Dağı, kuzey kesiminde Domaniç Dağları ile doruğu il sınırı dışında kalan Yirce Dağı, Kütahya kenti yakınında da Yellice Dağı ve Yeşildağ yükselir. İl sınırları içindeki alçak düzlüklerden en önemlisi Kütahya Ovasıdır. Ötekiler ise Altıntaş, Tavşanlı, Simav ve Gediz ovalarıdır. (Ana Btitannica Cilt 20:134) AKARSU VE GÖLLER İl topraklarından çıkan sular çeşitli akarsular aracılığıyla üç ayrı denize ulaşır. Bu akarsulardan Porsuk Çayı, Sakarya aracılığıyla Karadeniz e; Adırnaz ve Emet çaylarının il sınırları dışında birleşerek oluşturdukları Kirmastı Suyu ve ana kolu Simav Çayı olan Susurluk Çayı Marmara Denizi ne; Gediz Irmağı ise Ege Denizine dökülür. Tek doğal göl olan Simav Gölü kurutukmuş durumdadır. İlde dört küçük yapay göl vardır; bunlar, Kayaboğazı, Söğüt, Çavdarhisar baraj gölleridir. Porsuk Baraj Gölü nün batı kesimi il sınırları içindedir. (1967 Kütahya İl Yıllığı:82-84) İKLİM İç Anadolu yaylası kara iklimine yaklaşıktır. İl in doğu kesimleri Kütahya Merkez ile Tavşanlı, Altıntaş, Domaniç ilçesinin yayla kısmı, İç Anadolu iklimi; İl in batı kesiminde yeralan öteki ilçelerin çoğu yerleri Ege Bölgesi nin yumuşak deniz iklimi etkisi altındadır. Genellikle İl in kış ve ilkbahar mevsimleri soğuk geçer. Çok kısa süren yaz mevsiminden sonra sonbahar yağışları başlar. Sisli, kırağılı günler kışa kadar sürüp gider. Bazı yıllar sonbaharın ekim, kasım aylarında anormal sıcakların olduğu görülür. Haziran, Temmuz, Ağustos un ilk yarısı yılın en sıcak geçen aylarıdır. Aralık, Ocak, Şubat, Mart yılın en soğuk aylarıdır.

Ötekiler ise Altıntaş, Tavşanlı, Simav ve Gediz ovalarıdır. (Ana Btitannica Cilt 20:134) AKARSU VE GÖLLER İl topraklarından çıkan sular çeşitli akarsular aracılığıyla üç ayrı denize ulaşır.

5 5/6 Kütahya nın ortalama yağışı mm kadardır. Genellikle kış ve bahar mevsimleri yağışlıdır. Yaz mevsiminde az yağmur düşer. Yağsada sağnak halinde gelir ve çok zaman zararlı olur. (1967 Kütahya İl Yıllığı:84) BİTKİ ÖRTÜSÜ İl sınırları içindeki dağlar orman açısından oldukça zengindir. Alçak kesimlerde Meşe ve Ardıç, yüksek kesimlerde ise Kızılçam, Sarıçam ve Karaçam ormanları vardır. Domaniç ormanlarında Kayınlara da rastlanır. (Ana Btitannica Cilt 20:134) EKONOMİ Osmanlı döneminde geleneksel bir seramikçilik ve çinicilik merkezi olan Kütahya yöresinde günümüzün başlıca ekonomik etkinlikleri tarım ve madencilik ile genellikle tarım ve madenciliğe dayalı sanayidir. Tarım İl ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. İlde yetiştirilen başlıca bitkisel ürünler: Buğday, şekerpancarı, arpa, patates, domates, baklagiller. Hayvancılık İlde çok sayıda koyun, sığır ve kıl keçisi beslenir. Hayvancılık ve hayvan ürünleri bazı yörelerde en önemli gelir kaynağıdır. Yeraltı Zenginlikleri

Alçak kesimlerde Meşe ve Ardıç, yüksek kesimlerde ise Kızılçam, Sarıçam ve Karaçam ormanları vardır. Domaniç ormanlarında Kayınlara da rastlanır.

6 6/6 Kütahya çok çeşitli yeraltı kaynaklarına sahiptir. İlin merkez ilçe yöresinde gümüş, kaolin, magnezit, linyit; Emet yöresinde kurşun, demir, bor mineralleri, çimento hammaddesi, ve kaolin; Simav yöresinde antimon, demir, magnezit, krom; Gediz yöresinde antimon, linyit; Tavşanlı yöresinde çimento hammaddesi, linyit, magnezit; Altıntaş yöresinde kaolin ve mermer; Hisarcıkyöresinde bor; Domaniç yöresinde ise linyit yatakları vardır. Bu linyit yataklarının büyük bölümü Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu na bağlı Garp Linyitleri Müessesesi tarafından işletilir. Maden işletmeciliği yapan özel kuruluşlar da vardır. İl topraklarından çıkarılan madenleri işleyen başlıca tesisler Emet Kolemanit İşletmesi Müessesesi, Kütahya Magnezit İşletmeleri, Dostel Alüminyum Sülfat A.Ş. dir. Fabrikalar İlde şeker, un, konserve, yem, porselen, çini, tuğla, ve kiremit, kalorifer kazanı, akaryakıt tankı, inşaat ve tarım makineleri, ayrıca orman ürünlerini işleyen fabrikalar vardır. Bu fabrikalardan büyük çaplı olanları kamu kuruluşlarına aittir. Seramikçilik ve çinicilik gibi geleneksel uğraşlardan olan dokumacılık ve halıcılık önemli bir gelir kaynağıdır. İlin çeşitli yörelerinde iplk, dokuma ve halı fabrikaşarı vardır. dokumacılık ve halıcılık il küçük sanayisinin de önemli dallarındandır. Küçük sanayinin öteki önemli dalları oto onarımı, karoser yapımı, kerestecilik, mobilyacılık tır. (Ana Britannica Cilt 20:134)

yöresinde antimon, linyit; Tavşanlı yöresinde çimento hammaddesi, linyit, magnezit; Altıntaş yöresinde kaolin ve mermer; Hisarcıkyöresinde bor; Domaniç yöresinde ise linyit yatakları vardır.

Benzer belgeler

EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI

1/5 EGE BÖLGESİ BÖLGENİN YERİ VE SINIRLARI Türkiye nin 7 coğrafi bölgesinden biri olan Ege Bölgesi, 85.000 km2 lik yüzölçümüyle Türkiye topraklarının %11 ini kaplar. (Harita:1) Ege Bölgesi, Anadolu nun